Wykorzystanie oceny zdrowia finansowego podmiotu do planowania finansowego A. Czarnek, K. Łabisz, A. Szpara, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Streszczenie Niniejsza praca została stworzona w celu oceny finansowej firm pochodzących z trzech obszarów: branży finansowej, branży niefinansowej oraz organizacji non-profit. Raport został wykonany na podstawie oszacowania FHI (Financial Health Index) autorstwa J. Zietlowa. Indeks ten składa się z piętnastu wskaźników, sklasyfikowanych w cztery grupy. Grupom tym przypisane są poszczególne wagi, po czym obliczany jest indeks jako suma iloczynów wag ze wskaźnikami. Dane analizowanych przedsiębiorstw pochodzą z lat: 2010-2011-2012. Praca ma w swym zamyśle badanie przydatności oszacowania FHI Zietlowa w zarządzaniu w zależności od rodzaju instytucji i charakteru jej działalności. Wyniki przeprowadzonych analiz są przedstawione w formie wniosków co do trafności oraz użyteczności obliczonych miar. Słowa kluczowe Financial Health Index, planowanie finansowe, kondycja ekonomiczna
Use the financial health of an organization in financial planning. Abstract This study was designed to assess the financial companies from three areas: the financial, non-financial sector and non-profit organizations. The report was made on the basis of estimates of FHI (Financial Health Index) by J. Zietlowa. This index consists of fifteen indicators, classified into four groups. These working groups are assigned different weights, and the index is calculated as the sum of the products of the weights of indicators. Data analyzed companies from the years: 2010-2011-2012. The work is conceived in her study of the suitability of estimating FHI Zietlowa management, depending on the type of institution and the nature of its activities. The results of these analyzes are presented in the form of conclusions as to the relevance and usefulness of the calculated measures. Keywords Financial Health Index, financial planning, economic condition JEL: G32, L31, L33, O22 D. Szukalska http://figshare.com/articles/reflections_on_value_management_in_organizations_x_ Y_Z_written_by_A_Czarnek_K_abisz_A_Szpara/964939 B. Cieśla http://figshare.com/articles/_refleksje_na_temat_pracy_wykorzystanie_oceny_zdro wia_finansowego_podmiotu_do_planowania_finansowego_autorstwa_a_czarnek_k _abisz_a_szpara/964937
Wstęp Celem pracy jest analiza kondycji finansowej trzech losowo wybranych instytucji przy użyciu FHI- Financial Health Index. Instytucje te zostały wybrane z trzech różnych sektorów, odznaczających się odmiennym zakresem działalności. W związku z tym istnieje możliwość dokładniejszego zbadania zakresu użyteczności tego wskaźnika. Firmy mogą działać jako opodatkowane przedsiębiorstwa, które działają na zasadach komercyjnych lub też jako jednostki nie nastawione na zysk czyli nieopodatkowane organizacje 1. Pierwszą z nich jest organizacja non profit, zajmująca się rehabilitacją dzieci niepełnosprawnych. Głównych źródłem dochodu tego typu instytucji są dobrowolne darowizny 2. Drugą instytucją jest przedsiębiorstwo, które nie jest organizacją typu non profit ani firmą finansową. Podstawowym przedmiotem działalności wybranego przedsiębiorstwa jest świadczenie usług z zakresu hotelarstwa. Najważniejszym celem przedsiębiorstwa jest dążenie do maksymalizacji jego wartości rynkowej 3. Kolejną instytucją jest firma finansowa. Przedsiębiorstwo to jest organizacją nastawioną na zysk, prowadzącą równolegle różnego typu działalności 4. Głównym źródłem przychodów instytucji finansowej są opłaty, prowizje i odsetki 5. 1 Lane G.S., Longstreth E., Nixon V., A Community Leaders Guide to Hospital Finance, The Access project,suite 2001, s.1-17 2 Andrzej Koźmiński, Zarządzanie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998 3 Wiesław Janik, Artur Paździor, Zarządzanie finansowe w przedsiębiorstwie, Politechnika Lubelska, Lublin 2011 3 Adam Kopiński, Analiza finansowa banku, PWE SA, Warszawa, 2008, str. 13 5 Ewa Kulińska-Sadłocha, Conrolling w banku, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2003, s.13-14
