Wykaz skrótów... 25 Wprowadzenie... 29 USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749, zm. poz. 848, 1101, 1342 i 1529 oraz z 2013 r. poz. 35)... 31 Dział I Przepisy ogólne... 32 Art. 1. [Przedmiot regulacji]... 32 Art. 2. [Zakres przedmiotowy, wyłączenia]... 33 Art. 3. [Słowniczek]... 45 Art. 3a. [Składanie deklaracji w formie elektronicznej]... 62 Art. 3b. [Warunki składania deklaracji w formie elektronicznej]... 66 Art. 3c. (uchylony)... 67 Art. 3d. [Możliwość składania deklaracji w formie elektronicznej w przypadku podatków lokalnych]... 67 Art. 4. [Obowiązek podatkowy]... 68 Art. 5. [Zobowiązanie podatkowe]... 73 Art. 6. [Normatywne pojęcie podatku]... 75 Art. 7. [Podatnik]... 79 Art. 8. [Płatnik]... 90 Art. 9. [Inkasent]... 95 Art. 10. [Wybór zryczałtowanej formy opodatkowania]... 96 Art. 11. [Rok podatkowy]... 98 Art. 12. [Obliczanie terminów]... 100 Dział II Organy podatkowe i ich właściwość... 108 Rozdział 1 Organy podatkowe... 108 Art. 13. [Organy podatkowe]... 108 5
Art. 13a. [Nadawanie uprawnień organów podatkowych w sprawach wyjątkowych]... 117 Art. 14. [Nadzór ogólny w sprawach podatkowych]... 119 Rozdział 1a Interpretacje przepisów prawa podatkowego... 121 Art. 14a. [Ogólne interpretacje prawa podatkowego]... 121 Art. 14b. [Indywidualne interpretacje prawa podatkowego]... 137 Art. 14c. [Przedmiot interpretacji indywidualnej i jej zaskarżalność do sądu administracyjnego]... 168 Art. 14d. [Termin wydania interpretacji indywidualnej]... 189 Art. 14e. [Zmiana wydanej interpretacji ogólnej i indywidualnej]... 191 Art. 14f. [Opłata za wydanie interpretacji indywidualnej]... 197 Art. 14g. [Pozostawienie wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej bez rozpatrzenia]... 199 Art. 14h. [Odpowiednie stosowanie przepisów o.p. do interpretacji indywidualnej]... 202 Art. 14i. [Publikacja interpretacji ogólnych i indywidualnych oraz przekazywanie interpretacji indywidualnych organom podatkowym i organom kontroli skarbowej]... 204 Art. 14j. [Wydawanie interpretacji indywidualnych przez samorządowe organy podatkowe pierwszej instancji]... 206 Art. 14k. [Zasada nieszkodzenia i wąski zakres jej zastosowania]... 209 Art. 14l. [Skutki prawne zastosowania się do interpretacji przed opublikowaniem interpretacji ogólnej lub przed doręczeniem interpretacji indywidualnej]... 212 Art. 14m. [Szeroki zakres zastosowania zasady nieszkodzenia]... 213 Art. 14n. [Zastosowanie się do interpretacji indywidualnej przed powstaniem spółki lub oddziału bądź przedstawicielstwa]... 215 Art. 14o. [Skutki niewydania interpretacji indywidualnej w terminie]... 217 Art. 14p. [Odpowiednie stosowanie przepisów rozdziału 1a]... 219 Rozdział 2 Właściwość organów podatkowych... 220 Art. 15. [Przestrzeganie właściwości]... 220 Art. 16. [Właściwość rzeczowa]... 222 Art. 17. [Właściwość miejscowa]... 230 Art. 17a. [Właściwość miejscowa w sprawie odpowiedzialności osoby trzeciej]... 238 Art. 18. [Zmiana właściwości miejscowej w trakcie okresu Art. 18a. rozliczeniowego]... 240 [Zmiana właściwości miejscowej po zakończeniu roku podatkowego lub rozliczeniowego]... 242 Art. 18b. [Właściwość miejscowa w dniu wszczęcia postępowania]... 244 Art. 19. [Spory o właściwość]... 245 Art. 20. [Czynności organu do czasu rozstrzygnięcia sporu]... 248 6
Dział IIa Porozumienia w sprawach ustalenia cen transakcyjnych... 250 Art. 20a. [Porozumienia jednostronne]... 250 Art. 20b. [Porozumienia dwustronne i wielostronne]... 254 Art. 20c. [Transakcje objęte porozumieniem]... 257 Art. 20d. [Brak zgody na porozumienie ze strony zagranicznej władzy podatkowej]... 258 Art. 20e. [Konsultacje w sprawie zawarcia porozumienia]... 261 Art. 20f. [Obowiązki wnioskodawcy]... 262 Art. 20g. [Procedura wyjaśniania wątpliwości]... 265 Art. 20h. [Zmiana propozycji wnioskodawcy]... 267 Art. 20i. [Decyzja w sprawie porozumienia]... 268 Art. 20j. [Termin załatwienia sprawy dotyczącej porozumienia]... 272 Art. 20k. [Zmiana lub uchylenie decyzji w sprawie porozumienia]... 273 Art. 20l. [Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji]... 275 Art. 20m. [Opłaty]... 276 Art. 20n. [Opłata uzupełniająca]... 278 Art. 20o. [Przeznaczenie opłat]... 278 Art. 20p. [Koszty postępowania]... 279 Art. 20q. [Stosowanie przepisów]... 279 Art. 20r. [Odpowiednie stosowanie]... 279 Dział III Zobowiązania podatkowe... 281 Rozdział 1 Powstawanie zobowiązania podatkowego... 281 Art. 21. [Powstawanie zobowiązania podatkowego]... 281 Art. 21a. [Potwierdzenie braku zaległości podatkowych]... 287 Art. 21b. [Decyzja ustalająca wysokość dochodu]... 289 Art. 22. [Zaniechanie poboru podatków i zwolnienie płatnika z jego obowiązków]... 290 Art. 23. [Oszacowanie podstawy opodatkowania]... 302 Art. 23a. [Określenie wysokości zaliczek przy oszacowaniu podstawy opodatkowania]... 310 Art. 24. [Określenie wysokości straty przez organ podatkowy]... 312 Art. 24a. (uchylony)... 314 Art. 24b. (uchylony)... 314 Art. 25. (uchylony)... 314 Rozdział 2 Odpowiedzialność podatnika, płatnika i inkasenta... 314 Art. 26. [Odpowiedzialność podatnika]... 314 Art. 26a. [Wyłączenie odpowiedzialności podatnika]... 316 Art. 27. (uchylony)... 318 7
Art. 28. [Wynagrodzenie płatnika i inkasenta]... 318 Art. 29. [Odpowiedzialność a małżeńska wspólność majątkowa]... 323 Art. 30. [Odpowiedzialność płatnika i inkasenta]... 326 Art. 31. [Wyznaczenie osób do wykonywania czynności płatnika i inkasenta]... 334 Art. 32. [Przechowywanie dokumentów przez płatnika i inkasenta]... 335 Rozdział 3 Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych... 337 Art. 33. [Zabezpieczenie zobowiązania podatkowego przed terminem płatności lub przed wydaniem decyzji]... 337 Art. 33a. [Wygaśnięcie decyzji o zabezpieczeniu]... 350 Art. 33b. [Zabezpieczenie na majątku innych podmiotów niż podatnik]... 353 Art. 33c. [Zabezpieczenie odsetek za zwłokę oraz innych zaległości]... 355 Art. 33d. [Sposoby zabezpieczenia należności podatkowych]... 357 Art. 33e. [Gwarant lub poręczyciel zobowiązania podatkowego]... 364 Art. 33f. [Wybór formy zabezpieczenia]... 