POLITECHNIKA KRAKOWSKA im. Tadeusza Kościuszki Wydział Inżynierii Środowiska Instytut Inżynierii i Gospodarki Wodnej Patrycja Półtorak Analiza ruchu rowerowego w Krakowie w czerwcu 2016 r. Praca inżynierska Studia Stacjonarne I stopnia Kierunek studiów: Gospodarka przestrzenna Specjalność: Praca wykonana pod kierunkiem: dr inż. Robert Szczepanek Recenzent: dr inż. Marta Cebulska Ocena pracy:... Nr pracy: 2734 Kraków, 2017
Spis treści Spis treści i 1 Wstęp 1 2 Dane o Krakowie 3 2.1 Charakterystyka miasta Kraków...................... 3 2.2 Charakterystyka sieci rowerowej w Krakowie............... 4 3 Metodyka badania ruchu rowerowego 7 3.1 Cel pomiaru................................. 7 3.2 Termin, miejsce i warunki przeprowadzenia badań............ 7 4 Wyniki pomiaru ruchu rowerowego 11 4.1 Przedstawienie wyników pomiaru..................... 11 4.1.1 Most Dębnicki............................ 11 4.1.2 Kładka Bernatka.......................... 13 4.1.3 AGH................................. 14 4.1.4 Długa................................ 16 4.1.5 Hala Targowa............................ 17 4.1.6 Aleja 29 Listopada......................... 19 4.1.7 Aleja 3 Maja............................ 20 4.1.8 Starowiślna............................. 22 4.2 Analiza pomiarów.............................. 23 4.3 Porównanie wyników badań z pomiarami przeprowadzonymi w 2015 roku 26 5 Wnioski 33 6 Zakończenie 35 Bibliografia 37 Spis rysunków 39 i
Spis tabel 41 ii
Rozdział 1 Wstęp W dzisiejszych czasach ruch rowerowy kojarzy się nam nie tylko z turystyką czy formą rozrywki, ale również odgrywa ważną rolę w systemie transportowym. Transport miejski ściśle związany jest z rozwojem techniki oraz wzrostem liczby ludności w miastach. Systemy transportowe w miastach mają za zadanie zapewnienie mieszkańcom dobrego sposobu przemieszczania się oraz bezpieczeństwa w trakcie podróży. Infrastruktura komunikacyjna jest niezbędnym elementem komunikacji samochodowej, rowerowej, pieszej, kolejowej, lotniczej i wodnej. Najbardziej rozpowszechnioną jest infrastruktura komunikacji samochodowej, z którą bardzo ściśle związana jest infrastruktura rowerowa. Jej charakterystycznymi elementami są ścieżki rowerowe oraz miejsca do zaparkowania jednośladów. Jednym z większych problemów polskich miast jest wzrost liczby samochodów na drogach. Wydzielają ogromną ilość spalin oraz powodują hałas, a uciążliwości związane z korkami uniemożliwiają swobodne przemieszczanie się. Rower jest idealnym środkiem transportu dzięki któremu można szybko dotrzeć do celu, ułatwia poruszanie się w zakorkowanych centrach miast, a także nie zanieczyszcza środowiska. Coraz więcej mieszkańców wybiera rower w komunikacji do pracy, na uczelnię czy na zakupy. Korzystają z niego zarówno młodsi jak i starsi, studenci, a nawet politycy. W Polsce udział przejazdów rowerowych w ogólnej liczbie podróży w mieście stanowi zaledwie kilka procent. W Niemczech liczba ta wynosi ponad 15%, a w Kopenhadze czy Amsterdamie blisko 30%[5]. Dlatego coraz więcej miast dba o rozwój ruchu rowerowego oraz zachęca do wybierania roweru jako środka transportu. Jednym z takich właśnie miast jest Kraków. W 2008 roku Kraków jako pierwsze miasto w Polsce wprowadziło miejską wypożyczalnię rowerową. Obecnie system KMK Bike składa się z 37 stacji oraz 340 rowerów. Władze miasta oraz organizacje rowerowe zachęcają do korzystania z dwóch kółek. Miasto Kraków wyraziło wolę do działania w tym kierunku i w 2009 roku władze miasta podpisały Kartę Brukselską, w której zobowiązały się m.in. do zwiększenia do 15% 1
ruchu rowerowego i zmniejszenia ryzyka wypadków rowerowych o połowę do 2020 roku, oraz do wzrostu natężenia pojazdów rowerowych w drodze do pracy i szkoły[3]. Według Urzędu Miasta Krakowa ruch rowerowy stanowił szacunkowo 4,5% wszystkich podróży w 2015 roku. Wzrost liczby dróg rowerowych, liczne usprawnienia dla rowerzystów tj. kontrapasy, stojaki oraz przemyślane trasy sprawiają, że ludzie z dużą przyjemnością wybierają rower do poruszania się po mieście. Celem pracy jest analiza natężenia ruchu rowerowego w Krakowie oraz zobrazowanie mocnych i słabych stron dla tego środka transportu. Badanie umożliwi ocenę wykorzystania infrastruktury rowerowej w wybranych miejscach pomiarowych w centrum Krakowa. Do osiągnięcia celu pracy zastosowano metodę badawczą w postaci pomiarów bezpośrednich natężenia ruchu. Pomiary odbyły się w różnych dniach i godzinach, by uzyskać większy obiektywizm wyników badań. 2