Treść pracy Do oceny zdrowia finansowego trzech podmiotów wykorzystano wskaźnik Financial Health Index autorstwa Zietlowa. Miara ta (oznaczana symbolem: φ) polega na obliczeniu kilkunastu wskaźników, następnie ich zgrupowaniu i zsumowaniu. Ogólny wzór przedstawia się następująco: Wzór nr 1: φ = (0,10 x General Subscore) + (0,40 x Immediate-Term Subscore) + (0,30 x Short- Term Subscore) + (0,20 x Medium-Term Subscore) Źródło: Zieltow J., A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability Cały etap wyliczania wskaźnika można podzielić na kilka etapów: 1) Obliczenie poszczególnych składowym wskaźników 2) Zgrupowanie wskaźników 3) Przypisanie wag wskaźnikom 4) Obliczanie φ Miara FHI Zietlowa dzieli wskaźniki na cztery grupy: 1) General Subscore czyli wskaźnik ogólny; jego trzy składowe to: wiek, rozmiar i indeks niestabilność aktywów, 2) Immediate-Term Subscore wskaźnik natychmiastowy; posiada cztery składowe: wskaźnik wystarczalności rezerw gotówkowych, zmodyfikowany wskaźnik gotówkowy, płynność docelowa Lambda, wskaźnik płynności bieżącej,
3) Short-Term Subscore - wskaźnik krótkookresowy; w skład, którego wchodzą trzy składowe: wskaźnik operacyjnych przepływów gotówkowych, wskaźnik aktywów, wskaźnik wydatków administracyjnych, 4) Medium-Term Subscore - wskaźnik średniookresowy, posiada pięć składowych: nadwyżka netto, współczynnik udziału, wskaźnik samofinansowania, wskaźnik długu finansowego, wskaźnik kosztów pozyskiwania pieniędzy Wskaźnik ogólny informuje o elastyczności finansowej danej instytucji, czyli w jakim stopniu dana jednostka może wykorzystać przyszłe przepływy pieniężne na okrycie nieprzewidywanych potrzeb 6. Jego wysokość kształtują wiek przedsiębiorstwa, osiągane przychody, czyli skala działalności oraz posiadane aktywa (zasoby). Wiek jednostki ma znaczenie, gdyż podmioty które przez dłuższy okres funkcjonują na rynku są bardziej wiarygodne dla potencjalnych klientów. W przypadku organizacji non-profit dłuższy staż wiąże się z większym zainteresowaniem ze strony darczyńców. Indeks niestabilności aktywów jest obliczany na podstawie trendu, przez co nawet nieznaczne odchylenia mocno wpływają na jego wysokość. Wg Zwietlowa należy mu przypisać bardzo niską wagę wynosząco -0,00001, by nie zaburzył on oceny. Wskaźnik natychmiastowy ma na celu zobrazowanie sytuacji jednostki z uwzględnieniem zarówno oczekiwanych jak i nieoczekiwanych zarówno wpływów jak i wydatków gotówkowych. Do obliczeń wykorzystywane są składniki krótkoterminowe, których okres utrzymywania jest nie dłuższy niż trzy miesiące. Ta 6 Zietlow, J.,Seidner, A. Cash & Investment Management for Nonprofit Organizations. Hoboken, NJ: John Wiley& Sons, 2007.Str 6
część analizy pozwala odpowiedzieć na pytanie jak jednostka radzi sobie z płynnością 7 oraz czy nie występują zatory płatnicze oraz jak szybko posiadane zasoby krótkoterminowe można zamienić na gotówkę 8. Kolejny ze wskaźników obliczany jest za 3 ostatnie lata jako przepływy operacyjne podzielone przez przepływy z działalności inwestycyjnej, który ukazuje na ile przedsiębiorstwo jest w stanie samodzielnie się finansować. 