Komunikowanie grupowe Grupowe podejmowanie decyzji Sytuacje konfliktowe Różnice kulturowe
Podejmowanie decyzji
Decyzja grupowa: ujęcie systemowe System: wejścia proces (elementy i relacje) wyjścia Wejścia: każdy z uczestników procesu komunikowania wnosi posiadane umiejętności, cechy, postawy, kulturowe orientacje, wartości, itd. Proces: interakcja pomiędzy jednostkami: przekaz oraz przetwarzanie informacji. Wyjścia: efekt interakcji pomiędzy jednostkami (decyzja podjęta przez grupę).
Teoria interakcji (Hirokawa & Rost, 1992) Podstawowe założenia: 1. Wysoka jakość interakcji pomiędzy członkami grupy pozwala lepiej wykorzystać elementy, które wnosi każda z jednostek oraz wpływa bezpośrednio na efektywność grupy w zakresie podejmowania decyzji. 2. Ostateczna decyzja podjęta przez grupę jest wynikiem szeregu decyzji podejmowanych podczas interakcji.
Obszary decyzji 1. Co można zmienić lub poprawić? 2. Co możemy osiągnąć? Do czego zmierzamy? 3. Jakie są możliwe rozwiązania? 4. Jakie są pozytywne i negatywne konsekwencje poszczególnych rozwiązań?
Podejście krytyczne a podejmowanie decyzji Analiza sytuacji wyjściowej. Określenie celów i kryteriów postępowania. Ocena pozytywnych i negatywnych konsekwencji dostępnych rozwiązań.
Czynniki wpływające na efektywność procesu podejmowania decyzji Prawidłowe rozpoznanie celu. Wysoka jakość interakcji. Akceptacja zasad i celów. Właściwy styl interakcji. Właściwa dynamika interakcji.
Sposoby podejmowania decyzji Kompromis Metoda większości głosów Konsensus Autorytarne podejmowanie decyzji
Teoria Hirokawy i Rosta a różnice kulturowe Pierwotnie badania laboratoryjne dotyczyły grup monokulturowych potwierdzone założenia teoretyczne. Badania Oetzela (1995): grupy zróżnicowane kulturowo.
Grupy zróżnicowane kulturowo Tożsamość jednostek Status poszczególnych jednostek Podział na grupę własną i grupy zewnętrzne (my oni).
Różnice kulturowe Indywidualizm versus kolektywizm. Tożsamość jednostki budowana w oparciu o grupę versus tożsamość budowana w oparciu o własne osiągnięcia lub cechy. Dystans wobec władzy. Unikanie niepewności. Role grupowe a płeć.
Modele procesu podejmowania decyzji przez grupy zróżnicowane kulturowo Stewart (1985): trzy główne komponenty: podmiot podejmujący decyzję, założenia systemowe, kryteria decyzyjne. Kume (1985): 6 głównych funkcji komunikowania w procesie podejmowania decyzji: 1. umiejscowienie decyzji; 2. inicjowanie i koordynowanie interakcji; 3. określenie perspektywy czasowej;4. określenie sposobu podejmowania decyzji; 5. określenie kryteriów podejmowania decyzji; 6. styl komunikacji.
Ocena efektywności procesu podejmowania decyzji Uwarunkowania kulturowe, grupowe i jednostkowe: - Szybkość podjęcia decyzji. - Racjonalność decyzji. - Osiągnięty konsensus. - Poziom zaangażowania poszczególnych członków grupy w proces podejmowania decyzji.
Małe grupy Homogeniczne kulturowo: Równy udział jednostek Wyższy poziom zaangażowania Kultury indywidualistyczne: zadanie i efekt Kultury kolektywistyczne: interakcja Mały dystans wobec władzy: zadania Duży dystans wobec władzy: role Heterogeniczne kulturowo: Nierówny udział jednostek Niższy poziom zaangażowania Różnice: komunikacja werbalna; role a zadania; organizacja czasu i przestrzeni; dynamika interakcji; kryteria efektywności.
