Antonińskie uzyskała ziarno o największej masie. Najdrobniejsze ziarno w 2015 roku na poziomie a1 i a2 wytworzyła odmiana Minello.

Transkrypt

1 5. Żyto ozime Na podstawie badań GUS, powierzchnia uprawy żyta ozimego w 2015 roku, wynosiła około 0,7 mln ha, co stanowi 10,5 % ogólnej powierzchni zasiewów zbóż w Polsce. Żyto ma małe wymagania glebowe, niską wrażliwość na przedplon i choroby grzybowe. Jest tolerancyjne na zakwaszenie i niskie temperatury. W porównaniu z pszenicą i jęczmieniem wyróżnia się większą odpornością na stres wodny. Ziarno żyta wykorzystuje się głównie do celów paszowych ale także młynarskich, do produkcji alkoholu i biopaliwa. Wszystkie cechy żyta i możliwość uzyskiwania wysokiego plonowania, nawet na glebach lekkich, sprawiają że uprawa żyta jest opłacalna. W 2016 roku Krajowy Rejestr (KR) obejmował 42 odmiany (stan na ), w tym 41 przeznaczone do uprawy na ziarno i 1 odmianę na zielonkę - Pastar. W KR przeważają odmiany mieszańcowe nad populacyjnymi, jest też odmiana syntetyczna. W województwie łódzkim, w sezonie 2014/2015, badano 18 odmian żyta ozimego: 6 populacyjnych i 12 mieszańcowych (tabela 1). Doświadczenia przeprowadzono z wykorzystaniem zaplecza badawczego COBORU w Sulejowie, Lućmierzu i Masłowicach. Odmiany testowano na dwóch poziomach agrotechniki przeciętnym (a1) i intensywnym (a2). Szczegółowe warunki polowe doświadczeń przedstawiono w tabeli 2. Siewy przeprowadzono w ostatniej dekadzie września. Nawożenie azotowe stosowano w dwóch terminach, przedsiewnie i pogłównie. Na przeciętnym poziomie agrotechniki łącznie wysiano od 55,5 do 113 kg N/ha, zaś na poziomie intensywnym zużyto odpowiednio o 40 kg/ha azotu więcej. Nawożenie potasowe wahało się w granicach od 75 do 96 kg/ha. Dawka nawozu fosforowego wynosiła: w Lućmierzu 36 kg/ha, w Masłowicach 40 kg/ha i w Sulejowie 50 kg/ha. Zgodnie z metodyką COBORU na intensywnym poziomie agrotechnicznym dokarmiano rośliny dolistnymi preparatami wieloskładnikowymi i prowadzono ochronę przeciwko chorobom grzybowym. Dodatkowo, ze względu na zwiększone nawożenie azotowe, na poziomie a2 użyto regulatora wzrostu. W doświadczeniach porejestrowych regionu łódzkiego w 2015 roku średni plon żyta ozimego na poziomie przeciętnym wyniósł 74,8 dt/h a na intensywnym 85,4 dt/ha (tabela 5). Najwyższy plon żyta ozimego uzyskano w Sulejowie, gdzie na poziomie a1 średni plon ziarna wynosił 84,7 dt/ha. Niższy plon uzyskano w Masłowicach 66,8 dt/ha oraz Lućmierzu 72,9 dt/ha (tabela 4). Odmiany populacyjne plonowały na wyrównanym poziomie poniżej wzorca, natomiast w grupie odmian mieszańcowych prawie wszystkie przekroczyły wzorzec. W roku 2015 i w ostatnim trzyleciu największym plonowaniem wyróżniała się odmiana SU Stakkato. Większe nawożenie azotowe oraz ochrona przed patogenami i wyleganiem na poziomie a2 przyczyniło się do zwiększenia plonu żyta ozimego średnio aż o 10,6 dt/ha. Największy przyrost plonu w wyniku intensywnej uprawy uzyskała odmiana SU Stellit średnio o 18,6 dt/ha. W roku 2015 porażenie żyta przez choroby było zróżnicowane (tab.6). Odporność na mączniaka utrzymują odmiany Dańkowskie Amber i Horyzo. Największa odporność na rdzę brunatną cechuje odmiany: Horyzo, Dańkowskie Rubin i Minello a najbardziej podatna na tą chorobę były odmiany Tur i SU Drive. Rynchosporioza wywołała najsilniejsze porażenie u odmian Armand i Dańkowskie Rubin natomiast najsłabiej porażona była odmiana mieszańcowa Palazzo. Ważniejsze cechy rolniczo-użytkowe zawarto w tabeli 7. Odmianami najbardziej odpornymi na wyleganie są: Armand, Dańkowskie Amber, Dańkowskie Rubin, Palazzo, a najbardziej podatne na wyleganie są SU Drive i SU Stakkato. Średnia wysokość roślin w 2015 roku była wyższa niż za wielolecie na obydwu poziomach agrotechniki. Najwyższymi odmianami były Horyzo i Antonińskie, najniższymi SU Stakkato i SU Spektrum. Najdorodniejsze ziarno na poziomie a1 uzyskała odmiana Horyzo i SU Drive, na poziomie a2 odmiana

