8. Jęczmień jary Uwagi ogólne Dzięki systemowi badań PDOiR możliwa jest ocena wartości gospodarczej odmian zarejestrowanych. W roku krajowy rejestr liczył 59 odmian (31 browarnych i 28 typu pastewnego). W roku na liście zalecanych odmian do uprawy w regionie warmińsko-mazurskim (LZO) znalazło się 8 odmian (2 browarne i 6 pastewnych). Na LZO wpisano KWS Olof, Iron, Natasia wycofano odmianę Blask i Conchita. Aktualnie tworzą ją: Mercada, Victoriana, Skald, KWS Aliciana, Suweren, KWS Olof, Iron i Natasia. Doświadczenia były założone w trzech miejscowościach: we Wrócikowie, Rychlikach i Ruskiej Wsi. Badania prowadzono na dwóch poziomach agrotechnicznych, przy zastosowaniu uprawy typowej dla użytkowania jęczmienia pastewnego. Z badań wynika, że w przypadku jęczmienia jarego przyrost plonu na wyższym poziomie agrotechniki zależy w dużej mierze od warunków pogodowych panujących w okresie wegetacji oraz wyboru odpowiedniej odmiany. Preparatów do wykonywanych zabiegów ochronnych w omawianym gatunku podobnie jak w przypadku wcześniej omawianych dokonywali prowadzący doświadczenia. Preparaty musiały być zarejestrowane w kraju i zalecane dla danego gatunku przez IOR. Na obu poziomach agrotechnicznych w uzasadnionych przypadkach zwalczano również szkodniki. Wyniki doświadczeń Średni plon jęczmienia jarego w roku był wyższy niż w ubiegłym roku. W minionym sezonie wegetacyjnym jęczmień jary najwyżej plonował w Rychlikach. Przy zastosowaniu agrotechniki intensywnej (a 2 ) zebrano średnio w Rychlikach 91,8 dt/ha, Ruskiej Wsi 86,5 dt/ha, a we Wrócikowie 67,5 dt/ha. Przy mniejszych nakładach (a 1 ) uzyskano odpowiednio 77,1dt/ha, 62,3 dt/ha oraz 62,4 dt/ha. Średnio dla odmian najwyższy przyrost plonu na poziomie a 2 uzyskano w Ruskiej Wsi 24,2 dt/ha (tabela 3). W ostatnim trzyleciu nieco powyżej wzorca na przeciętnym poziomie agrotechnicznym plonowała browarna odmiana Victoriana. Wśród jęczmion pastewnych dobre wyniki po trzech latach badań osiągnęły Skald, Suweren oraz Iron. Po dwóch latach badań korzystny rezultat uzyskała Ella szczególnie na poziomie a 1. W ostatnim roku plonowaniem powyżej wzorca wyróżniły się na poziomie a 1 Iron, Ella oraz badana po raz pierwszy odmiana Soldo. Na poziomie intensywnym na uwagę zasługuje plonowanie odmian wzorcowych Iron oraz Soldo (tabela 5). W roku jęczmień jary w niewielkim stopniu porażony został przez choroby grzybowe. Zwiększone porażenie przez mączniaka wystąpiło w odmianach KWS Aliciana, Mercada oraz Iron pozostałe odmiany wykazały się wyższą odpornością. Plamistość siatkowa najbardziej poraziła odmiany Skald, Suweren, Natasia oraz KWS Atrika. Porażenie roślin czarną plamistością w minionym sezonie było niewielkie, nieco wyższe w odmianie Skald i Natasia. Pełny zestaw wyników obserwacji przeprowadzonych na poziomie podstawowym (bez ochrony fungicydowej) zaprezentowano w tabeli 6. W minionym sezonie wystąpiło nieznaczne wylegnięcie jęczmienia jarego. Najsilniej wyległy: KWS Aliciana, Suweren oraz KWS Atrika szczególnie na poziomie intensywnym. Wartość masy tysiąca ziaren (MTZ) była wyższa od ubiegłorocznej i wyniosła średnio w województwie 49,5 g na poziomie a 1 i 54,8 g na a 2. Na obu poziomach najgrubszym ziarnem cechowały się badane pierwszy rok odmiany Hajduczek, KWS Atrika, Oberek oraz Soldo, natomiast na poziomie a 2 wyróżniły się również odmiany KWS Aliciana, Skald i Basic. Najdrobniejszym ziarnem charakteryzowały się Olimpic i Suweren (tabela 7).
