Poradniki dla dyrektorów

Podobne dokumenty
Poradniki dla dyrektorów

Dla dyrektorów : 2.Dokumentacja dyrektora szkoły / Renata Naprawa [i in.]. - Gdańsk: "Harmonia", sygn. WypRz

Poradniki dla dyrektorów

wybór i oprac. Alicja Kapcia, Małgorzata Wojnarowska. - Warszawa : Ośrodek Rozwoju Edukacji, sygn. WypRz CzytR

Efektywne doradztwo edukacyjno-zawodowe dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Łódź r.

Nauczyciel w szkole uczącej się, czyli co wynika z pilotażu nowego systemu wspomagania szkół. Warszawa, 24 sierpnia 2015

SZKOŁA COACHINGU MENEDŻERSKIEGO

Centrum Doskonalenia PCG

WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA EDUKACYJNO - ZAWODOWEGO. w GIMNAZJUM MIEJSKIM IM. JANA PAWŁA II W GŁOWNIE. w roku szkolnym 2015/2016

NARZĘDZIA COACHINGOWE W KIEROWANIU ZESPOŁEM

Program doradztwa zawodowego w Szkole Podstawowej Nr 29 w Gdyni. Rok szkolny 2018/2019. Doradca zawodowy: Bogumiła Kościukiewicz

Doradztwo edukacyjno zawodowe w szkole efekt motyla

MODEL KOMPETENCYJNY DYREKTORA

Doradztwo zawodowe. uregulowania prawne. Wrocław, 5 czerwca 2018 r.

NARZĘDZIA COACHINGOWE W KIEROWANIU ZESPOŁEM

NARZĘDZIA COACHINGOWE W KIEROWANIU ZESPOŁEM

Akademia Coachingu Petrichor

NARZĘDZIA COACHINGOWE W KIEROWANIU ZESPOŁEM

SZKOLNY SYSTEM WSPIERANIA ZDOLNOŚCI I TALENTÓW UCZNIÓW W ZESPOLE SZKÓŁ SAMOCHODOWYCH IM. TADEUSZA KOŚCIUSZKI WE WŁOCŁAWKU

Opis przedmiotu zamówienia

Indywidualizacja pracy z uczniem zdolnym w edukacji wczesnoszkolnej Elżbieta Nerwińska

I Podstawy planowania. Podstawa prawna:

WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ. im. JANA PAWŁA II W KROCZEWIE

Efekty wynikające ze Standardów Kształcenia Nauczycieli

Szanowni Państwo Dyrektorzy szkół/ przedszkoli/ placówek

PROGRAM ZAJĘĆ DORADZTWA ZAWODOWEGO DLA UCZNIÓW KL. VII SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 307 W WARSZAWIE W ROKU SZKOLNYM 2017/2018

Nowy system kompleksowego wspomagania pracy szkoły

SZKOŁA COACHINGU I i II stopnia. Akredytowany program w międzynarodowym stowarzyszeniu International Association of Coaching-Institutes

Gotowi na przyszłość Program rozwoju placówki oświatowej opracowany i prowadzony przez Akademię Szkoleń Adeptus, na licencji CoachWise

WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO

Badanie losów Absolwentów Szkół Coachów i Szkół Trenerów

Wychowanie i profilaktyka w szkole i placówce

Gimnazjum nr 44 im gen. Mariusza Zaruskiego nr 44 w Poznaniu Program doradztwa edukacyjnego i orientacji zawodowej dla uczniów. Rok szkolny 2016/2017.

Plan doradztwa zawodowego w Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Żorach w roku szkolnym 2015/2016

NARZĘDZIA COACHINGOWE W KIEROWANIU ZESPOŁEM

PROGRAM MODUŁU SPECJANOŚCI. Geografia z wiedzą o społeczeństwie

NADZÓR PEDAGOGICZNY A NOWY SYSTEM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI

Zmiany w doradztwie edukacyjno-zawodowym aspekty prawne, organizacyjne i metodyczne

PLAN NADZORU PEDAGOGICZNEGO DYREKTORA ZASADNICZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ NR 5 SPECJALNEJ W ROKU SZKOLNYM 2012/2013

Jak wspomagać szkoły w rozwoju kompetencji kluczowych uczniów program POWER MARIANNA Hajdukiewicz ORE. Kraków, 14 grudnia 2016

WEWNĄTRZSZKOLNE STANDARDY JAKOŚCI PRACY

Innowacyjność w szkole

z zakresu doradztwa zawodowego

SZKOLNY PROGRAM DORADZTWA EDUKACYJNO - ZAWODOWEGO NA ROK SZKOLNY 2015/2016

Program doradztwa edukacyjnego i orientacji zawodowej

Analiza gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole PEDAGOGICZNA

PLAN ROZWOJU ZAWODOWEGO NAUCZYCIELA STAŻYSTY UBIEGAJĄCEGO SIĘ O STOPIEŃ ZAWODOWY NAUCZYCIELA KONTRAKTOWEGO

WSPARCIE DLA EDUKACJI SZEROKĄ OFERTĄ GRUPY HELION

SZKOLNY SYSTEM WSPIERANIA ZDOLNOŚCI I TALENTÓW UCZNIÓW

Przebieg i organizacja kursu

Zarządzanie Zasobami Ludzkimi w Firmie

Nauczyciele znają potrzeby uczniów i zgodnie z nimi modyfikują sposoby prowadzenia zajęć.

COACHING Bydgoszcz 2013

Program Studiów Zawodowych Coachingu

SZKOLNY PROGRAM DORADZTWA ZAWODOWEGO Zespołu Szkół nr 60 w Warszawie

Jak motywować młodzież do planowania kariery i rozwoju zawodowego

KONCEPCJA PRACY SZKOŁY PODSTAWOWEJ W UGOSZCZU NA LATA

Coaching w pracy nauczyciela.