366 Art. 33g. [Postanowienie w sprawie przyjęcia zabezpieczenia dobrowolnego]... 367 Art. 34. [Hipoteka przymusowa]... 367 Art. 35. [Powstanie hipoteki przymusowej]... 375 Art. 36. (uchylony)... 381 Art. 37. (uchylony)... 381 Art. 38. [Tryb zakładania księgi wieczystej]... 381 Art. 39. [Wyjawienie nieruchomości i praw majątkowych]... 383 Art. 40. (uchylony)... 387 Art. 41. [Zastaw skarbowy]... 387 Art. 42. [Powstanie i wygaśniecie zastawu skarbowego]... 392 Art. 42a. [Wykreślenie wpisu z rejestru zastawów skarbowych]... 399 Art. 43. [Rejestry zastawów skarbowych]... 402 Art. 44. [Wpis zastawu skarbowego do rejestru zastawów skarbowych]... 403 Art. 45. [Spis rzeczy ruchomych i praw majątkowych]... 405 Art. 45a. (uchylony)... 405 Art. 46. [Wypis z rejestru zastawów skarbowych]... 405 Rozdział 4 Terminy płatności... 408 Art. 47. [Termin płatności podatku]... 408 Art. 48. [Odraczanie terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego]... 413 Art. 49. [Termin zapłaty odroczonego i rozłożonego na raty podatku]... 417 Art. 50. [Upoważnienie Ministra Finansów do przedłużania terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego]... 420 8
Rozdział 5 Zaległość podatkowa... 422 Art. 51. [Zaległość podatkowa]... 422 Art. 52. [Przypadki zrównane z zaległością podatkową]... 426 Rozdział 6 Odsetki za zwłokę i opłata prolongacyjna... 430 Art. 53. [Naliczanie odsetek za zwłokę]... 430 Art. 53a. [Decyzja określająca wysokość odsetek za zwłokę]... 435 Art. 54. [Nienaliczanie odsetek za zwłokę]... 437 Art. 55. [Wpłacanie odsetek za zwłokę]... 444 Art. 56. [Stawka odsetek za zwłokę]... 446 Art. 57. [Opłata prolongacyjna]... 452 Art. 58. [Zobowiązanie Ministra Finansów do określenia szczegółowych zasad naliczania odsetek za zwłokę i opłaty prolongacyjnej]... 456 Rozdział 7 Wygaśnięcie zobowiązań podatkowych... 457 Art. 59. [Sposoby wygasania zobowiązań podatkowych]... 457 Art. 60. [Określenie terminu zapłaty podatku]... 461 Art. 61. [Obowiązek zapłaty podatku w formie bankowych rozliczeń bezgotówkowych]... 465 Art. 61a. [Zapłata kartą płatniczą]... 468 Art. 62. [Zasady zaliczania wpłat podatków]... 469 Art. 62a. [Zapłata podatku a środki pieniężne przyjęte jako zabezpieczenie]... 472 Art. 63. [Zaokrąglanie podstaw opodatkowania i kwot podatków]... 472 Art. 64. [Potrącenie zobowiązania podatkowego z wierzytelności Art. 65. podatnika wobec Skarbu Państwa]... 475 [Potrącenie zobowiązania podatkowego z wierzytelności podatnika wobec gminy]... 481 Art. 66. [Przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych]... 482 Art. 67. (uchylony)... 486 Rozdział 7a Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych... 486 Art. 67a. [Odroczenie, rozłożenie na raty, umorzenie podatku]... 486 Art. 67b. [Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych przedsiębiorców]... 496 Art. 67c. [Ulgi w spłacie należności płatników, inkasentów, spadkobierców oraz osób trzecich]... 518 Art. 67d. [Ulgi udzielane z urzędu]... 519 Art. 67e. [Delegacja do wydania aktu wykonawczego]... 520 Rozdział 8 Przedawnienie... 521 Art. 68. [Przedawnienie prawa do ustalenia zobowiązania podatkowego]. 521 9
Art. 69. [Przedawnienie prawa do ustalenia zobowiązania podatkowego w razie utraty prawa do ulgi]... 525 Art. 70. [Przedawnienie zobowiązania podatkowego]... 527 Art. 70a. [Zawieszenie biegu terminu przedawnienia w związku z uzyskiwaniem informacji od organów innego państwa]... 539 Art. 70b. (uchylony)... 540 Art. 71. [Przedawnienie należności płatników i inkasentów]... 540 Rozdział 9 Nadpłata... 541 Art. 72. [Pojęcie nadpłaty]... 541 Art. 73. [Określenie wysokości nadpłaty]... 547 Art. 74. [Termin powstania nadpłaty]... 550 Art. 74a. [Określenie wysokości nadpłaty przez organ podatkowy]... 552 Art. 75. [Postępowanie z nadpłatą]... 559 Art. 76. [Zwrot nadpłaty]... 570 Art. 76a. [Zaliczenie nadpłaty]... 572 Art. 76b. [Tryb zwrotu nadpłaty]... 574 Art. 76c. [Nadpłata zaliczek]... 576 Art. 77. [Terminy zwrotu nadpłaty]... 576 Art. 77a. [Zwrot nadwyżki zaliczek na podatek dochodowy]... 581 Art. 77b. [Zwrot nadpłaty]... 582 Art. 77c. [Nadpłata a korekta zeznania na podatek dochodowy]... 584 Art. 78. [Oprocentowanie nadpłaty]... 584 Art. 78a. [Zwrot części nadpłaty]... 591 Art. 79. [Ograniczenie i wygaśnięcie prawa do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty]... 591 Art. 80. [Wygaśnięcie prawa do zwrotu i zaliczenia nadpłaty]... 593 Rozdział 9a Podpisywanie deklaracji... 595 Art. 80a. [Pełnomocnictwo do podpisywania deklaracji]... 595 Art. 80b. [Skutki podpisania deklaracji przez pełnomocnika]... 596 Rozdział 10 Korekta deklaracji... 598 Art. 81a. (uchylony)... 601 Art. 81b. [Zawieszenie uprawnienia do korekty deklaracji]... 602 Art. 81c. (uchylony)... 604 Rozdział 11 Informacje podatkowe... 604 Art. 82. [Sporządzanie i przekazywanie informacji podatkowych]... 604 Art. 82a. [Informacje dotyczące nierezydentów]... 609 10
Art. 83. [Zobowiązanie Ministra Finansów do określenia zakresu i trybu przekazywania informacji podatkowych przez organy i jednostki MON i MSWiA]... 610 Art. 84. [Sporządzanie i przekazywanie informacji podatkowych przez sądy, komorników sądowych i notariuszy]... 611 Art. 85. [Upoważnienie Ministra Finansów do określania obowiązków w zakresie składania deklaracji podatkowych oraz prowadzenia ksiąg podatkowych]... 612 Art. 86. [Przechowywanie ksiąg podatkowych i dokumentów]... 613 Rozdział 12 Rachunki... 614 Art. 87. [Obowiązek wystawiania rachunków]... 614 Art. 88. [Numerowanie rachunków i przechowywanie ich kopii]... 617 Art. 89. (uchylony)... 618 Art. 90. (uchylony)... 618 Rozdział 13 Odpowiedzialność solidarna... 618 Art. 91. [Stosowanie przepisów kodeksu cywilnego do odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania podatkowe]... 618 Art. 92. [Przesłanki objęcia solidarną odpowiedzialnością za zobowiązania podatkowe]... 626 Rozdział 14 Prawa i obowiązki następców prawnych oraz podmiotów przekształconych... 631 Art. 93. [Następstwo prawne przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych]... 631 Art. 93a. [Następstwo prawne przy przekształceniach]... 634 Art. 93b. [Następstwo prawne związane z łączeniem lub przekształceniem komunalnych zakładów budżetowych]... 639 Art. 93c. [Następstwo prawne związane z przejęciem lub podziałem osoby prawnej]... 640 Art. 93d. [Następstwo w zakresie praw i obowiązków wynikających z decyzji]... 644 Art. 93e. [Wyłączenie zastosowania art. 93 93d]... 644 Art. 94. Art. 95. [Następstwo prawne przy komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych]... 646 [Ograniczenie odpowiedzialności następców prawnych komercjalizowanych i prywatyzowanych przedsiębiorstw państwowych]... 648 Art. 96. [Naliczanie odsetek za zwłokę i oprocentowanie zwrotu podatku następcom prawnym komercjalizowanych i prywatyzowanych przedsiębiorstw państwowych]... 649 Art. 97. [Następstwo prawne spadkobierców podatnika]... 651 11
