Wyniki doświadczeń odmianowych GRYKA 2014, 2015

CENTRALNY OŚRODEK BADANIA ODMIAN ROŚLIN UPRAWNYCH Wyniki doświadczeń odmianowych GRYKA 2014, 2015 Słupia Wielka 2015

Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych 63-022 Słupia Wielka tel.: 61 285 23 41 do 47 faks: 61 285 35 58 e-mail: sekretariat@coboru.pl www.coboru.pl Dyrektor prof. dr hab. Edward S. Gacek Zakład Badania i Oceny Wartości Gospodarczej Odmian Kierownik mgr inż. Józef Zych Opracował mgr inż. Andrzej Najewski Redakcja merytoryczna mgr inż. Józef Zych -------------------------------------- Publikacja zrealizowana w ramach Programu Wieloletniego Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowego Instytutu Badawczego Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia zrównoważonego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego kraju, Zadanie 2.10. Weryfikacja i optymalizacja metod i systemów upraw polowych roślin na cele żywnościowe.

GRYKA Od 1 maja 2004 roku w Krajowym rejestrze (KR) nie figuruje już gryka, a tym samym żadna jej odmiana. Wynika to z faktu, że w Unii Europejskiej gryka nie znajduje się w wykazie gatunków, których odmiany wpisuje się krajowych rejestrów. Do 30 kwietnia 2004 roku w Krajowym rejestrze znajdowały się trzy polskie odmiany gryki Kora, Luba i Panda. Obecnie Małopolska Hodowla Roślin sp. z o.o. prowadzi hodowlę zachowawczą i ma w ofercie handlowej odmiany Kora i Panda. Opracowanie zawiera wyniki doświadczeń z gryką z lat 2014 i 2015. W obu latach założono po siedem doświadczeń, wszystkie zostały przyjęte do serii. W roku 2014 oceniano pięć, a w roku 2015 cztery odmiany. Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń z gryką Doświadczenia polowe prowadzono według ramowej metodyki 1). Założono je jako jednoczynnikowe, w układzie losowanych bloków kompletnych, w trzech powtórzeniach. Nie stosowano chemicznej ochrony roślin. Nawożenie mineralne było zróżnicowane w poszczególnych punktach doświadczalnych i dostosowane do lokalnych warunków (jakość gleby, rodzaj przedplonu, zasobność gleby w fosfor, potas, magnez itp.). 1) Gryka. Metodyka badania wartości gospodarczej odmian (WGO), NR/P/20/2014, Słupia Wielka, maj 2014. Powierzchnia pojedynczego poletka do zbioru wynosiła 15 m 2. Przy ustalaniu ilości wysiewu uwzględniano masę 1000 nasion i zdolność kiełkowania nasion poszczególnych odmian. Obsada nasion dla wszystkich odmian była jednakowa i wynosiła 200 szt./m 2. Plon ziarna i masę 1000 nasion przeliczono na wspólną wilgotność 14. Wyniki plonu nasion odmian podano w postaci średniej ogólnej oraz z poszczególnych miejscowości, natomiast wyniki pozostałych cech wyłącznie w układzie średniej ogólnej. Warunki siedliskowe i agrotechniczne doświadczeń polowych z gryką oraz daty ważniejszych terminów agrotechnicznych i faz wegetacji pokazano w tabeli 2. Dane meteorologiczne (suma opadów i temperatura powietrza na wysokości 2 m) podano w tabeli 3. Gryka jest rośliną wrażliwą na przymrozki, stąd wysiewa się ją późno. W obu latach badań doświadczenia z gryką zakładano w terminie od 9 do 29 maja. Termin zbioru gryki był zróżnicowany i w roku 2015 mieścił się w przedziale od 19 sierpnia do 24 września, natomiast w roku 2014 od 23 sierpnia do 30 września. Średni plon nasion wzorcowych odmian gryki w 2014 wyniósł 18,6, a w roku 2015 16,1. W obu latach badań plon nasion był bardzo zróżnicowany w poszczególnych miejscowościach. Zarówno w roku 2014 jak i 2015 najniższy plon odmian wzorcowych uzyskano w Bukówce (odpowiednio 8,1 i 9,0 ). Z kolei najwyższy plon w roku 2014 odnotowano w Wyczechach (26,5 dt z ha), a w roku 2015 w Uhninie (29,0 dt z ha). W obu latach badań najlepiej plonowała odmiana PA 13, niewiele jej ustępowała odmiana Kora. Słabo plonowały natomiast litewskie odmiany VB Nojai i VB Vokiai, które były badane tylko w roku 2014. ------------------- Objaśnienie skali 9-stopniowej: 9 oznacza stan najlepszy (najkorzystniejszy) 1 oznacza stan najgorszy (najmniej korzystny)

