Ginekol Pol. 2013, 84, 465-470 P R A C E K A Z U I S T Y C Z N E Pozaotrzewnowe, zmodyfikowane wytrzewienie tylne (radykalna ooforektomia typu II) jako część ultraradykalnej chirurgii raka jajnika opis przypadku Modified posterior exenteration (radical oophorectomy type II) as a part of an extensive surgery of ovarian cancer case report 1 2 1 1 Klinika Ginekologii i Ginekologii Onkologicznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku 2 I Klinika Chirurgii Ogólnej i Endokrynologicznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Streszczenie Rak jajnika jest wciąż jedną z najczęstszych przyczyn zgonów na nowotwory złośliwe dotyczące narządów płciowych wśród kobiet. Karcinogeneza choroby, możliwość szerzenia się jej drogą wszczepów brzusznych sprawia, iż schorzenie to rozpoznawane jest często w zaawansowanych stadiach rozwoju (FIGO III, IV). Fakt ten determinuje postępowanie medyczne, będące wypadkową multidyscyplinarnego procesu terapeutycznego. Szereg badań medycznych, oraz programów naukowych jednoznacznie pokazało, że dominującą rolę w leczenia raka jajnika należy wiązać z postępowaniem chirurgicznym. W opinii wielu autorów ultraradykalne zabiegi chirurgiczne wykonywane w jamie brzusznej przez ginekologów onkologów, stanowią istotny statystycznie element wpływający na całkowite przeżycia chorych (OS Overall Survival), oraz czas wolny do wznowy (PFS Progresion Free Survival). Niniejsza praca prezentuje przypadek 35-letniej chorej operowanej z powodu zaawansowanego raka jajnika (pt3cn1m1), u której wdrożono ultraradykalne postępowanie operacyjne. Słowa kluczowe: rak jajnika / rara ka na ir r ia / / k an r i ni n / Adres do korespondencji: Paweł Knapp Klinika Ginekologii i Ginekologii Onkologicznej Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Polska, 15-276 Białystok ul. M. Skłodowskiej-Curie 24a Tel.: +85 7468347, Fax: +85 7469502 e-mail: knapp@umb.edu.pl Otrzymano: 26.06.2012 Zaakceptowano do druku: 15.05.2013 Nr 06/2013 Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 465
P R A C E K A Z U I S T Y C Z N E Ginekol Pol. 2013, 84, 465-470 Abstract Epithelial ovarian cancer remains to be the most deadly gynecologic cancer among the female population. Carcinogenesis and abdomen extension are the reasons why ovarian cancer is still examined in advances stages. Ovarian cancer frequent metastasizes to the uterus, rectosigmoid colon, and other pelvic structures by intraperitoneal seeding of tumor deposits, as well as direct extension. Multiple modalities of therapy are utilized in the management of the disease. Numerous medical trials and research programs have demonstrated the most important role of surgery in the treatment of this disease. A vast majority of authors are of the opinion that the surgical interventions have a major influence on the overall survival (OS) and progression free survival (PFS) in ovarian cancer cases. The paper presents a case of a 35-year-old woman diagnosed with advanced ovarian cancer who underwent modified posterior exenteration as a part of extensive cytoreductive surgery. Key words: ovarian cancer / e en ive r er / o i e o erior e en era ion / Wstęp 1 2 peritonectomia, stripping,,,, Overall Survival, Progresion Free Survival,,,,,,,, Gynecological Oncology Group 1 2,,,,, 12 Opis przypadku, 2,,,,, 1,, 1,,, 1, frozen pelvis Badanie per rectum: d ine e i a e de an e nie e a a e iedni nie e Badanie nd d a i a edn dne e e,, e edni n a ie i i iana i d i nnie i da, en d e i edn dne id n e e d i iedni nie e id ne nnie ia n i ie a e, i a e e i na ne na nia i n ne a ed a e ni e i a ni a ie i,, a ni e ie i, ie na na i ne n a e a a 1 ne e e en a i e e iedni nie e a a ne d e n, nie a e nad id ne d a ni a ie i 11 1 i 1 d iada e e d e ne, ian a e i ad a ie a e d e ne a d, e d 1 iedni a e, ie 466 Polskie Towarzystwo Ginekologiczne Nr 06/2013
