Wczesne wspomaganie rozwoju Radosław Piotrowicz Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie Ośrodek Wczesnej Interwencji PSOUU Koło w Zgierzu
Warunki tworzenia wczesnego wspomagania rozwoju Podstawa prawna Kadra Baza lokalowa Organizacja
Podstawa prawna: Art. 71b pkt 2a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004r. Nr 256, poz. 2572) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 4 kwietnia 2005 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci (Dz. U. Nr 68, poz. 587)
Art. 71b pkt 2a ustawy z dnia 7września 1991 r. o systemie oświaty Zespoły wczesnego wspomagania rozwoju dziecka,, w celu pobudzania psychoruchowego i społecznego rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole, prowadzonego bezpośrednio z dzieckiem i jego rodziną. Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka jest nową formą pomocy dla małego dziecka niepełnosprawnego. Nie zastępuje żadnej z form stosowanych dotychczas (np. pomocy psychologiczno-pedagogicznej, wychowania przedszkolnego).
Wczesna, wielospecjalistyczna, kompleksowa i skoordynowana pomoc dziecku i rodzinie wczesna interwencja - zintegrowany system oddziaływań profilaktycznych, diagnostycznych, leczniczo-rehabilitacyjnych i terapeutycznych. Podmiotem obu oddziaływań jest małe dziecko o zaburzonym rozwoju psychoruchowym oraz jego rodzina. Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka, - wczesne oddziaływanie rewalidacyjno- wychowawcze stymulujące rozwój, obejmujące potrzeby wychowawcze dziecka, z uwzględnieniem potrzeb rodziny.
Jak wcześnie? Kto?
Dzieci opóźnione w rozwoju psychoruchowym lub upośledzone umysłowo lub/i z niepełnosprawnością sprzężoną w przebiegu różnych jednostek chorobowych: - wrodzonych wad rozwojowych układu nerwowego (np. przepukliny oponowo-rdzeniowe, małogłowie, wrodzone wodogłowie), - zespołów chorobowych uwarunkowanych genetycznie w tym z aberracjami chromosomowymi (np. zespół Downa), - chorób metabolicznych układu nerwowego, - jednostek chorobowych, gdzie głównym objawem są trwałe dysfunkcje aparatu ruchu - zespołów mikrozaburze zeń czynności mózgu o ciężkim przebiegu, - wielorakich niepełnosprawności z całościowymi ciowymi zaburzeniami rozwoju
Wykaz głównych jednostek chorobowy wg ICD-10 1. NIEKTÓRE STANY ROZPOCZYNAJĄCE SIĘ W OKRESIE OKOŁOPORODOWYM stan płodu i noworodka spowodowany czynnikami matczynymi oraz powikłaniami ciąży P00 stan płodu i noworodka spowodowany innymi powikłaniami czynności porodowej i porodu P03 opóźniony wzrost płodu i niedożywienie płodu P05 zaburzenia związane z krótkim czasem trwania ciąży i niskiej urodzeniowej masie ciała P07 URAZ PORODOWY P10-P 15 ZABURZENIA ODDECHOWE I SERCOWO-NACZYNIOWE SWOISTE DLA OKRESU OKOŁOPORODOWEGO niedotlenienie wewnątrzmaciczne P20 zaburzenia oddychania noworodka P22 zamartwica urodzeniowa P21 ZABURZENIE KRWOTOCZNE I HEMATOLOGICZNE U PŁODU I NOWORODKA + P 52- P54 INNE STANY ROZPOCZYNAJĄCE SIĘ W OKRESIE OKOŁOPORODOWYM drgawki noworodka P90 inne zaburzenia mózgowe noworodka P91 zaburzenia napięcia mięśniowego noworodka P94 2. WRODZONE WADY ROZWOJOWE, ZNIEKSZTAŁCENIA I ABERRACJE CHROMOSOMOWE: przepuklina mózgowa Q01 małogłowie Q02 wodogłowie wrodzone Q03 rozszczep kręgosłupa Q05 inne wrodzone wady rozwojowe układu nerwowego Q07 WRODZONE WADY ROZWOJOWE I ZNIEKSZTAŁCENIA UKŁADU MIĘŚNIOWO-SZKIELETOWEGO: rozszczep wargi i podniebienia Q37 wrodzone zniekształcenie mięśniowo-kostne w zakresie czaszki, twarzy, kręgosłupa i klatki piersiowej
INNE WADY ROZWOJOWE Q87 ABERRACJE CHROMOSOMOWE NIESKLASYFIKOWANE GDZIE INDZIEJ zespół Downa Q90 zespół Edwardsa i zespół Patana Q91 zespół Turnera Q96 inne trisomie i częściowe trisomie autosomów niesklasyfikowane gdzie indziej Q92 monosomie i delacje autosomów niesklasyfikowane gdzie indziej Q93 inne aberracje chromosomów niesklasyfikowane gdzie indziej Q99 3. CHOROBY UKŁADU NERWOWEGO następstwa chorób zapalnych ośrodkowego układu nerwowego G09 UKŁADOWE ZANIKI PIERWOTNE ZAJMUJĄCE OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY zanik mięśni pochodzenia rdzeniowego i zespoły pokrewne G12 ZABURZENIA POZAPIRAMIDOWE I ZABURZENIA CZYNNOŚCI RUCHOWYCH dystonia G24 inne zaburzenia pozapiramidowe i zaburzenia czynności ruchowych G25 zaburzenia pozapiramidowe i zaburzenia czynności ruchowych w chorobach sklasyfikowanych gdzie indziej G26 ZABURZENIA OKRESOWE I NAPADOWE padaczka G40, stan padaczkowy G41