9 Wskaźnik bieżącej płynności powinien zawierać się w przedziale <1,2:2> 10. W grupie wskaźników średnioterminowych mamy wskaźnik któryjest ilorazem kosztów działalności statutowej do dochodów. Wysoka wartość wskaźnika według T. Waśniewskiego oznacza wyższe koszty działalności statutowej 11. Po dokonaniu obliczeń w programie Microsoft Excel poszczególne wskaźniki dla trzech instytucji wynoszą odpowiednio: Tabela nr 1 wskaźniki dla instytucji non-profit Non-profit 2012 2011 2010 ilość lat działania podmiotu od 2001: 11 10 9 wiek 2,397895273 2,302585093 2,19722458 rozmiar 14,52588204 14,51287616 14,5088067 indeks niestabilności aktywów 2292827,18 2344916,483 2398158,3 GENERAL SUBCORE 7,561627448 7,43298885 7,29462111 7 Aleksandra Dubliniec, Finansowanie Przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007 8 Konrad Stępień, Rentowność a wypłacalność przedsiębiorstw, Difin, Warszawa 2008, s. 42 9 Bronisław Micherda, Współczesna analiza finansowa, Walters Kluwer, Kraków 2004, ISBN: 83-7333- 342-8 10 Maness, Terry; Zietlow, John, Short-term Financial Management, 2005, Tomson South-western, StanyZjednoczone, str. 39-40 11 T. Waśniewski, W. Skoczylas, Teoria i praktyka analizy finansowej w przedsiębiorstwie, Warszawa, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, 2004 ISBN: 83-86543-69-8
Cash Reserve Sufficiency Ratio Modified Cash Ratio Target Liquidity Lambda (TLL) Current Liquidity Index (CLI) IMMEDIATE-TERM SUBSCORE Operating Cash Flow Ratio Asset Ratio Administrative Expense Ratio SHORT-TERM SUBSCORE Net Surplus Contribution Ratio Self-Financing Ratio Financial Debt Ratio Fundraising Cost Ratio MEDIUM-TERM SUBSCORE FINANCIAL HEALTH INDEX 0,981151244 0,980113379 0,95123407 0,20 0,29215559 0,10558301 44,20003492 44,00423146 42,2486185 0 0 0 7,42196219 8,617446267 6,09996275 0,29248351 0,319588796 0,33428382 0,251372661 0,285395751 0,25403181 0,01 0,00480 0,01 1,940604655 2,163304333 2,01387283 577,65-524,32-658,85-0,15-0,17 8,77 0 0 0 0,25 0,27 0,26 2,165999753 2,213465581 2,37309846-4,529213966-4,6373551-22,792042 34,01286224 39,11797672-7,8479928 Źródło: opracowane na podstawie Zieltow J., A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability Analizując wskaźniki wieku i rozmiaru można zaobserwować, że instytucja non-profit zwiększa skalę swej działalności wraz z upływem czasu, co świadczy również o zwiększeniu efektywności finansowej. Na przełomie lat wskaźnik niestabilności aktywów odnotowuje spadki, co oznacza obniżenie się wartości aktywów. Instytucje non-profit charakteryzuje największe odchylenie od trendu przez co zarządzanie aktywami stanowi trudne wyzwanie.
Wskaźnik wystarczalności rezerw gotówkowych rośnie, co świadczy o pozytywnej tendencji instytucji non-profit w kierunku zwiększania płynności. Target Liquidity Lambda w organizacji non-profit występuje na wysokim poziomie przez cały okres i sukcesywnie następuje jego podwyższenie co świadczy, iż instytucja ta jest przygotowana na niespodziewane wydatki. Wskaźnik operacyjnych przepływów gotówkowych spada, co świadczy o obniżeniu zdolności do pokrywania zobowiązań operacyjnymi przepływami pieniężnymi 12. Przepływy pieniężne odgrywają istotną rolę w kreowaniu wartości przedsiębiorstwa 13, dlatego wskazane jest ich uwzględnienie w analizie. Po obliczeniu wszystkich grup wskaźników widać znaczną poprawę kondycji finansowej organizacji non-profit. Indeks FHI Zietlowa informuje, że instytucja ta poradziła sobie z przejściowymi trudnościami. 12 Edyta Duda-Piechaczek., Analiza i planowanie finansowe, Wydawnictwo HELION, Gliwice, 2007 13 Grzegorz Michalski, Strategie finansowe przedsiębiorstw, (2009), ODDK, Gdańsk, str. 88
