ZABAWY I ĆWICZENIA DOSKONALĄCE SPRAWNOŚĆ MOTORYCZNĄ MOTORYKA DUŻA Przykłady ćwiczeń ogólnej sprawności ruchowej (niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania sprawności manualnej: Sprawne chodzenie i bieganie po drodze równej i z przeszkodami (tory przeszkód) Podskoki obunóż i na jednej nodze, pojedyncze i w seriach Czołganie się, chodzenie na czworakach (zabawy naśladowcze), przechodzenie przez obręcz; zabawy - zagadki pantomimiczne naśladujące codzienne czynności lub zawody (np. jazda rowerem, samochodem, mycie się; zgadnij, jaki to zawód np. kierowca, malarz, fryzjer, informatyk ) Ćwiczenia równoważne po desce, ławeczce, narysowanej ścieżce; Ćwiczenie płynności ruchów: naśladowanie lotu ptaków, przechodzenie pomiędzy gałęziami drzew (ruchy rozgarniające rąk), drzewa na wietrze (poruszanie rękami uniesionymi nad głową); zabawy w dyrygenta, motyle Podrzucanie, łapanie, odbijanie piłki, rzuty do celu; zabawy grupowe z piłką, np. piłka parzy, piłka nożna, slalom INNE: 1. W pozycji stojącej: Chodzenie na palcach, pietach, zew. i wew. krawędziach stopy Rzucanie do celu (ręka lewa i prawa, sprzed siebie, zza siebie) Rzucanie i łapanie piłki (z klaskaniem); skoki z piłką trzymaną między kolanami waga podawanie piłki na głową (ręce proste w łokciach) Podawanie piłki górą do partnera i odbieranie dołem lub podawanie prawą stroną a odbieranie lewą Skoki obunóż i na jednej nodze, przeskakiwanie przez przeszkody (obunóż), skoki na skakance Przepychanie przedmiotów Ciągnięcie liny Chodzenie wzdłuż liny (stopa za stopą) Krążenie ramion (wyprostowanych oddzielnie, razem, naprzemiennie) przed sobą i z boku Chodzenie tyłem Bieg do celu z wykonywaniem różnych czynności, slalomy Bieganie w miejscu z jednoczesnym podnoszeniem wysoko kolan, uderzaniem się o pośladki, ruchami rąk itp. Ruchy naprzemienne dotykanie prawym łokciem lewego kolana i odwrotnie 2. W pozycji czworacznej: Naśladowanie ruchu różnych zwierząt Przechodzenie przez tunele Chodzenie rakiem Przewroty w przód ( fikołki ) Układanie wzorów w klęku podpartym 3. W pozycji leżąc na brzuchu: Podnoszenie jednocześnie wyprostowanych rąk i nóg ( kołyska ) Pływanie (zsynchronizowanie ruchów nóg i rąk; różnicowanie prawa lewa) Rzucanie do celu (ręka lewa i prawa) Pełzanie, czołganie Turlanie piłki do partnera (praca obu rąk) Przenoszenie przedmiotów z jednej strony ciała na drugą 4. W pozycji leżąc na plecach: jazda na rowerze Rysowanie wyprostowaną ręką, nogą w górze Turlanie się z jednoczesnym wykonywaniem zadań Przenoszenie przedmiotów stopami (wzdłuż ciała i na boki) Opr. s. Renata Sporzecka nauczyciel wychowania przedszkolnego Strona 1
Podnoszenie się do siadu Odbijanie wiszącej piłki stopami (jednoczesna praca obu nóg) Zwijanie się w kłębek i utrzymanie pozycji 5. W siedzeniu: Jazda samochodem (naciskanie pedałów ruchy naprzemienne stóp, ruchy rąk) Rzucanie i łapanie piłki (z klaskaniem); autostrada na wyprostowanych nogach kładziemy piłkę, ręce oparte z tyłu o podłoże przy jednoczesnym podniesieniu nóg piłka turla się w stronę bioder, a przy podnoszeniu bioder w stronę nóg, nogi muszą być wyprostowane Podrzucanie piłki stopami i łapanie Wiosłowanie (ruchy naprzemienne) Podnoszenie się do stania (bez użycia rąk) 6. Różne zabawy: Taczki Walka kogutów przepychanie się podskakując w przysiadzie Jazda na desce wzdłuż wyznaczonej trasy odpychanie się rękoma, nogami (na siedząco, leżąc na brzuchu) Gra w klasy Skakanie w gumę Tory przeszkód Pływanie Gra w ringo Taniec Zabawy zajączkami z lusterka Zabawy z cieniem Tenis Ping-pong Ćwiczenia rozwijające integrację dotykową