dr Adam Salomon Wykład 5 (z ): Statyczne metody oceny projektów gospodarczych rachunek stóp zwrotu i prosty okres zwrotu.

Transkrypt

1 dr Adam Salomon METODY OCENY PROJEKTÓW GOSPODARCZYCH Wykład 5 (z ): Statyczne metody oceny projektów gospodarczych rachunek stóp zwrotu i prosty okres zwrotu. dla 5. roku BE, TiHM i PnRG (SSM)

2 Podręcznik do wykładu 5. A. Salomon, Metody oceny projektów gospodarczych na przykładzie przedsiębiorstw sektora morskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2003, s dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 2

3 Metody oceny opłacalności projektów gospodarczych główne rodzaje 1. statyczne (niedyskontowe, proste) dynamiczne (dyskontowe, złożone) 2. dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 3

4 Rachunek porównawczy rentowności (stóp zwrotu) Proste stopy zwrotu (rates of return) są relatywną miarą opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych i wyrażają relację korzyści netto z danego przedsięwzięcia inwestycyjnego do wielkości zaangażowanego w nie kapitału. dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 4

5 Ogólna postać prostych stóp zwrotu Ogólną postać prostych stóp zwrotu (R) można przedstawić za pomocą następującego wzoru: KN R = 100% I gdzie: R prosta stopa zwrotu; KN korzyść netto wyrażona zyskiem; I zaangażowany kapitał (nakłady inwestycyjne). dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 5

6 Dwie postacie prostych stóp zwrotu Precyzując znaczenie kategorii występujących w liczniku i mianowniku wzoru KN R = 100% I można otrzymać dwie postacie prostych stóp zwrotu (ROI oraz ROE). dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 6

7 Prosta stopa zwrotu nakładów inwestycyjnych Return On Investment = ROI Jeśli prosta stopa zwrotu jest wyliczana dla wszystkich dostawców kapitału (właścicieli i wierzycieli), to w mianowniku wzoru umieszcza się nakłady inwestycyjne (całkowity zainwestowany kapitał), które są finansowane zarówno kapitałami własnymi, jak i obcymi, a w liczniku uwzględnia się jedynie zysk operacyjny przeznaczony na redystrybucję korzyści netto dla wszystkich dostawców kapitału. zysk _ operacyjny ROI = calkowite _ naklady _ inwestyc. 100% dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 7

8 Prosta stopa zwrotu nakładów z kapitału własnego Return On Equity = ROE Gdy stopa zwrotu jest szacowana jedynie dla właściciela, wówczas w mianowniku wzoru umieszcza się tylko tę część nakładów inwestycyjnych, która jest finansowana kapitałem własnym, w liczniku zaś jako miarę korzyści netto uwzględnia się zysk netto. ROE = calk._ naklady zysk _ netto _ inwest._ finansow._ kapitalem _ wlasnym 100% dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 8

9 ROI i ROE Ponieważ obie metody są szacowane osobno dla każdego okresu, otrzymuje się tyle wartości ROI i ROE, ile okresów (najczęściej lat) liczy cykl życia przedsięwzięcia inwestycyjnego. Proste stopy zwrotu nie są zatem metodami syntetycznymi (jedna wartość dla całego cyklu życia przedsięwzięcia inwestycyjnego), lecz rocznymi (jednookresowymi). Występowanie tak znaczących różnic w algorytmach szacowania ROI i ROE może w istotny sposób wpływać na otrzymywane wyniki oceny, a tym samym na podejmowane decyzje inwestycyjne. dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 9

10 Kryterium decyzyjne dla ROI i ROE Na podstawie metody prostych stóp zwrotu nie można zbudować obiektywnych kryteriów decyzyjnych, dlatego za kryterium decyzyjne dla ROI i ROE przyjmuje się najczęściej: 1. zasadę osiągania wartości większej niż stopa graniczna; 2. zasadę maksymalizacji wartości ROI i ROE. dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 10