Tabela 1. Jęczmień jary. Odmiany badane. Rok zbioru: Rok wpisania Lp. Odmiana do Krajowego Kod kraju Rejestru pochodzenia Odmian w Polsce* Rok wpisania do LZO Hodowca (jednostka prowadząca hodowlę zachowawczą lub dla odmian zagranicznych krajowy przedstawiciel) 1. Victoriana DE 2009 2011 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5; PL- 57-150 Prusy 2. KWS Aliciana DE 2010 2012 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5; PL- 57-150 Prusy 3. Olympic RAGT Semences Polska sp. z o.o., ul. Sadowa 10A; PL-87-148 Łysomice 4. Mercada DE 2007 2009 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5; PL- 57-150 Prusy 5. Skald PL 2009 2012 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL- 99-307 Strzelce 6. KWS Olof DE 2010 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5; PL- 57-150 Prusy 7. Suweren PL 2010 2012 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL- 99-307 Strzelce 8. Basic DK 2011 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan 9. Iron DK 2011 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan 10. Natasia DK 2011 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan 11. Ella PL 2012 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan 12. Fariba DE 2012 Saaten-Union Polska sp. z o.o.; ul. Straszewska 70; PL-62-100 Wągrowiec 13. Kucyk PL 2012 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan 14. Hajduczek PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL- 99-307 Strzelce 15. KWS Atrika KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5; PL- 57-150 Prusy 16. Oberek PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL- 99-307 Strzelce 17. Soldo Saaten-Union Polska sp. z o.o.; ul. Straszewska 70; PL-62-100 Wągrowiec * - według "Listy odmian roślin rolniczych wpisanych do Krajowego Rejestru w Polsce
Tabela 2. Jęczmień jary. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO Wrócikowo pow. Olsztyn ZDOO Rychliki pow. Elbląg ZDOO Ruska Wieś pow. Ełk Kompleks rolniczej przydatności gleby pszenny dobry pszenny dobry pszenny dobry Klasa bonitacji gleby III b III b IV b ph gleby w KCl 6,2 6,56 6,25 Przedplon bobik groch siewny miesz. zboż. strącz. Data siewu 23.04.13 18.04.13 23.04.13 Obsada nasion (szt./m 2 ) 300 300 300 Data zbioru 16.08.13 12.08.13 07.08.13 Nawożenie mineralne N na poziomie a1 (kg/ha) 60 50 70 N na poziomie a2 (kg/ha) 100 90 110 P 2 O 5 (kg/ha) 20 80 40 K 2 O (kg/ha) 70 100 70 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 Zboża Total Extra ( 2 x 3 kg) Basfoliar 12-4-6+S+amino (2 x 10 l) I zabieg: Plonwit Z (1 l);mikrovit CU (2 l);tytanit (0,2 l); Siarczan magnezu (10 kg); II zabieg; Plonwit Z(1,5 l); Mikrovit Mn (2 l); Tytanit (0,2 l); Siarczan magnezu (10 kg); III zabieg: UniPK 10:18 (5 kg); Tytanit (0,2 l) Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Herbicyd Mustang Forte 195 SE (0,8 l) Chwastox Turbo 340 SL (2 l) Insektycyd Cyperkill Max 500 SC ( 50 ml) Sekator 125 OD (0,15 l); Axial 100 EC + Adigor 440 EC (0,4 l+ 1,3 l) Sumi- Alpha 050 EC (0,25 l) - tylko na poziomie a 2 Fungicyd - pierwszy zabieg Fungicyd - drugi zabieg Regulator wzrostu Mondatak 450 EC ( 1 l) Sokół 460 EC (0,6 l) Wirtuoz 520 EC (1 l) Falcon 460 EC ( 0,6 l) Atak 450 EC (1 l) Reveller 280 SC (1 l) Moddus 250 EC (0,3 l) Moddus 250 EC (0,4 l) Moddus 250 EC (0,4 l)
