65 mgr inż. Zbigniew Ostrowski Dyrektor Mazowieckiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Warszawie Zarządzanie drogami wojewódzkimi obowiązki wynikające z przepisów prawa oraz przykłady zrealizowanych zadań dla poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego 1. Zadania zarządców dróg (wybrane) Utrzymanie nawierzchni dróg, chodników, drogowych obiektów inżynierskich, urządzeń zabezpieczających ruch i innych urządzeń związanych z drogą. Realizacja zadań w zakresie inżynierii ruchu, w tym zadań technicznych polegających na umieszczaniu i utrzymaniu znaków drogowych. Wydawanie zezwoleń na zajęcie pasa drogowego i zjazdy z dróg oraz pobieranie opłat i kar pieniężnych. Przeprowadzanie okresowych kontroli stanu dróg i drogowych obiektów inżynierskich oraz przepraw promowych, ze szczególnym uwzględnieniem ich wpływu na stan bezpieczeństwa ruchu drogowego. Wykonywanie robót interwencyjnych, robót utrzymaniowych i zabezpieczających oraz pełnienie funkcji inwestora. Wprowadzanie ograniczeń lub zamykanie dróg i drogowych obiektów inżynierskich dla ruchu oraz wyznaczanie objazdów drogami różnej kategorii, gdy występuje bezpośrednie zagrożenie bezpieczeństwa osób lub mienia. Utrzymywanie zieleni przydrożnej, w tym sadzenie i usuwanie drzew i krzewów. 2. Organizacja ruchu aspekty prawne Akty prawne dotyczące zarządzania drogami i zarządzania ruchem (wybrane): Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jednolity z dnia 25 stycznia 2007 r. DzU 2007, nr 19, poz. 115 z późn. zm.) Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity z dnia 2 czerwca 2005 r. DzU 2005, nr 108, poz. 908 z późn. zm.)
66 GAMBIT Mazowiecki Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 września 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarządzaniem (DzU 2003, nr 177, poz. 1729) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (DzU 2003, nr 220, poz. 2181). Organizacja ruchu Pojęcie to obejmuje: a) geometrię drogi i zakres dostępu do drogi, w tym geometrię włączeń dróg niższych kategorii i zjazdów, b) sposób umieszczania znaków pionowych, poziomych, sygnalizatorów i urządzeń bezpieczeństwa ruchu, c) zasady i sposób działania sygnalizacji, znaków świetlnych, znaków o zmiennej treści i innych zmiennych elementów. Organizacja ruchu: stała (nowa lub przywracana po zakończeniu robót), czasowa dla zabezpieczenia długotrwałych robót, czasowa uproszczona dla zabezpieczenia robót utrzymaniowych wprowadzana jedynie w czasie wykonywania czynności na drodze. Podstawą do wprowadzenia organizacji ruchu na nowo wybudowanej drodze lub jej zmiany na drodze istniejącej jest zatwierdzenie organizacji ruchu przez organ zarządzający ruchem. Na drogach wojewódzkich organem zarządzającym ruchem jest Marszałek Województwa Mazowieckiego. Projekt organizacji ruchu dokumentacja sporządzona w celu zatwierdzenia organizacji ruchu przez właściwy organ zarządzający ruchem. Projekt organizacji ruchu może sporządzić i przedstawić do zatwierdzenia: zarząd drogi, organ zarządzający ruchem, inwestor zmian, kolejowa jednostka organizacyjna, przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą w obiekcie przy drodze, organizacje turystyczne lub osoby realizujące zamówienia tych jednostek. Zatwierdzona stała organizacja ruchu, związana z budową lub przebudową drogi albo z budową dojazdu do obiektu przy drodze, stanowi integralną część dokumentacji budowy.
Zarządzanie drogami wojewódzkimi... 67 Dotyczy to również dokumentacji budowy lub przebudowy drogi niższej kategorii krzyżującej się z drogą wojewódzką, której elementem jest zatwierdzona organizacja ruchu na skrzyżowaniu oraz dokumentacji budowy lub przebudowy zjazdu. Organizację ruchu na skrzyżowaniu dróg o różnych organach zarządzających ruchem zatwierdza organ zarządzający ruchem właściwy dla drogi wyższej kategorii. Jednostka wprowadzająca organizację ruchu na drogach wojewódzkich zawiadamia organ zarządzający ruchem, MZDW w Warszawie oraz właściwego Komendanta Wojewódzkiego Policji o terminie wprowadzenia, co najmniej na 7 dni przed dniem wprowadzenia organizacji ruchu lub co najmniej na 24 godziny przed terminem wprowadzenia organizacji ruchu w przypadku czasowej organizacji ruchu dla zabezpieczenia robót związanych z utrzymaniem drogi wprowadzanej na podstawie projektu uproszczonego. 3. W ramach realizacji zadania zastosowano następujące środki poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego: 1) budowa chodnika, 2) budowa azyli centralnych w osi jezdni, 3) poprawa szorstkości nawierzchni na skrzyżowaniu, 4) budowa zatoki autobusowej, 5) usunięcie przeszkód stałych z otoczenia drogi np. drzew, słupów, 6) wprowadzenie linii środkowej i linii krawędziowych na jezdni, 7) poprawa oznakowania ostrego zakrętu, 8) uspokojenie ruchu fizyczne wymuszenie odgięcia toru jazdy poprzez instalację elementów centralnych lub bocznych i/lub zmiany geometrii drogi, 9) wydzielenie pasów dla lewoskrętu na skrzyżowaniach bez sygnalizacji świetlnej. 4. Program poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego w rejonach szkół i placówek oświatowych zlokalizowanych w pobliżu dróg wojewódzkich w województwie mazowieckim Sposoby oznakowania przewidziane w prawie: 1) Znaki A-17 dzieci stosuje się w celu ostrzeżenia o miejscu na drodze szczególnie uczęszczanym przez dzieci w wieku od 7 do 15 lat lub o bliskości takiego miejsca.