Art. 97a. (uchylony)... 657 Art. 98. [Odpowiedzialność podatkowa spadkobierców]... 657 Art. 99. [Zawieszenie biegu terminów wobec spadkobierców]... 664 Art. 100. [Decyzja o zakresie odpowiedzialności spadkobierców]... 665 Art. 101. [Naliczanie spadkobiercy odsetek za zwłokę i oprocentowania zaliczek na podatek od towarów i usług]... 670 Art. 102. [Przesłanki stosowania art. 100 i 101]... 671 Art. 103. [Zawiadomienie spadkobierców o sytuacji procesowej podatnika]... 674 Art. 104. [Postępowanie wobec spadkobiercy podatnika podatku dochodowego od osób fizycznych]... 677 Art. 105. [Oprocentowanie nadpłat i zwrotów podatków należnych spadkobiercom]... 682 Art. 106. [Odpowiedzialność zapisobiercy za zobowiązania podatkowe spadkodawcy]... 685 Rozdział 15 Odpowiedzialność podatkowa osób trzecich... 687 Art. 107. [Zakres odpowiedzialności osób trzecich]... 687 Art. 108. [Decyzja o odpowiedzialności osoby trzeciej]... 691 Art. 109. [Przepisy mające zastosowanie do odpowiedzialności osób trzecich]... 699 Art. 110. [Odpowiedzialność rozwiedzionego małżonka podatnika]... 700 Art. 111. [Odpowiedzialność członka rodziny podatnika]... 702 Art. 112. [Odpowiedzialność nabywcy majątku podatnika]... 707 Art. 112a. [Odpowiedzialność nabywcy w postępowaniu egzekucyjnym oraz upadłościowym]... 713 Art. 112b. [Odpowiedzialność jednoosobowej spółki kapitałowej powstałej z przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną]... 713 Art. 113. [Odpowiedzialność firmującego działalność gospodarczą podatnika]... 714 Art. 114. [Odpowiedzialność właściciela, samoistnego posiadacza lub użytkownika wieczystego za zaległości podatkowe użytkownika]... 717 Art. 114a. [Odpowiedzialność dzierżawcy i użytkownika nieruchomości podatnika]... 720 Art. 115. [Odpowiedzialność wspólnika spółki niemającej osobowości prawnej]... 723 Art. 116. [Odpowiedzialność członków zarządów spółek z o.o. i akcyjnych]... 729 Art. 116a. [Odpowiedzialność członków organów zarządzających innych osób prawnych]... 740 Art. 117. [Odpowiedzialność w przypadku podziału osoby prawnej]... 743 Art. 117a. [Odpowiedzialność gwaranta lub poręczyciela]... 745 Art. 118. [Przedawnienie prawa do wydania decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej]... 747 12
Art. 119. [Waloryzacja kwot podanych w ordynacji podatkowej]... 750 Dział IV Postępowanie podatkowe... 752 Rozdział 1 Zasady ogólne... 752 Art. 120. [Zasada legalności i praworządności]... 752 Art. 121. 1. [Zasada postępowania w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych, zasada udzielania informacji]... 758 Art. 121. 2. [Zasada udzielania informacji]... 761 Art. 122. [Zasada prawdy obiektywnej]... 763 Art. 123. [Zasada czynnego udziału stron w każdym stadium postępowania]... 766 Art. 124. [Zasada przekonywania stron]... 770 Art. 125. [Zasada szybkości i prostoty postępowania]... 772 Art. 126. [Zasada pisemności]... 774 Art. 127. [Zasada dwuinstancyjności]... 775 Art. 128. [Zasada trwałości decyzji ostatecznych]... 778 Art. 129. [Zasada jawności postępowania]... 780 Rozdział 2 Wyłączenie pracownika organu podatkowego oraz organu podatkowego... 781 Art. 130. [Przesłanki wyłączenia pracownika organu podatkowego]... 781 Art. 131. [Przesłanki wyłączenia naczelnika urzędu skarbowego]... 790 Art. 131a. [Wyłączenie naczelnika urzędu celnego]... 792 Art. 131b. [Forma wyznaczenia organu podatkowego]... 792 Art. 132. [Przesłanki wyłączenia wójta, burmistrza, prezydenta]... 792 Rozdział 3 Strona... 794 Art. 133. [Definicja funkcjonalna strony]... 794 Art. 133a. [Działanie organizacji społecznej w sprawie podatnika]... 802 Art. 134. (uchylony)... 809 Art. 135. [Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych]... 809 Art. 136. [Działanie strony przez pełnomocnika]... 813 Art. 137. [Pełnomocnik i tryb jego ustanowienia]... 815 Art. 138. [Wyznaczenie przedstawiciela, ustanowienie kuratora]... 822 Rozdział 4 Załatwianie spraw... 825 Art. 139. [Terminy załatwiania spraw]... 825 Art. 140. [Przekroczenie terminu do załatwienia sprawy]... 832 Art. 141. [Ponaglenie na niezałatwienie sprawy we właściwym terminie]... 834 Art. 142. [Odpowiedzialność pracownika organu podatkowego]... 841 13
Art. 143. [Upoważnienie pracownika do załatwiania spraw]... 842 Rozdział 5 Doręczenia... 849 Art. 144. [Doręczanie pism]... 849 Art. 144a. [Doręczenia drogą elektroniczną]... 859 Art. 145. [Adresaci pism w postępowaniu podatkowym]... 864 Art. 146. [Obowiązek zawiadomienia organu o zmianie adresu]... 868 Art. 147. [Pełnomocnik do spraw doręczeń]... 871 Art. 147a. [Pełnomocnik do spraw doręczeń w postępowaniu przed organami celnymi]... 874 Art. 148. [Miejsce doręczenia pism osobom fizycznym]... 876 Art. 149. [Doręczanie pism w przypadku nieobecności adresata w mieszkaniu]... 880 Art. 150. [Postępowanie w przypadku niemożności doręczenia pisma w sposób przewidziany w art. 148 1 lub art. 149]... 885 Art. 151. [Doręczanie pism osobom prawnym i jednostkom nieposiadającym osobowości prawnej]... 890 Art. 151a. [Pozostawienie pisma w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia]... 892 Art. 152. [Potwierdzanie odbioru pism]... 893 Art. 152a. [Doręczanie pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej]... 897 Art. 153. [Odmowa przyjęcia pisma]... 900 Art. 154. [Doręczanie pism kuratorowi, przedstawicielowi oraz przedstawicielom dyplomatycznym i konsularnym]... 902 Art. 154a. [Wniosek o doręczenie pisma organu podatkowego przez władze państwa członkowskiego UE]... 904 Art. 154b. [Stosowanie przepisów]... 906 Art. 154c. [Stosowanie przepisów i zasada wzajemności]... 907 Rozdział 6 Wezwania... 908 Art. 155. [Przesłanki wzywania]... 908 Art. 156. [Ograniczenie obowiązku osobistego stawienia się]... 913 Art. 157. [Pomoc prawna]... 914 Art. 158. [Obowiązek osobistego stawienia się]... 916 Art. 159. [Treść wezwania]... 917 Art. 160. [Szczególne formy wezwań]... 920 Rozdział 7 Przywrócenie terminu... 922 Art. 161. (uchylony)... 922 Art. 162. [Przywrócenie uchybionego terminu]... 922 Art. 163. [Postanowienie w sprawie przywrócenia terminu]... 928 Art. 164. [Wstrzymanie wykonania decyzji lub postanowienia]... 929 14
