PRZYGOTOWANIE DZIECKA DO NAUKI CZYTANIA Jednym z istotnych czynników, które wpływają na osiągnięcie przez dziecko sukcesu w nauce czytania i pisania jest dobry poziom percepcji słuchowej. Doskonalenie i rozwijanie słuchu fonematycznego ma miejsce podczas obcowania dziecka ze światem przyrody, techniki a także w codziennym życiu- w domu i w przedszkolu. Jak pomóc dziecku, które ma trudności z różnicowaniem dźwięków? Co zrobić, jeśli dziecko ma problem z wyodrębnianiem głosek w wyrazach? Jak doskonalić pracę analizatora słuchowego? Poniżej prezentujemy zabawy i ćwiczenia, które można stosować w pracy z dzieckiem lub grupą dzieci w domu lub podczas spotkań dziecka z rówieśnikami. - Zaczarowane dźwięki - każde z kilku jajek niespodzianek jest wypełnione kaszą lub makaronem, cukrem itp. Dziecko musi odnaleźć pary jajek wydające ten sam dźwięk - Robociki- Sylabiki - dziecko mówi wyrazy sylabami a inne dzieci je powtarzają. Po kilku wyrazach następuje zmiana robota (można w ten sposób dzielić teksty wierszy lub piosenek), dziecko przelicza sylaby w wyrazach - tworzenie sekwencji słów- dorosły rzuca dziecku piłkę wypowiadając słowo, dziecko dobiera rym np. kotek- młotek - Zabawy z sylabami - dziecko wskazuje obrazek, przedmiot, którego nazwę dorosły wypowiada sylabami (lub dorosły wypowiada słowo sylabami a dziecko odgaduje, jakie to słowo) - Liczymy słowa - dorosły wypowiada zdanie a dziecko wyodrębnia poszczególne słowa układając tyle kasztanów ( klocków itp..) ile jest słów w zdaniu - O czym mówię - dziecko odnajduje przedmiot, którego nazwa rozpoczyna się na głoskę wypowiedzianą przez dorosłego; można tą zabawę połączyć z zabawą w stragan - poproszę warzywo na głoskę s - Wyodrębnianie ostatniej głoski w wyrazach - dorosły wskazuje przedmiot lub obrazek pytając dziecko co słychać na końcu wyrazu las - Wyodrębnianie głosek w słowach - dziecko wskazuje przedmiot lub obrazek, którego nazwę dorosły literuje i odwrotnie dziecko literuje a dorosły wskazuje obrazek - Zagadki - dziecko odgaduje zagadki czytane przez dorosłego lub formułuje zagadki na podstawie obrazka (można je też wymyślać) - można wykorzystać znane gry Zagadki smoka Obiboka, To i owo wokół nas (zabawa ta rozwija również myślenie logiczne- można ją przeprowadzić np. na zasadach konkursu na przyjęciu urodzinowym)
- Łańcuszki słowne - dorosły z dzieckiem wymieniają wyrazy, ostatnia głoska wcześniejszego wyrazu jest pierwszą głoską kolejnego. - Tworzenie zdań z wyrazów - dziecko układa zdania z rozsypanki słów - Składanki sylabowe - dziecko układa wyraz z rozsypanki sylabowej - Odnajdź przyjaciół - grupowanie obrazków według podanych głosek (dziecko wyszukuje obrazki na podaną przez dorosłego głoskę a, i, o, itd - Zgadnij co mówię - bezgłośne mówienie; dorosły poruszając ustami wypowiada bezgłośnie słowo a dziecko odgaduje - dostrzeganie różnic w wyrazach pozornie podobnych- dym- dom, mak- rak itd (jaki dźwięk różni te wyrazy) - Zaginiony kotek - wszystkie dzieci mają zakryte usta a jedno dziecko jest kotkiem i miauczy; zadaniem poszukiwacza jest znalezienie dziecka- kotka - Zgadnij co słyszysz - przyporządkowanie dźwięków odtwarzanych z płyty CD lub zasłyszanych z otoczenia do przedmiotów lub obrazków - Czyj to głos - dziecko siedzi w kole z zamkniętymi oczami i odgaduje, kto do niego puka rozpoznając głos kolegi - przeliczanie głosek w wyrazach- układanie schematu wyrazu z patyczków, kasztanów itp, nazywanie, przeliczanie głosek - Echo - zabawa polegająca na powtarzaniu i wyodrębnianiu wydłużonych dźwięków np. OOOllllaaaaa, llllllaaaaaaaassssssssss, itp Zabawy rozwijające sprawność manualną i koordynację wzrokowo ruchową. 1. Wyścigi rąk Pomoce: kartka, dwa mazaki lub tablica i dwie kredy. Zadanie: dziecko otrzymuje kartkę papieru podzieloną pionową kreską na dwie równe części oraz dwa mazaki. Jego zadaniem jest narysowanie obiema rękoma jednocześnie linii poziomych, np.: - wyścigi do środka kartki; - wyścigi od środka kartki. 2. Rysowanie oburącz Pomoce: kartki, dwa mazaki lub tablica i kredy.
