PROGRAM WYCHOWAWCZY ZESPOŁU SZKÓŁ URSZULAŃSKICH WE WROCŁAWIU 1 1. Program wychowawczy został opracowany zgodnie z założeniami statutowymi wynikającymi z wewnętrznego prawa Zespołu Szkół Urszulańskich, które jest spójne z przepisami wyższego rzędu. 2. Wychowanie i nauczanie w szkole oparte jest na personalistycznej koncepcji człowieka głoszonej przez Kościół katolicki oraz na zasadach doktryny chrześcijańskiej (Kanon 803 2 KPK). (Statut Publicznego Gimnazjum Sióstr Urszulanek Unii Rzymskiej, art.2 p.5.) 3. Szkoła wychowuje uczniów do odpowiedzialności za siebie i za innych oraz do odpowiedzialności za dobro wspólne w życiu rodzinnym i społecznym. (Statut Publicznego Liceum Sióstr Urszulanek Unii Rzymskiej, art. 7, p. 2) 4. Środowisko wychowawcze szkoły tworzą nauczyciele oraz inni pracownicy, młodzież i rodzice (prawni opiekunowie). (Statut Publicznego Gimnazjum Sióstr Urszulanek Unii Rzymskiej, art. 8, p. 2). 2 Program wychowawczy Zespołu Szkół Urszualańskich opiera się na wskazaniach Św. Anieli Merici, która we wszystkich relacjach pielęgnuje miłość. Miłość jest u Anieli podstawą wszelkiego działania. I to miłość szczególna bo podwójna, a zarazem nierozdzielna miłość Boga i człowieka (I. Naglik OSU) Szkolny Program Wychowawczy obejmuje: 1. Misję i wizję szkoły, 2. Treści wychowawcze, 3. Sposoby i formy realizacji, 4. Powinności wychowawców i nauczycieli, 5. Zasady współpracy z rodzicami, 3 4 1. Misja wyznacza kierunek działania szkoły. 2. Z misją łączą się następujące założenia wdrażane w placówce: a) Szkoła jest katolicka, oparta o chrześcijański system wartości, b) Praca ucznia i nauczyciela odbywa się w duchu Ewangelii i w oparciu o zasady wychowawcze proponowane przez św. Anielę Merici, zgodnie z zasadami SERVIAM, c) Wzorem osobowym jest Jezus Chrystus, d) Placówka kształtuje wychowanka w rozumnej wierze, e) Szkoła rozpoznaje na bieżąco znaki czasu (idzie z postępem cywilizacji przy zachowaniu wartości chrześcijańskich), f) Posiada wysoko wykwalifikowaną kadrę pedagogiczną, która nieustannie się dokształca i doskonali, a jej nauczyciele są świadkami wiary, g) Placówka jest dostępna dla wszystkich uczniów, h) Stwarza uczniom optymalne warunki do harmonijnego rozwoju, i) Pomaga każdemu uczniowi rozwijać talenty i zdolności, 1
j) Stwarza bezpieczne warunki pobytu ucznia na terenie szkoły, a także w trakcie zajęć organizowanych poza szkołą k) Organizuje wiele zajęć pozalekcyjnych i rekreacyjnych, l) Organizuje pomoc wychowankom potrzebującym i ich rodzinom, ł) Kształtuje u wychowanków zachowania i postawy sprzyjające zdrowiu, m) Dba o podnoszenie jakości pracy we wszystkich obszarach, n) Dba o współpracę wszystkich podmiotów szkoły, o) Oferuje wysoki poziom kształcenia i wychowania, skoncentrowanego na osobie, aby rozwijać indywidualne możliwości, p) Wychowuje uczniów, zachęcając do realizacji wartości ewangelicznych i zasad św. Anieli Merici, do życia hasłem Serviam, i podejmowania różnych działań w duchu odpowiedzialności społecznej i ekologicznej w rodzinie, w pracy i we własnym środowisku. 5 1. Wizja szkoły zakłada, że placówka jest miejscem, gdzie proces nauczania i uczenia się stanowi integralną część pracy wychowawczej szkoły. 