Dynamika rozwoju rynku mediów i poligrafii Autorzy: Wiesław Cetera Jan Grzegorek Marian Suskiewicz Beata Ziewiec Warszawa 24 października 2014
Związek tematyki mediów i poligrafii z eprognosis Połączenie nauk społecznych z modelowaniem matematycznym. Usługa prognozowania dynamicznego Numer zgłoszenia wynalazku - P.403217 w dn. 19.03.2013r. www.eprognosis.com.pl Prognozowanie - w oparciu o wybrane modele matematyczne, oraz zaawansowane i zmodyfikowane metody statystyczne. Prognozowanie dynamiczne pozwala na wiarygodne przewidywanie przyszłości, a w badanej tematyce podjęto się próby określenia kierunków rozwoju działalności poligraficznej.
Zakres badania Analiza bieżącej sytuacji na rynku mediów i poligrafii zmiany zachodzące na rynku. Estymacje danych historycznych zaczerpniętych z baz statystycznych (np. GUS) oraz danych zebranych metodą ankietowania. Kierunki przewidywanego rozwoju poligrafii na lata 2015-2025. Ze względu na przeznaczenie i ograniczenia czasowe prezentacji, zostały wybrane tylko niektóre zagadnienia związane z niniejszą tematyką, szerzej zostaną ujęte w artykule pokonferencyjnym. 3
Metodyka prognozowania cz.1 W celu uzyskania wyników prognostycznych wykonane zostały następujące działania: 1. określenie cech badanego zjawiska, wybór zmiennych objaśniających (najczęściej jest to czas) i objaśnianych - wśród składników szeregu czasowego wyróżnia się następujące elementy, spośród których wybrano do badania, wyodrębniając z szeregu czasowego składnik zwany trendem, 2. standaryzacja zebranych danych, 3. wybór właściwie dopasowanego modelu matematycznego i obliczanie funkcji regresji, 4
Metodyka prognozowania cz.2 4. weryfikacja poprawności modelu - wyznaczenie współczynnika determinacji Rho ρ i porównanie go z klasyfikacją poziomu korelacji wg J.Guilford'a (oznaczana r lub ρ): r =0 - brak korelacji 0,0< r 0,1 - korelacja nikła 0,1< r 0,3 - korelacja słaba 0,3< r 0,5 - korelacja przeciętna 0,5< r 0,7 - korelacja wysoka 0,9< r <1,0 - korelacja niemal p r =1 - korelacja pełna 3. Ocena przydatności i wiarygodności wybranego modelu matematycznego poprzez analizę reszt, 4. w przypadku wystąpienia autokorelacji pomiędzy resztami stosujemy model Cochrane-Orcutt - stosowana jest regresja liniowa o postaci: 5
Metodyka prognozowania cz.3 gdzie: y t zmienna zależna, wartość szeregu czasowego w chwili t α, β, - wektory współczynników estymacji X t wektor zmiennych objaśniających ε t współczynnik błędu e(t) jest szumem białym 5. za pomocą funkcji regresji dokonujemy obliczeń prognozowania wartości wskaźników w funkcji czasu - obliczeń dokonano wykorzystując program Gretl (przykłady w artykule). 6
model prognostyczny - schemat Dane źródłowe Interface Oprogramowanie statystyczne Interface Arkusz wynikowy 7
Przychody sektora poligrafii w Polsce i ich dynamika w cenach bieżących 16 15% 14 12 10 10,1 9,3 10,1 9% 11,2 11% 12,2 9% 13,2 8% 14,1 7% 10% 5% 8 6 0% 4-5% 2 0-8% 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Przychody Dynamika -10% 8
Dynamika przychodów sektora poligrafii w Polsce Tabela 1. Dynamika przychodów sektora poligraficznego w latach 2009 2014 wartości procentowe (rok poprzedni=100%) Rok Dynamika zmian 2009 92% 2010 109% 2011 111% 2012 109% 2013 108% 2014 107% (ŹRÓDŁO: kwerenda własna) 9
Trendy rozwoju poligrafii w Polsce Opracowano trzy scenariusze rozwoju: wariant najbardziej prawdopodobny model liniowy - charakteryzuje się równomiernym wzrostem, wariant optymistyczny model eksponentalny - rosnący szybciej niż liniowy, wariant pesymistyczny model logarytmiczny - charakteryzujący się malejącymi przyrostami. 10
