Jęczmień ozimy Uwagi ogólne W sezonie 2013/ w ramach PDOiR w woj. warmińsko-mazurskim prowadzono dwa doświadczenia z jęczmieniem ozimym. Założono je w stacjach doświadczalnych we Wrócikowie i Rychlikach. Od kilku sezonów opracowanie jest wzbogacone o dane z doświadczenia w SDOO Krzyżewo, z sąsiedniego województwa podlaskiego, w celu poszerzenia informacji o badanych odmianach. Badano 11 odmian wybranych przez Wojewódzki Zespół PDOiR. W roku z Listy Zalecanych Odmian (LZO) jęczmienia ozimego, wy cofano w naszym regionie odmiany Fridericus i Scarpia, a wprowadzono KWS Meridian i Antonellę. Aktualnie tworzą ją: Lomerit, Souleyka, Antonella i KWS Meridian. Badania prowadzone były na dwóch poziomach agrotechniki. Były to doświadczenia dwuczynnikowe, gdzie pierwszym czynnikiem były odmiany, a drugim poziomy agrotechniki (dodatkowym czynnikiem w SDOO Wrócikowo i ZDOO Rychliki był przedplon zbożowy). Celem tych badań było sprawdzenie wartości gospodarczej wybranych odmian w warunkach rejonu północnego oraz określenie ich reakcji na zróżnicowaną agrotechnikę. Środki ochrony roślin do wykonywanych zabiegów wybierali prowadzący doświadczenia. Preparaty te były zarejestrowane w Polsce i znajdowały się w oryginalnych opakowaniach. Na obu poziomach agrotechnicznych w uzasadnionych przypadkach zwalczano także szkodniki. Wyniki doświadczeń Miniony sezon był dość korzystny dla plonowania jęczmienia ozimego. Średnie plony w roku we Wrócikowie przy zastosowaniu podstawowych metod agrotechnicznych (a 1 ) wynosiły 79,5 dt/ha i 92,0 dt/ha przy zwiększonym nakładzie (a 2 ), w Rychlikach średnio na poziomie a 1 zebrano 67,5 dt/ha, na poziomie intensywnym 83,6 dt/ha natomiast w Krzyżewie na poziomie a 1 zebrano 78,4 dt/ha, na poziomie intensywnym 86,1 dt/ha. We Wrócikowie efektywność poziomu a 2 wyniosła 12,5 dt/ha, w Krzyżewie 7,7 dt/ha, a w Rychlikach 16,1 dt/ha (tabela 3). W tabeli 4 przedstawiono plonowanie jęczmienia ozimego z poszczególnych miejscowości. Średnio w doświadczeniach na poziomie a 1 wyróżniały się odmiany Antonella, Titus oraz badana pierwszy rok odmiana Zenek, na poziomie a 2 powyżej wzorca plonowało większość odmian: Lomerit, Fridericus, Antonella, Henriette, KWS Meridian, Titus oraz Zenek. Na przełomie trzech lat na obu poziomach dobrym plonowaniem wykazały się Souleyka, Antonella i KWS Meridian. W ostatnim dwuleciu wysokie plonowanie na obu poziomach agrotechniki wykazała odmiana Titus (tabela 5). Zaprezentowane w tabeli 6 porażenie odmian jęczmienia ozimego przez choroby analizowano na poziomie podstawowym (bez ochrony fungicydowej). W minionym sezonie choroby grzybowe 1
