Ocena wpływu realizacji PROW na gospodarkę Polski

Transkrypt

1 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Publikacja opracowana w Instytucie Badań Strukturalnych. Instytucja Zarządzająca PROW Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Ocena wpływu realizacji PROW na gospodarkę Polski Julian Zawistowski Badanie wykonane w ramach projektu współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.

2 O badaniu Charakterystyka badania: Badanie ewaluacyjne zrealizowane na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi Kontynuacja wcześniejszego badania IBS z 2010 r. pt. Ocena Średniookresowa Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata

3 Plan prezentacji 1. Cel i kontekst badania 2. Metodologia charakterystyka modelu EUImpactMOD 3. Zastosowane dane 4. Wyniki synteza 5. Wyniki dla poszczególnych zmiennych: PKB Zatrudnienie Wydajność pracy Ceny w rolnictwie Produkcję rolną 6. Podsumowanie 3

4 Cel badania Cel badania: Określenie wpływu PROW na gospodarkę polską, w szczególności na poniższe zmienne makroekonomiczne: Wzrost gospodarczy; Zatrudnienie; Wydajność pracy; Ceny w rolnictwie; Produkcję rolną. 4

5 Metodologia Wykorzystanie symulacji modelu EUImpactMOD: Model równowagi ogólnej; Uwzględnia obecnośćue (traktowanej jako zagranica ) i wsparcie udzielane w postaci funduszy unijnych; Posiada rząd, którego polityka (decyzje dotyczące alokacji funduszy europejskich) wpływa na stan gospodarki; Jest modelem wielosektorowym szczególne miejsce rolnictwa w strukturze modelu 5

6 Metodologia Zastosowana metodologia pozwala na: Wyznaczenie wpływu wdrażania PROW w odniesieniu do scenariusz bazowego ( brak PROW ); 6

7 Dane Wykorzystane dane wejściowe: Dane makroekonomiczne -m.in. wielkośćpkb, wartośćdodana brutto i konsumpcji, dochody i wydatki budżetu centralnego i samorządów, tablica przepływów międzygałęziowych (Eurostat); Wyniki badań ekonomicznych dotyczących m.in. zachowań konsumentów, handlu zagranicznego czy teżaktywności przedsiębiorstw; Dane dotyczące alokacji funduszy europejskichi rozmiarów wsparcia udzielonego w ramach PROW Szczegółowe dane dotyczące sektora rolnego -zarówno z typowych źródeł statystyki publicznej (GUS i Eurostat), jak i z badań bezpośrednio zajmujących sięsektorem rolnym (FADN dane zastępujące dane GUS, nieadekwatne w odniesieniu do dochodów gospodarstw rolnych) 7

8 Dane klasyfikacja wydatków w ramach PROW Dane dotyczące rozmiarów wsparcia udzielonego w ramach PROW podzielono na trzy kategorie: 1.Transfery; 2.Inwestycje; 3.Wsparcie zasobów ludzkich (edukacja, szkolenia) Przy czym założenie: Całośćśrodków w ramach działań211 i 212 (wsparcie dla gospodarstw w niekorzystnych warunkach gospodarowania) oraz 214(program rolno-środowiskowy) PROW jest traktowana przez beneficjentów jako transfer środków pieniężnych. 8

9 Przykłady klasyfikacji wsparcia PROW Kod Nazwa działania wdrażanego w ramach PROW Rodzaj interwencji działania 111 Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i Edukacja/ Szkolenia leśnictwie 112 Ułatwianie startu młodym rolnikom Inwestycje 113 Renty strukturalne Transfery 211,212 Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych Transfery obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) 214 Program rolnośrodowiskowy (Płatności rolnośrodowiskowe) Transfery Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Inwestycje 312 Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw Inwestycje 413 Wdrażanie Lokalnych Strategii Rozwoju Inwestycje 421 Wdrażanie projektów współpracy Inwestycje 431 Funkcjonowanie Lokalnej Grupy Działania Edukacja/ Szkolenia 9

10 Wyniki - synteza Wskaźniki makroekonomiczne oraz wartości docelowe przewidziane w Programie: Nazwa wskaźnika Definicja Wartość bazowa (2006) Wartość docelowa (2015) Przewidywana zmiana (proc.) W tym przewidywany wpływ PROW (pkt proc.) Wzrost gospodarczy Tworzenie miejsc pracy Wydajność pracy PKB w cenach stałych z 2000 r., mln EUR Poziom zatrudnienia (wg metodologii BAEL), tys. osób Wartość dodana brutto w cenach stałych z 2000 r. na jednego zatrudnionego ,1% 0,41% ,7% 0,57% ,8% 0,49% Źródło: MRiRW (2010). 10

11 Wyniki - synteza Docelowa wartość wskaźnika (wg PROW) Prognozowana wartość wskaźnika (EUImpactMOD) Całkowita zmiana W tym PROW Całkowita zmiana W tym PROW Wzrost gospodarczy Tworzenie miejsc pracy 50,1% 0,41% 42,8% 1,6% 2,7% 0,57% 16,8% 0,8% Wydajność pracy 47,8% 0,49% 22,8% 0,4% Źródło: Całkowite zmiany dane GUS. Wpływ PROW opracowanie własne na podstawie modelu EUImpactMOD III. 1. Docelowe wartości takich wskaźników jak PKB i wydajność pracy ogółem nie zostaną osiągnięte; w przypadku zatrudnienia prognozowana wartość wskaźnika jest dużo wyższa niż zakładana 2. Udziałśrodków wydatkowanych w ramach Programu we wzroście PKB i zatrudnienia będzie wyższy od zakładanego. 11