Rozdział 2 Dane o Krakowie 2.1 Charakterystyka miasta Kraków Kraków to miasto liczące 762,4 tys. osób[2]. Ma 327m2 powierzchni i jest drugim co do wielkości miastem w Polsce. Gęstość zaludnienia wynosi 2332 mieszkańców na kilometr kwadratowy. Liczba studentów natomiast w 2015 roku wyniosła 178,8 tys. Jest to bardzo duża liczba w porównaniu do innych miast Polski z powodu atrakcyjności Krakowa i bogatego wyboru uczelni wyższych. Ze względu na obecność dużej ilości zabytków, centrum miasta przepełnione jest turystami. Ich liczba w 2015 roku wynosiła 8,15 mln osób. Natomiast miasto odwiedziło 10 mln osób, m. in. w celach służbowych lub prywatnych, w tym osoby nocujące jak i nie nocujące w mieście[4]. Aktualnie łączna długość infrastruktury rowerowej w Krakowie wynosi ok. 168 km. Są to drogi dla rowerów, drogi dla rowerów oraz pieszych, drogi dla pieszych z dopuszczonym ruchem dla rowerów, ulice jednokierunkowe z dwukierunkowym ruchem rowerów oraz pasy ruchu dla rowerów [3]. Sieć drogowa w Krakowie na koniec 2015 roku wynosiła 1107 km, obejmująca drogi jezdniowe i ścieżki rowerowe. W mieście zbudowano 14 mostów na rzece Wiśle, które łączą dzielnice południowe z północnymi - 3 kolejowe oraz 11 drogowych z czego cztery - Zwierzyniecki, Grunwaldzki, Kotlarski i Wandy wyposażone zostały w przeznaczoną dla rowerów infrastrukturę. Natomiast Most Dębnicki posiada tymczasowe rozwiązanie dopuszczenia ruchu rowerowego chodnikiem. Zaś w Tyńcu na moście autostradowym (A4) został wprowadzony zakaz ruchu rowerów. Na rzece Wiśle znajdują się również dwie kładki pieszo-rowerowe. Jedna z nich zlokalizowana jest w Tyńcu, a druga stanowi przejście między dzielnicą Kazimierz, a Podgórze w Krakowie. W obrębie Krakowa zlokalizowane są dwa lotniska. Międzynarodowy Port Lotniczy im. Jana Pawła II w Balicach, który jest drugim największym pod względem liczby przewozów pasażerskich portem lotniczym w Polsce. Kolejnym lotniskiem w powiecie jest lotnisko sportowe Aeroklubu Krakowskiego w Pobiedniku (gmina Igołomia- Wawrzeńczyce). Dzięki różnorodności rejonów geograficznych Powiat Krakowski szczycić się może 3
zarówno terenami o niemal górskim charakterze, jak Ojcowski Park Narodowy, jak i typowymi dla równin widokami pól uprawnych. Dlatego jest to idealny teren do jazdy rowerem, do wycieczek poza miasto, a także codziennych podróży do pracy, czy szkoły. 2.2 Charakterystyka sieci rowerowej w Krakowie W dawnym mieście Nowa Huta (dziś dzielnica Krakowa), w latach 50-tych powstała pierwsza infrastruktura rowerowa. Kolejne ścieżki dla rowerów pojawiły się w latach 70-tych przy Rondzie Mogilskim, al. Powstania Warszawskiego oraz wzdłuż Al. Pokoju. W 1979 roku Kraków jako jedno z pierwszych miast na świecie usunęło ze ścisłego centrum ruch samochodowy. Obecnie w centrum Krakowa wprowadzone zostały strefy ograniczonego dostępu, a także strefy płatnego parkowania. Jedna z najdłuższych ulic wyłącznie pieszych w Krakowie wynosi 3,7 km. Na podstawie badań Urzędu Miasta Krakowa z listopada 2013 roku wynika, iż transport zbiorowy wynosił 36,3% przemieszczeń w podróżach ogółem. Samochody stanowiły 33,7%, a ruch pieszy 28,4%. Podróże rowerem stanowiły 1,2%. Natomiast udział transportu zbiorowego w podróżach niepieszych stanowił 50,7%. Podróże samochodem wyniosły 47%, a rowerem 1,7%[3]. Dokumenty planistyczne zawierające przebieg tras rowerowych istnieją w Krakowie od lat 90-tych. Od 2010 roku obowiązuje dokument Studium Tras Rowerowych, który określa przebieg 19 tras. Są ta główne trasy oraz uzupełniające łącznikowe. Tabela 1: Łączna długość infrastruktury rowerowej w Krakowie[3] L.p Rodzaj infrastruktury rowerowej Długość 1 Drogi dla rowerów (znak C-13) 93 km 2 Drogi dla rowerów i pieszych (znak C-13/16) 33 km 3 Chodniki z dopuszczonym ruchem rowerów 23 km 4 Dopuszczony ruch rowerów pod prąd (ponad 70 ulic) 17 km z dopuszczonym ruchem rowerów 5 Ulice z ograniczeniem prędkości do 30 km/godz. lub mniej 1,8 km 6 Ulice z ograniczeniem prędkości do 30 km/godz. lub mniej Brak danych 7 Razem infrastruktura rowerowa wydzielona (1 + 2 + 3) 149 km 8 Razem całość infrastruktury rowerowej liniowej (1 + 2 + 4 168 km + 5) 9 Długość dróg publicznych 1100,78 km 10 Długość dróg publicznych i niepublicznych łącznie 1382,68 km 11 Infrastruktura rowerowa jako procent długości dróg 15% publicznych 12 Infrastruktura rowerowa jako procent długości dróg ogółem 12% Miasto sfinansowało 1600 sztuk stojaków rowerowych dostępnych dla wszystkich. Każdy stojak posiada miejsce dla dwóch rowerów, co daje w sumie ok. 3200 miejsc 4