2 Antonińskie uzyskała ziarno o największej masie. Najdrobniejsze ziarno w 2015 roku na poziomie a1 i a2 wytworzyła odmiana Minello. W oparciu o wyniki doświadczeń, Łódzki Wojewódzki Zespół PDO, podjął decyzję o utworzeniu dla żyta ozimego Listy Odmian Zalecanych (LOZ): 1. DAŃKOWSKIE AMBER 2. DAŃKOWSKIE RUBIN 3. KWS BONO* 4. SU PERFORMER* 5. SU STAKKATO 6 TUR *-odmiana wstępnie rekomendowana

3 Tabela 1. Żyto ozime. Odmiany badane. Rok zbioru: Lp. Odmiana Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Rok włączenia do LZO Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce Dańkowskie Diament 2005 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń, Kościan 2 Dańkowskie Amber DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń, Kościan 3 Armand (p) 2011 Alicja Ramenda ul. Antoniny 3/6, Leszno 4 Horyzo (p) 2011 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR Smolice 146, Kobylin 5 Antonińskie (p) 2013 Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5, Tulce 6 Dańkowskie Rubin DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń, Kościan 7 Visello (m) 2007 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy 8 Minello (m) 2008 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy 9 Brasetto (m) 2009 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy 10 Palazzo (m) 2009 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy 11 SU Drive (m) 2011 Saaten- Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Węgrowiec 12 SU Stakkato (m) Saaten- Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Węgrowiec 13 SU Satellit (m) 2013 Saaten- Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Węgrowiec 14 SU Spektrum (m) 2013 Saaten- Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Węgrowiec 15 Tur (m) Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR Smolice 146, Kobylin Danko Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, Kościan 16 Brandie (m) 2014 Monsanto Polska sp. z o.o. ul. Domaniewska 49 PL Warszawa 17 KWS Bono (m) * KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy 18 SU Performer (m) * Saaten- Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Węgrowiec (p)-odm. populacyjne, (m)- odm. mieszańcowe *-odmiana wstępnie rekomendowana

4 Tabela 2. Żyto ozime. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość Sulejów Lućmierz Masłowice Powiat Piotrkowski Zgierski Wieluński Kompleks rolniczej przydatności gleby pszenny dobry żytni dobry żytni dobry Klasa bonitacyjna gleby III b IV b IV b ph gleby w KCl 6,1 6,5 5,3 Przedplon rzepak groch groch Data siewu (dzień, m-c, rok) Obsada nasion (szt/m 2 ) Data zbioru (dzień, m-c, rok) Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) ,5 80 N na poziomie a 2 (kg/ha) ,5 120 P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (l/ha) Amidomag NMgFe - 2 l/ha Mikrofoliar Cu 1 l/ha Środki ochrony roślin Agroleaf K - 2 kg/ha Florovit - 2 x 1 l/ha Florovit - 2 x 1 l/ha Zaprawa nasienna (nazwa) Lamardor 400 FS Funaben Plus 02 WS Omnix 025 FS Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Legato Plus 600 SC - 1,5 l/ha Huzar Activ 387 OD - 1 l/ha Komplet 560 SC - 0,5 l/ha Atlantis 12 OD - 0,45 l/ha Mustang 306 SE - 0,6 l/ha Lentipur Flo 500 SC - 2 l/ha Mustang Forte l/ha Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Patriot 100 EC - 62,5 ml/ha - - (tylko na poziomie a 2 ) Fungicyd- pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Boogi Xpro 400 EC - 1,2 l/ha Falcon 460 EC - 0,6 l/ha Artea 330 EC 0,5 l/ha Fungicyd drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Fandango 200 EC - 1 l/ha Soligor 425 EC - 0,8 l/ha Falcon 460 EC 0,6 l/ha Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Cerone 480 SL - 1 l/ha Moddus 250 EC - 0,3 l/ha Cerone 480 SL 1 l/ha