2. Proces wychowawczy w szkole opiera się na osobowej relacji nauczyciela i ucznia oraz na świadectwie życia dawanym wychowankom przez nauczycieli wychowawców. (Statut Publicznego Gimnazjum Sióstr Urszulanek Unii Rzymskiej art. 7, p. 2) Szkoła jest wspólnotą uczniów i nauczycieli. Proces wychowania dokonuje się zarówno w środowisku rodzinnym, jak i w środowisku szkolnym. Środowisko wychowawcze szkoły tworzą nauczyciele oraz inni pracownicy, młodzież i rodzice (prawni opiekunowie). (Tamże art. 8, p.1-2) 6 1. Absolwent naszej szkoły stara się żyć wartościami ewangelicznymi i być dobrym chrześcijaninem i katolikiem. 2. Jest człowiekiem o wszechstronnie rozwiniętej osobowości; reprezentuje wysoki poziom moralny, religijny, kulturalny, intelektualny, psychiczny, społeczny, zdrowotny na miarę możliwości indywidualnych. 3. Stara się żyć w duchu SERVIAM. 4. Rozwija umiejętność: planowania, wybierania, przewidywania, podejmowania decyzji. 5. Jest świadomym patriotą, który zna korzenie swej tożsamości. 6. Jest asertywny w sytuacjach, które wymagają świadectwa swej wiary. 7. Dąży do budowania świata bardziej sprawiedliwego i braterskiego. 8. Dba o dobre imię Szkoły. 7 1. Nauczyciel szkoły urszulańskiej jest świadkiem wiary - ma żywą relację z Bogiem. 2. Traktuję swoja pracę jako służbę drugiemu człowiekowi. 3. Zna założenia wychowawcze szkoły i według nich wychowuje. 4. Jest odpowiedzialny, pracowity i sumienny. 5. Wymagając od uczniów, wymaga również od siebie. 6. Chętnie podejmuje różne formy doskonalenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. 7. Jest otwarty na innowacje wobec założeń przyjętych przez szkołę. 2
8. Dba o osobistą formację duchową. 9. Uważa wychowanie i nauczanie za wspólne dobro. 8 1. Rodzice uczniów Zespołu Szkół Urszulańskich współpracują ściśle ze szkołą, są współodpowiedzialni za tworzenie dobrej atmosfery w duchu wartości, które preferuje szkoła i przyczyniają się do spójnego działania wychowawczego szkoły i domu. 2. Współtworzą tradycję szkoły. 9 1. Treści wychowawcze zakładają, że wychowanie powinno być we wszystkich swoich aspektach przemyślane i celowe, dlatego należy nadać mu charakter integralny. 2. Wychowanie musi obejmować sferę religijną, moralną, fizyczną, społeczną, polityczną i estetyczną. 3. Ideał do którego powinni być formowani wychowankowie szkół urszulańskich zwięźle ujęty jest w symbolice odznaki Serviam. 10 Usiłujcie z pomocą Bożą zdobyć i utrzymać w sobie tę dobrą postawę umysłu i serca, by jedną pobudką waszych trosk i rozporządzeń była miłość Boga i gorliwość o zbawienie dusz. (św. Aniela, Legat 1, 2-3) Wychowanie religijne realizuje się poprzez: 1. Kształtowanie relacji z Bogiem, wychowanie do życia modlitwy, liturgii i życia sakramentalnego (Eucharystia, sakrament pojednania), 2. Poznawanie zasad wiary poprzez uczestnictwo w katechezach, 3. Wprowadzanie szacunku dla wartości duchowych, 4. Kierowanie się w życiu wartościami płynącymi z Ewangelii, 5. Kształtowanie chrześcijańskiej wizji świata i człowieka, 6. Wychowanie do zaangażowania się w życie wspólnoty Kościoła, 7. Wychowanie do ekumenizmu, 8. Pomoc innym. 