Cena jak ją zdefiniować?

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Cena jak ją zdefiniować?"

Antonina Lewandowska
6 lat temu
Przeglądów:

Akademia Młodego Ekonomisty Kształtowanie się cen Dlaczego

UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Cena jak ją zdefiniować?

1 Akademia Młodego Ekonomisty Kształtowanie się cen Dlaczego ceny się zmieniają? dr Jacek Jastrzębski Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 25 października 2012 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY Cena jak ją zdefiniować? Cena to ilość pieniędzy, które trzeba oddać, gdy chce się nabyć jednostkę jakiegoś dobra (produktu lub usługi) 1

2 Cena jak ją zdefiniować? Szerzej: cena to stosunek ilości, w jakim dwa dobra wymieniane są na siebie Cena co decyduje o jej poziomie? Pytanie o to, co przesądza o rozmiarach cen to jedno z podstawowych zagadnień stawianych w ekonomii naukowej. Pytanie to nurtowało ludzi również na długo przed początkiem ekonomii naukowej 2

3 Paradoks wartości czasy starożytne Woda jest niezbędna do życia, odgrywa kluczowe znaczenie w zaspokajaniu podstawowych potrzeb ludzkich Diament można się bez niego obejść, nie jest niezbędny do życia Dlaczego zatem cena diamentu jest znacznie wyższa od ceny wody? Cena co decyduje o jej poziomie? W XVIII w, tzw. ekonomiści klasyczni (Adam Smith, David Ricardo) twierdzili, że o cenie (czyli wartości wymiennej) przesądzają koszty produkcji (przede wszystkim ilość pracy niezbędnej do wytworzenia produktu) 3

4 Cena co decyduje o jej poziomie? W II połowie XIX w. w myśleniu ekonomicznym pojawiła się tzw. rewolucja marginalna : zaczęto myśleć w kategoriach przyrostów powodowanych przez kolejne jednostki dobra. Istotnej zmianie uległa wówczas cała teoria wartości. Pojawiły się pojęcia: użyteczność całkowita, użyteczność marginalna Miary zadowolenia użyteczność całkowita (UC) i marginalna (UM) ilość jednostek dobra UC konsumenta A UM konsumenta A UC konsumenta B UM konsumenta B

5 Cena w świetle szkoły psychologicznej W ramach rewolucji marginalnej w ekonomii pojawiła się tzw. szkoła austriacka (psychologiczna), która sformułowała tezę, że cena z jednej strony jest wynikiem użyteczności, jaką dają konsumentom poszczególne jednostki danego dobra, z drugiej zaś zależy od ilości tego dobra. Cena w świetle szkoły psychologicznej Nr kolejnej sztuki Maksymalna cena, którą konsument A jest skłonny zapłacić Maksymalna cena, którą konsument B jest skłonny zapłacić

6 Cena produktu a wynagrodzenie czynników produkcji Zgodnie z rozumowaniem klasyków, to wynagrodzenia czynników produkcji mają charakter pierwotny względem ceny produktu to one składają się na koszty produkcji i decydują o cenie produktu W szkole psychologicznej jest odwrotnie: najpierw ustalana jest cena (na podstawie użyteczności i ilości dobra), a dopiero potem cena ta jest rozkładana na wynagrodzenia czynników produkcji Cena w świetle szkoły psychologicznej Jak za pomocą podejścia szkoły psychologicznej można rozwiązać starożytny parodoks wartości? 6

7 Wkład Alfreda Marshalla W tym samym czasie, w którym rozwijała się szkoła psychologiczna (II poł. XIX w.), w Anglii swoje prace tworzył Alfred Marshall Marshall zauważył, że o cenie decydują zarówno koszty, jak i użyteczność. Kształtowanie się cen wyjaśnił za pomocą popytu oraz podaży. W ten sposób Marshall sformułował podstawy współczesnej teorii cen. Popyt Popyt to związek pokazujący ile jednostek danego produktu konsumenci chcą nabyć w ciągu określonego okresu przy różnych poziomach cen. Popyt najwygodniej przedstawia się w formie tablicy popytu lub w formie krzywej popytu. 7

8 Tablica popytu Cena za sztukę Ilość sztuk, jaką konsumenci chcą kupić Krzywa popytu Cena (P) ilość (Q D ) 8

9 Podaż Podaż to związek pokazujący ile jednostek danego produktu producenci chcą dostarczyć na rynek w ciągu określonego okresu przy różnych poziomach cen. Podaż najwygodniej przedstawia się w formie tablicy podaży lub w formie krzywej podaży. Tablica podaży Cena za sztukę Ilość sztuk, jaką producenci chcą sprzedać

10 cena (P) Krzywa podaży Ilość (Q s ) P P 1 Model rynku nadwyżka podaży S D Q D1 Q S1 Q 10

11 P Cena równowagi S Pe E D Qe Q Popyt i podaż razem Cena za sztukę Wielkość podaży Cena za sztukę Wielkość popytu

12 Czynniki decydujące o popycie - preferencje (użyteczność), - dochody, - ceny innych dóbr (zamiennych lub konsumowanych łącznie), - przewidywania zmian cen, - liczba ludności. Cena (P) Zmiany popytu wzrost P 1 spadek D D D ilość (Q D ) 12

13 Czynniki decydujące o podaży - ceny czynników produkcji (surowców, płace pracowników itp.), - technologia, - podatki, - przewidywania zmian cen, - liczba przedsiębiorstw wytwarzających dane dobro. Zmiany podaży Cena (P) S S wzrost P 1 S spadek ilość (Q S ) 13

14 Jaki skutek przyniesie wzrost P dochodów? S P E P1 E D2 D1 Q1 Q Q2 Q Co będzie, gdy produkt wyjdzie z P mody? S P1 E P E D1 D2 Q Q1 Q 14

15 Jaki skutek przyniesie wprowadzenie P nowej technologii? S1 S2 P1 D Q1 Q2 Q Jaki skutek przyniesie wzrost cen P surowców? S2 S1 P2 P1 D Q2 Q1 Q 15

16 W jakich sytuacjach to nie mechanizm rynkowy ustala cenę? 1) dy na rynku działa jeden lub tylko kilku producentów w takiej sytuacji krzywa podaży nie istnieje; monopol sam ustala cenę na podstawie popytu; 2) gdy prawo przewiduje ingerencję stosownych organów w ustalanie ceny np: energie elektryczna, gaz, ciepło, woda i ścieki, itp. 16

Podobne dokumenty

Teoria wyboru konsumenta (model zachowań konsumenta) Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Ekonomicznych Zakład Polityki

Teoria wyboru konsumenta (model zachowań konsumenta) Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Ekonomicznych Zakład Polityki Gospodarczej Analiza postępowania konsumenta może być prowadzona