I. DOSKONALENIE PRACY NAUCZYCIELI

Koncepcja pracy Gimnazjum nr 5 im. Sejmu Polskiego na lata

Doradztwo zawodowe nowe wymiary

Podsumowanie nadzoru pedagogicznego 2013/2014. gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne

Nowa rola placówek doskonalenia - - wspomaganie szkół

3. Krótki opis nowatorskich rozwiązań organizacyjnych oraz metodycznych:

PLAN PRACY NAUCZYCIELA DORADCY ZAWODOWEGO W ROKU SZKOLNYM 2018/2019

WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO W ZESPOLE SZKÓŁ IM. JANUSZA KORCZAKA W SZYDŁOWIE

Arkusz diagnozy potrzeb edukacyjnych nauczycieli województwa świętokrzyskiego w roku szkolnym 2011/2012

Coachingowy styl zarządzania. Jak zwiększać efektywność oraz motywację pracowników?

POWIĄZANIA PROJEKTÓW

SET DLA PROFESJONALISTÓW

Kurs Trenerów ZARZĄDZANIA MATRIK. najlepiej! 2017 r. wybierz M A T R I K

Innowacja w praktyce szkolnej

WEWNĄRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO (WSDZ):

BTI SALES SCHOOL SZKOŁA SPRZEDAŻY BTI

Koncepcja pracy placówki

WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO

SZKOLNY PROGRAM DORADZTWA EDUKACYJNO - ZAWODOWEGO NA ROK SZKOLNY 2017/2018

Nauczyciele języka polskiego w szkołach podstawowych Zrozumieć znaczy polubić w drodze do samodzielności uczniowskiej w interpretacji różnych tekstów

KONCEPCJA ROZWOJU I FUNKCJONOWANIA SZKOŁY PODSTAWOWEJ W ZIELINIE NA LATA

"LIDER ZESPOŁU SPRZEDAŻOWEGO "

Cele ogólne nadzoru pedagogicznego na rok szkolny 2019/20

WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO W GIMNAZJUM IM. POLSKICH OLIMPIJCZYKÓW W BACZYNIE

Program. Wykładowca Akademicki, Trener, Superwizor (20h).

WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO

INSPIRUJEMY DO WIELKOŚCI SZKOŁA TUTORÓW VI EDYCJA: KRAKÓW, WARSZAWA, WROCŁAW, SZCZECIN, GDAŃSK, POZNAŃ,

WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia II stopnia stacjonarne i niestacjonarne Kierunek Zarządzanie Specjalność ZARZĄDZANIE ZASOBAMI LUDZKIMI

Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli Nowatorskie metody nauczania

Wykaz obszarów tematycznych i adresatów szkoleń w rejonach (Granty MKO 2015) Liczba grup w rejonach Nr obszaru

Roczny Program Realizacji Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa Zawodowego w I Liceum Ogólnokształcącym im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Giżycku

KONCEPCJA PRACY IX LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO IM. JAROSŁAWA DĄBROWSKIEGO W ŁODZI REALIZOWANA W LATACH Główne założenia pracy szkoły:

Projekt Szkoła Trenerów Biznesu Poziom Zaawansowany dedykowany jest trenerom praktykom na ścieżce rozwoju zawodowego.

DORADZTWO ZAWODOWE ŚCIEŻKĄ W BUDOWANIU KARIERY ZAWODOWEJ

Szanowni Państwo Dyrektorzy szkół/przedszkoli/innych placówek

DOMINANTY SENSORYCZNE UCZNIÓW A NAUKA SZKOLNA - EDUKACJA NOWEJ GENERACJI - innowacja pedagogiczna w SP im. JP II w Grzędzicach

OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA. dla Programu Kształcenia. Studiów Podyplomowych. Edukacja Przedszkolna i Wczesnoszkolna.

Katowice, 26 lipca 2019 r. Kuratorium Oświaty w Katowicach

Akademia HR Menedżera - wdrażanie nowoczesnych narzędzi HR (rekrutacja, szkolenia, mentoring, wsparcie zarządu, badania w organizacji, EB, SOP)

Studia magisterskie uzupełniające Kierunek: Ekonomia. Specjalność: Ekonomia Menedżerska

PLAN ROZWOJU ZAWODOWEGO. Anna Czołba

Psychologia sprzedaży

Transkrypt:

Poradniki dla dyrektorów Być dyrektorem szkoły : poradnik dla tych, którzy nie wiedzą w co ręce włożyć / Anna Lidia Brzywca.- Gdynia : Wydaw. Novaeres, 2013. Sygnatura: 107047 Jest to książka przeznaczona przede wszystkim dla młodych dyrektorów szkół lub osób, które chcą nimi zostać. Autorka - dyrektor z 25-letnim stażem na stanowisku, dzieli się swoim doświadczeniem z innymi. Nie twierdzi, że opisana przez niego koncepcja pracy jest jedynie słuszną, ale warto podkreślić, że szkoła publiczna, którą kierowała, osiągnęła wysoki poziom dydaktyczno-wychowawczy. W kolejnych rozdziałach poruszane są różnorodne zagadnienia związane z funkcjonowaniem szkoły, począwszy od konkursu na dyrektora, poprzez sprawy kadrowe, rekrutację, ważne elementy kultury organizacyjnej, nadzór pedagogiczny, współpracę z rodzicami, na losach absolwentów kończąc. Opis kolejnych rad pedagogicznych i zebrań z rodzicami wskazuje, na co zwrócić uwagę w ciągu roku szkolnego. Wzory druków i dokumentów dotyczą planowania i organizacji, wzory ankiet - efektywności pracy szkoły. Wiele miejsca poświęcono sprawom wychowawczym, a przede wszystkim kształtowaniu wszechstronnej osobowości poprzez umiejętne odkrywanie mocnych stron i motywowanie uczniów. Co znakomici dyrektorzy robią inaczej, niż cała reszta : 15 rzeczy, które liczą się najbardziaj/ Todd Whitaker.- Warszawa : "Fraszka Edukacyjna", 2011. Sygnatura: 105199 Najbardziej skuteczni dyrektorzy różnią się od swoich mniej skutecznych kolegów nie tym, co wiedzą, ale tym co robią. Celem tej książki nie jest podanie wąskiego zestawu instrukcji. Przeciwnie, przedstawia ona krajobraz szkoły z punktu widzenia wybitnych dyrektorów. Cóż takiego widzą oni, kiedy spoglądają na swoje szkoły i swoich ludzi? Na czym koncentrują swoją uwagę? W jaki sposób wykorzystują swój czas i energię? Co sprawia, że podejmują takie, a nie inne decyzje? Jak możemy osiągnąć takie same korzyści? Urocza, mądra, pełna humoru książka, napisana prosto i jasno. Coaching : zbiór narzędzi wspierania rozwoju / Łukasz T. Marciniak, Sywia Rogala-Marciniak.- Wyd. 2 posz.- Warszawa : ABC a Wolters Kluwer business, 2013. Sygnatura: 107305 Kompleksowy zestaw 71 narzędzi coachingowych z materiałami online do wykorzystania w coachingu biznesowym oraz życiowym, w pracy z klientem indywidualnym i zespołowym. Zawiera wersje elektroniczne materiałów zarówno dla coacha, jak i dla klienta, umożliwiające szybki wydruk gotowych formularzy i arkuszy, a także - w razie potrzeby - ich dowolną edycję i modyfikację w celu dopasowania poszczególnych narzędzi do indywidualnych potrzeb konkretnych klientów. Autorzy przedstawili własne narzędzia oraz dokonali przeglądu narzędzi wykorzystywanych w różnych podejściach i stylach coachingu, od koncepcji ericksonowskich po prowokatywne, związane z praktyką opartą na dowodach (evidence-based) i z podejściem intuicyjnym. Wszystkie zaprezentowane w zestawie narzędzia stosowane w coachingu zostały przedstawione jako bogaty poznawczo i emocjonalnie proces interakcji, a nie tylko proceduralnie opisana technika. Narzędzia mają różne źródła inspiracji - wywodzą się z praktyki terapeutycznej, biznesowej, edukacyjnej, z treningu sportowego, inżynierii, a nawet filozofii. Stworzone zostały na podstawie wiedzy psychologicznej, socjologicznej, zarządczej i osiągnięć metodologii badań, odwołują się też do rozwoju duchowości człowieka. Uporządkowano je według kryterium celu ich zastosowania, odnosząc się do najistotniejszych aspektów procesu