11 Jakże więc powinniście prosić Boga, by was oświecał, kierował wami i pouczał, co należy czynić. (św. Aniela, Wstęp do Rad, 7). Wychowanie moralne realizuje się poprzez: 1. Wychowanie sumienia (rachunek sumienia, sakrament pojednania), 2. Wychowanie do uczciwości i prawdy poprzez autentyzm działań, otwartość, ufność, 3. Kształtowanie postawy twórczej, myślenia refleksyjnego, zdolności do szczerego kontaktu z drugim człowiekiem, 4. Rozwijanie postawy głębokiego szacunku wobec każdego człowieka, 5. Ukazywanie wzorców osobowych świętych i błogosławionych, 6. Uczenie wzajemnego szacunku i akceptacji różnych narodowości, wyznań, religii, 7. Poszanowanie życia, 3
8. Uczenie myślenia wartościującego, 9. Kształtowanie umiejętności oceny własnych zachowań, 10. Wychowywanie do odpowiedzialności. 12 Tylko miłość, która kieruje wszystko ku chwale Boga i pożytkowi dusz, uczy dobrze tej delikatności i porusza serce do łagodności lub surowości zależnie od miejsca i czasu, raz mniej, raz więcej, według potrzeby. (św. Aniela, Rada 2, 6-7) Wychowanie moralne realizuje się poprzez: 1. Umiejętność rozpoznawania stanów własnej sfery emocjonalnej i panowania nad nimi, 2. Umiejętność empatii oraz akceptacji drugiej osoby, 3. Umacnianie wiary we własne siły i wytrwałość w dążeniu do celów, 4. Kształtowanie wrażliwości uczuciowej, 5. Kształtowanie umiejętności komunikacji międzyludzkiej, 6. Ukazywanie autorytetów, 7. Wspieranie więzi z rodziną. 13 Ze wszystkich sił starajcie się zachowywać to, do czego Bóg was wezwał, oraz szukać i pragnąć tych wszystkich środków i dróg, jakie są potrzebne do wytrwania i osiągnięcia celu. (św. Aniela, Reguła Prolog, 9-10). Wychowanie do wartości realizuje się poprzez: 1. Kształtowanie właściwej hierarchii wartości, 2. Ukazanie wartości każdego życia, 3. Stanowczą reakcję na przemoc, wulgarność, nieodpowiedzialność, 4. Kształtowanie postawy krytycznej analizy rzeczywistości poprzez dyskusje, 5. Kształtowanie umiejętności logicznych wypowiedzi, 6. Ukazywanie potęgi ludzkiego rozumu, ale także jego ograniczeń, 7. Szukanie i wskazywanie autorytetów, 14 Spełniajcie swój obowiązek ( ), a potem pozwólcie działać Bogu, który uczyni rzeczy cudowne w swoim czasie i kiedy się Jemu spodoba. ((św. Aniela, Rada 8,7 i 9) Wychowanie do wartości rozwoju intelektualnego realizuje się poprzez: 1. Kształtowanie w uczniach pracowitości, rzetelności, wytrwałości i aktywności poprzez uwzględnianie w ocenie nakładu pracy, punktualności jej wykonania i prezentacji, 2. Kształtowanie i rozwijanie umiejętności intelektualnych na wszystkich zajęciach, 3. Kształtowanie umiejętności dobrego gospodarowania czasem, 4. Pomoc w odkrywaniu własnych możliwości, predyspozycji, talentów i ich twórcze wykorzystanie (konkursy i imprezy szkolne, angażowanie w życie szkoły, wolontariat), 5. Kształtowanie umiejętności obserwacji, ćwiczenie pamięci, umiejętności koncentracji oraz zdolności kojarzenia. 4