Ginekol Pol. 2013, 84, 465-470 P R A C E K A Z U I S T Y C Z N E Fot. 1. Tomografia komputerowa miednicy mniejszej widoczne zmiany guzowate uciskające struktury miednicy mniejszej (Frozen pelvis). a ni a e nie a e a a e e ie a, ienn a i, nie e e nie edn nna iana i ie a a d a d, a a d e e ed d iedni ie i nie a e 2, nie e e a d in e a a d e i, a i a i ni a, na a a i, nie edn dna n a ie 1 a 12 1 2, a e a en a ed a ie ie a a 12 d ed, a i a ine, 1 Bi a i i a en e nan d ia a e n e d ane e ienie ne B i a i edn a ie a a i n i a a i a i a ni a 2 a en e i i d ni, a a e a i e n iedni nie e 2 ni nie ie i d ina d i n i e d a nie i ad a i e ni i ed i n e ni, e a, nan ad a n i adene i iedni nie e, a a a a n d id enia na ne ni na ie ne a en e ne a ne 1, 1 ednie i i a i nan ni ie e ne a e i e n stripping, a ie ni e a en na ie a e e e en i nan e enie nie d a ni d in ie d ni a e i e a e a ne n 2 n n n n a i a a a n d en e e d a a ie e a ne a en a d da a a ie ne a, a e nida i a a ie e a ne d, a e, d e a na a a i ni adania i a i ne a a i 1 1,, na ie i Fot. 2. Pooperacyjny materiał tkankowy en-block: 1 macica; 2 obustronne guzy jajników; 3 fragment otrzewnej miednicy mniejszej z widocznym rozsiewem nowotworowym; 4 esica; 5 pakiet powiększonych węzłów chłonnych paraaortalnych. e n e e i ni an a 2 ni a nn iedni nie e a a aa a n e na e i n 1 a 1 e i na i d a, 1 ed e, 2 a aa a ne, 2 e i e i e ie e a n i an d ie a nn a a enie a a i nie d n i dde e a Systemic n ammatory esponse Syn rom Nr 06/2013 Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 467
P R A C E K A Z U I S T Y C Z N E Ginekol Pol. 2013, 84, 465-470 a ani nne dde a ane, e a a e an i e a ii d ne Bi a i 2 1 i, e nida, i, i i in 2 i 1 dni a e enia a a e d ie a en a in ana anie n d i ana d d 12 d ie a ie e a n a e enie enia i d ini i e e n n a i da e e enia e i e a e ne Fot. 3. Stan po wykonanej limfadenektomii paraaortalnej: 1 aorta; 2 tętnica krezkowa dolna; 3 żyła główna dolna. Fot. 4. Widok pozbawionej otrzewnej oraz tkanki limfatycznej miednicy mniejszej: 1 poszerzony moczowód lewy (12mm); 2 prawe naczynia biodrowe; 3 fragment odbytnicy przed zespoleniem zstępniczo-odbytniczym. Dyskusja a a ni a an i i edn na i a e e ne i ii a ne e nie ad i ni aa an ania, eniane e e i a a e a n nie e a n, i i e ne d i i ie i e ni e a n i e d e a d a i 1 i ane 1 e e and a B n i a e a a a i e iedni ne e ienia, ie nie n ana a anie a ia ne aa an an a a iedni nie e, e a a i a d i nni ie ie e n i 2 e ad a n a ie a a i na i ne i ania e a ne a a enia an e a ne e 2, e a 2, e i e i e a nied n e a na 2, inne 2 1, 1 e ana d nad a a a ie i ed ne i e a ne, a a e d a e a e a ie e a ne ni ed e nni a ie e n i d, a d enie nni a e ni e 2 d 1 dane d e a i e e ie nia iedni nie e 1 n e e en e ian n e i ed ne e enia e a ne a a a ni a i ne adania d en e a adn e ed e a n, nie n e ie a e e n i e enia e i e a e ne adanie 1 1 a e a n de en a i a i a n dan e e ian a a e ia i e a n ane ie i e a dda n e i e a ii, a i d a ienia e d ne nie n i e e i a n e an a a ni a d i e e a a ne ad a ne e a i nanie i ii a a a ni a, a a e d e enia i n, e e n dnienie na ie ania e i a e, a i d a a n ane e d n i i ad a ne e ii a ie n an d a e n e, e a na ni i en-bloc e ne ied ni nie e a a ieni n n a ni 2 a n an e B i a i, i i i e ne d ia, e e a a ne a e n a, e na d ana ad a na e e ia e a e e n a i a ne d in a, a edn a ie ni ie ie ni n n a ni a e n a i a a, a a e i, ieni n a e n iedni nie e a ie a a e ni ie e ne i i i e i i in e e ednie ian e i e i a d ane e ienie ne e n a ie en-bloc a i e ni ie ieni ne n e ne iedni nie e d in e e e i d ni i na e enie e i 468 Polskie Towarzystwo Ginekologiczne Nr 06/2013