Tabela nr 2 - wskaźniki dla przedsiębiorstwa Przedsiębiorstwo 2012 2011 2010 ilość lat działania podmiotu od 2001: 11 10 9 wiek 2,397895273 2,302585093 2,197224577 rozmiar 13,19447751 13,20047006 13,19022201 indeks niestabilności aktywów 923579 1036828,399 1070145,787 GENERAL SUBCORE 7,259188768 7,130703646 6,992289405 Cash Reserve Sufficiency Ratio 0,589589355 0,517746109 0,695639415 Modified Cash Ratio 0,016006632 0,022197617-0,00702281 Target Liquidity Lambda (TLL) 9,351332273 11,92525332 8,25860052 Current Liquidity Index (CLI) 2,803532831 1,316709213 0,500032096 IMMEDIATE-TERM SUBSCORE 10,28746844 11,71947278 8,051590597 Operating Cash Flow Ratio 0,384444835 0,352667074 1,236429748 Asset Ratio 0,057158506 0,075631942 0,044086982 Administrative Expense Ratio 1,28 0,45467-0,17 SHORT-TERM SUBSCORE 11,28994528 4,551070574-0,18172788 Net Surplus 39 733,00 126 696,00 10 440,00 Contribution Ratio 0,19 0,19 0,02 Self-Financing Ratio 3,766163644 0,377404506 6,706659156 Financial Debt Ratio 0,06 0,12 0,20 Fundraising Cost Ratio -0,743437249-0,783577383-0,81475481 MEDIUM-TERM SUBSCORE 8,512585596 1,700385928 14,60782338 FINANCIAL HEALTH INDEX 99,30406957 71,06257833 67,86911492 Źródło: opracowane na podstawie Zieltow J., A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability
Biorąc pod uwagę wskaźniki wieku i rozmiaru widzimy, że przedsiębiorstwo zwiększa skalę swej działalności jak i efektywność finansową. Obserwujemy nieznaczne zachwianie stabilności spółki w latach 2011-2012. W badanym okresie wskaźnik niestabilności aktywów spada, co jest spowodowane przez obniżenie się wartości aktywów. Jednakże wartości w poszczególnych latach są zbliżone do linii trendu, co powoduje zarządzanie aktywami bardziej przewidywalnym. W przedsiębiorstwie wskaźnik wystarczalności rezerw gotówkowych waha się. W latach 2010-2011 spada, natomiast rok później rośnie. Wskaźnik Target Liquidity Lambda w przedsiębiorstwie ulega zmianom, mimo wszystko utrzymuje się na zadowalającym poziomie. Indeks operacyjnych przepływów gotówkowych waha się. Początkowo można zauważyć gwałtowne obniżenie się zdolności do pokrywania zobowiązań operacyjnymi przepływami pieniężnymi, po czym sytuacja ulega nieznacznemu polepszeniu się. Obliczony wskaźnik FHI Zietlowa badanego przedsiębiorstwa pokazał, że firma ta prosperuje najlepiej w stosunku do reszty badanych jednostek. Indeks systematycznie wrasta i osiąga wartość niemalże maksymalną w 2012 roku.
Tabela nr 3 - wskaźniki dla instytucji finansowej Finansowa 2012 2011 2010 ilość lat działania podmiotu od 2001: wiek rozmiar indeks niestabilności aktywów GENERAL SUBCORE Cash Reserve Sufficiency Ratio Modified Cash Ratio Target Liquidity Lambda (TLL) Current Liquidity Index (CLI) IMMEDIATE-TERM SUBSCORE Operating Cash Flow Ratio Asset Ratio Administrative Expense Ratio SHORT-TERM SUBSCORE Net Surplus Contribution Ratio Self-Financing Ratio Financial Debt Ratio Fundraising Cost Ratio MEDIUM-TERM SUBSCORE FINANCIAL HEALTH INDEX 37 36 35 3,610917913 3,583518938 3,555348061 14,73588813 14,51193337 14,33756807 492 609,16 540 776,60 541 752,95 9,376490424 9,21 9,121407244 2,229246452 2,015840843 2,154509743 0,040013966 0,079745054 0,006887941 1,240695121 1,448077674 1,501837488 0,1446 0,1654 0,2154 8,7351 13,4426 4,9074 0,12078 (0,14119) (0,00053) 0,2627 0,2318 0,2441-0,046334 0,030826 0,453061 1,438405267 1,680940182 5,384371516-1 015 091,00 145 224,00-749 819,00 0,14 0,30 0,00 1,124399158 10,1120461 0,02702159 0,9066 0,9210 0,9129 (0,4738) (0,4481) (0,4785) 10,0000 10-0,889651792 68,63222657 88,02765026 43,12471538 Źródło: opracowane na podstawie Zieltow J., A Financial Health Index for Achieving Financial Sustainability