15 Jakże, więc powinniście prosić Boga, by was oświecał, kierował wami i pouczał, co należy czynić. (św. Aniela Wstęp do Rad 7) Wychowanie estetyczno-kulturowe realizuje się poprzez: 1. Rozwijanie zdolności dostrzegania i przeżywania piękna poprzez kontakt ze sztuką, naturą, różnymi formami działalności artystycznej, udział w konkursach literackich itp. 2. Rozwijanie twórczej ekspresji poprzez przygotowanie uroczystości szkolnych, 3. Wyrobienie umiejętności sądu i oceny poprzez dyskusje, rozwiązywanie sytuacji problemowych. 16 A zatem miłość i wzajemna zgoda są znakiem pewnym, że się kroczy drogą dobrą i miłą Bogu. (św. Aniela Legat 10, 12) Wychowanie patriotyczne realizuje się poprzez: 1. Budowanie szacunku dla tradycji i narodowego dziedzictwa na wszystkich zajęciach edukacyjnych i poprzez przygotowywanie obchodów świąt narodowych, 2. Kształtowanie szacunku dla przeszłości narodu poprzez znajomość historii i kultury polskiej, 3. Wskazywanie i zwalczanie wad narodowych, 4. Kształtowanie postaw patriotycznych (według zasady: Bóg, Honor, Ojczyzna), 5. Uwrażliwianie na piękno i bogactwo ojczystej mowy i ziemi, 6. Kształtowanie własnej wartości jako Polaka w kontekście Unii Europejskiej, 7. Poznawanie specyfiki własnego regionu poprzez np. spotkania z ciekawymi ludźmi, 8. Wychowanie odpowiedzialnych obywateli 17 A nade wszystko strzeżcie się chęci uzyskiwania czegokolwiek siłą, gdyż Bóg dał każdemu wolną wolę, nikogo nie chce zmuszać, lecz tylko wskazuje, zaprasza i doradza. (św. Aniela, Legat 3, 8-11) Wychowanie społeczne realizuje się poprzez: 1. Przygotowanie do aktywnej działalności społecznej we wspólnotach lokalnych, 2. Aktywizowanie uczniów do pracy w środowisku oraz kształtowanie umiejętności pełnienia przypisanych ról społecznych poprzez działalność uczniów w grupach charytatywnych, pomoc koleżeńską, redagowanie gazetki szkolnej i inne. 3. Kształtowanie umiejętności kontaktowania się z ludźmi oraz współpraca w grupie przy okazji organizowania imprez klasowych i szkolnych oraz na zajęciach szkolnych, 4. Reprezentowanie szkoły w środowisku lokalnym, 5. Budowanie poczucia odpowiedzialności za środowisko społeczne, 6. Mobilizowanie do realizacji postawionych sobie celów w nauce, jak również w pracach typu organizacyjnego lub w działalności samorządowej, 7. Ukazywanie wartości przyjaźni, 5
8. Przygotowanie do życia w rodzinie i społeczeństwie, rozwijanie poczucia solidarności, 9. Uwrażliwienie na pomoc potrzebującym. 18 Jeżeli zobaczycie, że któraś jest małoduszna, bojaźliwa i skłonna do zniechęcenia, umacniajcie ją, dodawajcie odwagi, przypominajcie Boże miłosierdzie, rozszerzajcie jej serce wszelką pociechą. (św. Aniela Rada 2,8) Wychowanie fizyczne realizuje się poprzez: 1. Troskę o zdrowie, rozwój fizyczny i poznanie zasad funkcjonowania własnego organizmu (badania kontrolne, pogadanki, dotyczące zdrowia na wszystkich zajęciach dydaktycznych, szczególnie na godzinie wychowawczej, szczególna troska o uczniów chorych, dobre poinformowanie grona pedagogicznego o schorzeniach i wadach oraz formach pomocy), 2. Dbałość o higienę i bezpieczeństwo (na wszystkich zajęciach), 3. Profilaktykę prozdrowotną, 4. Wyrabianie czujności wobec zagrożeń dla zdrowia, 5. Kształtowanie szlachetnego, zdrowego współzawodnictwa poprzez działalność szkolnego koła sportowego, uczestnictwo w szkolnych i międzyszkolnych zawodach sportowych, 6. Organizowanie uczniom możliwości aktywnego spędzania wolnego czasu poprzez wycieczki, dni sportu, zajęcia na basenie, obozy narciarskie i kajakarskie, 7. Profilaktykę uzależnień, 8. Nabywanie umiejętności planowania nauki i odpoczynku, 9. Umacnianie wiary we własne siły i zdolność osiągania wartościowych i trudnych celów. 