parkingowych. Dużą liczbę miejsc postojowych dla rowerów zapewniają prywatni inwestorzy pod sklepami. Infrastruktura drogowa w Krakowie w większości jest dobrej jakości, ale występuje kilka problemów takich jak[3]: nierówności nawierzchni uskoki na styku dróg dla rowerów i jezdni brak oznakowania poziomego podłużnego na drogach dla rowerów, które powoduje gorszą orientację pieszych i rowerzystów, oddzielenie drogi dla rowerów od chodnika nie jest z reguły wykonywane poprawnie i w wielu przypadkach może zagrażać uczestnikom ruchu nieprawidłowe oznakowanie niektórych przejazdów dla rowerzystów. Istnieje również wiele innowacyjnych rozwiązań infrastruktury rowerowej m.in.[3]: Samodzielne wloty drogi dla rowerów w skrzyżowanie, Pasy ruchu dla rowerów tzw. filtrujące, prowadzące rowerzystów na skrzyżowaniu na wprost i zlokalizowane po lewej stronie pasa ruchu ogólnego przy nakazie skrętu w prawo dla pozostałych pojazdów (ul. Starowiślna, ul. Dunin-Wąsowicza), Droga dla rowerów w tunelu pod dworcem kolejowym z pochylniami umożliwiającymi wjazd każdym rodzajem roweru bezpośrednio na peron, Kładki pieszo-rowerowe (dwie przez Wisłę, jedna nad al. Powstańców Śląskich), Estakada tramwajowo-rowerowa długości ok. 1 km nad torami kolejowymi, Liczne połączenia dróg dla rowerów z jezdniami dróg serwisowych co utrzymuje ciągłość i przejezdność (ul. Lema, ul. Meissnera, ul. Kuklińskiego), Droga dla rowerów utrzymująca tę samą stronę drogi na odcinku ok. 6 km(mogilska, Jana Pawła II), Skrzyżowanie z kolizyjnymi, sterowanymi przejazdami dla rowerzystów w poziomie jezdni mimo ruchu pieszego (Rondo Czyżyńskie), Rowerowe przystanki wiedeńskie, Stojaki rowerowe w kształcie litery U umieszczane w jezdni, w tym w obszarze skrzyżowań, gdzie rowery są lepiej monitorowane społecznie a stojaki uniemożliwiają nielegalne parkowanie samochodów i poprawiają widoczność. Miasto Kraków stara się poprawiać warunki ruchu rowerowego. W 2007 roku Rada Miasta przyjęła nową politykę transportową na lata 2007-2015, która mówiła o wzroście ruchu rowerowego oraz budowie infrastruktury rowerowej. W maju 2014 roku większość mieszkańców Krakowa głosowała w referendum za rozbudową infrastruktury rowerowej. W 2015r. Zarząd Infrastruktury Komunalnej i Transportowej w Krakowie przygotował projekt planu budowy dróg dla rowerów i został przedstawiony radnym. Z rekomendowanych zadań zrealizowano drogi dla rowerów przy ul. Wadowickiej i Wielickiej, lecz nie są one w pełni funkcjonalne. Natężenie ruchu rowerowego w Krakowie wzrasta z roku na rok, co potwierdzają dane z lat ubiegłych. Kompleksowe Badania Ruchu z roku 1994 wykazały 1,6% udzia- 5
łu rowerów w podróżach. KBR z roku 2003 wykazał udział na poziomie 2,0%. KBR wykonany w listopadzie 2013 wykazał regres - 1,2% podróży rowerem. Jednak w związku z tym, że pomiary były prowadzone niezgodnie z zasadami opisanymi w Niebieskiej Księdze transportu (program JASPERS), Urząd Miasta Krakowa zlecił dodatkowe pomiary, wykonane w czerwcu 2015 roku. Na ich podstawie Urząd Miasta Krakowa szacuje udział przejazdów rowerem na 4,5% wszystkich podróży [3]. 6
Rozdział 3 Metodyka badania ruchu rowerowego 3.1 Cel pomiaru Wzrost liczby dróg rowerowych, liczne usprawnienia dla rowerzystów tj. kontrapasy, stojaki oraz przemyślane trasy sprawiają, że ludzie z dużą przyjemnością wybierają rower do poruszania się po mieście. Czy w Krakowie ruch rowerowy wzrasta? Gdzie jest największe natężenie ruchu, a gdzie najmniejsze? Co można ulepszyć? Pomiary natężenia ruchu rowerowego będą idealną odpowiedzią na te, jak i inne pytania. Wiedza, uzyskana z pomiarów pozwoli rozwijać i udoskonalać infrastrukturę rowerową. Takie badania dostarczają pomysły, które powinny być realizowane w projektowaniu sieci dróg rowerowych, w miejscach w których są najbardziej konieczne. 3.2 Termin, miejsce i warunki przeprowadzenia badań Badanie ruchu rowerowego przeprowadzone zostało w czerwcu 2016 roku. Były to dni powszednie od poniedziałku do czwartku - od 20 do 23 czerwca oraz 27 do 30 czerwca. Zrezygnowano z pomiarów w piątek oraz weekend, gdyż są to dni, w których zachowania komunikacyjne mogą należeć do nietypowych. Przeprowadzone badania powiedzą o liczbie pojazdów przejeżdżających w określonej godzinie przez dany punkt. Badanie zostało wykonane w centrum, gdyż to właśnie tutaj występuje najwięcej celów podróży. Wprowadzenie infrastruktury rowerowej w centrum Krakowa jest cennym rozwiązaniem, a jednocześnie najtrudniejszym. Pomiary przeprowadzone zostały w 8 wybranych lokalizacjach istotnych pod względem komunikacyjnym dla ruchu rowerowego. Punkty pomiarowe zaznaczono na mapie Krakowa (rys.1). 7
Rysunek 1: Lokalizacja punktów pomiaru ruchu rowerowego w Krakowie Źródło mapy: http://www.openstreetmap.org 8