wystąpiły na jęczmieniu ozimym w niewielkim nasileniu. mi bardziej podatnymi na porażenie mączniakiem okazały się Lomerit, Scarpia, Henriette i KWS Meridian. Porażenie rdzą jęczmienia w niewielkim stopniu występowało na odmianach Lomerit, Scarpia, Henriette oraz Kobuz. Większą podatność na plamistość siatkową wykazały Lomerit, Scarpia, KWS Meridian i Titus. Czarna plamistość była w większym nasileniu u odmian Fridericus, KWS Meridian i Zenek. Nieznaczne objawy rynchosporiozy odnotowano u odmian: Scarpia, Kobuz i SU Melania. W roku wyleganie w fazie dojrzałości mlecznej i przed zbiorem było nieznaczne i tylko w Krzyżewie. Na obu poziomach przed zbiorem najbardziej wyległy odmiany Kobuz, SU Melania oraz Zenek (tabela 7). Masa tysiąca ziaren (MTZ) w roku była na podobnym poziomie jak w roku 2013. Najwyższe wartości tego wskaźnika wykazały Titus i Lomerit oraz na poziomie intensywnym SU Melania. Niska MTZ charakteryzowała odmiany Kobuz i Zenek na poziomie a 1 natomiast na a 2 niską MTZ miały odmiany Kobuz Zenek, oraz Scarpia (tabela 7). 2
Tabela 1. Jęczmień ozimy. Odmiany badane. Rok zbioru: Kod kraju pochodzenia Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce* Rok włączenia do LZO Hodowca (jednostka prowadząca hodowlę zachowawczą lub dla odmian zagranicznych krajowy przedstawiciel) 1. Lomerit DE 2002 2007 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; PL- 57-150 Prusy 2. Fridericus DE 2007 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; PL- 57-150 Prusy 3. Scarpia DE 2007 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL- 62-100 Wągrowiec 3 4. Souleyka DE 2010 2013 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL- 62-100 Wągrowiec 5. Antonella DE 2011 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL- 62-100 Wągrowiec 6. Henriette DE 2011 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL- 62-100 Wągrowiec 7. KWS Meridian DE 2011 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; PL- 57-150 Prusy 8. Titus DE 2012 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL- 62-100 Wągrowiec 9. Kobuz PL 2013 Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5; PL-63-004 Tulce 10. SU Melania DE 2013 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL- 62-100 Wągrowiec 11. Zenek PL 2013 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL-64-000 Kościan * - według Listy odmian roślin rolniczych wpisanych do krajowego rejestru w Polsce
Tabela 2. Jęczmień ozimy. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO Wrócikowo pow. Olsztyn ZDOO Rychliki pow. Elbląg SDOO Krzyżewo woj. podlaskie Kompleks rolniczej przydatności gleby pszenny dobry pszenny dobry pszenny dobry Klasa bonitacji gleby III b III b III b ph gleby w KCl 7,02 5,5 6,7 Przedplon pszenica jara pszenica ozima groch pastewny Data siewu 02.10.13 24.09.13 01.10.13 Obsada nasion (szt./m 2 ) 350 350 350 Data zbioru 17.07.14 09.07.14 10.07.14 Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) 95 70 60 N na poziomie a 2 (kg/ha) 135 110 100 P 2 O 5 (kg/ha) 40 80 50 K 2 O (kg/ha) 70 120 75 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (nazwa, dawka/ha) Zboża Total Extra ( 3kg); Opti Zboża ( 3 kg) FoliQ N Uniwersalny 2 x (5 l) ADOB Mn (2,5 l); ADOB Cu (2 l) Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Legato Plus 600 SC (1,5 l); Gold 450EC (1 l) Legato Plus 600 SC (1,25 l) Komplet 560 SC (0,5 l); Tomigan 250 EC (0,8 l) Insektycyd (nazwa, dawka/ha) - - - tylko na poziomie a 2 Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Bumper Super 490 EC (1 l) Rubric 125 SC ( 1 l) Topsin M 500 SC (1,4 l) Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Falcon 480 EC (0,6 l) Sokół 460 EC (0,6 l) Artea 330 EC (0,5 l) Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Moddus 250 EC (0,6 l) Retar 480 SL (1,5 l) Moddus 250 EC (0,6 l) 4