- 4 - Tabela 1 GRYKA. Odmiany i doświadczenia. Lata zbioru 2015, 2014 Hodowca 1 Kora 2 Panda 3 PA 13 Materiał siewny zdolność kiełkowania () masa 1000 nasion (g) Obsada nasion (szt./m 2 ) 1 2 3 4 5 Małopolska Hodowla Roślin sp. z o.o. 92 90 26,8 27,2 200 Małopolska Hodowla Roślin sp. z o.o. 91 89 29,2 27,4 200 Małopolska Hodowla Roślin sp. z o.o. 85 91 26,6 27,6 200 4 VB Nojai LAMMC 95 33,0 200 5 VB Vokiai LAMMC 60 34,0 200 6 PA 15 Małopolska Hodowla Roślin sp. z o.o. Bilans doświadczeń: 2014: założone i przyjęte do syntezy 7 2015: założone i przyjęte do syntezy 7 Kol. 2: LAMMC Lietuvos agrarinių ir miškų mokslų centro Vokes filialas (Litwa) 90 31,6 200

Kol. 2-15: przedplon: GRS groch siewny, JEZJ jęczmień jary, PSZO pszenica ozima, PZZO pszenżyto ozime, RZPO rzepak ozimy, ZIK ziemniak; data: dzień/miesiąc - 5 - Tabela 2 GRYKA. Warunki prowadzenia doświadczeń. Lata zbioru 2015, 2014 Wyszczególnienie Rolnicza wartość gleby w 100 o skali IUNG-PIB Kompleks przydatności rolniczej gleb Białogard Wyczechy Krzyżewo Bukówka Góra Lubliniec gard chy Jelenia Nowy Biało- Wycze- Krzyżewo Uhnin Uhnin Bukówka Jelenia Góra 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 52 70 30 70 61 61 70 70 70 52 70 61 61 52 5 4 6 4 11 11 4 4 4 5 4 11 11 5 Odczyn gleby (ph w KCl) 4,9 6,1 5,2 6,3 6,6 6,0 6,0 6,2 5,8 7,6 6,3 6,0 6,0 6,1 Przedplon PSZO RZPO GRS PZZO JEZJ PSZO PSZO PSZO RZPO JEZJ ZIK JEZJ PSZO JEZJ Nawożenie mineralne (kg czystego składnika na 1 ha) - P 2 O 5 50 69 20 60 50 0 40 50 69 30 40 50 40 35 - K 2 O 120 90 0 90 70 30 60 120 60 90 60 70 60 70 - N 20 52 50 48 70 50 40 20 50 60 52 70 52 60 Daty siewu, zbioru i ważniejszych faz rozwojowych Siew 22.05 15.05 29.05 9.05 15.05 13.05 18.05 19.05 19.05 15.05 9.05 21.05 20.05 20.05 Wschody 2.06 4.06 3.06 20.05 25.05 21.05 25.05 26.05 25.05 22.05 20.05 26.05 25.05 26.05 Pąkowanie 19.06 18.06 30.06 12.06 20.06 13.06 10.06 12.06 17.06 3.06 11.06 19.06 18.06 11.06 Kwitnienie - początek 26.06 24.06 1.07 17.06 30.06 22.06 18.06 20.06 25.06 20.06 19.06 26.06 26.06 21.06 Kwitnienie - pełnia 8.07 15.07 3.07 22.06 3.07 25.06 23.06 28.06 3.07 25.06 24.06 1.07 29.06 25.06 Dojrzałość pełna 29.08 2.09 30.08 12.08 20.08 3.08 3.09 22.09 5.09 18.08 24.09 18.08 3.08 4.09 Zbiór 4.09 10.09 24.09 19.08 4.09 31.08 7.09 30.09 12.09 23.08 25.09 9.09 5.09 9.09 Nowy Lubliniec

