Ekonomia dobrobytu. Konsumenci, producenci i efektywność rynków. W tym rozdziale odpowiemy na pytania: Przypomnienie: alokacja zasobów określa:

Transkrypt

1 7 Konsumenci, producenci i efektywność rynków R I N C I L E S O F MICROECONOMICS F O U R T H E D I T I O N N. G R E G O R Y M A N K I W oweroint Slides by Ron Cronovich 7 Thomson South-Western, all rights reserved W tym rozdziale odpowiemy na pytania: Czym jest nadwyżka konsumenta? Jak jest powiązana z krzywą popytu? Czym jest nadwyżka producenta? Co jest nadwyżką producenta? Jak jest powiązana z krzywą podaży? Czy rynki we właściwy sposób alokują zasoby? Czy można poprawić alokację rynkową? 1 Ekonomia dobrobytu rzypomnienie: alokacja zasobów określa: ile dóbr jest wytwarzanych jacy producenci je produkują jacy konsumenci je konsumują Ekonomia dobrobytu: Najpierw, przyjrzymy się zadowoleniu konsumenta. 2 1

2 Skłonność do płacenia Skłonność do płacenia (WT) jest maksymalną kwotą, którą nabywca jest gotów zapłacić za dobro. imię WT Antek $25 Czesiek 175 Florcia 3 Jan 125 rzykład: WT 4 nabywców ioda 3 WT i krzywa popytu ytanie:jeśli cena ioda wynosi $, kto będzie nabywcą i jaka będzie ilość pożądana? Odp: imię WT Antek $25 Czesiek 175 Florcia 3 Jan WT i krzywa popytu Wyprowadź rozkład popytu: (cena ioda) >$3 nabywca d imię WT Antek $ Czesiek 175 Florcia 3 Jan

3 WT i krzywa popytu $35 $3 $25 >$3 $ $ $ $ $ d 6 $35 $3 $25 $ $15 $ $5 $ O kształcie schodów Ta krzywa popytu wygląda jak schody z 4 stopniami, po jednym dla każdego nabywcy Jeżeli liczba nabywców jest bardzo duża - jak na rynku konkurencyjnym to liczba malutkich stopni jest bardzo duża. Wówczas przypominałaby gładką krzywą. 7 $35 $3 $25 $ $15 $ $5 $ WT i krzywa popytu WT Florci WT Antka WT Czesika WT Jana Dla każdego, wysokość krzywej popytu jest skłonnością do płacenia krańcowego konsumenta, czyli nabywcy, który jako pierwszy opuściłby rynek, gdyby cena okazała się wyższa. 8 3

4 Nadwyżka konsumenta (CS) Nadwyżka konsumenta (CS) to skłonność nabywcy do płacenia minus kwota, którą nabywca rzeczywiście płaci. CS = imię WT Załóżmy, że cena wynosi $26. Antek $25 Nadwyżka konsumencka Florci = Czesiek 175 Florcia 3 Inni Jan 125 Suma nadwyżek = 9 $35 $3 $25 $ $15 $ $5 $ Nadwyżka konsumenta i krzywa popytu WT Florci = $ Nadwyżka konsumenta Florci = Suma nadwyżek konsumenta = $35 $3 $25 $ $15 $ Nadwyżka konsumenta i krzywa popytu $5 $ WT Florci WT Antka Teraz, załóżmy, że = $2 Nadwyżka Florci = Nadwyżka Antka = Suma nadwyżek = 11 4

5 $35 $3 $25 $ $15 $ $5 Nadwyżka konsumenta i krzywa popytu $ Lekcja: Obszar.. krzywej popytu i.. linii ceny stanowi miarę nadwyżki konsumenta. 12 CS przy gładkiej krzywej popytu (dużo nabywców) rzy = 5, krańcowy konsument jest gotów zapłacić.. za parę butów. rzyjmijmy, że cena = $3. Wtedy nadwyżka konsumenta z 5-tej pary butów =.. opyt na buty $ D CS przy gładkiej krzywej popytu (dużo nabywców) CS to obszar pomiędzy rzypomnienie: pole trójkąta ½ x a x h. Korzystając z wzoru na pole trójkąta, CS = opyt na buty D

6 Jak wzrost ceny zmniejsza nadwyżkę konsumenta Jeżeli cena wzrasta do, CS = Dwa powody spadku nadwyżki konsumenta 2. ozostali nabywcy płacą wyższą cenę Nabywcy opuszczający rynek D A C T I V E L E A R N I N G 1: nadwyżka konsumenta 5 45 A. Znajdź WT krańcowego konsumenta przy =. B. Znajdź nadwyżkę konsumenta przy cenie=$3. Załóżmy, że cena spada do $. Jak wzrośnie nadwyżka z uwagi na: C. Nabywców wchodzących na rynek D. Istniejących nabywców płacących niższą cenę krzywa popytu A C T I V E L E A R N I N G 1: Odpowiedzi: 5 $ A. rzy =, WT 45 krańcowego konsumenta to.. B. CS = Cena spada do $. C. Nadwyżka dla nowych nabywców = D. Wzrost nadwyżki dla początkowych jednostek krzywa popytu