Na początku zostały wykonane 2 pomiary 13-godzinne, na ich podstawie wyznaczono 2 przedziały czasowe, które cechują się najwyższym natężeniem ruchu rowerowego. Godziny szczytu wypadały dla pory porannej od godziny 7:00 do 11:00 i dla pory popołudniowej od godziny 16:00 do 20:00. W kolejnym etapie pomiary zostały wykonane w 6 miejscach pomiarowych w wyznaczonych godzinach szczytu porannego oraz szczytu popołudniowego. Wyniki pomiarów zostały zapisane w programie Microsoft Excel. Tabela 2 zawiera 8 miejsc pomiarowych z uwzględnieniem liczby godzin oraz daty wykonywanego badania. Tabela 2: Punkty pomiarowe L.p Nazwa miejsca Liczba godzin [h] Data pomiaru 1 Most Dębnicki 13 20.06.2016r. 2 Kładka Bernatka 13 21.06.2016r. 3 AGH 8 22.06.2016r. 4 Długa 8 23.06.2016r. 5 Hala Targowa 8 27.06.2016r. 6 Al. 29 Listopada 8 28.06.2016r. 7 Al. 3 Maja 8 29.06.2016r. 8 Starowiślna 8 30.06.2016r. Warunki atmosferyczne w czerwcu sprzyjają wykorzystywaniu rowerów do celów turystycznych i rekreacyjnych. Większość dni była słoneczna z okresowymi opadami deszczu. Pogoda była korzystna, co oznacza temperaturę nie spadającą poniżej 8 C, przy słonecznej, bądź pochmurnej aurze, przy nie występujących opadach atmosferycznych oraz prędkości wiatru nie przekraczającej 15 km/h. Ze względu na wybrany miesiąc przeprowadzenia pomiarów pogoda nie stanowiła przeszkody dla jazdy na rowerze. W 4 punktach pomiarowych wystąpiły przelotne opady deszczu. Były to: Most Dębnicki - 20.06.2016r. godz. 8:30 Hala Targowa - 27.06.2016r. godz. 7:30 Al. 29 Listopada - 28.06.2016r. godz. 9:00 Starowiślna - 30.06.2016r. godz. 18:30 9
Rozdział 4 Wyniki pomiaru ruchu rowerowego 4.1 Przedstawienie wyników pomiaru W pierwszym etapie zostały przeprowadzone badania 13-godzinne w 2 punktach pomiarowych Most Dębnicki i Kładka Bernatka. Następnych 6 pomiarów zostało wykonanych w ciągu 8 godzin AGH, Długa, Hala Targowa, Aleja 29 Listopada, Aleja 3 Maja i Starowiślna. W trakcie przeprowadzonych pomiarów w sumie doliczono się 11 444 rowerzystów. W godzinach popołudniowych zanotowano więcej przejeżdżających niż w godzinach porannych. W czasie 8 godzin trwania pomiarów najwięcej rowerzystów odnotowano na Moście Dębnickim. Ich liczba wyniosła 2830. Natomiast najmniej użytkowników roweru doliczono się przy Hali Targowej. W ciągu 8 godzin przejechało tam 315 osób. 4.1.1 Most Dębnicki Pomiar został wykonany 20.06.2016r. w godzinach od 7:00 do 20:00. Pogoda była słoneczna z przelotnymi opadami. Rowerzyści poruszali się po chodniku oraz jezdni. Przez Most Dębnicki przejechało w sumie 3983 rowerzystów w ciągu 13 godzin. W tabeli 3 przedstawiono dane jakie uzyskano podczas pomiaru, które następnie zilustrowano na rysunku 3. 11
Rysunek 2: Kierunek ruchu rowerzystów na Moście Dębnickim Tabela 3: Wyniki pomiarów natężenia ruchu rowerowego w punkcie Most Dębnicki Kierunek A B Ogółem Suma 1939 2044 3983 Szczyt poranny [P/4h] 763 636 1399 Szczyt popołudniowy [P/4h] 675 756 1431 Godzina szczytu porannego [P/h] 277 234 511 Godzina szczytu popołudniowego [P/h] 199 216 383 Rysunek 3: Natężenie ruchu rowerowego w punkcie Most Dębnicki 12
Rysunek 3 przedstawia natężenie ruchu rowerowego w lokalizacji Most Dębnicki w poszczególnych godzinach dnia. Czerwoną obwódką zostały oznaczone godziny, w których odnotowano największe natężenie ruchu. Można zauważyć, że najwięcej osób przejeżdżało w godzinach 7:30 8:30 oraz 17:00 18:00. Wiąże się to z występowaniem w tym czasie tzw. godzin szczytu, gdzie najwięcej ludzi zmierza do pracy, czy też szkoły. Najmniej rowerzystów odnotowano natomiast między godziną 14:00, a 14:30. 4.1.2 Kładka Bernatka Pomiar został wykonany 21.06.2016r. w godzinach od 7:00 do 20:00. Pogoda była słoneczna. Przez Kładkę Bernatka w ciągu 13 godzin przejechało 2478 rowerzystów. Tabela 4 przedstawia wyniki z pomiarów, które zostały zaznaczone na rysunku 5. Rysunek 4: Kierunek ruchu rowerzystów na Kładce Bernatka Tabela 4: Wyniki pomiarów natężenia ruchu rowerowego w punkcie Kładka Bernatka Relacja A B Ogółem Suma 1247 1231 2478 Szczyt poranny [P/4h] 365 270 635 Szczyt popołudniowy [P/4h] 611 623 1234 Godzina szczytu porannego [P/h] 121 94 206 Godzina szczytu popołudniowego [P/h] 183 189 360 13