Tabela 3. Jęczmień ozimy. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Wyszczególnienie Wrócikowo Rychliki Krzyżewo a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1. Stan roślin przed zimą (skala 9 ) 9 9 7,0 7,0 8,9 8,9 2. Stan roślin po zimie (skala 9 ) 6,5 5,7 7,0 7,0 7,6 7,7 3. Martwe rośliny (%) 10,9 19,7 4,0 4,0 5,6 3,8 4. Termin kłoszenia (data) 14.05. 16.05. 09.05. 09.05. 13.05. 14.05. 5. Termin dojrzałości woskowej (data) 30.06. 02.07. 26.06. 27.06. 30.06. 03.07. 6. Wysokość roślin (cm) 91 86 95 84 115 116 7. Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 ) 9 9 9 9 8,4 8,1 8. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 ) 9 9 9 9 7,3 7,0 5 9. Porażenie przez choroby (skala 9 ): -mączniak prawdziwy 8,3 9 8,7 9 9 9 -rdza jęczmienia 7,2 9 8,6 9 7,4 8,5 -plamistość siatkowa 7,9 9 8,9 9 6,7 7,8 -czarna plamistość 8,0 8,6 8,6 8,6 5,9 7,2 -rynchosporioza 8,5 9 9 9 5,7 7,3 10. Masa 1000 ziaren (przy wilgotności 14%) (g) 55,7 57,5 52,5 54,3 47,3 47,3 11. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 15,0 16,7 13,7 13,5 12,2 12,7 12. Plon ziarna (przy wilgotności 14%) (dt/ha) 79,5 92,0 67,5 83,6 78,4 86,1 Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian a 1 - przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki Skala 9-9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny
Tabela 4. Jęczmień ozimy. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: przy wilgotności ziarna 14% Poziom a 1 Poziom a 2 Wrócikowo Rychliki Krzyżewo Wrócikowo Rychliki Krzyżewo Wzorzec (dt/ha) 78,4 68,6 82,6 81,1 83,5 91,4 1. Lomerit 94 92-108 104-2. Fridericus 93 95 92 117 105 98 3. Scarpia 108 101 86 119 94 86 4. Souleyka w 96 93 109 85 97 107 5. Antonella 117 94 97 128 90 97 6. Henriette 99 104 91 122 101 94 7. KWS Meridian 96 92 101 123 91 97 8. Titus w 97 113 90 109 105 96 9. Kobuz 100 103 77 117 104 75 10. SU Melania w 107 94 101 106 98 97 11. Zenek 108 102 103 115 98 100 w - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku Tabela 5. Jęczmień ozimy. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, 2013, 2012 przy wilgotności ziarna 14% Liczba lat badań Zimotrwałość 2013 2012 a 1 a 2 2013 2012 2013 2012 Wzorzec (dt/ha) 76,6* 69,4** 82,1*** 73,0 76,1 85,3* 80,5** 95,7*** 83,0 87,2 1. Lomerit 3 5 93 105 105 99 101 106 101 96 104 101 2. Fridericus 3 6 93 90 108 92 97 106 97 101 102 102 3. Scarpia 3 5 98 95 97 97 97 99 99 92 99 96 4. Souleyka w 3 4,5 99 102 103 101 102 97 100 101 98 99 5. Antonella 3 5 103 99 103 101 102 104 107 99 106 103 6. Henriette 3 5,5 97 91 103 94 98 105 99 102 103 103 7. KWS Meridian 3 5 97 104 111 100 104 103 102 103 