7 Koszt i krzywa podaży Koszt stanowi wartość wszystkiego, z czego sprzedawca musi zrezygnować, aby wyprodukować dobro. Koszt obejmuje wszystkie zasoby zużyte do produkcji dobra (włączając czas sprzedającego). rzykład: Koszt 3 usług koszenia trawników. imię koszt Arek $ Hubert Kasia 35 Sprzedający będzie produkował i sprzedawał dobra jeśli Stąd koszt jest miarą 18 Koszt i krzywa podaży Wyprowadź harmonogram podaży z danych kosztowych: imię koszt Arek $ Hubert Kasia 35 $ >35 s 19 Koszt i krzywa podaży $ s $3 $ $ $ >35 $

8 $ $3 $ $ $ Koszt i krzywa podaży koszt Kasi koszt Huberta koszt Arka dla każdego, wysokość S jest kosztem krańcowego sprzedawcy, czyli tego, który opuści rynek jako pierwszy, przy najmniejszym spadku ceny. 21 $ $3 $ $ Nadwyżka producenta S = Nadwyżka producenta (S): stanowi kwotę, którą otrzymuje sprzedawca minus ponoszony przez niego koszt. $ Nadwyżka producenta i krzywa podaży $ $3 $ $ $ koszt Kasi koszt Huberta koszt Arka S = koszt Załóżmy, że = $25. S Arka = S Huberta = S Kasi = Suma S = Nadwyżka producenta to pole.. krzywą podaży a. ceny. 23 8

9 Nadwyżka producenta z wieloma sprzedającymi i gładką krzywą podaży Załóżmy, że = $. rzy = $15, koszt krańcowy sprzedającego wynosi., a nadwyżka producenta z 15-tej pary butów wynosi odaż butów S 24 Nadwyżka producenta z wieloma sprzedającymi i gładką krzywą podaży Nadwyżka producenta to obszar pomiędzy ceną a krzywą podaży. Wysokość tego trójkąta Więc, S = odaż butów S 25 Wpływ zmiany ceny na wielkość nadwyżki producenta Jeśli cena spada do $3, nadwyżka Dwa czynniki wywołują spadek nadwyżki producenta 2. Spadek S sprzedawcy na rynku otrzymują niższe ceny Spadek S - sprzedawcy opuszczają rynek S 26 9

10 A C T I V E L E A R N I N G 2: Nadwyżka producenta 5 A. Znajdź koszt krańcowy 45 sprzedającego dla =. 35 B. Znajdź nadwyżkę producenta, = $ Załóżmy, że = $3. Znajdź wzrost nadwyżki spowodowany: C. sprzedażą 5 dodatkowych jednostek D. otrzymaniem wyższej ceny na początkowe jednostek krzywa podaży A C T I V E L E A R N I N G 2: Odpowiedzi 5 A. Dla =, koszt krańcowy = B. S = = $3. C. S na dodatkowe jednostki D. Wzrost nadwyżki producenta na początkowych jednostkach krzywa podaży Co mierzy nadwyżka konsumenta, producenta i nadwyżka całkowita? CS = wartość dla nabywców - kwota płacona przez nabywców Nadwyżka konsumenta mierzy korzyści nabywców z uczestniczenia w rynku S = kwota otrzymywana przez sprzedawców - koszt ponoszony przez sprzedawców Nadwyżka producenta mierzy korzyści sprzedawców z uczestniczenia na rynku. Nadwyżka całkowita = CS + S Mierzy społeczne korzyści z handlu na danym rynku. 29

11 Jak rynek alokuje zasoby? W gospodarce rynkowej, alokacja zasobów jest zdecentralizowana, określona przez interakcje wielu nabywców i sprzedawców. Czy alokacja zasobów jest pożądana? Czy inny sposób alokacji poprawiłby dobrobyt społeczeństwa? Aby odpowiedzieć na to pytanie, użyjemy nadwyżki całkowitej jako miary dobrobytu. 3 Miara dobrobytu społeczeństwa Nadwyżka całkowita = CS + S = = (wartość dla nabywców) (kwota płacona przez nabywców) + (kwota otrzymywana przez sprzedawców) (koszt = ponoszony przez sprzedawców) 31 Nadwyżka całkowita Alokacja zasobów jest efektywna jeżeli.. nadwyżkę całkowitą. Efektywność oznacza: Zmiana wymienianej ilości nie zwiększy całkowitej nadwyżki. Dobra są produkowane przez producentów o najniższych kosztach. Dobra są konsumowane przez jednostki, które cenią je najbardziej. Efektywność (wartość dla (koszt ponoszony = - nabywców) przez sprzedawców) 32 11