Wartość przychodów sektora Poligrafii - prognozy Dane historyczne i estymowane dla 3-ech wariantów pokazano na poniższym rysunku: [Mld zł] 30 25 20 15 10 5 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 HIST War. najprawdop. War. optymistyczny War. pesymistyczny [Lata] 11
1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 Podmioty gospodarcze typu MŚP, ogółem w kraju - prognozy 4 000 000 15% 3 500 000 3 000 000 10% 2 500 000 5% 2 000 000 1 500 000 0% 1 000 000 500 000-5% - -10% Historyczne Prognoza Dynamika 12
1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 Podmioty gospodarcze: przygotowanie do druku - prognozy Przygotowanie Do Druku 6 000 5 000 4 000 3 000 2 000 1 000-80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% -10% Historyczne Prognoza Dynamika 13
1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 Podmioty gospodarcze: pozostała działalność poligraficzna - prognozy Pozostała Działalność Poligraficzna 1 000 900 800 700 600 500 400 300 200 100-15% 10% 5% 0% -5% -10% -15% -20% Historyczne Prognoza Dynamika 14
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 Rynek książki w Polsce - prognozy Historia i prognoza oraz dynamika średnich nakładów książek drukowanych przedstawiona została na poniższym rysunku: 18000 30% 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 20% 10% 0% -10% -20% -30% -40% 0-50% HIST Prognoza Dynamika 15
Perspektywy rozwoju na rynku mediów i poligrafii Migracja w kierunku technologii cyfrowych a nowe zwyczaje konsumpcyjne. Wykorzystanie nowych technologii dla budowania silnych relacji pomiędzy markami a konsumentami Wyzwania najbliższej przyszłości dla rynku mediów i poligrafii. 16
Wnioski cz. 1 1. Przyszłość i rozwój polskiej poligrafii zależeć będzie od umiejętności dostosowywania się do zmian technologicznych i nowych potrzeb rynku. 2. Według naszych prognoz ogólna liczba przedsiębiorstw w Polsce nie wykaże tendencji rosnącej - wyniki zbliżą się do wartości liczbowej z lat 2008-2010 rzędu 3,7mln. 3. Liczba tytułów drukowanych gazet będzie rosła, od liczby ok 650 do ok. 870 przedsiębiorstw w roku 2025 zajmujących się drukowaniem gazet. Jednak dane te nie do końca można uznać za właściwe, gdyż firmy rejestrują się wskazując jako dominującą działalność wydawanie gazet, tymczasem prowadzą działalność elektroniczną, a to jest słaby związek z poligrafią. 17
Wnioski cz.2 4. Prognoza rozwoju działalności poligraficznej - tzw. Inna daje obraz nieznacznej, ale jednak tendencji wzrostowej, przewidywane zmiany wynoszą od wartości mierzonej liczbą przedsiębiorstw wynoszą od ok 10 000 - dla roku 2014 do wartości około 11 000 w roku 2025. 5. Liczba przedsiębiorstw zajmujących się przygotowaniem do druku, wg wykonanej prognozy przewiduje nieznaczny wzrost takich przedsiębiorstw w latach 2015-2025. 6. Rynek książki drukowanej i liczba placówek bibliotecznych systematycznie i powoli maleje. Liczba czytelników osiągnęła najwyższą wartość w 2003 i od tamtej pory systematycznie spada, co może być związane z rozwojem cyfrowych technologii druku (realizowanych głównie w małych przedsiębiorstwach) 18
Podsumowanie Ogólny wniosek, jaki pojawia się w wyniku przeprowadzonej analizy i badań prognostycznych jest taki, że kondycja ekonomiczna całego sektora poligrafii w Polsce jest słaba, mimo że przedsiębiorstwa poligraficzne są dobrze wyposażone w nowoczesne środki produkcji, co zresztą wynika również z wcześniejszego referatu. 19