- 6 - Tabela 3 Gryka. Dane meteorologiczne. Sezony wegetacyjne 2015, 2014 SDOO/ZDOO Miesiąc III IV V VI VII VIII 1 2 3 4 5 6 7 2015 suma opadów (mm) 1 Białogard 65 25 65 95 85 18 2 Wyczechy 58 25 43 39 48 29 3 Krzyżewo 38 31 70 33 55 5 4 Uhnin 45 62 120 47 45 6 5 Bukówka 110 37 79 148 45 39 6 Jelenia Góra 52 22 33 75 42 25 7 Nowy Lubliniec 47 49 96 12 86 13 średnia temperatura powietrza na wysokości 2 m ( o C) 8 Białogard 4,6 7,5 10,9 13,8 17,5 19,8 9 Wyczechy 3,9 7,1 10,8 14,1 17,3 20,7 10 Krzyżewo 4,8 7,9 12,3 16,4 18,8 21,1 11 Uhnin 5,6 8,8 12,8 16,7 19,4 21,4 12 Bukówka 2,8 6,1 9,9 13,5 17,7 19,2 13 Jelenia Góra 4,5 7,4 11,7 15,0 19,6 21,5 14 Nowy Lubliniec 4,2 7,6 12,4 16,9 19,6 21,3 2014 suma opadów (mm) 15 Białogard 59 33 79 82 21 71 16 Wyczechy 59 22 65 55 85 90 17 Krzyżewo 20 25 75 68 38 64 18 Uhnin 33 43 141 85 73 96 19 Bukówka 47 33 105 50 111 45 20 Jelenia Góra 64 50 139 74 169 66 21 Nowy Lubliniec 48 62 124 67 135 102 średnia temperatura powietrza na wysokości 2 m ( o C) 22 Białogard 6,3 9,9 12,3 15,0 20,5 17,2 23 Wyczechy 5,4 9,9 12,0 14,3 20,1 16,8 24 Krzyżewo 5,7 9,4 13,7 15,2 20,6 18,4 25 Uhnin 6,3 11,1 14,7 15,9 21,1 19,2 26 Bukówka 4,7 7,8 10,2 13,2 17,6 14,7 27 Jelenia Góra 6,8 9,4 11,8 15,1 19,5 16,4 28 Nowy Lubliniec 5,9 9,7 13,6 15,8 20,6 18,3

- 7 - Tabela 4 GRYKA. Plon nasion odmian w miejscowościach. Lata zbioru 2015, 2014 Białogard Wyczechy Krzyżewo Uhnin Bukówka Jelenia Góra Nowy Lubliniec 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Wzorzec 13,0 23,7 26,7 29,0 9,0 20,8 17,1 1 Kora 22,4 91 26,8 101 13,7 102 9,7 106 8,0 99 17,5 100 13,8 95 2 Panda 27,0 110 26,1 99 12,2 91 7,8 85 8,3 102 17,9 102 13,8 95 3 PA 13 24,1 99 26,6 100 14,4 107 10,0 109 8,1 99 17,2 98 15,9 110 4 PA 15 24,1 99 27,4 103 13,6 101 5,9 64 8,0 99 17,8 102 14,1 97 NIR 2,1 1,0 1,5 0,8 1,1 2,2 1,4 NIR 8,6 3,6 11,1 9,8 13,9 12,6 9,6 Wzorzec 24,5 26,5 13,4 9,2 8,1 17,5 14,5 5 Kora 12,3 95 25,7 108 25,6 96 31,9 110 8,9 98 20,7 99 17,9 105 6 Panda 12,6 98 20,1 85 26,7 100 25,8 89 9,4 104 21,1 101 15,1 88 7 PA 13 14,0 108 25,4 107 27,7 104 29,1 101 8,9 98 20,7 99 18,3 107 8 VB Nojai 14,7 114 14,8 62 22,7 85 21,4 74 9,9 109 17,7 85 15,9 93 9 VB Vokiai 14,0 108 14,7 62 28,2 106 20,9 72 9,1 101 15,6 75 13,8 81 NIR 0,9 1,1 5,1 2,0 2,3 2,7 0,7 NIR 6,7 5,5 19,6 7,7 24,4 14,0 4,2 Kol 1: wzorzec Kora, Panda, PA 13 2015 2014

- 8 - Tabela 5 GRYKA. Plon nasion odmian. Lata zbioru 2015, 2014 Plon nasion 2014 2014 1 2 3 Wzorzec 16,2 19,9 18,1 16,2 19,9 18,1 1 Kora 16,0 20,4 18,2 98 103 101 2 Panda 16,2 18,7 17,5 99 94 96 3 PA 13 16,6 20,6 18,6 102 103 103 4 VB Nojai 16,7 84 5 VB Vokiai 16,6 83 6 PA 15 15,8 98 Liczba doświadczeń 7 7 14 Kol 1: wzorzec Kora, Panda, PA 13 Tabela 6 GRYKA. Porażenia przez ważniejsze choroby (odchylenia od, skala 9 o ). Lata zbioru 2015, 2014 Choroby podstawy łodyg - - kompleks cm Szara pleśń gryki skala 9 o 1 2 3 Wzorzec 7,2 5,4 6,3 7,5 7,9 7,7 1 Kora 0,1-0,1 0,0-0,2 0,1 0,0 2 Panda -0,2 0,6 0,2-0,3 0,1-0,1 3 PA 13 0,1-0,4-0,2 0,5-0,2 0,1 4 VB Nojai 0,9 0,1 5 VB Vokiai -0,1-0,9 6 PA 15 0,8 0,0 Liczba doświadczeń 1 1 2 2 1 3