12 Efektywność Efektywność oznacza, czy ciasto jest tak duże, jak to tylko jest możliwe. Dla kontrastu, sprawiedliwość oznacza, czy ciastko zostało uczciwie podzielone. ojęcie uczciwie jest subiektywne, trudne do ewaluacji. Więc, naszym kryterium oceny będzie efektywność, mimo, że politycy na całym świecie zazwyczaj myślą także o sprawiedliwości. 33 Ocena stanu równowagi rynkowej Równowaga rynku: = $3 S = 15, Nadwyżka całkowita = CS + S Czy równowaga rynku jest efektywna? D S 34 Którzy konsumenci będą w stanie nabyć dobra? Każdy konsument, którego WT jest $3 nabędzie dobro. Każdy nabywca, którego WT jest $3 nie nabędzie. Więc, nabywcy, którzy najbardziej cenią dobro, nabędą je D S 35 12

13 Którzy producenci wyprodukują dobro? Każdy sprzedawca, którego koszt jest $3 wyprodukuje dobro. Każdy sprzedawca, którego koszt jest $3 nie wyprodukuje. Więc, producenci z najniższym kosztem wyprodukują dobro D S 36 Czy w równowadze maksymalizuje nadwyżkę całkowitą? Dla =, koszt produkcji jednostki krańcowej wynosi.. 6 Wartość jednostki krańcowej dla konsumentów wynosi jedynie Więc, aby zwiększyć całkowitą nadwyżkę należy... produkt. Jest to prawda, dla każdego większego od D S 37 Czy w równowadze maksymalizuje nadwyżkę całkowitą? Dla =, koszt produkcji jednostki krańcowej wynosi. Wartość jednostki krańcowej dla konsumentów wynosi. Więc, można zwiększyć nadwyżkę całkowitą poprzez... Jest to prawda dla każdego mniejszego od 15. C D S I 38 13

14 Ewaluacja równowagi rynkowej: podsumowanie Równowaga rynkowa jest efektywna: w równowadze maksymalizuje nadwyżkę całkowitą. Dobra są produkowane przez producentów z najniższym kosztem, I konsumowane przez nabywców, którzy najwyżej je cenią. Laissez faire (z francuskiego pozwólcie działać ): rząd nie powinien ingerować w rynek. Niewidzialna ręka rynku A. Smitha. 39 Dlaczego alokacje nierynkowe są niedobre? Załóżmy, że alokacja zasobów jest określana przez centralnego planistę (jak w RL lub ZSRR) Aby wybrać efektywną alokację, planista musiałby znać, dla każdego z tysięcy dóbr, produkowanych w całej gospodarce. Jest to praktycznie niemożliwe (brak informacji), więc gospodarki centralnie planowane nie są efektywne. Wnioski W tym rozdziale wykorzystaliśmy ekonomię dobrobytu pokazania Zasady: Rynki są zwykle dobrą formą organizowania działalności gospodarczej. rzyjęliśmy założenie, że rynki są doskonale konkurencyjne. W realnym świecie, mają miejsce zjawiska zawodności rynku, czyli niezdolność pewnych nieuregulowanych rynków do efektywnej alokacji zasobów. owody: Siła rynkowa pojedynczy nabywca lub sprzedający wpływa na ceną rynkową (np. monopol) Efekty zewnętrzne skutki uboczne (np. zanieczyszczenie powietrza). i inne 41 14

15 Wnioski Gdy rynki zawodzą, polityka publiczna może rozwiązać problem i zwiększyć wydajność. Ekonomia dobrobytu rzuca światło na zawodności rynku i polityki rządu. omimo możliwości wystąpienia nieprawidłowości w funkcjonowaniu rynku, założenie przyjęte w tym rozdziale spełnione sa na wielu rynkach, a niewidzialna ręka rynku pozostaje ogromnie ważna. 42 odsumowanie Krzywej popytu odzwierciedla wartość dobra dla kupujących - ich chęć do płacenia za dobro. Nadwyżka konsumenta to różnica pomiędzy skłonnością nabywcy do płacenia a kwotą, którą nabywca rzeczywiście płaci. Na wykresie, nadwyżka konsumenta to obszar pomiędzy krzywą popytu a ceną. 43 odsumowanie Krzywa podaży odzwierciedla koszty, jakie ponosi producent za wyprodukowanie dobra. roducenci sprzedają dobra, po cenie nie niższej niż koszt produkcji dobra. Nadwyżka producenta stanowi kwotę, którą otrzymuje sprzedawca minus ponoszony przez niego koszt. Na wykresie, nadwyżka producenta to obszar pomiędzy ceną a krzywą podaży

16 odsumowanie Do mierzenia dobrobytu społeczeństwa wykorzystujemy nadwyżkę całkowitą - sumę nadwyżek konsumenta i producenta. Efektywność oznacza, że nadwyżka całkowita jest maksymalna, dobra są produkowane po najniższym koszcie i kupowane przez nabywców, którzy chcą zapłacić najwięcej. W warunkach doskonałej konkurencji, rynku alokuje zasoby efektywnie. Ingerując w niego zmniejszamy nadwyżkę całkowitą