19 Proście Go, uniżajcie się wobec Jego niezmierzonej potęgi, skoro bowiem powierzył wam takie zadanie, bez wątpienia udzieli wam również sił do jego wypełnienia, jeśli tylko z waszej strony nie zabraknie niczego. Działajcie, nie traćcie czasu, wierzcie, wysilajcie się, ufajcie, głośno wołajcie w swym sercu do Niego... (św. Aniela Rady, Prolog,14-17) 1. Hasło Serviam oznacza służbę i wyraża istotę wychowania urszulańskiego. Jest to znak współpracy z Bożą łaską i zaangażowanego życia chrześcijańskiego. 2. Wyraża się poprzez: a) Służbę Bogu, Kościołowi, Ojczyźnie, rodzinie i środowisku, w którym się żyje, b) Czynne wyznawanie wiary, c) Rozwijanie postawy dyspozycyjności i służby, d) Uformowanie ludzi prawych, wierzących i zaangażowanych w życie Kościoła i życie społeczne. 20 Moc i prawdziwa pociecha Ducha Świętego niech będzie w was wszystkich, abyście mogli mężnie podjąć i wiernie wypełnić powierzone wam zadanie. (św. Aniela Rady, Prolog 3-4) Do sposobów i form realizacji Programu Wychowawczego Szkoły należy zaliczyć: 6
1. Łączenie treści wychowawczych z tematyką wszystkich zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych, 2. Odpowiedni dobór tematyki lekcji wychowawczych uwzględniające potrzeby uczniów, 3. Aktywną pracę na rzecz klasy, szkoły i środowiska, 4. Punktualne przychodzenie na zajęcia, 5. Codzienną modlitwę przed lekcjami, 6. Praktyki religijne, na przykład: msza w pierwsze piątki z powierzeniem całej szkoły Najświętszemu Sercu Bożemu, odmawianie 10- tki różańca przez cały rok, obchodzenie święta patronalnego szkoły w dniu Św. Urszuli, pamięć o bliskich zmarłych i poległych w obronie ojczyzny, udział w roratach, wspólne wigilie w klasach i inne zwyczaje związane ze Świętami Bożego Narodzenia, kolędowanie szkolne, rekolekcje wielkopostne, 7. Rozmowy indywidualne ucznia z nauczycielem, wychowawcą, psychologiem szkolnym, 8. Pogadanki, spotkania, rozmowy zajęcia tematyczne z uwzględnieniem profilaktyki prozdrowotnej i uzależnień, 9. Wspólne spotkania klasowe, na przykład wigilia, andrzejki, imieniny wychowawcy, wspólne spotkania szkolne - bal, kolędowanie, apele, przerwy, konkursy szkolne, 10. Uroczystości religijne szkolne, patriotyczne i okolicznościowe, 11. Wyjazdy kulturalne, rekolekcje, pielgrzymki, wycieczki, 12. Udział w zajęciach sportowych, na przykład basen, SKS, korfball, 13. Spotkania z ludźmi ze świata kultury i nauki, 14. Różnorodne konkursy wewnątrzszkolne, pozaszkolne, 15. Zachęcanie do czytelnictwa i korzystania z biblioteki szkolnej, 16. Działalność charytatywną, np. pomoc przy wigilii dla bezdomnych, akcjach szkolnego koła Samrytanin i innych, 17. Działalność samorządu uczniowskiego, klasowego, 18. Dbałość o estetyczny wygląd sal lekcyjnych oraz pomieszczeń szkolnych, 19. Współpraca ze środowiskiem lokalnym oraz mediami lokalnymi. 