Masaże Zabawy z przedmiotami o różnej fakturze Malowanie palcami Zagadki dotykowe zgadnij co narysowałam Szukanie przedmiotów w pojemniku z grochem, piaskiem, kiślem itp. Zabawy typu: czarodziejski worek Zabawa w naleśnik szczelne okręcanie w koc z naciskiem kanapka Domino dotykowe Ćwiczenia rozwijające integrację przedsionkową Skakanie na dużej piłce z uszami Huśtanie w kocu, hamaku w różnych pozycjach terapeutyczny wpływ ma huśtanie lekkie Chodzenie po równoważniach, murkach, powierzchniach niestabilnych Ćwiczenia na desce równoważnej Bieganie tory przeszkód Gra w gumę Kołyska na plecach Pozycje bocian, jaskółka Ćwiczenia rozwijające integrację proprioceptywną Zabawy w dźwiganie zakupów, cegieł na budowę itp. Huśtanie na drabince, drążku Odbijanie zawieszonej piłki Zabawa w żółwia chodzenie z obciążeniem na plecach Dociskanie dziecka ramion, bioder, głowy tylko w pozycji stojącej Uścisk niedźwiedzia każdy potrzebuje min. 3 taki uściski w ciągu dnia Przepychanie piłki Przeciąganie liny Opr. s. Renata Sporzecka nauczyciel wychowania przedszkolnego Strona 2
ZABAWY I ĆWICZENIA DOSKONALĄCE SPRAWNOŚĆ MOTORYCZNĄ MOTORYKA MAŁA Przykłady zabaw i ćwiczeń usprawniających manualnie: Krążenie ramion z boku i z przodu: kółka od małych do większych /wzmacnianie obręczy barkowej/ Kreślenie w powietrzu dużych, płynnych ruchów w kształcie fal, kółek, ósemek itp. Zaciskanie dłoni w pięści i wyprostowywanie palców (kciuk skierowany na zewnątrz) oraz zaciskanie w dłoniach piłeczek o różnym stopniu twardości (wzmacnianie chwytu, siły dłoni; poprawianie napięcia mięśniowego) Ruchy obrotowe w nadgarstku Wystukiwanie rytmu końcami palców (gra na instrumentach); spacer palcami po stole, deszczyk; zabawy paluszkowe typu: Idzie rak, pacynki Pływanie na sucho Ćwiczenia typu: taczka, pająk, pompki Lepienie różnych kształtów z gliny, plasteliny Malowanie palcami na dużym formacie Rysowanie oburącz dużych kół, elips na tablicy Wycinanie różnych wzorów Wydzieranie elementów z kolorowego papieru i wyklejanie ich na kartkę z bloku Nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków przez różne rzeczy, wyszywanie Owijanie sznurka lub drucika wokół jakiegoś przedmiotu (ołówka, szklanki, pudełka) Ugniatanie papierowych kul Wypełnianie (zamalowywanie i zarysowywanie) wzorów i malowanek Przykłady ćwiczeń usprawniających poziom graficzny, ćwiczenia grafomotoryczne: Kreślenie prostych linii łączących dwa punkty Wodzenie palcem po śladzie konturów, różnych elementów graficznych, linii falistych, szlaczków itp Zakreślanie konturów rysunków (kreski w różnych kierunkach) z zachowaniem kierunków od strony lewej do prawej, z góry na dół Kreślenie form kolistych (koła, węzełki, supełki) i wypełnianie nimi konturów Zamalowywanie powierzchni dużych i małych płaszczyzn, zawierających obrazki konturowe, za pomocą pędzla, kredek, flamastrów, węgla itp Kalkowanie wzorów dużych i drobnych Kreślenie linii w ograniczonym polu (labirynty) Kopiowanie rysunków wg wzoru Obrysowywanie szablonów na zewnątrz i od wewnątrz Rysowanie szlaczków Pogrubianie konturów i wzorów z elementów liter Dokończenie podanego wzoru Opr. s. Renata Sporzecka nauczyciel wychowania przedszkolnego Strona 3