11 Wyznaczanie stopy granicznej dla ROI Stopę graniczną (przy kryterium ROI) ustala się najczęściej na podstawie zwrotu z nakładów inwestycyjnych w branży: ROI ROI b inwestycja _ oplac. ROI < ROI b inwestycja _ nieoplac. dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 11

12 Wyznaczanie stopy granicznej dla ROE Stopę graniczną (przy kryterium ROE) ustala się najczęściej na podstawie stopy zwrotu z bezpiecznych inwestycji alternatywnych: (najlepiej na podstawie rentowności dłużnych papierów skarbowych obligacji (r ob ) o terminie zapadalności zbliżonym do cyklu życia przedsięwzięcia inwestycyjnego). ROE r ob inwestycja _ oplac. ROE < rob inwestycja _ nieoplacalna dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 12

13 Zalety i wady metody prostych stóp zwrotu Zalety 1. jest prosta i zrozumiała; 2. jest łatwa do oszacowania niezbędne informacje są zwykle dostępne, gdyż podmiot realizujący dane przedsięwzięcie inwestycyjne dysponuje danymi o wysokości nakładów inwestycyjnych koniecznych do poniesienia, a także sporządza rachunek zysków i strat. Wady 1. nie uwzględnia zmienności wartości pieniądza w czasie; 2. opiera się na zysku jako mierniku korzyści netto z przedsięwzięcia inwestycyjnego. 3. wymaga arbitralnego ustalenia minimalnej granicznej stopy zwrotu nie jest miarą obiektywną. 4. jest formułą jednookresową, nie zaś syntetyczną. 5. różnorodność metodologiczna (rozbieżne algorytmy matematyczne). dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 13

14 Przykład na proste stopy zwrotu (ROI i ROE) Wyznaczyć ROI i ROE dla poszczególnych lat trwania inwestycji oraz zdecydować o jej opłacalności przy tych kryteriach (ROI i ROE), na podstawie danych zawartych w poniższej tabeli (w tys. PLN). Okres Nakłady inwestycyjne Kapitał własny Zysk operacyjny Zysk netto dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 14

15 Rozwiązanie przykładu na ROI i ROE Okres Nakłady inwestycyjne Kapitał własny Zysk operacyjny Zysk netto ROI ROE % 10% % 20% % 30% ROI = zysk _ operacyjny calkowite _ naklady _ inwestyc. 100% ROE = calk._ naklady zysk _ netto _ inwest._ finans._ kapitalem _ wlasnym 100% Jeżeli stopa graniczna dla ROI byłaby przyjęta na poziomie 10%, to przedsięwzięcie inwestycyjne jest opłacalne. Aby oceniane przedsięwzięcie inwestycyjne można było uznać za opłacalne także ze względu na ROE, wartość stopy granicznej nie może być wyższa niż 10% (najniższy poziom ROE) w przeciwnym razie przedsięwzięcie inwestycyjne należy uznać za nieopłacalne. dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 15

16 Prosty okres zwrotu (metoda statyczna) Okres zwrotu (ang. payback period) określa liczbę lat, w której dodatnie przepływy pieniężne netto z inwestycji pokryją poniesione nakłady inwestycyjne, a więc jest to liczba lat, po której skumulowane przepływy pieniężne netto osiągną wartość równą zero. W metodzie tej należy obliczyć iloraz łącznej sumy nakładów i sumy rocznych wpływów z realizacji inwestycji. Rezultatem działania jest liczba określająca okres zwrotu nakładów. dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 16

17 Prosty okres zwrotu (metoda statyczna) (2) Prosty okres zwrotu (Payback Period) oblicza się wg wzoru: OZ = n + skumulowane _ NCF n+ 1 NCF n 12 gdzie: OZ prosty okres zwrotu; n ostatni okres, dla którego skumulowane NCF są ujemne; skumulowane NCF n skumulowane przepływy pieniężne netto łącznie z ostatnim okresem ujemnym ; NCF n+1 przepływy pieniężne netto dla okresu następującego po zmianie znaku skumulowanego NCF z ujemnego na dodatni. dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 17