Zadanie: dziecko rysuje obiema rękoma jednocześnie symetryczne wzory wskazane wcześniej przez dorosłego. 3. Łączenie punktów Pomoce: plansza z wyznaczonymi punktami. Zadanie: dziecko łączy w odpowiedniej kolejności poszczególne punkty, tak by powstał obrazek (dorosły może wskazywać kolejność cyfr). 4. Labirynty Pomoce: plansze z narysowanymi labiryntami. Zadanie: dziecko otrzymuje kartkę planszę z narysowanym labiryntem i linią ciągłą rysuje linię od środka labiryntu. 5. Odrysowywanie szablonów Pomoce: wycięte szablony (koło, kwadrat, trójkąt, owal, prostokąt, gwiazda), nożyczki, mazak, papier. Zadanie: dziecko odrysowuje szablon, wycina go i koloruje, tworząc np. zakładkę do książki. 6. Rysowanie za pomocą szablonów Pomoce: wycięte szablony, mazaki, kredki, kartki. Zadanie: dziecko odrysowuje poszczególne kształty tworząc z nich różne kompozycje. 7. Odkalkowywanie Pomoce: książki kolorowani z prostymi obrazkami, przezroczyste kartki lub folia, mazaki. Zadanie: dziecko przykłada folię na obrazek, za pomocą mazaka odrysowuje kształty. 8. Układanki sznurkowe Pomoce: 4-5 długich sznurowadeł, sznurków. Zadanie: dzieci według własnego pomysłu tworzą kompozycje sznurkowe. 9. Plastelinowe obrazki Pomoce: sztywny karton, plastelina, guziki, sznurki, itp. Zadanie: dziecko z wyżej wymienionych przedmiotów tworzy obrazek według własnego pomysłu.