Rysunek 5: Natężenie ruchu rowerowego w punkcie Kładka Bernatka Rysunek 5 obrazuje, jaka ilość rowerzystów przejechała w punkcie Kładka Bernatka w poszczególnych godzinach dnia. Analizując, najwięcej osób przejeżdżało w godzinach 7:30 8:30 oraz 18:00 19:00. Wysoka liczba rowerzystów w późnych godzinach popołudniowych wynika z bliskości Bulwarów Wiślanych, gdzie wiele osób wybiera rower w celach rekreacyjnych. Najmniej osób natomiast przejechało między godziną 11:00, a 11:30. 4.1.3 AGH Pomiar został wykonany 22.06.2016r. w godzinach od 7:00 do 11:00 oraz od 16:00 do 20:00. Pogoda była słoneczna, bez zachmurzeń. Rowerzyści poruszali się po jezdni, chodniku oraz drodze rowerowej. W punkcie AGH w ciągu 8 godzin przejechało 730 rowerzystów. Tabela 5 przedstawia dane jakie uzyskano podczas pomiaru. Wyniki zilustrowano na rysunku 7. Na rysunku 7 została przedstawiona ilość rowerzystów zanotowana w poszczególnych godzinach dnia w punkcie pomiarowym AGH. Widzimy, że najwięcej osób odbywało podróże w godzinach 8:00 9:00 oraz 16:00 17:00. Najmniej natomiast między godziną 19:30, a 20:00. 14
Rysunek 6: Kierunek ruchu rowerzystów przy AGH Tabela 5: Wyniki pomiarów natężenia ruchu rowerowego w punkcie AGH Relacja A B Ogółem Suma 408 322 730 Szczyt poranny [P/4h] 222 163 385 Szczyt popołudniowy [P/4h] 186 159 345 Godzina szczytu porannego [P/h] 78 56 134 Godzina szczytu popołudniowego [P/h] 57 54 109 Rysunek 7: Natężenie ruchu rowerowego w punkcie AGH 15
4.1.4 Długa Pomiar został wykonany 23.06.2016r. w godzinach od 7:00 do 11:00 oraz od 16:00 do 20:00. Pogoda była słoneczna. Rowerzyści poruszali się po jezdni oraz chodniku. W ciągu 8 godzin przez punkt pomiarowy na ul. Długiej przejechało 686 rowerzystów. W tabeli 6 przedstawiono dane jakie uzyskano podczas pomiaru, które następnie zilustrowano na rysunku 9. Rysunek 8: Kierunek ruchu rowerzystów przy ul. Długa Tabela 6: Wyniki pomiarów natężenia ruchu rowerowego w punkcie Długa Relacja A B Ogółem Suma 334 352 686 Szczyt poranny [P/4h] 103 153 256 Szczyt popołudniowy [P/4h] 231 199 430 Godzina szczytu porannego [P/h] 44 64 108 Godzina szczytu popołudniowego [P/h] 78 68 146 16
Rysunek 9: Natężenie ruchu rowerowego w punkcie Długa Rysunek 9 przedstawia ilość rowerzystów przejeżdżających przez ul. Długą w godzinach szczytu porannego i popołudniowego. Można zauważyć, że najwięcej osób przejeżdżało w godzinach 7:30 8:30 oraz 17:00 18:00. Najmniej natomiast między godziną 10:30, a 11:00. 4.1.5 Hala Targowa Pomiar został wykonany 27.06.2016r. w godzinach od 7:00 do 11:00 oraz od 16:00 do 20:00. Pogoda była słoneczna z małymi, przelotnymi opadami deszczu. Rowerzyści poruszali się po jezdni, chodniku oraz ścieżce rowerowej. Przez punkt pomiarowy Hala Targowa przejechało 315 rowerzystów w ciągu 8 godzin. W tabeli 7 przedstawiono wyniki uzyskane podczas pomiaru, a następnie zilustrowano na rysunku 11. 17
Rysunek 10: Kierunek ruchu rowerzystów przy Hali Targowej Tabela 7: Wyniki pomiarów natężenia ruchu rowerowego w punkcie Hala Targowa Relacja A B Ogółem Suma 156 159 315 Szczyt poranny [P/4h] 70 58 128 Szczyt popołudniowy [P/4h] 86 101 187 Godzina szczytu porannego [P/h] 22 17 39 Godzina szczytu popołudniowego [P/h] 27 35 62 Rysunek 11: Natężenie ruchu rowerowego w punkcie Hala Targowa 18
Na rysunku 11 zostało przedstawione natężenie ruchu rowerowego w poszczególnych godzinach dnia w punkcie Hala Targowa. Największą liczbę rowerzystów uzyskano w godzinach 8:00 9:00 oraz 17:00 18:00. Najmniejszą natomiast między godziną 7:30, a 8:00, co może być spowodowane lekkimi opadami w tym czasie. 4.1.6 Aleja 29 Listopada Pomiar został wykonany 28.06.2016r. w godzinach od 7:00 do 11:00 oraz od 16:00 do 20:00. Pogoda była słoneczna z przelotnymi opadami deszczu. Rowerzyści poruszali się po chodniku oraz drodze dla rowerów. Na Al. 29 Listopada odnotowano w sumie 847 rowerzystów. Tabela 8 zawiera dane jakie uzyskano podczas badań, które zostały zilustrowane na rysunku 13. Rysunek 12: Kierunek ruchu rowerzystów na Alei 29 Listopada Tabela 8: Wyniki pomiarów natężenia ruchu rowerowego w punkcie Aleja 29 Listopada Relacja A B Ogółem Suma 486 361 847 Szczyt poranny [P/4h] 263 119 382 Szczyt popołudniowy [P/4h] 223 242 465 Godzina szczytu porannego [P/h] 87 55 142 Godzina szczytu popołudniowego [P/h] 75 84 159 19
Rysunek 13: Natężenie ruchu rowerowego w punkcie Aleja 29 Listopada Rysunek 13 przedstawia ilość rowerzystów poruszających się na Al. 29 Listopada w poszczególnych godzinach dnia. Można zauważyć, że najwięcej osób przejeżdżało w godzinach 7:00 8:00 oraz 16:00 17:00. Najmniej natomiast między godziną 10:30, a 11:00. 4.1.7 Aleja 3 Maja Pomiar został wykonany 29.06.2016r. w godzinach od 7:00 do 11:00 oraz od 16:00 do 20:00. Pogoda była słoneczna. Rowerzyści poruszali się po chodniku oraz drodze dla rowerów. Przez Aleję 3 Maja w ciągu 8 godzin przejechało 1564 rowerzystów. W tabeli 9 zawarte są wyniki z pomiarów. Natężenie ruchu zostało przedstawione na rysunku 15. 20