Literatura 1. Beata Ziewiec, Diversity of temporal and territorial social penetration rates of information technology in Europe, Journal of Telecommunications and Information Technology, no. 1 2013 pp. 85-97. 2. Beata Ziewiec. Differentiation of temporal and territorial space social penetration of information technology in Europe. 9th International Conference on Decision Support for Telecommunications and Information Society, 5-6 September 2011, Warsaw, Poland. 3. Jan Grzegorek, Andrzej P. Wierzbicki, New Statistical Approaches in the Systemic Analysis of Regional, Intra-regional and Cross-Regional Factors of Information Society and Economic Development: The Case of Mazovia, Mazowsze: Studia Regionalne, no. 3, pp. 117 128, Warszawa, 2009. 4. Jan Grzegorek, Andrzej P. Wierzbicki, Metody analizy statystycznej rozwoju wskaźników społeczeństwa informacyjnego: aspekty metodologiczne oraz zastosowania na przykładzie regionów Polski i Włoch, KSTiT 2010, Wrocław, Poland, 2010 (in Polish). 5. Jan Grzegorek, Andrzej P. Wierzbicki. Multiple Criteria Evaluation and Ranking of Social Penetration of Information Society Technologies. Journal of Telecommunications and Information Technology 4/2012 pp. 3-13. 20
Literatura 6. Jan Grzegorek. Zróżnicowanie czasowe i terytorialne tempa penetracji społecznej technik informatycznych w Polsce. Polityka regionalna studia regionalne nowe interpretacje. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Warszawa 2011. pp. 265-286 7. Jerzy Pietrasz. Zaawansowane technologie komunikacyjne oraz wpływ wykształcenia na ich stosowanie; koncepcja i teoria określania poziomu nasycenia informacyjnego. Polityka regionalna studia regionalne nowe interpretacje. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Warszawa 2011. pp. 249-264 8. Monika Łazowska, Jerzy Pietrasz, Wojciech Rzucek, Andrzej P. Wierzbicki, Beata Ziewiec. Impact of Internet and Information Technologies on the Development of Mazovia. MAZOWSZE Studia Regionalne nr 3/2009. II. Samorząd. 9. Soumitra Dutta, Bruno Lanvin. The Global Information Technology Report 2014. World Economic Forum and INSEAD. Geneva. 2014. 10. Jan Grzegorek. Zastosowanie zaawansowanych metod statystycznych do badania rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce traktowanej jako system regionów. Rozprawa doktorska. IBS PAN Warszawa 2012. 11. Andrzej P. Wierzbicki, The problem of objective ranking foundations, approaches and applications, Journal of Telecommunications and Information Technology, no. 3, 2008. 12. Wierzbicki, A.P. and Nakamori Y. (2006) Creative Space: Models of Creative Processes for the Knowledge Civilization Age. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg 21
Literatura 13.Wierzbicki A.P., Nakamori Y. (eds) (2007) Creative Environments: Issues of Creativity Support for the Knowledge Civilization Age. Springer Verlag, Berlin- Heidelberg 14.Wierzbicki A.P. (2008a) The Problem of Objective Ranking: Foundations, Approaches and Applications. Journal of Telecommunications and Information Technology, 3:15-23, 2008 15.Wierzbicki A.P. (2008b) Delays in technology development: their impact on the issues of determinism, autonomy and controllability of technology. Journal of Telecommunications and Information Technology, 4:1-12 16.Wierzbicki A.P. (2009) Wizja roku 2050 a dynamika zmian kapitalizmu. W Kleer J., Mączyńska E., Wierzbicki A.P. (red): Co ekonomiści myślą o przyszłości, Komitet Prognoz Polska 2000 Plus, Warszawa 17.Wierzbicki A.P. (2010) Wyzwania i zagrożenia przyszłości; aspekty metodologiczne i interdyscyplinarne. W J. Kleer, A.P. Wierzbicki, B. Galwas, L. Kuźnicki (red) Wyzwania przyszłości szanse i zagrożenia. Komitet Prognoz Polska 2000 Plus PAN, Warszawa 18.Wierzbicki A.P., Makowski M., Wessels J. (2000) Model-Based Decision Support Methodology with Environmental Applications. Kluwer, Dordrecht 22