Ginekol Pol. 2013, 84, 465-470 P R A C E K A Z U I S T Y C Z N E Fot. 5. Tomografia komputerowa klatki piersiowej widoczne zmienione zapalnie, częściowo bezpowietrzne płuco prawe. nie d a an i e enie d da e i e e e a e i iedni ne d in a d na i a d nana e Benede i ani i i a a a, e na e ane e ii ad a ne e 1,, 21 e en an ad nan a iane a ie e a ne i en i d n en e an a en e a a i, e ednie e ia ie a en e e an e d d ane e ienia ne, e an a a adni ni ie i, nani d ie i a en e, id ne e i a an i 1, a 1 ie i nie a i e e e i a 1 22 e e na ana i a edian a i e, nana ie a en e e an a ad a nie d aa an ane a a a ni a e i i a a a, 1 ie i ie a ie a adni a, ie i d, a ie i, 1, ie i e, d 1 2, 2 d ne ni i ed a i n ana i ie ada 1 2 ie 12 a en e na n a ie a ni a,, d ie ediana d iedni d a a e en, 1 i 1 ni a d iedni 2, 1 i 1 ie i, ediana, i ie i e 1 a a a edna e, i d ie n e ne e i e a ii a ad a ne a ie i i i ne n ane a a ni a nie an i e e en a ia e a a i e e ia 2, 2 i i e ne nie a i ane a ie ie and i ane adanie d en e e e i ne and i ane i nie and i ane adania, a e ad ne e a ana i a a d n e a i d ie i a i ne e e, a a e a i e na i a 1 e e n, a a e e n a da d nana ie e an d a a a ni a e a id n ian, edn na nie a a na ienne a nie d enie edian a i e e ie i anie i e e e a e i i e ne na enie n ne, a ni a ad a ne a ie ed ne a a ni a, ie e ni ne na e enie e i e a e n dn i a n a an, n e ie d enia i a d en ane i n and i an adania 1, 1 2,, 1 2, 1, 22, 2 Piśmiennictwo 1. Menon U. Ovarian cancer screening has no effect on disease-specific mortality. Evid Based Med. 2012, 17, 47-48. 2. Sari O, Kaya B, Kara P, [et al.]. The role of FDG-PET/CT in ovarian cancer patients with high tumor markers or suspicious lesion on contrast-enhanced CT in evaluation of recurrence and/or in determination of intraabdominal metastases. Rev Esp Med Nucl. 2012, 31, 3-8. 3. Sundar S, Wu J, Hillaby K, [et al.]. A systematic review evaluating the relationship between progression free survival and post progression survival in advanced ovarian cancer. Gynecol Oncol. 2012, 125, 493-499. 4. Rauh-Hain J, Rodriguez N, Growdon W, [et al.]. Primary debulking surgery versus neoadjuvant chemotherapy in stage IV ovarian cancer. Ann Surg Oncol. 2012, 19, 959-965. 5. Juretzka M, Barakat R. Pelvic cytoreduction with rectosigmoid resection. Gynecol Oncol. 2007, 104, 40-44. 6. Bristow R. Advanced cytoreductive surgery in gynecologic oncology. Gynecol Oncol. 2009, 114, 1-2. Nr 06/2013 Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 469
P R A C E K A Z U I S T Y C Z N E Ginekol Pol. 2013, 84, 465-470 7. Ozols R. Update on Gynecologic Oncology Group (GOG) trials in ovarian cancer. Cancer Invest. 2004, 22, Suppl 2, 11-20. 8. du Bois A, Reuss A, Pujade-Lauraine E, [et al.]. Role of surgical outcome as prognostic factor in advanced epithelial ovarian cancer: a combined exploratory analysis of 3 prospectively randomized phase 3 multicenter trials: by the Arbeitsgemeinschaft Gynaekologische Onkologie Studiengruppe Ovarialkarzinom (AGO-OVAR) and the Groupe d Investigateurs Nationaux Pour les Etudes des Cancers de l Ovaire (GINECO). Cancer. 2009, 115, 1234-1244. 