- 9 - cd. tabeli 6 Mozaika gryki Bakterioza gryki Mączniak rzekomy gryki 2015 1 4 5 6 Wzorzec 7,7 7,6 7,7 7,6 7,9 7,6 7,7 1 Kora -0,3 0,1 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1 2 Panda -0,3-0,6-0,3-0,4-0,2-0,2-0,2 3 PA 13 0,7 0,4 0,2 0,3 0,1 0,1 0,1 4 VB Nojai 0,2 0,4 5 VB Vokiai 0,2-0,9 6 PA 15-0,7-0,1 0,1 Liczba doświadczeń 1 2 2 4 1 1 2 Kol. 4: w roku 2014 mozaika gryki nie wystąpiła cd. tabeli 6 Szara plamistość gryki Askochytoza gryki Zgnilizna twardzikowa gryki 1 7 8 9 Wzorzec 8,2 7,7 7,9 8,3 7,8 8,1 7,3 1 Kora -0,2 0,4 0,1 0,0-0,1-0,1-0,3 2 Panda 0,0-0,1 0,0 0,3 0,1 0,2 0,0 3 PA 13 0,1-0,2 0,0-0,3 0,1-0,1 0,3 4 VB Nojai -0,1 0,1 0,7 5 VB Vokiai -0,7-0,8-0,7 6 PA 15-0,3-0,3 Liczba doświadczeń 3 3 6 1 2 3 1 Kol 1: wzorzec Kora, Panda, PA 13 2014

- 10 - Tabela 7 GRYKA. Ważniejsze cechy rolnicze odmian (odchylenia od ). Lata zbioru 2015, 2014 Wysokość roślin cm Wyleganie w fazie kwitnienia Wyleganie przed zbiorem skala 9 o 2014 1 2 3 4 Wzorzec 95 112 103 8,3 5,5 5,3 5,4 1 Kora 1-1 0 0,7-0,2 0,1 0,0 2 Panda 0 1 1-1,3-0,2-0,2-0,2 3 PA 13-1 0-1 0,7 0,3 0,1 0,2 4 VB Nojai -1-2,3-0,8 5 VB Vokiai -6-2,3 1,0 6 PA 15 2 0,5 Liczba doświadczeń 7 7 14 1 2 5 7 Kol. 3: w roku 2015 wyleganie w fazie kwitnienia nie wystąpiło cd. tabeli 7 Ocena ulistnienia Data pełni kwitnienia Data pełni dojrzałości skala 9 o liczba dni 1 5 6 7 Wzorzec 8,1 8,1 8,1 1.07 29.06 30.06 21.08 28.08 25.08 1 Kora 0,0-0,2-0,1 0,0-0,5 0,0 1,0 0,5 1,0 2 Panda -0,2 0,0-0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,5 0,0 3 PA 13 0,2 0,2 0,2 0,0 0,0 0,0-1,0-1,0-1,0 4 VB Nojai -0,3-2,0-0,5 5 VB Vokiai -0,8-3,5-6,5 6 PA 15-0,1 1,0 2,5 Liczba doświadczeń 4 4 8 7 7 14 7 6 13

- 11 - cd. tabeli 7 Osypywanie nasion Wilgotność nasion Masa 1000 nasion skala 9 o g 1 8 9 10 Wzorzec 7,4 7,5 7,5 13,9 13,8 13,9 30,6 29,1 29,9 1 Kora 0,0 0,0 0,0 0,1-0,2-0,1 0,0-0,2-0,1 2 Panda 0,2 0,0 0,1 0,0 0,2 0,1 0,2 0,1 0,2 3 PA 13-0,2 0,0-0,1-0,1 0,1 0,0-0,2 0,1-0,1 4 VB Nojai -0,2-0,3 2,5 5 VB Vokiai -0,7-0,8 3,0 6 PA 15-0,1 0,2 1,9 Liczba doświadczeń 3 5 8 7 7 14 7 7 14 Kol 1: wzorzec Kora, Panda, PA 13