Rozdział 8 Wszczęcie postępowania... 930 Art. 165. [Wszczęcie postępowania (inicjatywa, forma, data)]... 930 Art. 165a. [Postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania]... 943 Art. 165b. [Wszczęcie postępowania podatkowego po kontroli podatkowej]... 946 Art. 166. [Współuczestnictwo formalne]... 953 Art. 166a. [Stosowanie przepisów]... 956 Art. 167. [Rozszerzanie zakresu żądania strony]... 956 Art. 168. [Wnoszenie podań]... 959 Art. 169. [Braki formalne podania]... 965 Art. 170. [Przekazanie podania według właściwości]... 971 Art. 171. [Rozpatrywanie podań dotyczących kilku spraw]... 973 Rozdział 9 Metryki, protokoły i adnotacje... 976 Art. 171a. [Obowiązek prowadzenia metryki sprawy]... 976 Art. 172. [Czynności wymagające sporządzenia protokołu]... 985 Art. 173. [Treść i sposób sporządzania protokołu]... 988 Art. 174. [Protokół przesłuchania]... 990 Art. 175. [Zeznanie na piśmie oraz inne dokumenty]... 992 Art. 176. [Skreślenia i poprawki w protokole]... 993 Art. 177. [Adnotacje urzędowe]... 994 Rozdział 10 Udostępnianie akt... 995 Art. 178. [Prawo strony wglądu do akt]... 995 Art. 179. [Wyłączenie prawa strony do wglądu do akt]... 1000 Rozdział 11 Dowody... 1004 Art. 180. [Zasady postępowania dowodowego]... 1004 Art. 181. [Dowody z deklaracji, informacji oraz innych dokumentów]... 1013 Art. 182. [Dowody z informacji instytucji finansowych]... 1021 Art. 183. [Wezwanie naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego do udzielenia informacji przez instytucję finansową]... 1025 Art. 184. [Warunki, jakim powinno odpowiadać żądanie naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego udzielenia informacji przez instytucje finansowe]... 1026 Art. 185. [Warunki odmowy udzielenia informacji przez instytucje finansowe]... 1029 Art. 186. (uchylony)... 1029 Art. 187. [Zakres i sposób zbierania oraz rozpatrywania materiału dowodowego]... 1030 Art. 188. [Żądanie strony przeprowadzenia dowodu]... 1039 Art. 189. [Wezwanie strony do przedstawienia dowodu]... 1042 15
Art. 190. [Prawo strony do udziału w czynnościach dowodowych]... 1042 Art. 191. [Zasada swobodnej oceny dowodu]... 1045 Art. 192. [Warunki uznania okoliczności faktycznej za udowodnioną]... 1053 Art. 193. [Księga jako dowód w postępowaniu (rzetelność i niewadliwość ksiąg)]... 1055 Art. 194. [Dowód z dokumentów urzędowych]... 1061 Art. 194a. [Poświadczenie odpisów dokumentów]... 1069 Art. 195. [Wyłączenie świadków]... 1075 Art. 196. [Prawo odmowy zeznań lub odmowy odpowiedzi na pytania]... 1078 Art. 197. [Powołanie i wyłączenie biegłego]... 1084 Art. 198. [Dowód z oględzin]... 1091 Art. 199. [Dowód z przesłuchania strony]... 1093 Art. 199a. [Ustalenie treści czynności prawnej przez organ podatkowy]... 1097 Art. 200. [Prawo strony do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego przed wydaniem decyzji]... 1106 Rozdział 11a Rozprawa... 1111 Art. 200a. [Przesłanki przeprowadzenia rozprawy]... 1111 Art. 200b. [Przesłanki przeprowadzenia rozprawy]... 1111 Art. 200c. [Przesłanki przeprowadzenia rozprawy]... 1111 Art. 200d. [Przesłanki przeprowadzenia rozprawy]... 1112 Rozdział 12 Zawieszenie postępowania... 1123 Art. 201. [Obligatoryjne zawieszenie postępowania]... 1123 Art. 202. [Obowiązek dążenia przez organ podatkowy do usunięcia przeszkód w prowadzeniu postępowania]... 1134 Art. 203. [Rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego]... 1135 Art. 204. [Postanowienie o zawieszeniu postępowania w sprawie udzielenia ulg w spłacie zobowiązań podatkowych]... 1137 Art. 204a. [Stosowanie przepisów]... 1139 Art. 205. [Postanowienie o podjęciu zawieszonego postępowania]... 1139 Art. 205a. [Podjęcie przez organ podatkowy postępowania z urzędu]... 1140 Art. 206. [Wstrzymanie biegu terminów z powodu zawieszenia postępowania]... 1142 Rozdział 13 Decyzje... 1143 Art. 207. [Rozstrzyganie spraw w formie decyzji]... 1143 Art. 208. [Umorzenie postępowania]... 1152 Art. 209. [Zajęcie stanowiska przez inny organ]... 1160 Art. 210. [Treść decyzji podatkowej]... 1168 Art. 211. [Pisemna forma doręczenia decyzji]... 1178 Art. 212. [Związanie organu wydaną decyzją]... 1179 Art. 213. [Prawo strony żądania uzupełnienia lub sprostowania decyzji]... 1181 16
Art. 214. [Skutki błędnego pouczenia strony o środkach zaskarżenia]... 1183 Art. 215. [Prostowanie błędów rachunkowych, oczywistych omyłek oraz wyjaśnianie wątpliwości]... 1183 Rozdział 14 Postanowienia... 1186 Art. 216. [Postanowienia]... 1186 Art. 217. [Treść postanowienia]... 1188 Art. 218. [Pisemna forma postanowienia]... 1189 Art. 219. [Odpowiednie stosowanie przepisów]... 1190 Rozdział 15 Odwołania... 1191 Art. 220. [Prawo odwołania]... 1191 Art. 221. [Rozpatrywanie odwołań od decyzji Ministra Finansów lub samorządowego kolegium odwoławczego wydanych w pierwszej instancji]... 1196 Art. 222. [Treść odwołania od decyzji]... 1199 Art. 223. [Właściwość i termin do wniesienia odwołania]... 1203 Art. 223a. (uchylony)... 1206 Art. 224. (uchylony)... 1206 Art. 224a. (uchylony)... 1206 Art. 224b. (uchylony)... 1206 Art. 224c. (uchylony)... 1206 Art. 225. (uchylony)... 1206 Art. 226. [Podejmowanie decyzji w trybie autokontroli]... 1206 Art. 227. [Przekazanie sprawy organowi odwoławczemu]... 1208 Art. 228. [Niedopuszczalność odwołania lub uchybienie terminowi do jego wniesienia]... 1210 Art. 229. [Dodatkowe postępowanie organu odwoławczego lub organu, który wydał decyzję]... 1214 Art. 230. (uchylony)... 1218 Art. 231. (uchylony)... 1223 Art. 232. [Cofnięcie odwołania przez stronę]... 1223 Art. 233. [Decyzje organu odwoławczego]... 1224 Art. 234. [Zakaz orzekania na niekorzyść strony (zakaz reformationis in peius)]... 1234 Art. 234a. [Zwrot akt organowi pierwszej instancji]... 1237 Art. 235. [Odpowiednie stosowanie przepisów]... 1238 Rozdział 16 Zażalenia... 1239 Art. 236. [Prawo zażalenia, termin wniesienia]... 1239 Art. 237. [Zaskarżanie postanowień, na które nie przysługuje zażalenie]... 1241 Art. 238. (uchylony)... 1241 Art. 239. [Odesłanie do przepisów dotyczących odwołań]... 1241 17