ZABAWY I ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE SPOSTRZEGANIE I PAMIĘĆ WZROKOWĄ 1. Na materiale nieliterowym Zabawa Co się zmieniło? (wyszukiwanie zmian w otoczeniu). Dziecko przygląda się różnym przedmiotom w pokoju, później wychodzi za drzwi( lub zamyka oczy, odwraca się plecami), my zmieniamy położenie jakiegoś przedmiotu zadaniem dziecka jest odgadnięcie co zmieniło swoje miejsce. Początkowo zaczynamy od zapamiętywania małych przestrzeni (pólka, biurko itp.), później zwiększamy przestrzeń do całego pokoju; zwiększamy również ilość zmienionych przedmiotów do 2-3. Opisujemy dziecku dokładnie określony przedmiot: wielkość, kształt, kolor itp. zadaniem dziecka jest wskazanie i nazwanie tego przedmiotu Eksponowanie obrazka przez krótki czas i zasłonięcie go, następnie dziecko wylicza z pamięci jak najwięcej szczegółów tego obrazka Wyszukiwanie różnic, podobieństw oraz braków między obrazkami Budowanie z klocków (dowolnych konstrukcji oraz wg wzoru) Układanie tangramów, mozaik, puzzli, domina Gry typu: Piotruś, Memory Łączenie elementów na rysunku związanych ze sobą (skojarzenia) np. farby i pędzel, garnek i pokrywka; pasta do zębów i szczoteczka itp. Segregowanie obrazków na określone grupy tematyczne np. według nazw, cech Układanki z figur geometrycznych, stemplowanie, nawlekanie koralików w danej kolejności (powtarzanie jakiegoś fragmentu kilka razy) Układanie pociętych obrazków w całość: ze wzoru, z pamięci Układanie historyjek obrazkowych wg kolejności zdarzeń Uzupełnianie brakujących części obrazka przez dorysowywanie, doklejanie, dokładanie elementów Wycinanki Wypełnianie konturów obrazka (farbami, kredkami, plasteliną, piskiem, bibułą itp.) Labirynty 2. Na materiale literowym (edukacja przedszkolna, jedynie dla starszych dzieci wykazujących gotowość i zainteresowanie poznawaniem liter; oraz edukacja wczesnoszkolna dla dzieci o obniżonej pamięci wzrokowej) Rozpoznawanie i nazywanie liter Dobieranie w pary małych liter do wielkich oraz pisanych do drukowanych Wypełnianie konturów literowych (farbami, kredkami, plasteliną itp.) Formowanie liter z plasteliny, sznurka, drucika kreatywnego Segregowanie liter o zbliżonych kształtach Wyszukiwanie wskazanych liter w wyrazach, sylabach; prostych tekstach (np. z gazetek dla dzieci) Uzupełnianie brakujących elementów liter przez dorysowywanie Uzupełnianie tekstu, luki w zdaniach, zestawienie tekstu z ilustracją Składanie liter, wyrazów z pociętych elementów na podstawie wzoru Układanie wyrazów z podanych liter, sylab (z rozsypanki wyrazowej, sylabowej) Wyodrębnianie identycznych sylab, a następnie wyrazów Układanie właściwych podpisów pod obrazkami Dobieranki sylabowe rebusy Stymulacja wzroku Zabawy z latarkami odszukiwanie przedmiotów Wodzenie wzrokiem za poruszającymi się przedmiotami (głowa nieruchomo) różne formy ruchu Odszukiwanie różnic w podobnych obrazkach Zabawy kulami świetlnymi Celowanie w zawieszone przedmioty Odgadywanie kształtu przedmiotów będąc w ruchu Opr. s. Renata Sporzecka nauczyciel wychowania przedszkolnego Strona 4
ZABAWY I ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE FUNKCJE SŁUCHOWE Stymulacja słuchu Różnicowanie dźwięków Powtarzanie sekwencji muzycznych wyklaskiwanie, tupanie Ćwiczenia funkcji słuchowych-powinny mieć charakter zabawy naprzemiennej, w której rodzic z dzieckiem na zmianę zadają zagadki Odtwarzanie usłyszanego rytmu układem przestrzennym: zabawa polega na tym, że rodzic wyklaskuje rytm (wystukuje na bębenku lub jakimś przedmiocie) a dziecko przy pomocy klocków (kasztanów, kredek, guzików) stara się go odtworzyć (zaczynamy od prostych rytmów). Można zmodyfikować, zmieniając kolejność: ułożenie wzoru, a dziecko go wyklaskuje. Odgadywanie słyszanego rytmu wyszukiwanie go w zestawie wzorów: rodzic układa kila wzorów z klocków lub innych drobnych przedmiotów (zaczynamy od 2), a następnie wyklaskuje rytm pasujący do jednego z układów dziecko ma wybrać pasujący do rytmu Graficzne odtwarzanie wysłuchanego rytmu