CHOROBY POŁĄCZEŃ NERWOWO-MIĘŚNIOWYCH I MIĘŚNI miastenia ciężka nerkomoporaźna i inne zaburzenia nerwowo-mięśniowe G70 pierwotne zaburzenia mięśniowe G71 PORAŻENIA MÓZGOWE I INNE ZESPOŁY PORAŻENNE G80-G83 INNE ZABURZENIA UKŁADU NERWOWEGO wodogłowie G91 encefalopatia toxyczna G92 inne zaburzenia mózgu G93 inne zaburzenia układu nerwowego niesklasyfikowane gdzie indziej G98 4. ZABURZENIA PSYCHICZNE I ZABURZENIA ZACHOWANIA upośledzenie umysłowe lekkie - F70 upośledzenie umysłowe umiarkowane F71 upośledzenie umysłowe głębokie F72 upośledzenie umysłowe BNO (nieokreślone) F79 specyficzne zaburzenia rozwoju mowy i języka F80 zaburzenia artykulacji (dyslalie) F80.0 zaburzenia ekspresji mowy F80.1 zaburzenia rozumienia mowy i wrodzone zaburzenia percepcji słuchowej, dysfazja, atazja, głuchota słów F80.2 specyficzne zaburzenia rozwoju funkcji motorycznych F82 autyzm dziecięcy F84.0 autyzm atypowy F84.1 zespół Retta F84.2 zaburzenia zachowania F91 zaburzenia emocjonalne rozpoczynające się w dzieciństwie F93 lęk przed separacją w dzieciństwie F93.0 zaburzenia funkcjonowania społecznego zaczynające się w dzieciństwie F94 mutyzm wybiórczy F94.0 tiki F95 zespół tików głosowych i ruchowych (zespół Giles de la Tourette) F95.2 stereotypie ruchowe F98.4 opóźnienie rozwoju psychoruchowego R62 5. CHOROBY OKA UPOŚLEDZENIE WIDZENIA I ŚLEPOTA H53--54 6. CHOROBY UCHA INNE CHOROBY UCHA H90-H93
DLACZEGO? Potrzeba wczesnej rehabilitacji w domu Potrzeba interwencji skoncentrowanej na rodzinie Potrzeba świadczeń uwzględniających wszystkie aspekty rozwoju dziecka Potrzeba przeprowadzenie dziecka z programu realizowanego w domu do programu szkolnego Potrzeba wydajnej i oszczędnej pomocy pod względem finansowym
Osiągnięcia rozwojowe to wypadkowa wielu czynników takich jak : wrodzone zadatki i tendencje rozwojowe tkwiące w samej strukturze organizmu dziecka, czyli to z czym przychodzimy na świat, co mamy w genach, wpływy i warunki środowiska naturalnego, w którym dziecko się wychowuje czyli warunki domowe, poziom pielęgnacji, relacje między rodzicami a także dzieckiem, własna aktywność dziecka, czyli to jak się ono bawi, jak długo i czym się zajmuje, czy ma możliwość działania i uczenia się itp. sposoby i metody wychowania oraz wyniki
II. ZACHOWANIE PRZYSTOSOWAWCZE I. ZDOLNOŚCI INTELEKTUALNE WSPARCIE WSPARCIE III. UCZESTNICTWO, WSPÓŁDZIAŁANIE I ROLE SPOŁECZNE INDYWIDUALNE FUNKCJONOWANIE WSPARCIE V. KONTEKST (środowisko i kultura) IV. ZDROWIE (zdrowie fizyczne, zdrowie psychiczne i czynniki etiologiczne)
Funkcje wczesnej interwencji i wczesnego wspomagania DZIECKO- RODZINA Profilaktyczna Terapeutyczna Wspierająca Informacyjna
Model SPOSÓB REALIZACJI Rozpoznanie Ocena dziecka Ocena rodziny Organizacja
PROCES REHABILITACJI DIAGNOZA nozologiczna (różnicowa) POZNANIE OSOBY DIAGNOZA funkcjonalna KONSTRUOWANIE PLANU I PROGRAMU REHABILIATCJI OSIĄGNIĘCIA
Ciągłość procesu diagnozy budowanie programu ocena efektywności diagnoza Diagnoza budowanie programu ocena efektywności diagnoza ocena efektywności budowanie programu ocena efektywności diagnoza budowanie programu
Kompleksowość łączenia diagnozy lekarskiej i psychologiczno- pedagogicznej ze wskazaniami koniecznych działań rehabilitacyjnych i logopedycznych, łączenia diagnozy z opracowaniem i wdrożeniem indywidualnego programu rehabilitacyjno- terapeutycznego, łączenia realizowania programu rehabilitacyjno- terapeutycznego z jego modyfikowaniem w związku z osiąganymi efektami lub ich brakiem przez interdyscyplinarny zespół specjalistów i finansowania tego programu z różnych źródeł.