Rozdział 16a Wykonanie decyzji... 1242 Art. 239a. [Brak wykonalności decyzji nieostatecznej]... 1242 Art. 239b. [Przesłanki i zasady nadawania decyzji nieostatecznej rygoru natychmiastowej wykonalności]... 1245 Art. 239c. [Rygor natychmiastowej wykonalności decyzji o zabezpieczeniu]... 1255 Art. 239d. [Wyłączenia przy nadawaniu decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności]... 1256 Art. 239e. [Zasady wykonywania decyzji ostatecznej]... 1257 Art. 239f. [Zasady wstrzymywania wykonania decyzji ostatecznej]... 1258 Art. 239g. [Wstrzymanie wykonania decyzji a jej dobrowolne wykonanie]... 1260 Art. 239h. [Wpływ wstrzymania wykonania decyzji na naliczanie odsetek]... 1260 Art. 239i. [Hipoteka przymusowa i zastaw skarbowy a wykonanie decyzji]... 1261 Art. 239j. [Odpowiednie stosowanie przepisów rozdziału do wykonywania postanowień]... 1261 Rozdział 17 Wznowienie postępowania... 1262 Art. 240. [Przesłanki wznowienia postępowania]... 1262 Art. 241. [Wznowienie postępowania z urzędu lub na żądanie strony]... 1281 Art. 242. (uchylony)... 1282 Art. 243. [Forma prawna wznowienia i odmowy wznowienia postępowania]... 1282 Art. 244. [Właściwości organu w sprawie wznowienia postępowania]... 1284 Art. 245. [Rodzaje decyzji wydanych po ponownym rozpoznaniu wznowionej sprawy]... 1285 Art. 246. [Wstrzymanie wykonania decyzji]... 1287 Rozdział 18 Stwierdzenie nieważności decyzji... 1288 Art. 247. [Przyczyny stwierdzenia nieważności]... 1288 Art. 248. [Właściwość organu, forma prawna wszczęcia i odmowy wszczęcia postępowania]... 1308 Art. 249. [Niedopuszczalność wszczęcia postępowania wskutek upływu terminu]... 1309 Art. 250. (uchylony)... 1311 Art. 251. (uchylony)... 1311 Art. 252. [Wstrzymanie wykonania decyzji dotkniętej wadą]... 1311 Rozdział 19 Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej... 1313 Art. 253. [Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej, na mocy której strona nie nabyła prawa]... 1313 Art. 253a. [Uchylenie decyzji, na mocy której strona nabyła prawo]... 1316 18
Art. 253b. [Wyłączenie możliwości uchylenia decyzji, na mocy której strona nabyła prawo i nie nabyła prawa]... 1318 Art. 254. [Zmiana decyzji ostatecznej ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego]... 1319 Art. 255. [Uchylenie decyzji z powodu niedopełnienia przez stronę określonej czynności]... 1320 Art. 256. [Odmowa wszczęcia postępowania]... 1321 Art. 257. (uchylony)... 1321 Rozdział 20 Wygaśnięcie decyzji... 1322 Art. 258. [Przesłanki]... 1322 Art. 259. [Niedotrzymanie terminu płatności raty]... 1325 Rozdział 21 Odpowiedzialność odszkodowawcza... 1326 Art. 260. [Zasada odpowiedzialności odszkodowawczej]... 1326 Art. 261. (uchylony)... 1330 Rozdział 22 Kary porządkowe... 1330 Art. 262. [Przesłanki]... 1330 Art. 262a. [Przesłanki]... 1331 Art. 263. [Właściwość organu]... 1334 Rozdział 23 Koszty postępowania... 1335 Art. 264. [Obciążenie Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy]... 1335 Art. 265. [Zakres kosztów postępowania]... 1336 Art. 266. [Zwrot kosztów postępowania]... 1339 Art. 267. [Obciążenie strony kosztami]... 1339 Art. 268. [Koszty dodatkowe]... 1341 Art. 269. [Postanowienie w sprawie kosztów]... 1341 Art. 270. [Umorzenie kosztów postępowania]... 1342 Art. 270a. [Postanowienie w sprawie kosztów postępowania]... 1343 Art. 271. [Egzekucja]... 1344 Dział V Czynności sprawdzające... 1345 Art. 272. [Cel czynności sprawdzających]... 1345 Art. 272a. [Sprawdzanie dokumentów składanych w zakresie wymiany informacji z państwami członkowskimi UE]... 1348 Art. 273. (uchylony)... 1349 Art. 274. [Wezwanie do złożenia wyjaśnień oraz skorygowania deklaracji podatkowej]... 1349 19
Art. 274a. [Poprawność deklaracji podatkowych]... 1352 Art. 274b. [Przedłużenie terminu zwrotu podatku]... 1353 Art. 274c. [Sprawdzanie dokumentów u kontrahentów podatnika]... 1355 Art. 275. [Wezwanie do okazania dokumentów, złożenia kopii dokumentów, sporządzenia i przekazania informacji]... 1358 Art. 276. [Oględziny lokalu mieszkalnego]... 1360 Art. 277. [Stosowanie przepisów]... 1361 Art. 278. [Składanie deklaracji a wyłączenie organu podatkowego od wykonywania czynności sprawdzających]... 1362 Art. 278a. (uchylony)... 1362 Art. 279. (uchylony)... 1362 Art. 280. [Stosowanie przepisów]... 1362 Dział VI Kontrola podatkowa... 1364 Art. 281. [Zakres i cel kontroli podatkowej]... 1364 Art. 281a. [Reprezentowanie podatników, płatników i inkasentów w toku kontroli podatkowej]... 1369 Art. 282. [Podjęcie kontroli podatkowej]... 1373 Art. 282a. [Względny zakaz ponownego wszczęcia kontroli podatkowej]... 1374 Art. 282b. [Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej]... 1376 Art. 282c. [Kontrola podatkowa bez zawiadomienia o zamiarze jej wszczęcia]... 1381 Art. 283. [Upoważnienie do kontroli]... 1387 Art. 284. [Doręczenie upoważnienia do wszczęcia kontroli podatkowej]... 1395 Art. 284a. [Postanowienia szczególne dotyczące kontroli podatkowej]... 1415 Art. 284b. [Termin zakończenia kontroli podatkowej]... 1422 Art. 285. [Obecność kontrolowanego podczas kontroli]... 1425 Art. 285a. [Miejsce kontroli podatkowej]... 1428 Art. 285b. [Miejsce kontroli podatkowej zasady szczególne]... 1433 Art. 286. [Uprawnienia kontrolującego]... 1434 Art. 286a. [Pomoc i asysta innych organów w toku kontroli]... 1439 Art. 287. [Obowiązki kontrolowanego]... 1442 Art. 288. [Kontrola lokalu mieszkalnego]... 1446 Art. 288a. (uchylony)... 1450 Art. 289. [Powiadomienie kontrolowanego o przeprowadzeniu dowodu]... 1450 Art. 290. [Protokół kontroli]... 1454 Art. 290a. [Sposób zabezpieczenia, odtwarzania i wykorzystywania dowodów utrwalonych w toku kontroli podatkowej]... 1461 Art. 291. [Zastrzeżenia i wyjaśnienia do protokołu kontroli]... 1462 Art. 291a. [Porozumienia w sprawie koordynacji kontroli]... 1466 Art. 291b. [Obowiązek kontrolowanego po zakończeniu kontroli podatkowej]... 1467 Art. 291c. [Kontrola podatkowa u przedsiębiorcy]... 1468 Art. 292. [Stosowanie przepisów]... 1471 20
