ŚRÓDLADOWE DROGI WODNE W ZRÓWNOWAŻONYM SYSTEMIE TRANSPORTOWYM KRAJU Kpt.ż.ś. dr Krzysztof Woś
Plan prezentacji: 1. Ocena jakościowa śródlądowych dróg wodnych 2. Udział żeglugi śródlądowej w rynku usług transportowych 3. Plany inwestycyjne na polskich śródlądowych drogach wodnych 4. Podsumowanie
O tym, czy żegluga śródlądowa jest elementem danego systemu transportowego decyduje istnienie dróg wodnych. Jednocześnie uzależnienie występowania dróg wodnych od warunków naturalnych sprawia, że o możliwości rozwoju żeglugi śródlądowej decyduje przede wszystkim ich jakość i układ przestrzenny.
Rzeki są wielkim obiektem gospodarczym o wielozadaniowym znaczeniu dla gospodarki narodowej. Występują w dwóch układach infrastruktury technicznej kraju, tj.: w gospodarce wodnej, w systemie transportowym.
Specyficzne cechy transportu wodnego śródlądowego, takie jak: wysokie bezpieczeństwo przewozów oraz niska energochłonność i duża nośność statków sprawiają, że jest on jedną z najbardziej proekologicznych gałęzi transportu, równoważących system transportowy.
Długość śródlądowych dróg wodnych w Polsce według klas żeglowności (stan na 31.12.2015 r.)
Polska klasyfikacja śródlądowych dróg wodnych Źródło: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 maja 2002 r. w sprawie klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych. (Dz. U. 02. 77. 695 z dnia 18 czerwca 2002 r.).
Wielkość przewozów towarowych transportem lądowym w Polsce w latach 1980 2015
Przewozy krajowe Odrzańską Drogą Wodną w latach 2005 2015 (tys. t)
Śródlądowe drogi wodne w zrównoważonym systemie Możliwość aktywizacji działalności żeglugi śródlądowej w Polsce uzależniona jest od poprawy parametrów eksploatacyjnych dróg wodnych, w szczególności tych, które uznane zostały przez europejskie podmioty polityki transportowej za ważne dla integracji europejskiej sieci dróg wodnych.
Śródlądowe drogi wodne w zrównoważonym systemie Polska w dniu 06 marca 2017r. Przystąpiła do Porozumienia AGN. Otwiera się tym samym możliwość użeglownienia naszych głównych dróg wodnych oraz wpisania ich do sieci TEN-T, tym samym ubiegania się o dodatkowe środki finansowe z funduszy europejskich na ich modernizację, budowę lub rozbudowę.
Szlaki żeglugowe kategorii E przebiegające przez terytorium Polski Źródło: Opracowanie własne na podstawie European Agreement on Main Inland Waterways of International Importance (AGN)
Skala zaniedbań dróg wodnych jest ogromna, więc i proces przystosowywania ich do parametrów o znaczeniu międzynarodowym będzie długotrwały i kosztowny. Prace inwestycyjne powinny być zaplanowane i przeprowadzone w ten sposób, aby w pierwszej kolejności usuwać na drogach wodnych miejsca najbardziej limitujące parametry eksploatacyjne, szczególnie na swobodnie płynącym środkowym odcinku Odry.
Śródlądowe drogi wodne w zrównoważonym systemie W perspektywie krótkoterminowej: Na Odrze dokończenie stopnia wodnego w Malczycach i dla ustabilizowania dna koryta rzeki poniżej Malczyc, budowę kolejnych dwóch stopni w Lubiążu i Ścinawie, zmienić system gospodarowania wodą na zbiornikach retencyjnych zlewni Odry w celu optymalnego wykorzystania ich pojemności użytkowej dla zasilania drogi wodnej oraz przebudować (zwiększyć prześwit pionowy ) zwodzony most kolejowy na rzece Regalicy w Szczecinie. Jednocześnie przeprowadzić modernizację zabudowy hydrotechnicznej dróg wodnych w miejscach najbardziej limitujących, aby jak najszybciej przywrócić żeglugę długo trasową, szczególnie na swobodnie płynącym środkowym odcinku Odry.
Śródlądowe drogi wodne w zrównoważonym systemie na Wiśle budowę stopnia wodnego poniżej Włocławka. Przygotować część dokumentacyjną dla wszystkich inwestycji przewidzianych do realizacji w okresie długoterminowym, m.in. studiów wykonalności, projektów funkcjonalno-użytkowych, strategicznych ocen oddziaływania na środowisko, itd.
W perspektywie długoterminowej: Przystosowanie Odrzańskiej Drogi Wodnej do parametrów klasy Va, wraz z budową na terytorium Polski odcinka Kanału Odra-Dunaj; Kaskada środkowego i dolnego odcinka Wisły od Warszawy do Gdańska; Budowa Kanału Śląskiego i modernizacja górnego skanalizowanego odcinka Wisły do parametrów drogi wodnej klasy Va oraz budowa stopnia wodnego w Niepołomicach i Podwalu; Modernizacja pozostałych odcinków szlaków żeglugowych E-40 i E-70; Wdrożenie zharmonizowanego systemu usług informacji rzecznej (RIS) na wszystkich drogach wodnych międzynarodowego znaczenia.
Modernizacja śródlądowych dróg wodnych przyczyni się przede wszystkim do: Wzrostu udziału żeglugi śródlądowej, jako najbardziej proekologicznej gałęzi transportu lądowego, w obsłudze ładunkowej, tym samym do równoważenia systemu transportowego. Transport wodny śródlądowy posiada najniższe koszty zewnętrzne spośród wszystkich gałęzi transportu lądowego. Wzrostu konkurencyjności portów morskich ujścia Odry i ujścia Wisły. Jeden statek lub zestaw śródlądowy, poruszający się po drogach wodnych klasy IV, posiada ładowność od 1000 do 1500 ton. To znaczy, że jego zdolność przewozowa wynosi tyle, ile zdolność przewozowa od 40 do 60 samochodów ciężarowych typu TIR.
Aktywizacji gospodarczej obszarów usytuowanych wzdłuż głównych szlaków żeglugowych, poprzez poprawę ich dostępności transportowej; Poprawy warunków funkcjonowania żeglugi pasażerskiej oraz turystyczno-rekreacyjnej; Poprawy bezpieczeństwa powodziowego, tym samym redukcji potencjalnych strat powodziowych. Tylko w okresie 1997-2010 łączne koszty powodzi w Polsce wyniosły ok. 43 mld zł. Produkcji czystej energii elektrycznej, pozyskiwanej z elektrowni wodnych. Polska wykorzystuje swoje zasoby zaledwie w 12%.
Śródlądowe drogi wodne w zrównoważonym systemie Tworzenie właściwych warunków funkcjonowania i rozwoju żeglugi śródlądowej gwarantuje istnienie bezpiecznego, niezawodnego i wielogałęziowego systemu transportowego kraju, zapewniającego pełniejsze zaspokojenie potrzeb transportowych gospodarki narodowej.