Rysunek 14: Kierunek ruchu rowerzystów na Alei 3 Maja Tabela 9: Wyniki pomiarów natężenia ruchu rowerowego w punkcie Aleja 3 Maja Relacja A B Ogółem Suma 729 835 1564 Szczyt poranny [P/4h] 313 354 667 Szczyt popołudniowy [P/4h] 416 481 897 Godzina szczytu porannego [P/h] 109 120 226 Godzina szczytu popołudniowego [P/h] 133 165 298 Rysunek 15: Natężenie ruchu rowerowego w punkcie Aleja 3 Maja 21
Rysunek 15 przedstawia natężenie ruchu rowerowego na Al. 3 Maja. Największa ilość podróży rowerem odbywała się w godzinach 7:30 8:30 oraz 16:30 17:30. Natomiast najmniejszą liczbę rowerzystów odnotowano między godziną 10:30, a 11:00. 4.1.8 Starowiślna Pomiar został wykonany 30.06.2016r. w godzinach od 7:00 do 11:00 oraz od 16:00 do 20:00. Pogoda była słoneczna. Rowerzyści poruszali się po jezdni, chodniku oraz drodze dla rowerów. Przez punkt Starowiślna przejechało 1564 rowerzystów w ciągu 8 godzin. W tabeli 10 przedstawiono dane jakie uzyskano podczas pomiaru, które następnie zilustrowano na rysunku 17. Rysunek 16: Kierunek ruchu rowerzystów na ul. Starowiślnej Tabela 10: Wyniki pomiarów natężenia ruchu rowerowego w punkcie Starowiślna Relacja A B Ogółem Suma 421 420 841 Szczyt poranny [P/4h] 201 137 338 Szczyt popołudniowy [P/4h] 220 283 503 Godzina szczytu porannego [P/h] 68 46 112 Godzina szczytu popołudniowego [P/h] 79 86 161 22
Rysunek 17: Natężenie ruchu rowerowego w punkcie Starowiślna Rysunek 17 przedstawia ilość rowerzystów przejeżdżających przez Starowiślną w poszczególnych godzinach dnia. Można zauważyć, że najwięcej osób przejeżdżało w godzinach 8:30 9:30 oraz 16:30 17:30. Najmniejsza liczba osób przejechała natomiast między godziną 10:30, a 11:00. 4.2 Analiza pomiarów Na podstawie analizy wyników pomiarów natężenia ruchu rowerowego w ciągu 8 dni pomiarowych zanotowano łącznie 11 444 rowerzystów. Liczba rowerzystów w każdej z badanych lokalizacji została przedstawiona na rysunku 18. 23
Rysunek 18: Natężenie ruchu rowerowego liczba rowerzystów w ośmiu punktach pomiarowych Analizując wyniki można zauważyć, że godziny szczytu porannego, jak i popołudniowego w każdym miejscu pomiarowym wypadały w innych godzinach. Największą liczbę rowerzystów godzinach porannych, jak i popołudniowych odnotowano na Moście Dębnickim, a najmniejszą na Hali Targowej. Jest to spowodowane różną lokalizacją punktów i różnym natężeniem ruchu. Im bliżej miejsc pracy i szkoły, tym godziny szczytu przypadały wcześniej. Natomiast jeżeli lokalizacja była blisko miejsc rekreacyjnych oraz bogatych turystycznie, tym szczyt wypadł w późniejszej godzinie. Wzrost natężenia ruchu można zauważyć między godziną 7:30, a 8:00. W każdej z lokalizacji spadek liczby rowerzystów odnotowano w godzinach 10:00 10:30 oraz w godzinach wieczornych przed godziną 20:00. 24
Rysunek 19: Natężenie ruchu rowerowego suma dla wszystkich kierunków w ośmiu punktach pomiarowych W godzinach szczytu porannego zaobserwowano najwyższy odsetek rowerzystów między godziną 7:30, a 8:30. Ich liczba wynosiła 1431. W godzinach szczytu popołudniowego najwyższy odsetek rowerzystów odnotowano między godziną 17:00, a 18:00 i wynosił 1589 osób. Najmniejszą liczbę użytkowników dwóch kółek odnotowano między godziną 10:30, a 11:00. Ich liczba w sumie wyniosła 298 osób. Widać wyraźnie, że w godzinach popołudniowych liczba rowerzystów wzrasta. Spowodowane jest to większą ilością wolnego czasu, który mieszkańcy poświęcają na wypoczynek. Mieszkańcy wolą odbywać podróże rekreacyjne, czy turystyczne popołudniu, niż rano. W godzinach porannych ruch rowerowy wiąże się głównie z podróżami do pracy, szkoły, natomiast popołudniu związany jest z aktywnością fizyczną oraz wypoczynkiem. 25
4.3 Porównanie wyników badań z pomiarami przeprowadzonymi w 2015 roku Część miejsc pomiarowych pokrywa się z punktami z pomiarów natężenia ruchu rowerowego przeprowadzonymi przez firmę EKKOM na zlecenie Miasta Kraków latem w 2015 roku.[1] Istnieje możliwość szacunkowego porównania jak zmieniła się liczba rowerzystów w ciągu roku. Poniżej obrazowo przedstawiono ruch rowerowy w badanych miejscach w roku 2015 w porównaniu do roku bazowego 2016. Litery A i B na zwrotach strzałek oznaczają dany kierunek, w którym odbywały się podróże. Natomiast liczby przy strzałkach oznaczają następująco: kolor niebieski - liczba rowerzystów w roku 2015 kolor czerwony - liczba rowerzystów w roku 2016 Na Moście Dębnickim (Rys.21) ruch rowerowy wzrósł o 1191 osób w godzinach szczytu w porównaniu do roku 2015. Rysunek 20: Liczba rowerzystów w obu kierunkach na Moście Dębnickim w godzinach szczytu w latach 2015 i 2016 26
Rysunek 21: Liczba rowerzystów na Moście Dębnickim w godzinach szczytu w roku 2015 i 2016 Natężenie ruchu rowerowego wzrosło o 582 osoby także na Kładce Bernatka (Rys.23). Rysunek 22: Liczba rowerzystów w obu kierunkach na Kładce Bernatka w godzinach szczytu w latach 2015 i 2016 27