Dział VII Tajemnica skarbowa... 1473 Art. 293. [Definicja tajemnicy skarbowej]... 1473 Art. 294. [Podmioty zobowiązane do przestrzegania tajemnicy skarbowej]... 1476 Art. 295. [Ograniczony dostęp do niektórych informacji podatkowych]... 1478 Art. 295a. [Dostęp do informacji ujawnionych w postępowaniu w sprawie ustalania cen transakcyjnych]... 1479 Art. 296. [Przechowywanie informacji pochodzących od instytucji finansowych]... 1479 Art. 297. [Udostępnianie akt zawierających informacje pochodzące od instytucji finansowych]... 1481 Art. 297a. [Udostępnianie informacji uzyskanych od państw członkowskich UE]... 1483 Art. 297b. [Udostępnianie akt dotyczących porozumień w sprawie ustalania cen transakcyjnych]... 1484 Art. 298. [Udostępnianie akt niezawierających informacji objętych tajemnicą skarbową]... 1484 Art. 299. [Udostępnianie informacji niepochodzących od instytucji finansowych]... 1485 Art. 299a. [Oznaczanie akt objętych tajemnicą skarbową]... 1488 Art. 299b. [Zgoda na ujawnienie tajemnicy skarbowej]... 1488 Art. 299c. [Udostępnianie informacji zawartych w aktach spraw podatkowych]... 1490 Art. 300. (uchylony)... 1490 Art. 301. [Ochrona nabytych uprawnień strony]... 1490 Art. 302. (uchylony)... 1490 Art. 303. (uchylony)... 1491 Art. 304. (uchylony)... 1491 Art. 305. [Podawanie informacji zbiorczych do wiadomości publicznej]... 1491 Dział VIIa Wymiana informacji podatkowych z innymi państwami... 1492 Rozdział 1 Zasady ogólne wymiany informacji podatkowych... 1492 Art. 305a. [Zasada udostępniania informacji podatkowych między państwami]... 1492 Rozdział 2 Szczegółowe zasady wymiany informacji podatkowych z państwami członkowskimi Unii Europejskiej... 1494 Art. 305b. [Zakres wymiany informacji podatkowych]... 1494 Art. 305c. [Występowanie do obcych władz o udzielenie informacji podatkowych]... 1496 Art. 305d. [Tryb udzielania informacji podatkowych]... 1496 21
Art. 305e. [Wniosek o udzielenie informacji podatkowej]... 1497 Art. 305f. [Wszczęcie postępowania w sprawie udzielenia informacji podatkowej]... 1498 Art. 305g. [Wezwanie do uzupełnienia wniosku]... 1498 Art. 305h. [Odmowa udzielenia informacji podatkowej]... 1499 Art. 305i. [Wycofanie wniosku]... 1500 Art. 305j. [Stosowanie przepisów]... 1500 Art. 305k. [Udzielanie informacji podatkowych]... 1501 Art. 305l. [Porozumienia w sprawie zasad i trybu udzielania oraz wymiany informacji podatkowych]... 1501 Art. 305m. [Przekazywanie informacji podatkowych innej obcej władzy]... 1502 Rozdział 3 Szczegółowe zasady wymiany informacji o przychodach (dochodach) z oszczędności... 1502 Art. 305n. [Przekazywanie informacji o przychodach z oszczędności]... 1502 Art. 305o. [Udostępnianie informacji]... 1505 Dział VIII Przepisy karne... 1506 Art. 306. [Odpowiedzialność karna w zakresie zachowania tajemnicy skarbowej]... 1506 Dział VIIIa Zaświadczenia... 1508 Art. 306a. [Obowiązek wydawania zaświadczeń]... 1508 Art. 306b. [Treść zaświadczenia]... 1512 Art. 306c. [Odmowa wydania zaświadczenia]... 1515 Art. 306d. [Ograniczenie żądania zaświadczenia przez organ podatkowy]... 1515 Art. 306e. [Wydanie zaświadczenia o niezaleganiu w podatkach lub stwierdzającego stan zaległości podatkowej]... 1516 Art. 306f. [Zaświadczenie o zobowiązaniach spadkodawcy]... 1518 Art. 306g. [Zaświadczenie o zaległościach podatkowych zbywającego]... 1518 Art. 306h. [Zaświadczenie o zaległościach podatkowych podatnika dla podmiotów związanych z nim z różnych tytułów prawnych]... 1519 Art. 306ha. [Zaświadczenie dla banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej zamierzających udzielić podatnikowi kredytu]... 1520 Art. 306i. [Zaświadczenie o wysokości dochodu i obrotu podatnika]... 1520 Art. 306j. [Delegacja do wydania aktu wykonawczego]... 1521 Art. 306k. [Odpowiednie stosowanie do zaświadczeń innych przepisów ordynacji podatkowej]... 1522 Art. 306l. [Zaświadczenie o miejscu zamieszkania lub siedzibie na terytorium RP]... 1522 22
Art. 306m. [Zaświadczenie o miejscu zamieszkania lub siedzibie na terytorium RP ze względu na źródło przychodów położone w niektórych innych państwach]... 1523 Art. 306n. [Delegacja do wydania aktu wykonawczego]... 1524 Dział IX Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe... 1525 Rozdział 1 Zmiany w przepisach obowiązujących... 1525 Rozdział 2 Przepisy przejściowe... 1525 Rozdział 3 Przepisy końcowe... 1530 Skorowidz rzeczowy... 1531 23
Wykaz skrótów Akty prawne k.c. ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) k.k. ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) k.k.s. ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 186) k.p.a. ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) k.p.c. ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) k.p.k. ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.) k.r.o. ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 788 z późn. zm.) k.s.h. ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.) o.p. ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa p.p.s.a. (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.) r.w.o.p. rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych (Dz. U. Nr 165, poz. 1371 z późn. zm.) TFUE u.f.p. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, wprowadzony na mocy Traktatu z 17 grudnia 2007 r. zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (tekst skonsolidowany: Dz. Urz. UE C 83 z 30.03.2010, s. 47) ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm.) 25