Sytuacje konfliktowe
Pojęcie konfliktu (Ting Toomey & Oetzel, 2001). Konflikt: bezpośrednia lub pośrednia emocjonalna walka (spięcie) lub frustracja pojawiająca się pomiędzy ludźmi. Konflikt międzykulturowy: bezpośrednia lub pośrednia emocjonalna walka (spięcie) lub frustracja pojawiająca się pomiędzy ludźmi pochodzącymi z różnych kultur, wynikająca z odmiennego sposobu postrzegania świata, wartości, norm, celów, procesów oraz efektów podczas procesów komunikowania
Postawy wobec konfliktu Akceptacja + reakcja: Uważam, że konflikt stanowi naturalny element każdego typu relacji, w tym relacji zawodowych. Negatywna ocena + bierna postawa: Uważam, że konflikt przynosi tylko szkody dla relacji z innymi. Negatywna ocena + aktywna postawa: Uważam, że konflikt musi być natychmiast rozwiązany, by uniknąć przyszłych negatywnych zjawisk.
Style rozwiązywania konfliktu 1. Unikanie: żółw. 2. Dominujący (kontrolujący/konkurujący): rekin. 3. Dostosowujący: pluszowy miś. 4. Integrujący: sowa. 5. Kompromisowy: lis.
Unikanie Unikanie sytuacji konfliktowych, kwestii, które mogą doprowadzić do konfliktu, osób, interakcji. Zaprzeczanie, że konflikt w ogóle istnieje. Porzucanie sytuacji konfliktowych. Rezygnacja z własnych celów i nie liczenie się z celami innych.
Styl dominujący (kontrolujący, konkurujący) Koncentracja na własnych celach. Nie liczenie się z celami innych. Próba narzucenia rozwiązania oraz własnych poglądów. Zachowania agresywne, obronne, przejmowanie kontroli nad sytuacją.
Styl dostosowujący Porzucanie własnych celów i dostosowanie się do potrzeb, opinii, pozycji innej osoby. Stosowany zwykle w kontaktach z osobami, z którymi chcemy zachować dobre relacje (relacje te są ważniejsze od naszego celu). Poddanie się w sytuacji konfliktu.
Styl integrujący Poszukiwanie rozwiązania satysfakcjonującego wszystkie strony konfliktu (uwzględnienie celów własnych i cudzych. Unikanie wypowiedzi wartościujących, stosowanie opisów pozwalających na dookreślenie pozycji, opinii i celów. Zadawanie wszystkim uczestnikom sytuacji konfliktowej pytań. Poszukiwanie wspólnego pola. Najbardziej czasochłonny styl.
Styl kompromisowy Zakłada rezygnację z części własnych celów przez każdego uczestnika sytuacji konfliktowej. Ustalenie reguł, targowanie się, określanie granic. W efekcie każdy ma poczcie, że coś zyskał, ale i coś stracił.
Różnice kulturowe 1. Ocena stylów (np. w USA negatywna ocena unikania i stylu dostosowującego; kultury kolektywistyczne: oba te style postrzegane są jako konstruktywne, pozwalające obu stronom zachować twarz i zachować harmonię w grupie). 2. Pojęcie twarzy : godność, honor, dobre zdanie. W kulturach indywidualistycznych (k. niskiego kontekstu) nacisk położony na własną twarz (styl bezpośredni), w kulturach kolektywistycznych (k. wysokiego kontekstu), na zachowanie twarzy przez obie strony (styl pośredni).
Różnice kulturowe 3. Stosowane style: kultury indywidualistyczne: styl dominujący, konkurujący; kultury kolektywistyczne: integrujący, kompromisowy. 4. Odmienne znaczenie pojęcia kompromis : kultury indywidualistyczne: utrata czegoś w zamian za coś; kultury kolektywistyczne: postrzeganie relacji długofalowo: równowaga (orientacja czasowa i zorientowanie na cele!)
Różnice kulturowe 5. Unikanie i styl dostosowujący: w kulturach indywidualistycznych znacznie rzadziej stosowany, w szczególnych sytuacjach; w kulturach kolektywistycznych: znacznie częściej i powszechniej. 6. Różnice dotyczące własnej grupy i obcej grupy: kultury kolektywistyczne w większym stopniu różnicują strategie niż kultury indywidualistyczne.