na podstawie opracowania źródłowego pt.:

Transkrypt

1 INFORMACJA O DOCHODACH I WYDATKACH SEKTORA FINASÓW PUBLICZNYCH WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO W LATACH ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM WYDATKÓW STRUKTURALNYCH na podstawie opracowania źródłowego pt.: DOCHODY I WYDATKI SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH W PRZEKROJU REGIONALNYM W LATACH ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM WYDATKÓW STRUKTURALNYCH, pod redakcją dr Marka Chrzanowskiego, zrealizowanego przez Zespół MCC na zlecenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Warszawa, czerwiec 2013 r. 1

2 Dochody sektora finansów publicznych Dynamika i struktura dochodów krajowego sektora finansów publicznych według województw w latach W okresie regionem generującym największe dochody w krajowym sektorze finansów publicznych było województwo mazowieckie - 29%. Obok mazowieckiego wyróżniały się także województwa: śląskie, wielkopolskie i małopolskie, każde z wkładem ponad 8% dochodów do tego sektora. Najmniejszy dochód, ponad dwudziestokrotnie niższy niż w mazowieckie, wytwarzało województwo lubuskie. Warty podkreślenia jest także fakt, że pomiędzy 2004 a 2011 rokiem udział województwa lubuskiego w dochodach sektora finansów publicznych zmniejszył się o 40% (z 2,3% w 2004 r. do 1,4% w 2011 r.). W żadnym innym województwie nie zanotowano tak dużego spadku w dochodach sektora finansów publicznych. Województwo kujawsko-pomorskie partycypowało względnie stałym udziałem dochodów w krajowym sektorze finansów publicznych, wynoszącym około 3% (najwyższym w roku 2010 na poziomie 3.34%). W 2011 r. udziałem 3,22% zajęło 9 lokatę w kraju. 2

3 Dynamika dochodów sektora finansów publicznych per capita (w zł) według województw w latach Na poniższym rysunku przedstawiono zmiany dochodów sektora finansów publicznych per capita w relacji do średniej krajowej w roku 2004 i 2011 (zmiany podano w punktach procentowych). W zestawieniu z prawej strony rysunku przedstawiono odpowiednie wskaźniki dochodów sektora finansów publicznych w 2004 i 2011 roku w relacji do średniej krajowej (w procentach). Zestawienie u dołu prezentuje dynamikę dochodów sektora publicznego województw per capita (w zł) w okresie W latach dochody ogółem sektora finansów publicznych per capita w województwach generalnie podwoiły się, najwyższe wzrosty wystąpiły w województwach: warmińsko-mazurskim (220%), świętokrzyskim (212%) i pomorskim (207%), zaś najniższy wzrost w województwach: podlaskim (142%), lubuskim (151%) i śląskim (157%). W województwie kujawsko-pomorskim dochody sektora finansów publicznych w przeliczeniu na mieszkańca w wymienionym okresie niemal że podwoiły się (190%), a w 2011 r. uzyskaną wielkością województwo lokowało się na 6 pozycji w kraju. 3

4 Dynamika dochodów sektora finansów publicznych jednostek samorządu terytorialnego per capita (w zł) w województwach w latach oraz w relacji do średniej krajowej w danym roku w %. W analizowanym okresie ujawnił się trend wyrównywania dochodów sektora finansów publicznych per capita jednostek samorządu terytorialnego. Województwa wcześniej o relatywnie niskich dochodach własnych jak: podlaskie, lubelskie, podkarpackie, świętokrzyskie, zasilane adresowanymi do nich funduszami europejskimi (PO Polska Wschodnia) zbliżyły się do poziomu średniego w kraju. Regionami nadal nieznacznie odstającymi od średniej są: kujawsko-pomorskie, łódzkie i opolskie. W przypadku województwa kujawsko-pomorskiego, w latach dochody sektora finansów publicznych w JST były rosnące, a tempo ich wzrostu było zbliżone do średniego tempa ich wzrostu w kraju. Pomiędzy 2004 i 2011 r. dochody sektora finansów publicznych w JST w kujawsko-pomorskim zwiększyły się o 184%, i była to skala wzrostu lokująca województwo na 10 pozycji w kraju. 4

5 Wydatki sektora finansów publicznych Wydatki strukturalne Wydatki strukturalne to wszystkie wydatki publiczne poniesione na zadania rozwojowe, które mogą być przedmiotem dofinansowania z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności UE. Dla zaliczenia konkretnego wydatku do wydatków strukturalnych nie ma znaczenia, czy służył on finansowaniu zadania korzystającego faktycznie z pomocy UE, czy też zadanie to było w pełni finansowane środkami krajowymi istotna jest dopuszczalność wykorzystania środków budżetowych UE przypisanych polityce strukturalnej do finansowania takiego wydatku. Oznacza to, że do wydatków strukturalnych zaliczane są zarówno wydatki na zadania całkowicie sfinansowane środkami krajowymi, jak i wydatki na zadania współfinansowane z funduszy strukturalnych lub z Funduszu Spójności. Podział kategorii ekonomicznych wydatków strukturalnych na obszary tematyczne* *Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 26 października 2007 roku w sprawie szczegółowej klasyfikacji wydatków strukturalnych Dz.U