Interpretując wskaźniki wieku i rozmiaru widzimy, że instytucja finansowa charakteryzuje się stabilnością, efektywnością oraz wzrostem skali działalności na przełomie badanych lat. Instytucja finansowa odnotowała spadek wskaźnika niestabilności aktywów. Obserwując wskaźnik wystarczalności rezerw gotówkowych zauważamy spore wahania. Ze względu na typ instytucji indeks pozostaje na wysokim poziomie przez cały okres, gdyż przedsiębiorstwo finansowe utrzymuje znaczne rezerwy gotówkowe celu obsługi swych klientów. Indeks Target Liquidity Lambda spada w badanym okresie i występuje na stosunkowo niskim poziomie. Może to świadczyć o nieprzygotowaniu tej instytucji do nagłych i niespodziewanych wydatków. W latach 2010 i 2011 instytucja finansowa nie była w stanie pokryć swoich zobowiązań przepływami z działalności operacyjnej, czyli wpływami i wydatkami dotyczącymi podstawowej działalności przedsiębiorstwa 14. Sytuacja odwróciła się od 2012 roku kiedy to wskaźnik osiągnął dodatnią wartość. Obliczony wskaźnik FHI Zietlowa instytucji finansowej odnotował spore wahania na przełomie badanych lat. Lata 2010-2011 charakteryzowały się znaczącym wzrostem wskaźnika, zaś w 2012 roku miara spadła do wysokości prawie 69. Zakończenie W powyższej pracy obliczono 15 wskaźników w celu dokonania pomiaru kondycji finansowej 3 przedsiębiorstw, bazując na modelu Financial Health Index Johna Zietlowa. Każde z badanych przedsiębiorstw działa w innej branży i posiada różną strukturę. Wskaźnik PHI dla analizowanych instytucji zmienia się na przestrzeni badanych 3 lat. 14 Kolegium redakcyjne, przewodnicząca Maria Romanowska, Leksykon zarządzania, (2004), Warszawa Difin, str. 464
W przedsiębiorstwie niefinansowym wartość badanego wskaźnika osiągnęła najwyższe wartości niż w pozostałych dwóch jednostkach. Pod tym względem organizacja ta wypadła najlepiej, osiągając w 2012 roku wynik bliski maksymalnej granicy. Świadczy to o bardzo dobrym zarządzaniu jednostką. W przedsiębiorstwie finansowym można zauważyć znaczne dysproporcje wyników w badanych latach, jednakże utrzymują się one na znacznie wysokim poziomie. Natomiast organizacja non profit wypadła najsłabiej, uzyskała ona najniższe wartości wskaźnika PHI w porównaniu z dwoma pozostałymi instytucjami. Pocieszającym jest jednak fakt, iż można zauważyć tu tendencję wzrostu. Świadczy to, że działania prowadzone w tej jednostce przynoszą efektywne skutki. Wskaźnik Zietlowa można wykorzystać w celu przeprowadzenia analiz dla różnych przedsiębiorstw z rożnych sektorów działalności, nie tylko tych, których dotyczy powyższa praca.
Bibliografia 1) John Zietlow, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, (September 26, 2012), SSRN,.: http://ssrn.com/abstract=2049022 (ostatni dostęp: 15 marca 2014), 2) Kolegium redakcyjne, przewodnicząca Maria Romanowska, Leksykon zarządzania, (2004), Warszawa Difin, str. 464 3) Grzegorz Michalski, Strategie finansowe przedsiębiorstw, (2009), ODDK, Gdańsk, str. 88 4) Adam Kopiński, Analiza Finansowa banku, PWE SA, Warszawa, (2008), str. 13 5) Andrzej Koźmiński, Zarządzanie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998 6) Wiesław Janik, Artur Paździor, Zarządzanie finansowe w przedsiębiorstwie, Politechnika Lubelska, Lublin 2011 7) Aleksandra Dubliniec, Finansowanie Przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007, 8) Bronisław Micherda, Współczesna analiza finansowa, Walters Kluwer, Kraków 2004, 9) Konrad Stępień, Rentowność a wypłacalność przedsiębiorstw, Difin, Warszawa 2008, s. 42 10) T. Waśniewski, W. Skoczylas, Teoria i praktyka analizy finansowej w przedsiębiorstwie, Warszawa, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, 2004 11) Ewa Kulińska-Sadłocha, Conrolling w banku, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2003, s. 13-14 12) Zietlow, J.,Seidner, A. Cash & Investment Management for Nonprofit Organizations. Hoboken, NJ: John Wiley& Sons, 2007.Str 6
13) Maness, Terry; Zietlow, John, Short-term Financial Management, 2005, Tomson South-western, Stany Zjednoczone, str. 39-40 14) Edyta Duda-Piechaczek., Analiza i planowanie finansowe, Wydawnictwo HELION, Gliwice, 2007 15) Lane G.S., Longstreth E., Nixon V., A Community Leaders Guide to Hospital Finance, The Access project,suite 2001, s.1-17