Historia ekonomii Mgr Robert Mróz Ricardo vs. Malthus: Prawo Saya, Fryderyk Bastiat 27.10.2016
Stabilność gospodarki kapitalistycznej Zagregowany popyt (AD) u Mandeville'a: należy konsumować, oszczędności szkodliwe AD u Smitha: należy oszczędzać, bo bez tego nie ma wzrostu gospodarczego oszczędzanie nie oznacza, że pieniądze leżą nieużywane (rola inwestycji); istotna strona podażowa
Stabilność gospodarki kapitalistycznej Malthus (1820): Smith i Ricardo skupiają się na podaży, ale trzeba wziąć pod uwagę również popyt - co jeśli AD spadnie i podaż przewyższy popyt? Niedostateczna konsumpcja (jak u Mandeville a), nadprodukcja zmniejszenie zatrudnienia kryzys Czyli Malthus twierdził, że nie ma naturalnej tendencji do utrzymywania pełnego zatrudnienia
Stabilność gospodarki kapitalistycznej Naiwny argument Malthusa: Siła robocza nie otrzymuje pełnej wartości produkcji, więc generowany przez nią popyt nie wystarczy na wykupienie wszystkich towarów, a kapitaliści nie konsumują dużo, bo oszczędzają Ale przecież oszczędności kapitalistów to tak naprawdę popyt na dobra inwestycyjne, czyli też popyt
Stabilność gospodarki kapitalistycznej Wyrafinowany argument Malthusa: Oszczędności nie mogą zamieniać się w inwestycje w nieskończoność, bo istnieje optymalna stopa akumulacji kapitału jeśli będzie za duża, to popyt na dobra konsumpcyjne spadnie, podczas gdy popyt na dobra inwestycyjne spowoduje zwiększoną produkcję dóbr konsumpcyjnych w przyszłości Dlatego też dobrze, że właściciele ziemscy generują popyt, a nie oszczędzają Wpływ na Keynesa
Stabilność gospodarki kapitalistycznej Malthus nie zgadzał się więc z prawem Saya Prawo Saya (Jean-Baptiste Say, 1767-1832): Podaż generuje swój własny popyt W procesie produkcji zawsze generowana jest odpowiednia siła nabywcza, by nabyć wszystkie wytworzone dobra Cały przychód jest rozdysponowywany między pracę (płace), ziemię (renta), kapitał (procent, zysk), więc z konieczności jest tak, że odpowiednia siła nabywcza jest na rynku
Stabilność gospodarki kapitalistycznej Prawo Saya zakłada, że siła nabywcza (popyt potencjalny) czynników produkcji jest w całości realizowana (popyt efektywny) nikt nie trzyma złota w skarpecie Jeśli tak jest, to niemożliwa jest ogólna nadprodukcja w gospodarce, co najwyżej na jakimś konkretnym rynku i przy wolnej konkurencji ta lokalna nadprodukcja szybko zostanie zlikwidowana Ale czy tak jest? Ricardo przyjmował prawo Saya i wygrał debatę
Fryderyk Bastiat 1801-1850 Późny debiut, bo dopiero w 1834 roku Wcześniej pracował w rodzinnym biznesie eksportowym w Bayonne, gdzie doświadczył negatywnych konsekwencji protekcjonizmu obrońca wolnego rynku Założyciel Francuskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu Przede wszystkim dziennikarz, pamflecista, ale i, przynajmniej po części, teoretyk
Metoda, zadania ekonomii Ekonomia jest nauką o uniwersalnych prawach odkrywanych przez rozumowanie dedukcyjne W ekonomii każdy czyn, zwyczaj, prawo lub instytucja nie pociąga zwykle jednego, a wiele następstw. Z nich jedne są natychmiastowe te widać, inne pojawiają się stopniowo tych nie widać. Dobrze, kiedy możemy je przewidzieć. Czyli zadaniem ekonomisty jest odkrywanie tego, czego nie widać zastanawianie się nad dalekosiężnymi, pośrednimi skutkami działań, np. polityki gospodarczej
Teoria wartości Wszystkie zjawiska ekonomiczne należy osądzać na podstawie korzyści i strat dla konsumenta Subiektywność wymiany i wartości jako rezultatu wymiany ekonomiści klasyczni widzieli źródło wartości w fizycznej produkcji, Bastiat podkreśla, że wartość jest subiektywna Potrzeby konsumentów nie mogą być mierzone liczbami bezwzględnymi, użyteczność jest zawsze dla kogoś i w określonym kontekście Bastiat: skoro wymiana zachodzi, to musi być korzystna wartość kreowana przez dobrowolną wymianę wolny rynek najkorzystniejszy
Rola państwa Trzy dary od Boga: Indywidualność (życie) Wolność Własność Rolą państwa powinna być wyłącznie ochrona tych darów Bastiat: niestety faktyczne działania państwa nie mają z tym nic wspólnego (np. redystrybucja to legalna grabież ) Interwencja w gospodarkę zakłóca też harmonijne działanie konkurencji
Pieniądz Pieniądz nie jest neutralny zmiana w jego podaży przekłada się na zmianę nie tylko ogólnego poziomu cen, ale też cen relatywnych i struktury produkcji i konsumpcji Niektórzy dowiadują się o możliwości zwiększenia kapitału wcześniej, inni później, więc ilość pieniądza nie zwiększy się proporcjonalnie we wszystkich sektorach podobieństwo do efektu Cantillona
Puszczają w obieg pieniądze popsute lub bilety bankowe noszące nazwę 20 złotych, i zachowują nazwę pomimo następnego zniżenia się ich wartości. Wartość spadnie do połowy lub czwartéj części ( ) Ludzie przenikliwi oddadzą swoje wyroby jedynie za podwójną liczbę biletów, t.j. zażądają 40 złotych za to, co dawniéj za 20 sprzedawali. Prostoduszni jednak dadzą się złapać. Dużo czasu upłynie, nim nastąpi zmiana we wszystkich wartościach. Pod wpływem ciemnoty i zwyczaju, płaca dzienna najemnika długo zostanie dwa złote, choć cena wszystkich przedmiotów konsumpcyi się podniesie. Najemnik ów popadnie wskutek tego w straszną nędzę, nie mogąc sobie wytłumaczyć przyczyny tego. ( ) Skoro fałszywa moneta zostanie w obieg puszczoną, musi nastąpić obniżenie się jéj wartości, które się objawi przez ogólne podniesienie się ceny wszystkich rzeczy sprzedawanych. Podwyższenie to jednak nie jest natychmiastowe i jednostajne. Wekslarze, więksi kupcy, bankierzy, dosyć dobrze na tém wyjdą, ich to bowiem zadaniem jest zważać na zmianę cen, badać jéj przyczyny, a nawet spekulować na tém. Lecz drobni kupcy, wieśniacy, wyrobnicy, za wszystko odpokutują, bogaty przestanie być bogatym; ubogi, uboższym się stanie. Doświadczenia tego rodzaju stają się przyczyną powiększania rozdziału, jaki istnieje między dostatkiem a nędzą