Rysunek 23: Liczba rowerzystów na Kładce Bernatka w godzinach szczytu w roku 2015 i 2016 Odnotowano także wzrost ruchu rowerowego na Al. 29 Listopada (Rys.25). W godzinach szczytu w 2015 roku naliczono w sumie 736 rowerzystów, a obecnie ich liczba wyniosła 847. Rysunek 24: Liczba rowerzystów w obu kierunkach na Alei 29 Listopada w godzinach szczytu w latach 2015 i 2016 28
Rysunek 25: Liczba rowerzystów na Alei 29 Listopada w godzinach szczytu w roku 2015 i 2016 W punkcie AGH wzrost był nieznaczny w 2015r. w godzinach szczytu wyniósł 628 rowerzystów, a obecnie 730. (Rys.27) Rysunek 26: Liczba rowerzystów w obu kierunkach w punkcie AGH w godzinach szczytu w latach 2015 i 2016 29
Rysunek 27: Liczba rowerzystów w punkcie AGH w godzinach szczytu w roku 2015 i 2016 W lokalizacji Starowiślna również wzrosła liczba rowerzystów w 2015r. zanotowano 696 rowerzystów, a w roku 2016-841. (Rys. 29) Rysunek 28: Liczba rowerzystów w obu kierunkach w punkcie Starowiślna w godzinach szczytu w latach 2015 i 2016 30
Rysunek 29: Liczba rowerzystów w punkcie Starowiślna w godzinach szczytu w roku 2015 i 2016 31
Rozdział 5 Wnioski Badanie zostało przeprowadzone w celu sprawdzenia jak w przeciągu roku zmieniło się natężenie ruchu rowerowego w Krakowie. Zainteresowanie rowerem wśród mieszkańców rośnie z roku na rok. Z analizy porównawczej wynika, iż w roku 2015 zanotowano w sumie 4986 rowerzystów w ciągu 8 godzin pomiarowych, a w 2016 roku liczba ta wzrosła do 7117. Natężenie ruchu rowerowego wzrosło o 43%. W roku 2015, jak również w roku 2016 w godzinach szczytu popołudniowego odnotowano większe natężenie ruchu, niż w godzinach porannych. Największy wzrost natężenia ruchu zanotowano na Moście Dębnickim. Różnica z rokiem poprzednim wynosi 1191 rowerzystów. Most stanowi istotne połączenie między dzielnicą Podgórze Zachód, a Śródmieściem. Poprzez wprowadzenie kontrapasów w 2015 roku, na ulicy Madalińskiego, która stanowi dojazd do mostu oraz na ulicy Barskiej, dzięki której można ominąć fragment ulicy Konopnickiej, wzrosła liczba rowerzystów. Na Kładce Bernatka także odnotowano wzrost ruchu rowerowego. Różnica wyniosła 582 rowerzystów. Głównym problemem na Kładce Bernatka są piesi, którzy poruszają się po części przeznaczonej dla rowerzystów. We wrześniu 2015 roku ulepszono organizację ruchu. Poprawiono poziome oznakowania od strony dzielnicy Kazimierz, natomiast od strony dzielnicy Podgórze została wprowadzona strefa zamieszkania na ulicy Brodzińskiego, dzięki której ruch został znacznie uspokojony, co prawdopodobnie wpłynęło na wzrost liczby rowerzystów w tym obszarze. Na Alei 29 Listopada liczba rowerzystów wzrosła o 111. W październiku b.r. wprowadzono przejazdy rowerowe na wszystkich przejściach dla pieszych na Al. 29 Listopada, aby rowerzyści nie musieli zsiadać z pojazdów. Na przystanku Prandoty zastosowano kontrapas, co powinno usprawnić komunikację w tym rejonie. Najmniejszy przyrost ruchu rowerowego odnotowano w miejscu pomiarowym AGH. Liczba podróżujących w 2016 roku była o 102 osoby większa niż w roku 2015. Rowerzyści poruszający się po mieście napotykają wiele niedogodności. Mimo to konkurencyjność czasowa na jaką pozwala nam rower jest bardzo wysoka w porównaniu do innych form lokomocji. 33
Rozdział 6 Zakończenie Rower na przestrzeni lat stał się idealnym zamiennikiem dla samochodu czy komunikacji zbiorowej. Jest szybkim, wygodnym, ale przede wszystkim ekologicznym środkiem transportu. Miesiąc czerwiec to czas, kiedy natężenie ruchu rowerowego jest dość duże, pogoda jest słoneczna i wszyscy bardzo chętnie spędzają czas na zewnątrz. Bardzo dobrym motywatorem do wykonywania aktywności fizycznej na rowerze jest rozwijająca się infrastruktura rowerowa w mieście. Wyniki pomiarów pokazują, że ruch rowerowy w Krakowie ma głównie formę komunikacyjną. Wysoka liczba rowerzystów w godzinach szczytu porannego świadczy o atrakcyjności roweru wśród pracujących i uczących się, gdzie połączenia transportem publicznym w godzinach porannych są wciąż uciążliwe. Każdy z nas chce w jak najkrótszym czasie odbyć podróż do wyznaczonego celu. Analizując dwa okresy pomiarowe rok 2015 oraz 2016, można dojść do wniosku, że ilość rowerzystów rośnie z roku na rok. Wzrost natężenia ruchu rowerowego o 43% w przeciągu roku świadczy o coraz większym zainteresowaniu jednośladami wśród mieszkańców Krakowa. Polepszenie infrastruktury rowerowej, wydłużenie ścieżek rowerowych i wyznaczenie bardzo atrakcyjnych turystycznie oraz krajobrazowo tras spowodowało wzrost podróżujących rowerem. Wpłynęły również na to akcje promujące aktywny wypoczynek oraz zmiana nastawienia Polaków do aktywności sportowej i dbania o kondycję. Kraków jako miasto uniwersyteckie, z bogatą historią i atrakcyjnymi zabytkami ma duże perspektywy na miano jednej z rowerowych stolic Polski. Wszystko zależeć będzie od władz, czy konsekwentnie dokonają przyjętych postanowień dotyczących rozwoju infrastruktury rowerowej. 35