21 Następnie proszę, abyście poważali waszych uczniów i mieli ich wyrytych w myśli i sercu, każdego z osobna, nie tylko ich imiona, ale także ich sytuacje, charakter, i wszystko, co ich dotyczy. Nie będzie to trudne, jeśli obejmiecie ich żywą miłością. (Legat 2, 1-)4 Nauczyciel zobowiązany jest Programem Wychowawczym Szkoły: 1. Realizować zadania wychowawcze i opiekuńcze zgodne z charakterem szkoły, 2. Wspomagać rodziców ucznia w jego wychowaniu, 3. Wychowywać własnym przykładem i dawać świadectwo swojej wiary, 4. Mobilizować uczniów do pracy nad sobą, 5. Dbać o bezpieczeństwo i zdrowie uczniów, 6. Dbać o prawidłowy przebieg procesu dydaktycznego, 7. Wspierać rozwój psychofizyczny ucznia, 8. Konsekwentnie stosować nagrody i kary przewidziane w Regulaminie szkoły, 7
9. Współpracować z psychologiem szkolnym w celu rozwiązywania problemów ucznia, 10. Poznać warunki rodzinne i materialne uczniów, 11. Wnioskować o pomoc materialną dla ucznia, 12. Bezstronnie i obiektywnie oceniać uczniów, 13. Kontaktować się z rodzicami wychowanków, systematyczne informować o postępach ich dzieci, włączać rodziców w życie szkoły i dążyć do uzgodnienia wspólnej linii wychowania, 14. Doskonalić umiejętności dydaktyczne wychowawcze poprzez podejmowanie formacji jako wychowawcy, 15. Prowadzić dokumentację szkolną. 22 Wychowawca zobowiązany jest Programem Wychowawczym Szkoły: 1. Planować i organizować wspólnie z uczniami i rodzicami różne formy życia społecznego, rozwijające i integrujące zespół klasowy, 2. Czuwać nad wszechstronnym rozwojem osobowym ucznia oraz przygotowywać go do samodzielności poprzez wzmacnianie postawy odpowiedzialności, 3. Wraz z zespołem wychowawczym ustalać treści i formy zajęć tematycznych na godzinach wychowawczych, 4. Współdziałać z nauczycielami uczącymi w jego klasie, koordynując działania wychowawcze, 5. Współdziałać z rodzicami, okazując im pomoc w działaniach wychowawczych, 6. Współpracować ze specjalistami, świadczącymi kwalifikowaną pomoc w rozpoznaniu potrzeb i trudności oraz zainteresowań i uzdolnień, organizującymi formy tej pomocy 23 Miejcie nadzieję i mocną wiarę, że Bóg pomoże wam we wszystkim. (Rady, Prolog,15) Wychowawca współpracuje z rodzicami lub prawnymi opiekunami ucznia poprzez: 1. Informowanie o kierunkach pracy szkoły, systemie oceniania i klasyfikowania uczniów, 2. Przeprowadzenie zgodnie z terminarzem rocznym spotkań indywidualnych wychowawcy z rodzicami, 3. Organizowanie konsultacji nauczycielskich, podczas których rodzice maja możliwość kontaktu z wszystkimi nauczycielami uczącymi, 4. Angażowanie rodziców do prac na rzecz szkoły i klasy oraz uczestnictwa w inicjatywach organizowanych przez szkołę, 5. Zapraszanie rodziców w spotkaniach formacyjnych organizowanych przez Szkołę i Radę Rodziców (Czas Skupienia, spotkanie opłatkowe, konferencje tematyczne), 6. Kontakt z rodzicami poprzez dziennik elektroniczny, 7. Wspomaganie rodziców w rozwiązywaniu indywidualnych problemów wychowawczych lub rodzinnych, 8. Rozwiązywanie problemów dydaktyczno - wychowawczych z zachowaniem ścieżki służbowej: nauczyciel-wychowawca- dyrektor, 9. W szczególnych przypadkach udzielanie pomocy rodzinom potrzebującym pomocy. 8