coachingu. W zbiorze można znaleźć materiały: służące badaniu potrzeb, wspomagające całościowe kształtowanie formy pracy z klientem, pomagające w budowaniu relacji, wspierające tworzenie i obieranie celów, ułatwiające pracę z wartościami i motywacją klienta, rozwijające kreatywność, wzbudzające pogłębioną refleksję, pomagające w przełamaniu impasu, służące monitorowaniu i ewaluacji procesu. Publikacja jest przeznaczona dla coachów jako źródło konkretnych narzędzi, wiedzy, inspiracji, a także wskazówek dotyczących możliwych innowacji lub udoskonaleń w pracy. Coaching doskonały : przewodnik profesjonalny / pod. red. Jonathana Passmore'a ; przekł. Barbara Grabska-Siwek, Grzegorz Siwek.- Warszawa : Muza SA, ; 2012. Sygnatura: 107421 Publikacja omawia sprawy, które trener w dziedzinie rozwoju osobistego musi rozumieć, aby osiągnąć na tym polu sukces. To nieodzowna lektura dla wszystkich praktykujących coachów, a także dla wszystkich zgłębiających tę dziedzinę w ramach szkoleń trenerskich, kursów doskonalenia zawodowego oraz ogólniej, w sferze psychologii lub przedsiębiorczości. Ułatwi coachom osiągnięcie osobistej i zawodowej perfekcji. Książka jest kompendium i przewodnikiem prezentującym poglądy ponad 20 autorów na temat tej stosunkowo młodej branży w biznesie: najnowsze przemyślenia i opinie na temat coachingu optymalne praktyki trenerskie zmiany zachodzące w szybko rozwijającej się profesji. Coaching i mentoring w praktyce / Maciej Bennewicz.- [Warszawa] : G + J Gruner + Jahr Polska, cop. 2011. Sygnatura: 107229 Książka jest skierowana do wszystkich osób zainteresowanych coachingiem, a zwłaszcza do menedżerów, samodzielnych specjalistów pracujących przy zarządzaniu talentami i potencjałem pracowniczym, a także do studentów zainteresowanych przyszłą karierą zawodową i rozwojem osobistym. Osoby, które zawodowo zajmują się treningiem, szkoleniami, a także zarządzaniem, zyskają usystematyzowany materiał do własnego szkolenia coachingowego lub służący do uzupełnienia wiedzy i kompetencji w tej dziedzinie. Uzyskają również materiał pełnego kursu z zakresu coachingu. Kolejne rozdziały, oraz poszczególne techniki i ćwiczenia można wykorzystać do wspierania rozwoju lub prowadzenia szkoleń dla swoich współpracowników, personelu zarządzającego w firmie i klientów zewnętrznych jako całościowy kurs lub jego fragment. Jeśli poszukujesz, czytelniku, nowych umiejętności, albo nowego zawodu, ten podręcznik również sprosta twoim oczekiwaniom i pomoże ci usystematyzować wiedzę na temat rozwoju osobistego, coachingu i mentoringu. Niniejsza publikacja stanowi pełny materiał kursu Coach Praktyk Biznesu realizowanego nieprzerwanie od roku 2007 w Norman Benett Academy, kursu akredytowanego przez European Mentoring & Coaching Council z certyfikatem EQA [European Quality Award]. Składają się nań części teoretyczne podbudowane literaturą, badaniami i udokumentowanymi eksperymentami. Zaprezentowane zostały uznane metody, konkretne ćwiczenia i techniki coachingowe z powodzeniem stosowane w biznesie i w innych formach coachingu, niektóre z nich mają charakter autorski. Ważnym elementem podręcznika są case study i oparte na nich scenariusze coachingowe wykorzystujące realne sytuacje, pozwalające zobrazować lub wyjaśnić przedstawianą koncepcję lub metodę. Podręcznik bazuje na wielu tysiącach godzin szkoleń, coachingów indywidualnych, i grupowych, mentoringach i doradztwie członków zespołu Norman Benett, a także na osobistej wieloletniej pracy autora w roli coacha, menedżera i doradcy. Przy tworzeniu programu i jego elementów warsztatowych zostały uwzględnione najnowsze osiągnięcia światowych trenerów, szkoleniowców, nauczycieli akademickich zarówno z kierunków coachingowych, neurolingwistycznego programowania, jak i psychologii pozytywnej, Gestalt i nurtów behawioralno-poznawczych.

Coaching kadry kierowniczej / Sabine Dembkowski, Fiona Eldridge, Ian Hunter ; przekł. Grażyna Skoczylas ; red. nauk. wyd. pol. Elżbieta Hornowska.- Wyd. 1, 1 dodr.- Warszawa : Wydawnictwa Profesjonalne PWN, 2014. Sygnatura: 108785 Wobec coraz bogatszej oferty coachingowej specjaliści HR i ich firmy, stojąc, mają coraz większe trudności z dokonaniem właściwego wyboru metod działania. Książka stanowi cenną pomoc dla wszystkich, którzy chcą się dowiedzieć, czego mają oczekiwać od coacha. Coaching kadry kierowniczej czyli executive coaching to zindywidualizowany proces rozwoju przywództwa, który zwiększa zdolności lidera w zakresie osiągania krótko- i długoterminowych celów organizacji. Organizacja, kierownik oraz executive coach pracują wspólnie tak, aby osiągnąć maksymalne wyniki. Książka jest przykładem opracowania problematyki executive coachingu z perspektywy trenera. Przedstawia modelowy sposób postępowania (ACHIEVE coaching model) oparty na 7-rdzeniowych umiejętnościach (kompetencjach) coacha (np. umiejętność słuchania, zadawania pytań, udzielania informacji zwrotnych, jasnego określania celu) i 7-etapowej procedurze realizacji coachingu. Autorzy pracy jasno formułują założenia, budują model działania i z tego modelu wywodzą szczegółowe procedury. Dzięki takiej konstrukcji pracy czytelnik otrzymuje przekaz o wyrazistej strukturze, z uzasadnieniem poszczególnych etapów postępowania. Wskazanie podstawowych kompetencji zawodowych wymaganych w pracy coacha przekonuje Czytelnika, że wbrew obiegowym opiniom nie każdy może być trenerem, co ma duże znaczenie w dobie budowania tożsamości tego zawodu. Książka zawiera liczne przykłady oraz spis popularnych narzędzi psychometrycznych i ich zastosowanie, co ułatwi osobom pracującym w obszarze coachingu planowanie scenariuszy własnych programów i sesji. Może także służyć menadżerom jako źródło informacji przydatnych do oceny pracy coachów. Kompetencje coachingowe nauczycieli : jak rozwijać potencjał ucznia w szkole / Lilianna Kupaj, Wiesława Krysa.- Warszawa : Wolters Kluwer business, 2014. Sygnatura: 108355 W książce szeroko omówiono zagadnienia kompetencji coachingowych, dostosowując je do specyfiki codziennej pracy dydaktycznej nauczyciela. W opracowaniu zawarto m.in.: nowatorskie sposoby rozwiązywania problemów związanych z dysgrafią, dysortografią, a także trudnymi relacjami nauczyciel-uczeń; nowy model prowadzenia lekcji 4MAT według Bernice McCarthy; wskazówki dotyczące rozpoznawania stylów uczenia się; metodykę i formy udzielania pozytywnej informacji zwrotnej; gotowe formularze i inne praktyczne narzędzia. Autorki bazują na sytuacji współczesnej szkoły oraz trwających przemianach cywilizacyjnych, a także opierają się na autentycznych zdarzeniach społeczno-edukacyjnych. Prezentują innowacyjne rozwiązania zaimplementowane do zajęć szkolnych, nadające się do bezpośredniego wykorzystania w pracy z uczniami na różnych szczeblach ich edukacji. Kształcenie specjalne w systemie oświaty : vademecum dla organu prowadzącego, dyrektora szkoły, nauczycieli i rodziców / Teresa Serafin.- Wyd. 2.- Warszawa : Wolters Kluwer Polska, 2012. Sygnatura: 104312 P Publikacja jest vademecum standardów organizacji kształcenia specjalnego w szkołach publicznych i niepublicznych oraz innych placówkach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego. Omówiono w niej sposoby realizacji kształcenia różnych grup uczniów niepełnosprawnych oraz możliwe formy spełniania przez nich obowiązku szkolnego i obowiązku nauki na wszystkich etapach edukacyjnych, w szczególności przez: zagwarantowanie przez władze lokalne edukacji dostosowanej do potrzeb, możliwości i talentów tych uczniów; łączenie zajęć edukacyjnych z organizacją zajęć rewalidacyjnych, kreatywności i

sportowo-rekreacyjnych; tworzenie strategii wyrównywania szans edukacyjnych dzieci z różnymi niepełnosprawnościami oraz prowadzenie kształcenia specjalnego najbliżej miejsca zamieszkania. Opracowanie pozwoli rodzicom, nauczycielom, dyrektorom placówek oświatowych oraz organom prowadzącym na lepszą organizację nauki dzieci niepełnosprawnych, prawidłowe rozumienie i stosowanie przepisów prawa oraz wypełnianie obowiązków organizatorów oświaty. Kuratorom ułatwi monitorowanie i ocenę realizacji prawa dzieci i młodzieży niepełnosprawnej do działań edukacyjnych dostosowanych do ich potrzeb i możliwości rozwojowych. Menedżer coachem : jak rozmawiać by osiągnąć rezultaty / Olga Rzycka ; współpr. Wiesław Porosło.- Wyd. 2- Warszawa : Wolters Kluwer Polska, 2012. Sygnatura: 107860 P Głównym celem tej książki jest pokazanie, jak użytecznym, jednak w praktyce menedżerskiej niedocenianym narzędziem pozostaje rozmowa. Czytelnicy dowiedzą się z niej, jak powinny wyglądać konstruktywne rozmowy z pracownikami oraz jak wiele może zmienić coaching. Autorzy zachęcają do refleksji nad coachingowym stylem zarządzania, w którym podstawowym sposobem rozwiązywania problemów jest dialog oparty na partnerskich relacjach. Umiejętność rozmawiania, budowania kultury dialogu, kultury opartej na wzajemnym szacunku, docenianiu i zaufaniu, stanowi bowiem najważniejszy atrybut współczesnego lidera. Książka składa się z czterech części: Grunt, Fundamenty, Filary, Dach, stanowiących metaforyczne nawiązanie do procesu wznoszenia budowli. Udzielono w niej odpowiedzi na następujące pytania: Jak lepiej radzić sobie z codziennymi zadaniami? Jak skuteczniej pracować z ludźmi? Jak uczynić pracowników współodpowiedzialnymi za pomyślność firmy? Jak wykorzystać ich talenty i wiedzę oraz skłonić do rozwoju? Jak pozwolić pracownikom na więcej autonomii, nie tracąc przy tym kontroli ani autorytetu? Dlaczego coaching jest obecnie tak popularny? W czym pomaga postawa menedżera-coacha? Co można zyskać, ucząc się coachingu? Publikacja jest wynikiem kilkuletniej pracy autorów z menedżerami różnych szczebli polskich firm. Stanowi także efekt przemyśleń dotyczących zwiększenia efektywności i satysfakcji z pracy. Mentoring, coaching, doradztwo czyli warsztat pracy opiekuna stażu : praktyczne rozwiązania / Bożena Fronckiewicz, Jolanta Kołodziejska.- Warszawa : Fraszka Edukacyjna, 2012. Sygnatura 107109 P W coachingu odkrywasz swój indywidualizm, swoją niepowtarzalność i siłę wpływu na własne życie. Wypracowujesz najefektywniejsze dla Ciebie strategie działania. Wytyczasz unikalną drogę do realizacji celów i marzeń, Twoją drogę. Pomyśl o słowach Oscara Wilda: "Większość ludzi jest kopiami innych. Ich myśli są czyimiś opiniami, ich życie - mimikrą, ich pasje - cytatami." Jakie jest Twoje zdanie? Moc coachingu : poznaj narzędzia rozwijające umiejętności i kompetencje osobiste / Maja Wilczyńska [et al.].- Wyd. 2 rozsz.- Gliwice : HELION, 2013. Sygnatura: 107231 Odkryj w sobie coacha. Coaching jest uznawany za jedną z najbardziej efektywnych metod rozwoju - zarówno osób, jak i organizacji oraz przedsiębiorstw. Z powodzeniem stosuje się go wśród kadry zarządzającej oraz menedżerskiej. Książka krok po kroku wprowadzi początkującego trenera w tajniki najmocniejszych, najczęściej stosowanych narzędzi coachingowych. Została ona przygotowana przez zespół doświadczonych coachów i praktyków biznesu w oparciu o ich bogatą praktykę oraz kompetencje doskonalone w najlepszych szkołach i organizacjach coachingowych: Erickson College International, International Coaching Community, Center for Right Relationship European, International Coach Federation.

Pierwsze wydanie książki stało się ważnym przewodnikiem dla coachów oraz osób uczących się coachingu. Autorki w swej codziennej pracy spotykały się z wieloma pytaniami i prośbami o uzupełnienie informacji zawartych w tamtej książce. Publikacja, którą trzymasz w ręku, powstała właśnie po to, by poszerzyć temat i odpowiedzieć na pytania Czytelników. Oprócz informacji z pierwszego wydania - dwudziestu jeden metod coachingowych o różnym stopniu zaawansowania, autorskich pomysłów, wskazówek i porad, które przyczynią się do wzbogacenia Twojego warsztatu - znajdziesz tu obszerny rozdział, zawierający najczęściej zadawane pytania (i odpowiedzi), a także nowe narzędzie: "O przekonaniach". Nadzór pedagogiczny : ewaluacja, kontrola, wspomaganie / Bożena Barszczewska.- Stan prawny na 24 lutego 2012 r.- Warszawa : Wolters Kluwer Polska, 2012. Sygnatura: 104599 Książka zawiera profesjonalną interpretację przepisów w zderzeniu z konkretnymi sytuacjami życiowymi, wskazuje właściwe procedury, stanowi cenną pomoc przy podejmowaniu trafnych decyzji. W opracowaniu omówiono m.in.: regulacje prawne dotyczące nadzoru pedagogicznego; zagadnienia związane z planowaniem nadzoru pedagogicznego; pojęcia odnoszące się do ewaluacji wewnętrznej; zadania dyrektora szkoły związane z pełnieniem nadzoru pedagogicznego. Nadzór pedagogiczny: ewaluacja, kontrola, wspomaganie / Bożena Barszczewska. Stan prawny na 24 lutego 2012. Warszawa: Woters Kluwer Polska, 2012 Sygnatura: 104 499 Książka zawiera profesjonalną interpretację przepisów w zderzeniu z konkretnymi sytuacjami życiowymi, wskazuje właściwe procedury, stanowi cenną pomoc przy podejmowaniu trafnych decyzji. W opracowaniu omówiono m.in.: o regulacje prawne dotyczące nadzoru pedagogicznego, o zagadnienia związane z planowaniem nadzoru pedagogicznego, o pojęcia odnoszące się do ewaluacji wewnętrznej, o zadania dyrektora szkoły związane z pełnieniem nadzoru pedagogicznego. Publikacja przeznaczona jest dla dyrektorów szkół i innych placówek oświatowych, a także wszystkich tych, którzy interesują się tematyką nadzoru pedagogicznego. Nauczyciel, trener, coach / Jarosław Kordziński.- Warszawa : Wolters Kluwer Polska, 2013. Sygnatura: 106770 Publikacja zawiera opis możliwych ról, jakie docelowo mogą pełnić nauczyciele oraz dyrektorzy szkół, łącząc kompetencje przydatne w nauczaniu szkolnym z umiejętnościami niezbędnymi do pracy z dorosłymi w szkole i poza szkołą. Są to role trenera i coacha. Lektura książki zapewni czytelnikowi: wiedzę na temat nowych możliwości, jakie przynosi rynek usług edukacyjnych; rozwój posiadanych kompetencji w celu podjęcia nowych zadań na rynku usług edukacyjnych, możliwość rozwinięcia swoich kompetencji interpersonalnych, uporządkowanie wiedzy na temat podstawowych metod pracy nauczyciela, trenera i coacha. Publikacja została wzbogacona o podręczny zestaw technik i narzędzi przydatnych do wykorzystania podczas lekcji oraz szkoleń. Książka przeznaczona jest przede wszystkim dla nauczycieli, którzy poszukują nowych ról, zamierzają rozwijać swoje dotychczasowe kompetencje i poszerzać możliwości zawodowe o obszar pracy z dorosłymi w ramach prowadzenia szkoleń bądź coachingu.

Niebieska Karta : Nowe obowiązki dyrektora gimnazjum wobec ucznia krzywdzonego / Maria Wiro-Kiro, [kierownik projektu Witold Korczyc].- Warszawa : Dr Josef Raabe Spółka Wydawnicza, cop. 2012. Sygnatura: 106486 Publikacja składa się z książki i płyty CD. Wyjaśnia, jak przygotować dokumentację w ramach procedury "Niebieskiej Karty" zgodną z rozporządzeniem oraz dostarcza przykładowe, wzorcowe procedury postępowania w sytuacjach trudnych wraz z pismami procesowymi. Nowoczesny wychowawca - tutor, mentor, coach / pod red. Józefy Bałachowicz i Agnieszki Rowickiej ; Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka w Warszawie.- Warszawa : Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka, 2013. Sygnatura: 107926 P Publikacja prezentuje teoretyczne i praktyczne aspekty różnych sposobów kształcenia i wychowania młodego człowieka opartych na dialogu, bezpośredniej relacji Ja-Ty, mistrz-uczeń. Można powiedzieć, że problematyka ta była już wielokrotnie podejmowana w literaturze pedagogicznej, ale nowe czasy i nowe potrzeby edukacyjne rodzą nowe sposoby odczytywania relacji nauczyciel-uczeń i nadawania im oczekiwanych walorów. Powracamy zatem do tej problematyki, a przedstawiane teksty promują nowatorskie zastosowanie tutoringu, mentoringu i coachingu w idei edukacji spersonalizowanej, dopasowanej do zróżnicowanych potrzeb i predyspozycji uczniów i studentów. Ukazują warsztat pracy nowoczesnego wychowawcy w edukacji przedszkolnej, szkolnej, akademickiej, a także w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. Opracowanie zawiera cenne wskazówki, przydatne w sztuce ujawniania i rozwijania ukrytych talentów i indywidualnych potencjałów wychowanków. Ukazuje również możliwości wspierania zmian w zachowaniach i postawach podopiecznych poprzez eliminowanie negatywnych postaw, niewłaściwych poglądów oraz korygowanie nieporządanych przejawów stylu życia dzieci i młodzieży. Wyjątkową wartość stanowi pokłosie doświadczeń z pracy tutoringowej, którymi dzielą się autorzy opracowań. Organizacja i realizacja edukacji zdrowotnej w szkole : poradnik dla dyrektorów szkół i nauczycieli gimnazjum : praca zbiorowa / red. Barbara Woynarowska.- Warszawa : Ośrodek Rozwoju Edukacji, 2012. Sygnatura: 105246 P Poradnik dla dyrektorów szkół i nauczycieli gimnazjum. Praca zbiorowa pod redakcją Barbary Woynarowskiej. Niniejszy poradnik może stanowić pomoc i inspirację do podjęcia skutecznej realizacji edukacji zdrowotnej w gimnazjum. Organizacja i realizacja edukacji zdrowotnej w szkole : poradnik dla dyrektorów szkół i nauczycieli szkół podstawowych : praca zbiorowa / red. Barbara Woynarowska.- Warszawa : Ośrodek Rozwoju Edukacji, 2012. Sygnatura: 105071 P Poradnik składa się z dwóch części: W części pierwszej omówiono podstawowe zagadnienia dotyczące koncepcji i metodyki edukacji zdrowotnej oraz inne informacje, które uznano za przydatne dla dyrekcji szkoły oraz nauczycieli, zwłaszcza wychowania fizycznego. W części drugiej przedstawiono treści nauczania ľ wymagania szczegółowe powiązane z edukacją zdrowotną w różnych przedmiotach na czterech etapach edukacyjnych. Na wstępie każdego etapu edukacyjnego zamieszczono podstawowe informacje dotyczące rozwoju, zdrowia oraz zachowań zdrowotnych uczniów w danym etapie. W przypadku wybranych przedmiotów, w których treści dotyczące edukacji zdrowotnej są szczególnie liczne (biologia/przyroda, wychowanie fizyczne, język obcy nowożytny, wiedza o społeczeństwie).

Organizacja i realizacja edukacji zdrowotnej w szkole : poradnik dla dyrektorów szkół i nauczycieli szkół ponadgimnazjalnych : praca zbiorowa / red. Barbara Woynarowska.- Warszawa : Ośrodek Rozwoju Edukacji, 2012. Sygnatura: 105070 P Poradnik dla dyrektorów szkół i nauczycieli szkół ponadgimnazjalnych. Niniejszy poradnik może stanowić pomoc i inspirację do podjęcia skutecznej realizacji edukacji zdrowotnej w szkołach ponadgimnazjalnych. Podręcznik coachingu : podręcznik szkolenia : niezbędnik dla instruktorów i menedżerów / Sara Thorpe, Jackie Clifford ; przekł. [z ang.] Anna Sawicka-Chrapkowicz.- Wyd. 2. (dodr.).- Poznań : "Rebis", 2013. Sygnatura: 107230 Coaching stał się najpopularniejszą i najskuteczniejszą techniką w dziedzinie uczenia się i rozwoju. Menedżerom stale przypomina się o tym, jak istotny jest coaching w wydobywaniu z zespołu tego, co najlepsze, a trenerzy w swojej pracy coraz częściej wykorzystują coaching dotyczący wielu rozmaitych aspektów życia zawodowego i osobistego. Dzięki tej książce i zawartym w niej praktycznym ćwiczeniom oraz opisom konkretnych sytuacji dowiesz się, na czym dokładnie polega coaching, kiedy jest potrzebny i jak skutecznie go przeprowadzać. Poradnik dla dyrektora Liceum Ogólnokształcącego : ramowe plany nauczania / Dorota Derecka, Tomasz Derecki, Zbigniew Sobór.- Warszawa : Ośrodek Rozwoju Edukacji, [2012]. Sygnatura: 105067, 105068, 105069 P Nowe materiały dotyczące zmian organizacyjnych w szkołach od 1 września 2012 roku powstałych w projekcie Wdrożenie podstawy programowej kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół ze szczególnym uwzględnieniem II i IV etapu edukacyjnego. Poprawiona i uzupełniona prezentacja na temat zmian wynikających z rozporządzeń w sprawie podstawy programowej i ramowych planów nauczania w szkołach. Poradnik dla dyrektora liceum ogólnokształcącego dotyczący tworzenia szkolnych planów nauczania na rok szkolny 2012/13. Papierowa wersja poradnika zostanie przesłana do wszystkich liceów ogólnokształcących na przełomie marca i kwietnia 2012 roku, w tym samym terminie zamieścimy na naszej stronie internetowej elektroniczne wersje poradników dla dyrektorów szkół podstawowych i gimnazjów. Praca z uczniem zdolnym : poradnik dla nauczycieli i dyrektorów / Zuzanna Kołacz-Kordzińska.- Warszawa : Wydaw. Verlag Dashöfer, 2013. Sygnatura: 107268 P Uczeń zdolny, jak każde dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, wymaga indywidualnego podejścia, troski, skupienia się na nim, pomocy i wsparcia. Często w większym stopniu niż uczniowie ze stwierdzonymi deficytami! Poradnik jest zbiorem przydatnych informacji oraz ciekawych pomysłów, jak wykorzystać zwykłą ofertę szkolną, aby wesprzeć rozwój talentów, a do tego odczuć satysfakcję z dobrze wykonanej pracy. Książka wesprze nauczyciela w pracy z uczniem, dla którego standardowe zadania są zbyt łatwe, a przez to cała lekcja niesłychanie nudna; pozwoli zróżnicować metody pracy w obrębie oddziału klasowego, aby zainteresować zarówno tych najzdolniejszych, jak i tych przeciętnych; pomoże zrozumieć, jak wielkim wyzwaniem dla nauczyciela jest uczeń zdolny, który choć intelektualnie olśniewa, to w sferze emocjonalnej i społecznej ciągle pozostaje dzieckiem; ułatwi zbudowanie oferty zajęć

pozalekcyjnych, które pokażą uczniom zdolnym, że szkoła także dla nich może być interesująca i inspirująca. Praktyka ewaluacji w szkole : poradnik dyrektora / Klemens Stróżyński.- Warszawa : Wolters Kluwer Polska, 2011. Sygnatura: 102877 Książka ta to rozwinięcie i kontynuacja cieszącej się wielką popularnością pozycji Prowadzenie ewaluacji w ramach nadzoru pedagogicznego : poradnik dyrektora szkoły. Zawiera praktyczne wskazówki i narzędzia ułatwiające prowadzenie ewaluacji zwłaszcza efektów kształcenia w szkołach. Zapewne szczególnie atrakcyjne okaże się przedstawienie i omówienie typowych szkolnych projektów ewaluacyjnych. W książce uwzględniono najnowszy stan wiedzy pedagogicznej. Publikacja została wzbogacona o płytę CD zawierającą narzędzia badawcze prezentowane i omawiane w książce oraz schematy do wykorzystania w prezentacjach. Samorząd uczniowski nie bibelot : ściągawka dyrektora gimnazjum / Lucyna Bojarska.- Warszawa : Wolters Kluwer Polska, 2011. Sygnatura: 103848 Jest to książka, przy której Czytelnik nie będzie się nudził. W niczym nie przypomina ona statecznych poradników dla nauczycieli. Napisana przez praktyka, wspieranego przez innych praktyków: uczniów, nauczycieli i dyrektorów szkół. Omawia wiele praktycznych aspektów związanych z budowaniem oraz funkcjonowaniem samorządności uczniowskiej w Polsce. Ukazuje bariery czy trudności w działaniu uczniowskich organizacji i rolę, jaką mogą odegrać dorośli z najbliższego otoczenia. Prezentuje gotowe pomysły na to, jak pomóc uczniom pozyskać najlepszego opiekuna samorządu i jak go potem wspierać. Odkrywa pułapki, w które organizację uczniowską może wpędzić tradycyjna struktura, oraz zawiera wiele praktycznych przykładów, mogących być ostrzeżeniem bądź inspiracją do dalszych działań. Wskazuje dyrektorom sposoby pozwalające zaoszczędzić czas pracy, a być w stałym kontakcie z samorządem. Status dyrektora szkoły : poradnik dla samorządów i dyrektorów szkół, na podstawie obowiązującego prawa, ekspertyz prawnych oraz badań opracowanych w ramach projektu / Andrzej Pery- Warszawa : Ośrodek Rozwoju Edukacji, 2012. Sygn. 105247, 107738 Poradnik został przygotowany w ramach projektu systemowego "Doskonalenie strategii zarządzania oświatą na poziomie regionalnym i lokalnym". Publikacja powstała w oparciu o obowiązujące przepisy prawa, ekspertyzy prawne, raporty oraz wyniki badań opracowane w ramach ww. projektu. Jest to praktyczne kompendium wiedzy dla dyrektorów szkół i przedstawicieli organów prowadzących szkoły. Sukces i autonomia w zarządzaniu organizacją szkolną / Rafał Otręba. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2012 Sygnatura: 104 626 Publikacja przedstawia organizację szkolną w kontekście procesów zwiększonej autonomii. Opracowanie wzbogaca naukę o zarządzaniu oświatą o koncepcje wynikające z teorii zarządzania organizacją. Za ważną determinantę sukcesu uznano kompetencje dyrektora szkoły i dlatego poddano je szczegółowej analizie. Przedstawione w pracy wnioski z badań własnych autora dotyczą stylów kierowania organizacją szkolną, gospodarowania czasem przez dyrektora szkoły, delegowania uprawnień, modelu kształcenia dyrektorów szkół oraz profilu kompetencyjnego dyrektora szkoły.

System wynagradzania nauczycieli / Krzysztof Lisowski. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2012 Sygnatura: 104 917 Książka zawiera omówienie ostatnich nowelizacji Karty Nauczyciela i ustawy o systemie oświaty w zakresie dotyczącym wynagrodzeń. W szczególności omówiono w niej kwestie związane z obowiązkiem wypłaty dodatku uzupełniającego, wynagrodzeniami nauczycieli za pracę podczas matur, wynagrodzeniami za czas odosobnienia związanego z chorobą lub macierzyństwem, prawem do wynagrodzenia w sytuacjach nieświadczenia pracy, ustalaniem wynagrodzenia w miesiącu częściowo przepracowanym oraz potrącaniem z wynagrodzenia. Szkolne prawo pracy : poradnik dyrektora szkoły / Teresa Konarska.- Wyd. 2., stan prawny na 1 grudnia 2011 r.- Warszawa : Wolters Kluwer Polska, 2012. Sygnatura: 104311 P Celem poradnika jest zapoznanie czytelników z instytucjami, zagadnieniami i przepisami związanymi z zatrudnianiem nauczycieli oraz innych pracowników oświaty. W publikacji szczegółowo omówiono: nawiązywanie stosunku pracy z nauczycielem, ustalenie kwalifikacji zawodowych nauczyciela, awans zawodowy i ocenę pracy nauczyciela, czas pracy nauczyciela, świadczenia i uprawnienia wynikające ze stosunku pracy, w tym zasady ustalania i udzielania urlopu wypoczynkowego. Autorka położyła szczególny nacisk na pragmatykę rozwiązywania problemów wynikających ze stosowania przepisów oświatowego prawa pracy. Poradnik przeznaczony jest dla dyrektorów szkół, nauczycieli, pracowników wydziałów edukacji gmin oraz pracowników kuratoriów oświaty. Sztuka zadawania pytań w coachingu : jak opanować najważniejszą umiejętność coacha? / Tony Stoltzfus ; przeł. Bożena Olechnowicz.- Wrocław : Aetos Media, 2012. Sygnatura: 106141 Opanowana do perfekcji sztuka zadawania pytań to najważniejsza umiejętność w coachingu. Celne pytanie zadane we właściwym momencie przez coacha może zmienić życie rozmówcy. Jest to podręcznik prezentujący praktyczne techniki, narzędzia i ćwiczenia, zilustrowane za pomocą setek przykładowych pytań coachingowych. Autor - doświadczony coach i instruktor coachingu - omawia szeroki wachlarz technik, od podstawowych umiejętności (takich jak poszukiwanie alternatywnych rozwiązań czy motywowanie klienta do podjęcia zaplanowanych kroków) po techniki zaawansowane (np. rzucanie wyzwania i przeramowanie). To lektura obowiązkowa dla adeptów coachingu i nowych coachów, a także dla osób, które zajmują się coachingiem dorywczo lub społecznie. Również zawodowi trenerzy praktykujący od wielu lat znajdą tutaj innowacyjne sposoby zastosowania znanych technik i pomocne informacje na temat wybranych specjalizacji coachingowych, opracowane przez kilkunastu doświadczonych coachów. Książka nie ogranicza się tylko do zaprezentowania gotowych szablonów pytań. Autor wyjaśnia powiązania między proponowanymi pytaniami a technikami coachingowymi, w których znajdują one zastosowanie. Podpowiada również najwłaściwszy moment sesji coachingowej, w którym warto wykorzystać dane pytanie. Zarządzanie dla racjonalnego menedżera / Tadeusz Gospodarek.- Warszawa : Difin, 2014. Sygnatura: 108212 Publikacja przedstawia odpowiedzi na fundamentalne pytania, będące elementem codziennej pracy każdego managera: jak podejmować decyzje; jak uruchamiać wiedzę; jak redukować niepewność; jak stworzyć wartość; jak pracować z ludźmi? Jest to pierwsza pozycja na rynku, traktująca o temacie z punktu widzenia różnych dziedzin wiedzy, oferując propozycje budowania miar dla problemów nauk społecznych wynikających z różnych wariantów analiz

wielokryterialnych. Zawiera szereg przykładów praktycznych, procedur użycia analiz biznesowych i sposobów ich wykonania. Porusza problemy użyteczności systemów informatycznych, ocen pracochłonności wykonania oprogramowania, struktury studium wykonalności projektów, analizy interesariuszy i wielu innych narzędzi wspomagających podejmowanie decyzji oraz ograniczanie niepewności i ryzyka. Książka napisana jest przystępnym językiem, zrozumiałym dla praktyków. Jest ona przeznaczona dla każdego, kto zajmuje się kierowaniem jakimkolwiek odcinkiem biznesu, szczególnie dla managerów chcących korzystać ze szkoleń ustawicznych typu executive education ale przydatne informacje znajdzie w niej również student i analityk biznesu. Poruszane kwestie mają charakter uniwersalny, co powoduje, że przekazywana wiedza nie prędko ulegnie dezaktualizacji. Zarządzanie rozwojem szkoły / Jarosław Kordziński. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2012 Sygnatura: 104 471 Publikacja Zarządzanie rozwojem szkoły zawiera omówienie wszystkich obligatoryjnych zmian, jakie nakłada na szkoły nowa reforma prawa oświatowego. Książka ma na celu pokazanie korzyści, jakie można zyskać, wprowadzając obowiązujące zmiany w sposób celowy i zorientowany na rozwój. W publikacji omówiono m.in.:- korzyści związane z wdrażaniem w szkołach rozwiązań wymaganych przez reformę programową w zakresie nowych podstaw programowych, organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz ewaluacji i oceniania nauczycieli.- różne możliwości wykorzystania w szkołach nowych technologii, takich jak: oprogramowanie do zarządzania szkołą, platformy edukacyjne czy też multimedia wykorzystywane w kształceniu;- zagadnienia związane z organizacją przestrzeni szkolnej, m.in. ustawowe warunki kształtowania przestrzeni dla edukacji wczesnoszkolnej, a także nowe sposoby organizacji otoczenia szkoły. Książka adresowana jest przede wszystkim do kadry kierowniczej placówek oświatowych oraz wszystkich osób, które odpowiadają w szkołach za aplikację rozwiązań wprowadzonych przez reformę programową Wybór i opracowanie: Iwona Bukowska (wrzesień 2014)