10. Pisanie pośladzie Pomoce: plansza z wykropkowanymi, dużymi, drukowanymi literami; obok napisane litery drukowane. Zadanie: dziecko łączy poszczególne punkty. 11. Łączenie kropek w siatce punktów Pomoce: plansze z wzorami i siatką punktów, np. na kartkach w kratkę. Zadanie: dziecko stara się poprawnie odwzorować widziany wzór. 12. Rysowanie pod dyktando Pomoce: kartka w kratkę, ołówek. Zadanie: dorosły dyktuje Dwie kratki w prawo, dwie kratki do góry, dwie kratki w prawo, dwie kratki w lewo, dwie kratki w dół, itd. według pomysłu dorosłego, dziecko rysuje; zmiana dziecko rysuje na kartce swój wzór, potem dyktuje go dorosłemu. Zabawy kształtujące percepcję wzrokową oraz usprawniające analizator czuciowy. 1. Zgaduj zgadula Pomoce: 6 8 różnych przedmiotów położonych na podłodze. Zadanie: - dziecko uważnie obserwuje i zapamiętuje przedmioty, następnie obraca się, dorosły chowa jeden z przedmiotów, dziecko odwraca się i stwierdza, którego przedmiotu brakuje; - dziecko przez chwilę przygląda się przedmiotom (rozpoczynamy od 3 przedmiotów), dorosły zakrywa je, dziecko wylicza te, które zapamiętało. 2. Gdzie to schowałam Pomoce: 5 przedmiotów codziennego użytku, np. okulary, torba, kubeczek, książka, kredka. Zadanie: dorosły na oczach dziecka chowa te przedmioty w nietypowych miejscach (np. okulary w lodówce, torbę pod łóżkiem, kubeczek w szafie z ubraniami, książkę w szafce kuchennej, kredkę w garnku), następnie zawiązuje dziecku oczy, zaś przedmioty zamienia miejscami; odsłania oczy dziecka i prosi, aby znalazło ukryte przedmioty i odłożyło je na miejsca, w których były schowane po raz pierwszy.
3. Odszukaj litery, które tworzą wyraz Pomoce: plansza z wyrazami pisanymi drukiem oraz literami. KOT O E I PIES T S A SOWA O K P W Zadanie: dziecko łączy litery z takimi samymi literami występującymi w wyrazach. 4. Odszukaj literę Pomoce: plansza z wyrazami pisanymi drukowanymi literami lub duże napisy w gazetach BANAN SŁOŃ LODY B BUTELKA PIŁKA Zadanie: dziecko odszukuje w wyrazach wskazaną przez dorosłego literę. 5. Ułóż takie same wyrazy Pomoce: napisane drukowanymi literami wyrazy 3 4 literowe /lub więcej/, plastikowe literki lub litery napisane na oddzielnych karteczkach. Zadanie: dziecko układa z literek wyrazy napisane przez dorosłego. 6. Układanki z figur geometrycznych Pomoce: wycięte kolorowe figury różnej wielkości (koła, kwadraty, trójkąty, prostokąty, półkola), wzory obrazków. Zadanie: dziecko układa z figur obrazki według wzorów. 7. Rozpoznawanie kształtów za pomocą dotyku Pomoce: wycięte tekturowe figury (tak jak w powyższym przykładzie). Zadanie: dziecko z zamkniętymi oczami za pomocą dotyku rozpoznaje figury. 8. Układanki z patyczków Pomoce: patyczki równej wielkości, około 20 sztuk (zapałki, wykałaczki). Zadanie: dziecko odtwarza wzór z patyczków ułożony przez dorosłego.
9. Gazetowe puzzle Pomoce: stare, kolorowe czasopisma, klej, nożyczki i karton. Zadanie: dziecko i dorosły wyszukują dowolne obrazki, wycinają je i przyklejają na karton; następnie rozcinają je na 8 części; odwrócone części obrazków układają na stole; rozpoczynający grę wyciąga 3 części, próbuje je ze sobą złożyć, części nie pasujące wracają na stół; kto pierwszy ułoży obrazek wygrywa. 10. Atutem jest pamięć Pomoce: talia kart. Zadanie: dziecko na zmianę z dorosłym wybiera kolejno po 1 karcie, układając je odwrócone przed sobą, tak by poszczególne figury znajdowały się na tym samym stosie (np. króle na królach);p kiedy tali kart się wyczerpie, gracze odwracają karty sprawdzając ich ułożenie; wygrywa ten, kto miał najmniej pomyłek. 11. Rozpoznawanie liter za pomocą dotyku Pomoce: plastikowe literki. Zadanie: dziecko z zamkniętymi oczami za pomocą dotyku rozpoznaje znane mu wcześniej litery. 12. Odszukaj szczegóły, którymi różnią się dwa obrazki Pomoce: dwa obrazki różniące się szczegółami, np. z gazet dla dzieci. Zadanie: dziecko odszukuje różniące szczegóły.