6 Wydatki strukturalne per capita (w zł) według województw w latach Na poniższym rysunku przedstawiono zmiany wydatków strukturalnych per capita w relacji do średniej krajowej w roku 2004 i 2011 (w punktach procentowych). W zestawieniu z prawej strony rysunku przedstawiono wydatki strukturalne w latach 2004 i 2011 per capita w relacji do średniej krajowej (w procentach). Zestawienie u dołu przedstawia dynamikę wydatków strukturalnych per capita w latach (w zł). Wydatki ogólnokrajowe i nie rozdzielone podzielono na województwa proporcjonalnie do liczby ludności województw. W analizowanych 8 latach suma wydatków strukturalnych per capita najwyższa była w województwie mazowieckim (17,9 tys. zł.), wyraźnie niższe, ale na podobnym poziomie (12,8 tys. zł) były one w: pomorskim, świętokrzyskim, podkarpackim, lubuskim, warmińskomazurskim i dolnośląskim. Najniższe wydatki tego rodzaju (ok. 11 tys. zł per capita) poniesiono w tym czasie w województwach: kujawsko-pomorskim, wielkopolskim, małopolskim, opolskim i lubelskim (10,5 tys. zł). Warto zauważyć wyraźny wzrost tej kategorii wydatków po 2008 r. w związku udziałem województw w realizacji celów polityki spójności Unii Europejskiej perspektywy

7 Wydatki strukturalne finansowane funduszami Unii Europejskiej per capita (w zł) według województw w latach Na poniższym rysunku przedstawiono zmiany wydatków strukturalnych sfinansowanych funduszami Unii Europejskiej per capita w relacji do średniej krajowej w roku 2004 i 2011 (zmiany podano w punktach procentowych). Zestawienie z prawej strony rysunku zawiera źródłowe dane statystyczne dla jego sporządzenia. Zestawienie u dołu rysunku przedstawia wydatki strukturalne województw sfinansowane funduszami europejskimi per capita w latach (w zł). 7

8 Suma wydatków strukturalnych sfinansowanych środkami Unii Europejskiej per capita (w zł) według województw w latach Jeżeli przyjąć, że wydatki strukturalne sfinansowane funduszami Unii Europejskiej zawierają się w prezentowanych wyżej wydatkach strukturalnych ogółem to województwami, w których ich udział był największy były warmińsko-mazurskie (37%), lubuskie i zachodniopomorskie (po 31%), świętokrzyskie, podlaskie i podkarpackie (po 30%). Cztery z wymienionych korzystają ze specjalnego PO Polska Wschodnia. Najmniejszymi europejskimi wkładami w wydatkach strukturalnych w analizowanym okresie odznaczały się województwa: dolnośląskie (22%), mazowieckie (23%), małopolskie (24%), opolskie (24%) i wielkopolskie (25%). Jednocześnie takie województwa jak mazowieckie i dolnośląskie, ale także pomorskie i śląskie miały najwyższe udziały w wydatkach strukturalnych finansowanych ze źródeł krajowych. Należy tu przypomnieć, że województwa te miały tym okresie największe dochody sektora finansów publicznych. Można wymienić kilka województw jak, lubelskie, opolskie, wielkopolskie, małopolskie i kujawsko-pomorskie, które w wydatkach strukturalnych finansowanych tak ze środków krajowych jak i europejskich były na krańcowych miejscach w rankingu według wielkości tych wydatków per capita w latach

9 Wydatki strukturalne finansowane z funduszy krajowych per capita (w zł) według województw w latach Na powyższym rysunku przedstawiono zmiany wydatków strukturalnych finansowanych z funduszy krajowych per capita w relacji do średniej krajowej w latach 2004 i 2011 (zmiany podano w punktach procentowych). W zestawieniu z prawej strony przedstawiono krajowe wydatki strukturalne w 2004 i 2011 r. per capita w relacji do średniej krajowej (w procentach). Zestawienie u dołu przedstawia rozpatrywane wydatki per capita w zł w latach

10 Wybrane wnioski i rekomendacje 1. W latach znacząco wzrosły, w ujęciu nominalnym i realnym, zarówno dochody, jak i wydatki sektora finansów publicznych (SFP), co początkowo było źródłem dobrej koniunktury gospodarczej, natomiast po 2009 roku rosnących transferów z budżetu Unii Europejskiej. Stopa wydatków państwa (stosunek wydatków całkowitych SFP do PKB) spadała do 2007 roku (dynamiczny wzrost PKB), następnie wyraźnie rosła do 2009 roku (dynamiczny wzrost wydatków SFP), aby w kolejnych latach znowu powrócić do trendu spadkowego. 2. Systematycznie rosło znaczenie budżetu państwa i funduszy celowych jako instrumentu redystrybucji środków publicznych. Świadczy to, o centralizacji dochodów w podsektorze rządowym. Różnice w dochodach regionów były zdecydowanie większe niż w wydatkach, co spowodowane zostało narastającą wielkością transferów dla wyrównywania różnic w poziomie wydatków. Mechanizm ten nie był koordynowany w wystarczającym stopniu dla osiągania celu konwergencji regionalnej. 3. System subwencji prowadzących do wyrównywania dochodów nie motywuje do zwiększania dochodów własnych w sektorze. Skuteczna polityka rozwoju samorządów nie jest premiowana np. dodatkowymi środkami publicznymi. 4. W latach 2010 i 2011 zaznaczył się spadek krajowych wydatków strukturalnych w następstwie malejących dochodów powodowanych spowolnieniem koniunktury gospodarczej. W konsekwencji wzrastał udział wydatków na politykę strukturalną ze środków europejskich. Powyższe sygnalizuje potrzebę analizy zasady dodatkowości w polityce rozwoju w następnej perspektywie. 5. System statystyki publicznej nie dostarcza właściwych danych potrzebnych do analizy dochodów i wydatków strukturalnych w ujęciu terytorialnym 10