PROGRAM propozycja układu Poziom umiejętności/ wiadomości Cel / do czego zmierzam Elementy metod pracy rehabilitacyjnej Zadania Uwagi Etap opanowany Etap ze strefy najbliższego rozwoju Stosowane elementy metod Konkretne ćwiczenia Forma realizacji, miejsce w procesie rehabilitacji Program pracy z dzieckiem powinien być uzgodniony z rodzicami na każdym etapie, powinni oni podpisać się pod nim oraz otrzymać jego kopię.
Sposób dokumentowania powinien być określony w regulaminie pracy Zespołu Jedna dokumentacja wspólny arkusz obserwacyjno-diagnostyczny Wspólny interdyscyplinarny plan-program terapeutyczny
Zespół wspierający rozwój dziecka i jego rodzinę Interdyscyplinarność Pomoc medyczna, psychologiczna,pedagogiczna, logopedyczna Wsparcie społeczno-socjalne Dla każdego dziecka powołuje się odrębny zespół.
KWALIFIKACJE Ośrodki dysponujące warunkami do prowadzenia kompleksowej, wielospecjalistycznej pomocy. Najwyższy poziom referencyjny. Pełny skład zespołu wielospecjalistycznego, o najwyższych kwalifikacjach. Odpowiednia baza lokalowa i wyposażenie. STANDARD. Niektóre świadczenia mogą być realizowane w szkołach lub placówkach opiekuńczo-wychowawczych, z których korzysta dziecko lub które znajdują się bliżej miejsca zamieszkania dziecka i finansowane na podstawie zlecenia przez ośrodek, który otrzymał dotację.
KWALIFIKACJE LEKARZ spec. Pediatra, neurolog, psychiatra, rehabilitacji med., okulista, laryngolog- audiolog -KONSULTACJE PSYCHOLOG mgr psychologii lub psychologii klinicznej LOGOPEDA (specjalizacja: neurologopedia) PEDAGOG-terapeuta- mgr pedagogiki specjalnej lub licencjat z zakresu pedagogiki specjalnej-z udokumentowanym doświadczeniem w zakresie metod usprawniania dzieci z zaburzonym rozwojem psychomotorycznym i/lub metod wspierania rodziny (nie krótszym niż 1 rok), FIZJOTERAPEUTA- mgr fizjoterapii (przeszkolony( w zakresie metod usprawniania dzieci z zaburzeniami rozwojowymi i posiadający udokumentowane doświadczenie z zakresu wczesnej diagnostyki i terapii neurorozwojowej Vojta, NDT Bobath)
BAZA GABINETY SALE ZAJĘCIOWE o lekarski o rehabilitacji ruchowej o logopedyczny o psychologiczny o terapii zajęciowej t. edukacyjnej, t. zabawą, t. integracji ruchowej pokój małego dziecka
PROBLEM? Placówka edukacyjna ( resort edukacji) Poradnia zdrowia ( resort zdrowia- NFZ) porozumienie odrębny program współpracy
Miejsce realizacji świadczeń w domu rodzinnym lub stałym miejscu przebywania dziecka np. w domu małego dziecka (głównie programy terapeutyczne), w przypadku znacznej odległości od miejsca zamieszkania dziecka, placówka realizująca program może zawrzeć porozumienie na prowadzenie wybranych zajęć terapeutycznych (określonych w programie) ze specjalistami zatrudnionymi: w szkole, przedszkolu, żłobku, poradni psychologicznopedagogicznej lub innej placówce opiekuńczo- wychowawczej, w zakładach opieki zdrowotnej sprawujących podstawową bądź specjalistyczną opiekę zdrowotną nad dzieckiem, również w zakresie rehabilitacji zdrowotnej.
REHABILITACJA PRZEZ ŻYCIE WCZESNA INTERWENCJA WCZESNE WSPOMAGANIE EDUKACJA WSPIERANIE