za pomocą różnych wzorów: rodzic wyklaskuje (wystukuje) rytm, a dziecko ma narysować rytm za pomocą kresek, kółek, trójkątów, kwiatków (lub innych symboli, rysunków, które wybierze) Wyodrębnianie zdań z potoku mowy: rodzic z dzieckiem oglądają obrazek w książce lub zdjęcie i układają zdania na jego temat stopniowo coraz dłuższe. Dziecko liczy ile jest wyrazów w wybranym zdaniu i dobiera odpowiednią ilość klocków, koralików itp. lub rysuje odpowiednią ilość kresek, kółek lub innych wybranych przez siebie symboli. Analiza i synteza sylabowa słów zadawanie sobie zagadek. Rodzic wskazuje przedmiot np. na obrazku lub w pokoju i prosi, żeby dziecko podzieliło jego nazwę na sylaby, policzyło ile jest sylab w wyrazie dziecko w czasie dzielenia może klaskać w ręce, wybijać ilość sylab na bębenku lub jakimś przedmiocie. Zabawa Zgadnij jakie to słowo? rodzic sylabizuje wyraz, a dziecko ma podać go w całości Zabawa Jaką sylabą zaczyna słowo? rodzic sylabizuje wyraz, a dziecko podaje pierwszą sylabę (później prosimy o odgadnięcie ostatniej lub sylab z środka) Kończenie słów, tworzenie słów. Dorosły mówi sylabę, dziecko kończy rozpoczęte słowo, np. ko za; ko ra; ko nik; ko min; ko cyk. Zabawa w wyszukiwanie słów, przedmiotów, które kończą się podaną sylabą np. wa (kro-, so-, mal-) Rodzic wypowiada różne sylaby, z których dwie się powtarzają, dziecko ma je rozpoznać, np. ba-da-ma-ba Zabawa w rymy rodzic z dzieckiem oglądają obrazek rodzic podaje słowo, a dziecko ma odnaleźć na obrazku przedmiot, którego nazwa rymuje się z tym słowem Opr. s. Renata Sporzecka nauczyciel wychowania przedszkolnego Strona 5
Analiza i synteza głoskowa słów- podczas oglądania obrazków rodzic prosi dziecko o podanie pierwszej głoski w nazwie wybranego przedmiotu. Następnie ostatnią głoskę oraz aby podzieliło całe słowo na głoski. Dziecko szuka (np. w kuchni, pokoju) słów rozpoczynających się na określoną głoskę Zabawa w grupowanie przedmiotów lub obrazków, których nazwy zaczynają się daną głoską Zabawy z syntezą zgadnij co to jest: s-o-k, m-a-k mówimy dziecku słowo dzieląc je na głoski, zaczynamy od krótkich Prosimy, aby dziecko powiedziało drugą głoskę w słowie, np. druga głoska w słowie: lala, dom, mak, lis, lato Tworzenie łańcuszka słów rozpoczynających się wybraną głoską. Podobne zabawy można wykorzystać do wyodrębniania głosek będących na końcu i w środku słów Łańcuszek słowny dorosły mówi słowo, dziecko szuka słowa na ostatnią wymienioną głoskę, np. mama-abażur-rak-koza-arbuz-zamek.. Zabawa w głoskowanie wyrazów oraz liczenie ilości głosek zawody, kto przegłoskuje dłuższe słowo Wymyślanie jak najwięcej słów z określoną głoską lub sylabą Czytamy dziecku pary wyrazów podobnie brzmiących i prosimy, aby klasnęło, gdy usłyszy np. b : półka bułka, biurko-piórko itd. Analogicznie ćwiczymy różnicowanie głosek k-g, s-z, dź-ć Analiza słów, w których jedna głoska jest zmieniona, pokazujemy obrazki z przedmiotami o podobnym brzmieniu: miska myszka, koza kosa, tata data Dobieranie liter do obrazka najpierw jedną (pierwszą) literę Układanie wyrazów z liter alfabetu ruchomego dobieranie liter do słyszanych głosek. Dzieci otrzymują kartoniki z wypisanymi literami, np. p-b, d-t, g-k, d-g, p-g, n-u, l-ł, t-ł, i-l, a-o, z-s.wypowiadamy pary wyrazów, dziecko musi wyszukać odpowiedni kartonik z początkowymi głoskami. Następnie powinno podać inną parę wyrazów zaczynających się na daną głoskę. Analiza zdania na wyrazy, sylaby, litery Dziecko ćwiczy i rozwija pamięć ucząc się krótkich wierszyków, rymowanek. Opr. s. Renata Sporzecka nauczyciel wychowania przedszkolnego Strona 6