68 GAMBIT Mazowiecki Przykład zrealizowanego zadania Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego na drodze wojewódzkiej nr 744 w m. Mazowszany/Kotarwice
Zarządzanie drogami wojewódzkimi... 69 2) Tabliczki T-27 stosuje się je pod znakami D-6 lub D-6b dla oznaczenia miejsca przejść dla pieszych szczególnie uczęszczanych przez dzieci. Znaki D-6 lub D-6b z tabliczkami T-27 umieszcza się przy przejściach w bezpośrednim sąsiedztwie wyjść z obiektów, do których uczęszczają dzieci w wieku od 7 do 15 lat. Dopuszcza się stosowanie folii pryzmatycznej odblaskowo-fluorescencyjnej żółto-zielonej lub pomarańczowej do wykonania lic znaków odblaskowych A-17, tabliczek T-27 zlokalizowanych w miejscach szczególnie niebezpiecznych bądź o dużej wypadkowości. Dopuszcza się wykonywanie lic znaków D-6, D-6b na tle folii pryzmatycznej odblaskowo-fluorescencyjnej żółto-zielonej lub pomarańczowej. 3) Ogrodzenia U-12 stosuje się w celu ochrony pieszych i oddzielenia ich od jezdni, uniemożliwienia im przekraczania jezdni w miejscach niedozwolonych lub skanalizowania ruchu pieszych. 4) Ogrodzenia segmentowe U-12a występują w postaci ram z prętami, siatkami, przezroczystymi płytami itp. Wysokość tych ogrodzeń wynosi od 0,80 m do 1,20 m, przy czym mniejszą wysokość należy stosować w miejscach, w których ogrodzenie może ograniczyć widoczność kierującym pojazdami, np. w obrębie skrzyżowań, przejść dla pieszych itp. Barwa elementów ogrodzeń segmentowych jest szara lub żółta. Ogrodzenia można umieszczać obok jezdni, w chodnikach, na krawędzi pobocza, na pasie dzielącym jezdnie, na wysepkach przystanków tramwajowych od strony jezdni dla ogrodzenia torowiska tramwajowego.
70 GAMBIT Mazowiecki Sygnał ostrzegawczy nakazujący wszystkim kierującym i pieszym zachowanie szczególnej ostrożności jest to migający sygnał żółty nadawany przez sygnalizatory dla pojazdów lub sygnalizatory jednokomorowe. Szczególnym przypadkiem zastosowania sygnału ostrzegawczego jest sygnał ostrzegawczy połączony ze znakiem D-6 zainstalowanym nad lub obok przejścia dla pieszych, tzw. przejście aktywne. W ramach programu poprawy BRD w rejonach szkół i placówek oświatowych na drogach wojewódzkich zarządzanych przez MZDW w Warszawie przyjęto następujące standardowe zasady poprawy jakości oznakowania: stosowanie oznakowania ostrzegawczego A-17 z licem z folii pryzmatycznej odblaskowo-fluorescencyjnej barwy pomarańczowej, stosowanie ewentualnych dodatkowych czasowych ograniczeń prędkości powiązanych z funkcjonowaniem obiektu, o odblaskowości wyższej od minimalnej wymaganej przez prawo, stosowanie ogrodzenia segmentowego U-12a z wypełnieniem prętowym pionowym barwy żółtej o wysokości wynikającej ze szczegółowej lokalizacji, Szkoła w m. Mazowszany/Kotarwice droga wojewódzka nr 744 realizacja w 2010 r.
Zarządzanie drogami wojewódzkimi... 71 stosowanie aktywnych przejść dla pieszych ze znakami D-6 i sygnalizatorami ostrzegawczymi diodowymi z własnym zasilaniem bateriami słonecznymi w zestawie z czujnikami ruchu pieszego, wykonanie oznakowania poziomego w technologii grubowarstwowej. Szkoła w m. Mazowszany/Kotarwice droga wojewódzka nr 744 realizacja w 2010 r. Szkoła w m. Belsk Duży droga wojewódzka nr 728 realizacja planowana w 2011 r.
72 GAMBIT Mazowiecki Szkoła w m. Mogielnica droga wojewódzka nr 728 realizacja planowana w 2011 r. Szkoła w m. Jedlnia Letnisko droga wojewódzka nr 699 realizacja planowana w 2011 r. Szkoła w m. Jedlnia Kościelna droga wojewódzka nr 737 realizacja planowana w 2011 r.
Zarządzanie drogami wojewódzkimi... 73 Szkoła w m. Skrzyńsko droga wojewódzka nr 727 realizacja planowana w 2011 r. Szkoła w m. Grabowa droga wojewódzka nr 740 realizacja planowana w 2011 r.
74 GAMBIT Mazowiecki 5. Zastosowanie rond na drogach wojewódzkich na przykładzie skrzyżowania dróg nr 733 i 744 w m. Parznice