Bibliografia [1] Janusz Bohatkiewicz, Sebastian Biernacki, Maciej Hałucha. Pomiary natężenia ruchu rowerowego w krakowie. 2015. [2] Agata Chełstowska, Wydział Rozwoju Miasta. Liczby o krakowie. Dostęp 30.11.2016r., 2016. http://www.krakow.pl/biznes/1140,artykul,liczby_o_ krakowie.html. [3] Stowarzyszenie Miasta dla rowerów. Raport o stanie rozwoju ruchu rowerowego w krakowie 2015. Dostęp 01.12.2016r., 2016. http://miastadlarowerow.pl/ imgekoprojekty/files/raporty2016/raport_krakow.pdf. [4] Urząd Miasta Krakowa. Kraków w liczbach 2015. Wydział Rozwoju Miasta, 2016. [5] Ryszard Rakower, Jędrzej Gadziński Jakub Łabędzki. Konkurencyjność ruchu rowerowego w przestrzeni miejskiej. Transport miejski i regionalny, 02/2011:31 38, 2011. http://tmir.sitkrp.org.pl/tmir/images/pdf/2011/gazeta02_2011_ druk.pdf. 37
Spis rysunków 1 Lokalizacja punktów pomiaru ruchu rowerowego w Krakowie Źródło mapy: http://www.openstreetmap.org................ 8 2 Kierunek ruchu rowerzystów na Moście Dębnickim.............. 12 3 Natężenie ruchu rowerowego w punkcie Most Dębnicki........... 12 4 Kierunek ruchu rowerzystów na Kładce Bernatka.............. 13 5 Natężenie ruchu rowerowego w punkcie Kładka Bernatka.......... 14 6 Kierunek ruchu rowerzystów przy AGH.................... 15 7 Natężenie ruchu rowerowego w punkcie AGH................. 15 8 Kierunek ruchu rowerzystów przy ul. Długa................. 16 9 Natężenie ruchu rowerowego w punkcie Długa................ 17 10 Kierunek ruchu rowerzystów przy Hali Targowej............... 18 11 Natężenie ruchu rowerowego w punkcie Hala Targowa............ 18 12 Kierunek ruchu rowerzystów na Alei 29 Listopada.............. 19 13 Natężenie ruchu rowerowego w punkcie Aleja 29 Listopada......... 20 14 Kierunek ruchu rowerzystów na Alei 3 Maja................. 21 15 Natężenie ruchu rowerowego w punkcie Aleja 3 Maja............ 21 16 Kierunek ruchu rowerzystów na ul. Starowiślnej............... 22 17 Natężenie ruchu rowerowego w punkcie Starowiślna............. 23 18 Natężenie ruchu rowerowego liczba rowerzystów w ośmiu punktach pomiarowych.................................... 24 19 Natężenie ruchu rowerowego suma dla wszystkich kierunków w ośmiu punktach pomiarowych............................. 25 20 Liczba rowerzystów w obu kierunkach na Moście Dębnickim w godzinach szczytu w latach 2015 i 2016.......................... 26 21 Liczba rowerzystów na Moście Dębnickim w godzinach szczytu w roku 2015 i 2016...................................... 27 22 Liczba rowerzystów w obu kierunkach na Kładce Bernatka w godzinach szczytu w latach 2015 i 2016.......................... 27 23 Liczba rowerzystów na Kładce Bernatka w godzinach szczytu w roku 2015 i 2016...................................... 28 39
24 Liczba rowerzystów w obu kierunkach na Alei 29 Listopada w godzinach szczytu w latach 2015 i 2016.......................... 28 25 Liczba rowerzystów na Alei 29 Listopada w godzinach szczytu w roku 2015 i 2016...................................... 29 26 Liczba rowerzystów w obu kierunkach w punkcie AGH w godzinach szczytu w latach 2015 i 2016.............................. 29 27 Liczba rowerzystów w punkcie AGH w godzinach szczytu w roku 2015 i 2016 30 28 Liczba rowerzystów w obu kierunkach w punkcie Starowiślna w godzinach szczytu w latach 2015 i 2016.......................... 30 29 Liczba rowerzystów w punkcie Starowiślna w godzinach szczytu w roku 2015 i 2016...................................... 31 40
Spis tabel 1 Łączna długość infrastruktury rowerowej w Krakowie[3]........... 4 2 Punkty pomiarowe............................... 9 3 Wyniki pomiarów natężenia ruchu rowerowego w punkcie Most Dębnicki. 12 4 Wyniki pomiarów natężenia ruchu rowerowego w punkcie Kładka Bernatka 13 5 Wyniki pomiarów natężenia ruchu rowerowego w punkcie AGH...... 15 6 Wyniki pomiarów natężenia ruchu rowerowego w punkcie Długa...... 16 7 Wyniki pomiarów natężenia ruchu rowerowego w punkcie Hala Targowa.. 18 8 Wyniki pomiarów natężenia ruchu rowerowego w punkcie Aleja 29 Listopada 19 9 Wyniki pomiarów natężenia ruchu rowerowego w punkcie Aleja 3 Maja.. 21 10 Wyniki pomiarów natężenia ruchu rowerowego w punkcie Starowiślna... 22 41