Tabela 3. Jęczmień jary. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp. Wyszczególnienie Wrócikowo Rychliki Ruska Wieś a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1. Termin kłoszenia (data) 20.06. 20.06. 12.06. 14.06. 18.06. 18.06. 2. Termin dojrzałości woskowej (data) 02.08. 04.08. 23.07. 26.07. 23.07. 25.07. 3. Wysokość roślin (cm) 69 64 74 60 61 69 4. Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 ) 8,1 8,2 8,7 8,8 9 8,5 5. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 ) 6,5 7,3 6,6 7,8 9 8,3 6. Porażenie przez choroby (skala 9 ): -mączniak prawdziwy 8,0 8,6 6,9 8,3 9 9 -rdza jęczmienia 7,9 8,8 8,6 9 9 9 -plamistość siatkowa 7,5 8,4 6,8 8,0 6,3 8,3 -czarna plamistość 8,2 8,7 7,4 8,2 9 9 -rynchosporioza 9 9 8,6 9 7,4 8,3 7. Masa 1000 ziaren (przy wilgotności 14%) (g) 53,3 55,4 54,9 56,3 52,7 52,7 8. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 14,0 15,8 14,9 15,7 12,8 15,4 9. Plon ziarna (przy wilgotności 14%) (dt/ha) 62,4 67,5 77,1 91,8 62,3 86,5 Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki Skala 9 : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny
Tabela 4. Jęczmień jary. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: przy wilgotności ziarna 14% Lp. Odmiana Poziom a 1 Poziom a 2 Wrócikowo Rychliki Ruska Wieś Wrócikowo Rychliki Ruska Wieś Wzorzec (dt/ha) 65,4 78,2 65,6 71,8 95,6 92,4 1. Victoriana 98 102 99 89 91 95 2. KWS Aliciana 92 84 91 95 91 92 3. Olympic w 86 110 97 91 105 98 4. Mercada 101 95 91 90 103 99 5. Skald 102 90 99 104 90 98 6. KWS Olof 86 93 104 84 103 100 7. Suweren w 101 89 100 104 92 94 8. Basic 92 112 90 93 90 93 9. Iron w 114 92 104 110 101 104 10. Natasia 93 97 101 91 97 95 11. Ella 94 106 103 88 92 89 12. Fariba 94 104 89 88 89 95 13. Kucyk 96 100 92 91 100 84 14. Hajduczek 89 101 97 92 95 99 15. KWS Atrika 92 103 101 95 95 94 16. Oberek 96 90 96 92 95 97 17. Soldo w 99 109 99 95 102 104 w - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku Tabela 5. Jęczmień jary. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, 2012, 2011 przy wilgotności ziarna 14% Lp. Odmiana Liczba lat badań Wartość browarna (skala 9 ) a 1 a 2 2012 2011 2012-2012 2011 Wzorzec (dt/ha) 69,8 73,4 67,6 71,6 70,3 86,6 80,8 73,5 83,7 80,3 1. Victoriana 3 6,20 98 102 101 100 101 92 103 102 98 99 2. KWS Aliciana 3 7,05 89 93 103 91 95 92 94 99 93 95 3. Olympic w 1 6,55 98 - - - - 98 - - - - 4. Mercada 3-95 98 95 97 96 97 99 100 98 99 5. Skald 3-96 100 103 98 100 97 106 106 101 103 6. KWS Olof 3-95 99 98 97 97 96 102 106 99 101 7. Suweren w 3-97 106 103 102 102 97 100 103 99 100 8. Basic 3-98 99 98 99 98 92 102 101 97 98 9. Iron w 3-103 103 107 103 104 105 104 107 104 105 10. Natasia 3-97 98 100 98 98 94 101 107 98 101 11. Ella 2-101 108-105 - 90 109-100 - 12. Fariba 2-96 101-98 - 91 103-97 - 13. Kucyk 2-96 101-98 - 92 99-96 - 14. Hajduczek 1-96 - - - - 96 - - - - 15. KWS Atrika 1-99 - - - - 95 - - - - 16. Oberek 1-94 - - - - 95 - - - - 17. Soldo w 1-103 - - - - 101 - - - - Liczba doświadczeń 3 3 3 6 9 3 3 3 6 9 w - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku 2012-