Wykaz skrótów u.k.w.h. u.p.d.o.f. u.p.d.o.p. u.p.e.a. u.p.o.l. u.p.t.u. u.s.d.g. ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 z późn. zm.) ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.) ustawa z dnia z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1015 z późn. zm.) ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 z późn. zm.) ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) ustawa o dochodach j.s.t. ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 z późn. zm.) ustawa o kontroli skarbowej ustawa o podatku akcyzowym ustawa o podatku od spadków i darowizn ustawa z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 41, poz. 214) ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 108, poz. 626 z późn. zm.) ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768) ustawa o podatku rolnym ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 136, poz. 969 z późn. zm.) ustawa o podatku leśnym ustawa z dnia 30 października 2002 r. o podatku leśnym (Dz. U. Nr 200, poz. 1682 z późn. zm.) ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych ustawa o opłacie skarbowej u.z.p. ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) ustawa z dnia 9 września 2006 r. o opłacie skarbowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1282 z późn. zm.) ustawa z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych (tekst jedn.: Dz. U. z 1993 r. Nr 108, poz. 486 z późn. zm.) 26
Wykaz skrótów Czasopisma, orzecznictwo i inne Biul. Skarb. Biuletyn Skarbowy Dor. Pod. Doradztwo Podatkowe Dz. U. Dziennik Ustaw Dz. Urz. UE Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej epuap elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej j.s.t. jednostki samorządu terytorialnego Jur. Pod. Jurysdykcja Podatkowa M.P. Monitor Polski M. Pod. Monitor Podatkowy M. Praw. Monitor Prawniczy NIK Najwyższa Izba Kontroli NP Nowe Prawo NSA Naczelny Sąd Administracyjny NTA Najwyższy Trybunał Administracyjny OG Orzecznictwo Gospodarcze OECD Organizacja Wspólnoty Gospodarczej i Rozwoju ONSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego ONSAiWSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódzkich Sądów Administracyjnych OSN Orzecznictwo Sądu Najwyższego OSNAPiUS Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSNC Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna OSP Orzecznictwo Sądów Polskich OSPiKA Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych OwSS Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych PiP Państwo i Prawo POP Przegląd Orzecznictwa Podatkowego PPH Przegląd Prawa Handlowego Pr. Gosp. Prawo Gospodarcze Prz. Pod. Przegląd Podatkowy PS Przegląd Sądowy RPEiS Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Sam. Teryt. Samorząd Terytorialny SFK Serwis Finansowo-Księgowy SN Sąd Najwyższy St. Pr.-Ek. Studia Prawno-Ekonomiczne TK Trybunał Konstytucyjny ZNSA Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 27
Wprowadzenie Przedstawiamy Państwu piąte wydanie komentarza do ordynacji podatkowej z 1997 r. Jego autorzy są w większości pracownikami Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku. Jednocześnie wszyscy związani są z praktyką w sprawach podatkowych, wśród nich zaś są dwaj sędziowie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego i dwaj sędziowie Naczelnego Sądu Administracyjnego. Komentarz jest opracowaniem najnowszym, ponieważ uwzględnia stan prawny opublikowany do dnia 15 stycznia 2013 r. Przepisy ordynacji podatkowej ulegają ciągłym zmianom, co wywołuje potrzebę aktualizacji komentarzy do niej. Jakość legislacyjna i merytoryczna przepisów ordynacji podatkowej, poczynając od pierwszej wersji tej ustawy, nie była najwyższa. Pogląd ten podzielił także Trybunał Konstytucyjny w swoich orzeczeniach. Należy żałować, że Trybunał Konstytucyjny nie dostrzegł wszystkich mankamentów tego aktu. Ujawniają się one w orzecznictwie wojewódzkich sądów administracyjnych oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego i Sądu Najwyższego, są wskazywane przez Rzecznika Praw Obywatelskich, a także w literaturze przedmiotu. Z pewnym natomiast opóźnieniem gdy idzie o czas i zakres zmian w ustawie reaguje na nie ustawodawca. Faktem jest jednak, że ordynacja podatkowa doczekała się dotychczas już kilkudziesięciu nowelizacji. W 2005 r. ogłoszono po raz pierwszy tekst jednolity ustawy, a w 2012 r. po raz drugi dokonano ujednolicenia tekstu ustawy. Są to ważne zabiegi z zakresu kosmetyki ustawy. Tymczasem ordynacja podatkowa wyraźnie potrzebuje nowego uregulowania, stanowiącego o unormowaniu tzw. ogólnego prawa podatkowego. Prezentowana Państwu publikacja zawiera komentarz do wszystkich części ustawy, łatwiej bowiem korzystać z jednego, nie zaś z wielu tomów opracowania. W treści komentarza uwzględniamy nie tylko aktualne brzmienie przepisów ordynacji podatkowej, lecz także zamieszczamy i odwołujemy się do wszystkich niezbędnych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, a także wojewódzkich sądów administracyjnych. Powołujemy również pisma i wyjaśnienia Ministerstwa Finansów. Ponadto cytujemy i odsyłamy w szczegółach do literatury przedmiotu, i to zarówno książkowej, jak i artykułowej oraz do glos. 29
Wprowadzenie Naszą intencją jest bowiem, aby Czytelnikami komentarza byli nie tylko podatnicy, lecz także osoby, które wykonując powierzone im zadania, stosują przepisy ordynacji podatkowej (np. aparat podatkowy, inspektorzy kontroli skarbowej, urzędy celne, płatnicy) lub rozstrzygają o ich stosowaniu (organy odwoławcze, wojewódzkie sądy administracyjne i NSA). Komentarz ma służyć także doradcom podatkowym oraz osobom przygotowującym się do wykonywania tego trudnego zawodu. Jest on wreszcie przeznaczony również dla naukowców i studentów. W komentarzu wprowadzono podtytuły do poszczególnych artykułów ustawy, został on również opatrzony skorowidzem rzeczowym, co powinno ułatwić Czytelnikom korzystanie z publikacji. W imieniu autorów Cezary Kosikowski Warszawa, luty 2013 r.