12 Wyniki wpływ na PKB PKB w latach przy założeniu realizacji PROW (w mld euro) Skumulowane korzyści z realizacji PROW dla PKB oraz sumaryczne wydatki (w mld euro) Realizacja PROW spowoduje wyższy poziom PKB dla gospodarki polskiej w porównaniu z scenariuszem bazowym zakładającym brak wydatkowania środków z Programu. Korzyści PKB z wydatkowania w ramach PROW przewyższąkoszt realizacji programu dopiero w 2013 r. 12

13 Wyniki wpływ na PKB Korzyści z realizacji PROW dla PKB (w mld euro) Za prawie cały oszacowany efekt PROW na PKB będąodpowiedzialne transfery i inwestycje; W latach większy wpływ na PKB miały transfery; W latach natomiast większy wpływ na PKB będąmiały działania inwestycyjne. 13

14 Wyniki wpływ na zatrudnienie Zatrudnienie w gospodarce po realizacji PROW (w mln. osób) Stopa bezrobocia w gospodarce po realizacji PROW (w p. proc) Realizacja PROW przyczyni siędo zwiększenia liczby miejsc pracy w gospodarce. W porównaniu ze scenariuszem bazowym, wzrost ten będzie o wiele wyższy. Od 2009 r. realizacja PROW pozytywnie wpływa na rynek pracy spadek wartości stopy bezrobocia w porównaniu ze scenariuszem bazowym. 14

15 Wyniki wpływ na zatrudnienie Korzyści z realizacji PROW dla zatrudnienia (w tys. osób) Wpływ środków wydatkowanych jako transferyi inwestycjejest zbliżony Największe korzyści dla zatrudnienia z realizacji PROW zostanąosiągnięte w 2013 r.i będą tożsame z utworzeniem dodatkowych 220 tys. miejsc pracy. Po 2017 r. liczba osób zatrudnionych w gospodarce będzie mniejszaniżw przypadku braku wdrożenia programu wynik przewagi kanału popytowego w tworzeniu nowych miejsc pracy 15

16 Wyniki wpływ na wydajność pracy Prognoza dla wydajności (w tys. euro na osobę) Korzyści z realizacji PROW dla wydajności (w euro) Rok Scenariusz PROW bazowy ,47 15, ,83 15, ,05 17, ,3 18, ,37 19, ,87 19,94 Źródło: opracowanie własne na podstawie symulacji modelu EUImpactMOD III Dopiero od 2013 r. wpływ środków wydatkowanych z puli PROW na poziom tej zmiennej ekonomicznej będzie dodatni. Za zmiany w wydajności w największym stopniu odpowiadajątransfery oraz inwestycje W latach efekty wdrażania PROW były negatywne Wynika to z wolniejszego tempa wzrostu liczby zatrudnionych w stosunku do dynamiki wartości dodanej. 16

17 Wyniki wpływ na ceny w rolnictwie Wpływ realizacji PROW na ceny w rolnictwie (w p. proc). Wariant bazowy zakłada dynamikę cen w rolnictwie na poziomie CPI Wpływ realizacji PROW na odchylenie cen w rolnictwie od CPI Do końca okresu wydatkowania środków z Programu dynamika cen w rolnictwie będzie niższa od CPI ceny w rolnictwie będąrosły wolniej Dopiero po zakończeniu wydatkowania środków Programu stosunek cen w rolnictwie do CPI będzie wyższy od jedności tempo cen będzie wyższe w porównaniu do CPI W największym stopniu za wzrost tej zmiennej odpowiadajątransfery oraz działania inwestycyjne. 17

18 Wyniki wpływ na produkcję rolną Rok Scenariusz bazowy PROW ,6 8, , ,8 9, ,6 10, ,2 11, ,4 11,7 Źródło: opracowanie własne na podstawie symulacji modelu EUImpactMOD III Realizacja PROW przyczyni siędo zwiększenia produkcji w tym sektorze gospodarki: prognozowana wartośćdodana rolnictwa w 2015 r. wynosi 11,4 mld euro i jest wyższa od scenariusza bazowego o około 0,3 mld euro w cenach stałych z 2000r. Za niemalże cały wzrost będą odpowiedzialne transfery i inwestycje; Największe odchylenie wariantu zakładającego brak wykorzystania środków PROW jest spodziewane dopiero w 2018 r. 18

19 Podsumowanie Wpływ wydatkowania w ramach PROW na wszystkie analizowane zmienne makroekonomiczne jestpozytywny występująjednak różnice w czasie występowania dodatniego efektu dla poszczególnych zmiennych; Za efekty mnożnikoweniemalże w całości odpowiedzialne były transfery i inwestycje ; jest to wynikiem wysokiego udziału interwencji tego typu w sumarycznym budżecie PROW ; Przedstawione wyniki sąponadto zbliżone do otrzymanych w ramach projektu IBS: Ocena Średniookresowa Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich; Porównanie aktualnych prognoza do otrzymanych w ramach Oceny Średniookresowa Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata wskazuje, że wpływ Programu będzie większy na wydajnośćpracy. Wynikaćto będzie z większej siły oddziaływania PROW na wzrost gospodarczy. 19

20 Dziękuję za uwagę Julian Zawistowski Instytut Badań Strukturalnych 20