18 Kryterium decyzyjne dla prostego okresu zwrotu (PP) jeżeli OZ < n gr to przedsięwzięcie inwestycyjne jest opłacalne i można je zaakceptować; jeżeli OZ > n gr to przedsięwzięcie inwestycyjne jest nieopłacalne i należy je odrzucić; jeżeli OZ = n gr to o przyjęciu lub odrzuceniu przedsięwzięcia? inwestycyjnego powinny zadecydować inne czynniki, nieuwzględnione w tej metodzie (lub inne metody). dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 18

19 Problem uwzględnienia w wartości progowej (n gr ) wszystkich okresów (metoda PP) Należy jednoznacznie określić, czy n gr obejmuje tylko okres operacyjny (eksploatacyjny), czy także okres realizacji (budowy) przedsięwzięcia inwestycyjnego. Wydaje się, że wartość progowa (graniczna) powinna obejmować wszystkie okresy cyklu życia przedsięwzięcia inwestycyjnego, łącznie z okresem realizacji (budowy). Jeżeli decydent określi wartość progową na cztery okresy roczne, oznacza to, że aby przedsięwzięcie inwestycyjne mogło być uznane za opłacalne, nakłady inwestycyjne muszą się zwrócić najpóźniej po czterech okresach (latach) liczonych od pierwszego okresu, w którym zostały poniesione pierwsze nakłady inwestycyjne. W praktyce n gr jest najczęściej określany intuicyjnie przez decydenta. dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 19

20 Zalety i wady metody prostego okresu zwrotu Zalety 1. jest prosta i zrozumiała; 2. uwzględnia wyższe ryzyko przedsięwzięć długookresowych ogranicza ryzyko; 3. sprzyja zachowaniu płynności zaangażowanych w przedsięwzięcie kapitałów (preferuje przedsięwzięcia krótkoterminowe; 4. opłacalność przedsięwzięcia jest wyrażona przez czas (miara ta lepiej przemawia do wyobraźni decydenta, gdyż jest intuicyjna). Wady 1. nie uwzględnia zmienności wartości pieniądza w czasie; 2. opiera się na zysku jako mierniku korzyści netto z przedsięwzięcia. 3. nie informuje o opłacalności przedsięwzięcia, lecz o jego płynności; 4. wymaga arbitralnego ustalenia granicznej stopy zwrotu nie jest obiektywna; 5. preferuje przedsięwzięcia o krótkim ekonomicznym cyklu życia. dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 20

21 Przykład na prosty okres zwrotu (PP) Realizowany przez firmę PARTEX projekt inwestycyjny wymaga poniesienia następujących nakładów: PLN w momencie rozpoczęcia inwestycji (rok 0), PLN w roku 1. i PLN na koniec trzeciego roku. Zdecydować o opłacalności tej inwestycji na podstawie kryterium prostego okresu zwrotu (OZ), wiedząc że: maksymalny okres zwrotu nie powinien przekroczyć 3 lat; firma zamierza uzyskać następujące wpływy: PLN na koniec pierwszego roku, PLN rok później, PLN dwa lata później i PLN na koniec czwartego roku trwania inwestycji. dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 21

22 Rozwiązanie przykładu na prosty okres zwrotu (1) Lata inwestycji Nakłady Wpływy Przepływy pieniężne netto (NCF) Skumulowane przepływy pieniężne netto NCF skumul Razem dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 22

23 Rozwiązanie przykładu na prosty okres zwrotu (2) Uzyskane wielkości podstawiamy do wzoru: OZ = n + skumulowane NCF n+ 1 _ NCF n OZ = = 2 _ lata _ 4 _ mies Odp.: Ponieważ zdyskontowany okres zwrotu inwestycji (2 lata 4 miesiące) jest krótszy od granicznego okresu zwrotu (3 lata), to analizowany projekt można realizować (jest opłacalny). dr Adam Salomon, Instytut Transportu i Handlu Morskiego UG 23

24 Dziękuję za uwagę i zapraszam za tydzień na kolejny wykład (kalkulatory wciąż będą potrzebne) 24