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749, zm. poz. 848, 1101, 1342 i 1529 oraz z 2013 r. poz. 35)
Art. 1 Dział I. Przepisy ogólne Dział I Przepisy ogólne Art. 1. [Przedmiot regulacji] Ustawa normuje: 1) zobowiązania podatkowe; 2) informacje podatkowe; 3) postępowanie podatkowe, kontrolę podatkową i czynności sprawdzające; 4) tajemnicę skarbową. 1. Określenie zakresu ordynacji podatkowej Artykuł 1 niepoprawnie określa zakres ordynacji podatkowej. Akt ten obejmuje obecnie dwanaście działów: 1) Przepisy ogólne (art. 1 12); 2) Organy podatkowe i ich właściwość (art. 13 20); 2a) Porozumienia w sprawach ustalenia cen transakcyjnych (art. 20a 20r); 3) Zobowiązania podatkowe (art. 21 119); 4) Postępowanie podatkowe (art. 120 271); 5) Czynności sprawdzające (art. 272 280); 6) Kontrola podatkowa (art. 281 292); 7) Tajemnica skarbowa (art. 293 305); 7a) Wymiana informacji podatkowych z innymi państwami (art. 305a 305o); 8) Przepisy karne (art. 306); 8a) Zaświadczenia (art. 306a 306n); 9) Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe (art. 307 344). 2. Ordynacja podatkowa a kodyfikacja prawa podatkowego Ordynacja nie dokonała kodyfikacji prawa podatkowego. Objęła dotychczas obowiązujące przepisy ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych (tekst jedn.: Dz. U. z 1993 r. Nr 108, poz. 486 z późn. zm.) i wybrane (nie zawsze szczęśliwie) przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.), w części dotyczącej postępowania podatkowego. Poza ramami ordynacji podatkowej znalazły unormowanie takie zagadnienia jak: ewidencja i identyfikacja podatkowa, kontrola skarbowa, szczególny nadzór 32 Cezary Kosikowski
Dział I. Przepisy ogólne Art. 2 podatkowy. Nie uchylono też ani jednego przepisu dotyczącego wymiaru i poboru podatków z licznych przepisów odrębnych ustaw podatkowych. Ordynacja nie zrealizowała więc idei kodyfikacji prawa podatkowego. Co więcej, poprzez blankietowość swych postanowień (przewidziano wydanie licznych rozporządzeń wykonawczych). Zlekceważono dorobek doktryny prawa podatkowego oraz orzecznictwa sądowego. O zasadności krytyki ordynacji jako aktu normatywnego ogólnego prawa podatkowego oraz produktu legislacyjnego mogą świadczyć wyroki TK, który uznał wiele przepisów omawianej ustawy za niezgodne z Konstytucją RP. Ponadto, tekst o.p. był wielokrotnie nowelizowany, a tylko dwukrotnie opracowano i ogłoszono jej tekst jednolity. Od czasu do czasu w Ministerstwie Finansów odżywa (niestety na krótko) myśl o potrzebie zastąpienia obecnej ustawy nowym, bardziej doskonałym aktem normatywnym. Ocenia się bowiem, że obecny zakres przedmiotowy ordynacji jest wciąż zbyt skromny w stosunku do oczekiwań i postulatów zgłaszanych pod adresem aktu, który powinien kodyfikować tzw. ogólne prawo podatkowe 1. Ordynacja podatkowa różni się też pod tym względem od podobnych aktów obowiązujących w innych krajach 2. Art. 2. [Zakres przedmiotowy, wyłączenia] 1. 3 Przepisy ustawy stosuje się do: 1) podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego, do których ustalania lub określania uprawnione są organy podatkowe; 2) 4 (uchylony); 3) opłaty skarbowej oraz opłat, o których mowa w przepisach o podatkach i opłatach lokalnych; 4) 5 spraw z zakresu prawa podatkowego innych niż wymienione w pkt 1, należących do właściwości organów podatkowych. 2. 6 Jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, przepisy działu III stosuje się również do opłat oraz niepodatkowych należności budżetu państwa, do których ustalenia lub określenia uprawnione są inne niż wymienione w 1 pkt 1 organy. 1 Por. C. Kosikowski, Problemy zmiany systemu i prawa podatkowego, PiP 1990, z. 3; B. Brzeziński, Ordynacja podatkowa w świetle kryteriów oceny jakości aktów normatywnych (w:) Ordynacja podatkowa. Wokół nowelizacji, red. R. Dowgier, Białystok 2009, s. 17 i n. 2 C. Kosikowski, O nie zrealizowanej koncepcji polskiego Kodeksu podatkowego (w:) Księga jubileuszowa prof. dr Leona Kurowskiego, Warszawa 1998; A. Kostecki, Niektóre problemy kodyfikacji prawa podatkowego (w:) Księga jubileuszowa prof. dr Leona Kurowskiego. 3 Brzmienie przepisu ulegało zmianie zob. Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668 z późn. zm. i Dz. U. z 2002 r. Nr 169, poz. 1387 z późn. zm. 4 Przepis został uchylony w 1998 r. zob. Dz. U. Nr 106, poz. 668 z późn. zm. 5 Przepis w brzmieniu ustalonym w 2002 r. zob. Dz. U. Nr 169, poz. 1387 z późn. zm. 6 Przepis w brzmieniu zmienionym w 2002 r. zob. Dz. U. Nr 169, poz. 1387 z późn. zm. Cezary Kosikowski 33
Art. 2 Dział I. Przepisy ogólne 3. Organom, o których mowa w 2, przysługują uprawnienia organów podatkowych. 4. Przepisów ustawy nie stosuje się do świadczeń pieniężnych wynikających ze stosunków cywilnoprawnych oraz do opłat za usługi, do których stosuje się przepisy o cenach. 1. Zakres przedmiotowy ordynacji podatkowej Artykuł 2 określa zakres przedmiotowy o.p. w sposób zawiły, ponieważ ustanawia najpierw zasadę ( 1), by następnie ją rozszerzyć ( 2) oraz wskazać na wyłączenia od niej ( 4). Dla ustalenia zasady prawodawca wymienia rodzaje dochodów budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego, zastrzegając, że chodzi o dochody, do których ustalania lub określania uprawnione są organy podatkowe. Określenie zakresu przedmiotowego stosowania ordynacji podatkowej zbiega się zatem z kompetencją do ustalania lub określania zobowiązań podatkowych przez uprawnione organy podatkowe (art. 2 1 pkt 1) lub inne organy (art. 2 2 i 3) oraz z właściwością organów podatkowych do rozstrzygania spraw z zakresu prawa podatkowego (art. 2 1 pkt 4). W rezultacie określenie zakresu stosowania ordynacji ma zarówno charakter przedmiotowy, jak i podmiotowy 7. Dla określenia zakresu stosowania przepisów ordynacji podatkowej w art. 2 zastosowano dwa kryteria: 1) rodzaj daniny publicznej, 2) właściwość rzeczowa do ustalania lub określania wysokości obciążenia lub rozstrzygania innych spraw podatkowych należących do właściwości organów podatkowych. W literaturze przedmiotu proponuje się, aby przyjąć, że istnieje swego rodzaju domniemanie podlegania wszelkich należności publicznoprawnych przepisom o.p., zaś wykluczenie z tego zakresu wymaga odrębnych, szczegółowych regulacji prawnych 8. Według innej propozycji zakres stosowania ordynacji powinien jednoznacznie wynikać z obowiązującego prawa, tj. zarówno z przepisów o.p., jak i z przepisów innych ustaw, ponieważ zakresu tego nie można domniemywać 9. Obydwie propozycje są zresztą znacznie lepsze niż to, co wynika z obecnie obowiązującej zasady uzależnienia stosowania ordynacji, od tego, czy daniny publiczne są ustalane lub określane przez organy podatkowe, czy też przez inne 7 Takie stanowisko zajmuje również R. Mastalski (w:) B. Adamiak, J. Borkowski, R. Mastalski, J. Zubrzycki, Ordynacja podatkowa. Komentarz 2005, Wrocław 2005, s. 20 22. 8 A. Huchla, Świadczenia, do których stosuje się Ordynację podatkową (w:) Księga jubileuszowa Profesora Marka Mazurkiewicza, red. R. Mastalski, Wrocław 2001, s. 267. 9 R. Mastalski, Wprowadzenie do prawa podatkowego, Warszawa 1995, s. 25. 34 Cezary Kosikowski