Tabela 6. Jęczmień jary. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a 1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru, 2011 - Liczba Mączniak Plamistość siatkowa Czarna plamistość Rynchosporioza Lp. Odmiana lat badań Wzorzec (skala 9º) 6,8 7,7 6,8 7,4 7,6 7,8 8,3 8,1 1. Victoriana 3 1,8 1,1 0,4-0,1 0,9 0,4-1,0-0,4 2. KWS Aliciana 3-1,3-0,7-0,1 0,2 0,1 0,3 0,0 0,0 3. Olympic w 1 1,8-0,5 - -0,1-0,0-4. Mercada 3-1,0-0,6-0,3 0,1-0,1 0,0-0,5 0,0 5. Skald 3-0,3 0,0-0,6-0,3-1,4-0,6 0,3 0,1 6. KWS Olof 3 1,3 1,0 0,7 0,3 0,1 0,2-0,3 0,1 7. Suweren w 3-1,8-0,7-0,6-0,1-0,4 0,0-0,3 0,0 8. Basic 3 1,8 1,0 0,7 0,1 0,6 0,4-0,3 0,0 9. Iron w 3-1,3-0,5-0,6 0,1-0,4 0,0 0,3 0,2 10. Natasia 3 0,8 0,6-0,5-0,5-0,9-0,2 0,0 0,2 11. Ella 2 1,8-0,7-1,1 - -0,5-12. Fariba 2 1,8-0,7-0,6 - -0,3-13. Kucyk 2 1,8-0,5-0,1 - -0,3-14. Hajduczek 1 1,8 - -0,1-0,9-0,3-15. KWS Atrika 1 1,5 - -0,5-0,6 - -1,0-16. Oberek 1-0,3 - -0,3 - -0,1 - -0,8-17. Soldo w 1 1,3-0,7-0,9-0,0 - Liczba doświadczeń 2 5 3 8 2 7 2 8 Wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą w - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku ;
Tabela 7. Jęczmień jary. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, 2011 - Lp. Odmiana Liczba lat badań w fazie doj. mlecznej Wyleganie (skala 9º) przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec (skala 9º) 8,4 7,4 7,3 5,9 68 69 51,6 48,9 1. Victoriana 3 0,3 0,5-0,1 0,2 2 0 1,7 1,6 2. KWS Aliciana 3-0,2-0,1-0,6-0,1 3 1-0,6 1,9 3. Olympic w 1 0,1-0,1 - -1 - -2,0-4. Mercada 3 0,5-0,1-0,4-0,2-4 -3 3,7 3,0 5. Skald 3 0,3 0,3-0,1 0,4 2 1 3,8 2,7 6. KWS Olof 3 0,6 0,2 0,4 0,1 4 3-1,0 0,9 7. Suweren w 3-0,9-1,0-0,9-0,8 1 4-3,2-1,9 8. Basic 3 0,3 0,3-0,1-0,3 2-1 2,3 3,6 9. Iron w 3 0,5 0,4 0,4 0,4 2 0-0,9-1,4 10. Natasia 3 0,3 0,1-0,3-0,3 0-2 3,5 2,9 11. Ella 2 0,5-0,1-4 - 3,9-12. Fariba 2 0,6-1,1 - -7-1,0-13. Kucyk 2-0,2-0,1-7 - 1,0-14. Hajduczek 1 0,3-0,8 - -6-5,0-15. KWS Atrika 1 0,3-0,1-5 - 5,1-16. Oberek 1 0,5-0,6-0 - 4,3-17. Soldo w 1 0,3-0,4 - -2-6,1 - Liczba doświadczeń 3 7 3 9 3 9 3 9 Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec (skala 9º) 8,5 7,2 7,6 6,0 65 69 52,7 49,3 1. Victoriana 3 0,0 0,5 0,4 0,6-1 0 2,9 1,9 2. KWS Aliciana w 3-0,3 0,0-0,1 0,2-1 -1 4,6 4,2 3. Olympic w 1 0,2-0,0-0 - -1,2-4. Mercada 3 0,4 0,0-0,3 0,2-7 -4 2,6 3,8 5. Skald 3 0,4 0,7 0,7 0,8 1 2 4,4 2,2 6. KWS Olof 3 0,0 0,2-0,1 0,2-2 1 0,6 1,5 7. Suweren w 3-0,8-0,7-0,6-0,7 1 3-2,7-1,7 8. Basic 3 0,0-0,3 0,2-0,3 0-1 4,4 3,7 9. Iron 3 0,4 0,3 0,4 0,6-1 -1-1,0-0,3 10. Natasia 3-0,1-0,2-0,3-0,2 1 0 2,1 2,0 11. Ella 2-0,6 0,3-0,3-5 - 1,2-12. Fariba 2 0,2-0,9 - -6 - -0,1-13. Kucyk 2-0,1-0,2-2 - -1,0-14. Hajduczek 1 0,4-0,7 - -7-3,1-15. KWS Atrika 1-0,5 - -0,8-6 - 5,1-16. Oberek 1 0,5-1,2-0 - 6,2-17. Soldo w 1 0,2-0,2-0 - 4,9 - Liczba doświadczeń 3 7 3 9 3 9 3 9 w - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku ; Wyleganie: wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą