Ocena projektów inwestycyjnych z uwzględnieniem aspektów zrównoważonego rozwoju dr Jarosław Nowicki Katedra Controllingu, Analizy Finansowej i Wyceny j.nowicki@ue.poznan.pl Green Controlling and Finance - innowacyjny program studiów podyplomowych Projekt finansowany ze środków funduszy norweskich oraz środków krajowych
Treści programowe: Potrzeba kompleksowej oceny opłacalności przedsięwzięcia inwestycyjnego Zasady i metody konstruowania przepływów pieniężnych przedsięwzięcia inwestycyjnego Finansowe metody oceny opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych Pozafinansowe metody oceny opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych Przyjęta perspektywa oceny a metody oceny opłacalności Strona 2 z 8
Kompleksowa ocena projektów inwestycyjnych istotny element fazy przedinwestycyjnej w cyklu życia przedsięwzięcia inwestycyjnego konieczność uwzględnienia wszystkich istotnych aspektów wpływających na przedsięwzięcie, w tym aspektów środowiskowych i społecznych konieczność wykorzystania właściwych metod oceny finansowa ocena opłacalności przedsięwzięcia inwestycyjnego zakłada, że jego celem jest zwiększanie wartości realizującego go przedsiębiorstwa punkt widzenia właściciela w przypadku przyjęcia perspektywy innych interesariuszy użyć należy pozafinansowych metod oceny opłacalności dobór metod oceny do oceny inwestycji komercyjnych, społecznych, hybrydowych modele analizy wszystkich kluczowych aspektów przedsięwzięcia o analiza strategiczna o model UNIDO dogłębna analiza wszystkich istotnych aspektów przedsięwzięcia inwestycyjnego powinna dostarczyć niezbędnych danych, aby zbudować model finansowy Strona 3 z 8
Zasady i metody konstruowania przepływów pieniężnych przedsięwzięcia inwestycyjnego model finansowy projektu inwestycyjnego powinien się składać co najmniej z rachunku zysków i strat, rachunku przepływów pieniężnych oraz bilansu najważniejsze zasady: o ignorowanie kosztów utopionych o konsekwentne ujmowanie inflacji w analizie o podejmowanie decyzji na podstawie różnicowych (przyrostowych) przepływów pieniężnych: CF t projektu = CF t firmy po podjęciu projektu CF t firmy przy braku realizacji projektu najczęściej wykorzystywane metody definiowania przepływów pieniężnych: o metoda FCFF o metoda FCFE Strona 4 z 8
Finansowe metody oceny opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych wartość bieżącą netto (NPV net present value) wewnętrzną stopę zwrotu (IRR internal rate of return) indeks zyskowności (PI profitability index) zdyskontowany okres zwrotu (DPP discounted payback period) zmodyfikowaną wewnętrzną stopę zwrotu (MIRR modified IRR) zmodyfikowaną wartość bieżącą netto (MNPV modified NPV) uzupełnieniem tej metodyki może być uwzględnienie wartości opcji rzeczywistych (real options) Strona 5 z 8
Pozafinansowe metody oceny opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych w ramach analizy kosztów i korzyści (CBA cost-benefit analysis) wyróżnia się takie metody analizy ekonomicznej, jak: o ekonomiczną wartość bieżącą netto projektu (ENPV economic net present value), czyli różnica między zdyskontowaną wartością społecznych korzyści i kosztów o ekonomiczną wewnętrzną stopę zwrotu (ERR economic rate of return), czyli taka stopa dyskontowa, dla której ENPV jest równe zero o współczynnik korzyści i kosztów (B/C ratio), czyli relacja zdyskontowanej wartości społecznych konstrukcja tych kryteriów nawiązuje do finansowych metod oceny opłacalności główna różnica uwzględniają: o ceny kalkulacyjne (dualne, ukryte) lub koszt alternatywny dóbr i usług o włączają do analizy wszelkie możliwe do zidentyfikowania środowiskowe i społeczne efekty zewnętrzne o dyskontowanie odbywa się przy użyciu społecznej stopy dyskontowej do wyrażenia efektów zewnętrznych w wartościach pieniężnych (monetyzacji) używa się różnych metod szczegółowych Strona 6 z 8
Przyjęta perspektywa oceny i jej wpływ na wykorzystywane metody oceny opłacalności przedsięwzięcia inwestycyjnego wyrzeczenie się bieżącej konsumpcji na rzecz większej konsumpcji przyszłej jest istotą inwestowania zarówno z perspektywy finansowej oceny opłacalności, jak i w analizie kosztów i korzyści osoba inwestora, z perspektywy której ta analiza jest dokonywana o właściciel o społeczeństwo metodyka finansowej oceny opłacalności - zwiększanie wartości (perspektywa właściciela) modelowe ujęcie uwzględniania aspektów środowiskowych i społecznych z wykorzystaniem analizy kosztów i korzyści wiązka celów interesariuszy o nie niweluje to problemu, jakim jest podejmowanie decyzji w obliczu różnych sprzecznych funkcji celu o konsekwencją jest wyznaczanie społecznej stopy dyskontowej na dużym poziomie ogólności dlatego też należy dążyć do zinternalizowania jak największej liczby efektów zewnętrznych, aby uwzględnić je w finansowej ocenie opłacalności Strona 7 z 8
Zalecana literatura W. Rogowski 2008a, Rachunek efektywności inwestycji, Wolters Kluwer, Kraków, 2008a M.J. Epstein, Making Sustainability Work. Best Practices in Managing and Measuring Corporate Social, Environmental and Economic Impacts, Greenleaf Publishing, Sheffield, Berrett-Koehler Publishers, San Fransisco 2008 European Commission, Guide to Cost-Benefit Analysis of Investment Projects, Brussels, December 2014 W. Behrens, P. M. Hawranek, Poradnik przygotowania przemysłowych studiów feasibility, UNIDO, Warszawa 1993 E.F. Brigham, L.C. Gapenski, Zarządzanie finansami, PWE Warszawa 2000, t. 1 M.J. Epstein, A. Rejc Buhovac, Making Sustainability Work. Best Practices in Managing and Measuring Corporate Social, Environmental and Economic Impacts. Second Edition, Greenleaf Publishing, Sheffield, Berrett-Koehler Publishers, San Fransisco 2014 R.M. Fernandez, Environmental economics, w: P. Molthan-Hill (red.), The Business Student s Guide to Sustainable Management, Greenleaf Publishing, Sheffield 2014 Komisja Europejska, Przewodnik do analizy kosztów-korzyści projektów inwestycyjnych, Raport końcowy, 16.06.2008 roku J. Nowicki, Zdyskontowany okres zwrotu jako miara opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych, w: E. Urbańczyk, A. Gąsior, E. Mioduchowska-Jaroszewicz, M. Romanowska (red.), Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa Tom 1, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 786, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 64, Szczecin 2013, s. 223-231 W. Rogowski (red.) 2008b, Opcje realne w przedsięwzięciach inwestycyjnych, Oficyna Wydawnicza, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2008 T. Szot-Gabryś, Koncepcja rachunku kosztów i korzyści w rachunkowości odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa 2013 A. Żylicz, Wycena dóbr nierynkowych, Matematyka-Społeczeństwo-Nauczanie nr 42, Uniwersytet Przyrodniczo- Humanistyczny w Siedlcach, Siedlce 2009 Strona 8 z 8