9. Wimberger P, Wehling M, Lehmann N, [et al.]. nfluence of residual tumor on outcome in ovarian cancer patients with FIGO stage IV disease: an exploratory analysis of the AGO-OVAR (Arbeitsgemeinschaft Gynaekologische Onkologie Ovarian Cancer Study Group). Ann Surg Oncol. 2010, 17, 1642-1648. 10. Bodurka D, Deavers M, Tian C, [et al.]. Reclassification of serous ovarian carcinoma by a 2-tier system: A Gynecologic Oncology Group Study. Cancer. 2011. 11. Oza A, Castonguay V, Tsoref D, [et al.]. Progression-free survival in advanced ovarian cancer: a Canadian review and expert panel perspective. Curr Oncol. 2011, 18, Suppl 2, 20-27. 12. Elattar A, Bryant A, Winter-Roach B, [et al.]. Optimal primary surgical treatment for advanced epithelial ovarian cancer. Cochrane Database Syst Rev. 2011:CD007565. 13. Cibula D, Abu-Rustum N. Pelvic lymphadenectomy in cervical cancer--surgical anatomy and proposal for a new classification system. Gynecol Oncol. 2010, 116, 33-37. 14. Bachmann C, Bachmann S, Fehm T, [et al.]. Nodal status--its impact on prognosis in advanced ovarian cancer. J Cancer Res Clin Oncol. 2012, 138, 261-267. 15. Cramer D. The epidemiology of endometrial and ovarian cancer. Hematol Oncol Clin North Am. 2012, 26, 1-12. 16. Hughes S, Steller M. Radical gynecologic surgery for cancer. Surg Oncol Clin N Am. 2005, 14, 607-631, viii. 17. Barber H. Pelvic exenteration. Cancer Invest. 1987, 5, 331-338. 18. Maggioni A, Roviglione G, Landoni F, [et al.]. Pelvic exenteration: ten-year experience at the European Institute of Oncology in Milan. Gynecol Oncol. 2009, 114, 64-68. 19. Seamon L, Richardson D, Copeland L. Evolution of the Gynecologic Oncology Group protocols in the treatment of epithelial ovarian cancer. Clin Obstet Gynecol. 2012, 55, 131-155. 20. Hudson C. The place of surgery in the treatment of ovarian cancer. Clin Obstet Gynaecol. 1978, 5, 695-708. 21. Benedetti Panici P, Perniola G, Angioli R, [et al.]. Bulky lymph node resection in patients with recurrent epithelial ovarian cancer: impact of surgery. Int J Gynecol Cancer. 2007, 17,1245-1251. 22. Eisenkop SM, Nalick RH, Teng NN. Modified posterior exenteration for ovarian cancer. Obstet Gynecol. 1991, 78, 879-885. 23. Chi D, Eisenhauer E, Zivanovic O, [et al.]. Improved progression-free and overall survival in advanced ovarian cancer as a result of a change in surgical paradigm. Gynecol Oncol. 2009, 114, 26-31. 24. Chi D, Musa F, Dao F, [et al.]. An analysis of patients with bulky advanced stage ovarian, tubal, and peritoneal carcinoma treated with primary debulking surgery (PDS) during an identical time period as the randomized EORTC-NCIC trial of PDS vs neoadjuvant chemotherapy (NACT). Gynecol Oncol. 2012, 124, 10-14. 25. Abaid L, Goldstein B, Micha J, [et al.]. Improved overall survival with 12 cycles of single-agent paclitaxel maintenance therapy following a complete response to induction chemotherapy in advanced ovarian carcinoma. Oncology. 2010, 78, 389-393. 26. Liu J, Matulonis U. New advances in ovarian cancer. Oncology. 2010, 24,721-728. 27. Nowak-Markwitz E, Spaczynski E. Rak jajnika - nowe spojrzenie na pochodzenie i histogenezę. Ginekol Pol. 2012, 83, 454-457. KOMUNIKAT oraz w roku 2013 T E R M I N Y : 13-14 maj 2013 23-24 maj 2013 Operacje Laparoskopowe w Ginekologii Operacje Laparoskopowe w Ginekologii Hysterektomia Operacje Laparoskopowe w Ginekologii w Laparoskopii - 11-12 marzec 2013, 13-14 maj 2013, : 21-22 marzec 2013, 23-24 maj 2013, : 22-23 listopad 2013 470 Polskie Towarzystwo Ginekologiczne Nr 06/2013