103 103 8. Titus w 2 5,5 100 104-102 - 103 106-105 - 9. Kobuz 1 5 93 - - - - 97 - - - - 10. SU Melania w 1 4,5 101 - - - - 100 - - - - 11. Zenek 1 5,5 104 - - - - 104 - - - - Liczba doświadczeń 3 3 3 6 9 3 3 3 6 9 w - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku * - plon wzorca w roku dla odmiany Lomerit wynosił: dla poziomu a1 73,5 a dla poziomu a 2 82,3 dt/ha **- plon wzorca dla odmiany Lomerit wynosił: dla poziomu a 1 w 2013 roku 72,3 a dla poziomu a 2 83,3 dt/ha ***- plon wzorca w roku 2012 dla odmiany Lomerit wynosił: dla poziomu a 1 81,1 a dla poziomu a 2 92,8 dt/ha 2013 2012 6
Tabela 6. Jęczmień ozimy. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a 1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, 2012 - Liczba lat badań Mączniak Rdza jęczmienia Plamistość siatkowa Czarna plamistość Rynchosporioza 2012-2012- 2012-2012- 2012- Wzorzec (skala 9º) 8,9 8,1 7,8 8,0 7,8 7,6 7,8 7,3 7,8 7,5 1. Lomerit 3-1,2-0,7-0,8-0,1-0,9 0,3 0,1 0,4 0,2 0,6 2. Fridericus 3-0,7-1,1-0,3-0,2 0,2 0,4-0,8-0,5 0,2 0,0 3. Scarpia 3-1,9-1,7-0,5-0,6-0,3-0,1 0,2-0,3-0,3-0,3 7 4. Souleyka w 3 0,1 0,1 0,0 0,1 0,4 0,4 0,0 0,2 0,2 0,1 5. Antonella 3 0,1 0,5 0,5 0,3 0,6 0,3-0,2 0,3-0,1 0,1 6. Henriette 3-0,9-1,2-0,5-0,1 0,6 0,0-0,2-0,2-0,1 0,0 7. KWS Meridian 3-0,9-0,8 0,2 0,4-0,4 0,0-1,2-0,6 0,1 0,0 8. Titus w 2 0,1-0,3 - -0,3-0,0-0,1-9. Kobuz 1-0,2 - -0,5 - -0,1 - -0,5 - -0,3-10. SU Melania w 1-0,2 - -0,3 - -0,1-0,0 - -0,3-11. Zenek 1 0,1-0,2 - -0,1 - -1,2 - -0,1 - Liczba doświadczeń 2 8 3 6 3 6 3 9 2 6 Wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą w - odmiany wchodzące w skład wzorca
Tabela 7. Jęczmień ozimy. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, 2012 - Liczba lat badań w fazie doj. mlecznej 2012- Wyleganie (skala 9º) przed zbiorem 2012- Poziom agrotechniki a 1 Wysokość roślin (cm) 2012- Masa 1000 ziaren (g) Wzorzec (skala 9º) 8,3 8,3 7,7 7,0 101 97 53,7 51,4 1. Lomerit 3 0,7-0,7 1,3 0,7 2 1 1,1 1,6 2. Fridericus 3 0,2 0,0 0,3 0,4 0-1 -2,1-0,1 3. Scarpia 3 0,2-0,3-0,2-0,4 3 0-2,5-1,3 4. Souleyka w 3 0,7 0,2 0,8 0,1-7 -4-0,1 0,2 5. Antonella 3 0,7-0,8-0,7-0,1-9 -6-3,2-1,2 6. Henriette 3 0,2-0,3-0,7-0,5-3 -3-0,8 1,3 7. KWS Meridian 3 0,2 0,0-0,2 0,2-2 -2-1,0 1,2 8. Titus w 2-0,3-0,3-10 - 2,0-9. Kobuz 1-0,8 - -1,7-8 - -4,6-10. SU Melania w 1-0,3 - -1,2 - -3 - -1,9-11. Zenek 1-0,3 - -1,2 - -1 - -4,9 - Liczba doświadczeń 1 3 1 5 3 9 3 9 Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec (skala 9º) 8,2 8,4 7,3 6,6 96 93 55,2 52,1 1. Lomerit 3 0,8-0,7 1,7 0,6 1 2 2,7 0,9 2. Fridericus 3 0,3 0,1 0,7 0,5 0 1-2,9 0,7 3. Scarpia 3-0,7-0,2-1,3-0,6-1 0-3,9-2,0 4. Souleyka w 3 0,8 0,6 1,2 0,5-10 -5-1,6 0,6 5. Antonella 3 0,3 0,3-0,3 0,0-10 -6-2,9 0,0 6. Henriette 3 0,3 0,4 0,2-0,2-4 -2-0,7 1,7 7. KWS Meridian 3-0,2 0,0-0,3 0,4-2 -1-1,4 0,4 8. Titus w 2-0,7 - -0,3-12 - 0,2-9. Kobuz 1-1,2 - -1,8-8 - -3,8-10. SU Melania w 1-0,2 - -0,8 - -2-1,4-11. Zenek 1-0,2 - -0,3-0 - -5,7 - Liczba doświadczeń 1 3 1 5 3 9 3 9 w - odmiany wchodzące w skład wzorca 2012-8