5 Tabela 3. Żyto ozime. Warunki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Sulejów Lućmierz Masłowice Lp. Cecha a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Stan roślin przed zimą (skala 9 o ) 8,4 8,8 8,9 2 Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 8,1 8,9 8,2 3 Martwe rośliny (%) 0,0 0,0 0,0 4 Pleśń śniegowa (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 5 Termin kłoszenia (dzień, m-c) Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) 8,2 8,8 9,0 9,0 9,0 9,0 9 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 4,8 6,2 9,0 9,0 6,8 8,4 10 Porażenie przez mączniaka (skala 9 o ) 8,7 9,0 9,0 8,9 7,4 7,6 11 Porażenie przez rdzę brunatną (skala 9 o ) 6,4 8,9 6,9 7,9 9,0 9,0 12 Porażenie przez rdzę źdźbłową (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 13 Porażenie przez rynchosporiozę (skala 9 o ) 7,3 8,8 9,0 9,0 8,1 8,4 14 Porażenie przez septoriozę liści (skala 9 o ) 5,6 7,9 5,7 6,2 7,3 7,6 15 Masa 1000 ziaren (g) 29,9 32,0 29,6 28,6 26,8 28,5 16 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 12,1 12,3 17,1 16,7 14,3 14,3 17 Plon ziarna (dt z ha) 84,7 98,3 72,9 78,1 66,8 79,9 a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki Skala 9 o : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny

6 Tabela 4. Żyto ozime. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: Poziom a 1 Poziom a 2 Lp. Odmiana Sulejów Lućmierz Masłowice Sulejów Lućmierz Masłowice Wzorzec, dt z ha 84,7 72,9 66,8 98,3 78,1 79,9 odmiany populacyjne 1 Dańkowskie Diament Dańkowskie Amber Armand Horyzo Antonińskie Dańkowskie Rubin odmiany mieszańcowe 7 Visello Minello Brasetto Palazzo SU Drive SU Stakkato SU Satellit SU Spektrum Tur Brandie KWS Bono SU Performer

7 Tabela 5. Żyto ozime. Plon ziarna odmian (%wzorca). Lata zbioru: 2015, 2014, Lp. Odmiana Plon ziarna w % wzorca Poziom a 1 Poziom a 2 Średnia Średnia Wzorzec, dt z ha 74,8 68,0 58,7 67,2 85,4 83,8 75,7 81,6 odmiany populacyjne 1 Dańkowskie Diament Dańkowskie Amber Armand * * 4 Horyzo * * 5 Antonińskie * * 6 Dańkowskie Rubin * * odmiany mieszańcowe 7 Visello Minello Brasetto Palazzo SU Drive SU Stakkato SU Satellit * * 14 SU Spektrum * * 15 Tur * * 16 Brandie KWS Bono SU Performer Liczba doświadczeń Wzorzec: w roku 2015 wszystkie badane odmiany, w roku 2014 Dańkowskie Diament, Dańkowskie Amber, Antonińskie, Dańkowskie Rubin, Visello, Minello, Brasetto, Palazzo, SU Drive, SU Stakkato, SU Satellit, SU Spektrum, Tur, w roku 2013 Dańkowskie Diament, Dańkowskie Amber, Armand, Horyzo, Visello, Mirello, Brasetto, Palazzo, SU Drive, SU Stakkato. *- średnia z dwóch lat. Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza.

8 Tabela 6. Żyto ozime. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki a 1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2015, Lp. Odmiana Liczba lat badań Mączniak Rdza brunatna Rynchosporioza Wzorzec (skala 9 o ) 7,4 7,6 6,6 6,5 7,7 7,5 odmiany populacyjne 1 Dańkowskie Diament 3 0,1-0,4-0,6 0,0 0,0-0,1 2 Dańkowskie Amber 3 0,1 0,4 0,1 0,6 0,0 0,1 3 Armand 2-0,9-0,7* -0,1-0,1* -1,0-0,6* 4 Horyzo 2 0,1 0,4* 0,6 0,8* 0,5 0,2* 5 Antonińskie 2 0,1 0,1* 0,4 0,4* -0,2-0,2* 6 Dańkowskie Rubin 2-0,9-0,1* 0,9 1,0* -0,7-0,6* odmiany mieszańcowe 7 Visello 3 0,1-0,4 0,1-0,2 0,0 0,1 8 Minello 3 0,1-0,4 0,9 0,4 0,0-0,2 9 Brasetto 3-0,9 0,0-0,1-0,5 0,0 0,0 10 Palazzo 3 0,1 0,2-0,6-0,5 1,0 0,0 11 SU Drive 3 0,6-0,2-0,9-0,6-0,5 0,2 12 SU Stakkato 3-0,4 0,2-0,6-0,4 0,5 0,5 13 SU Satellit 2 0,1 0,0* -0,6-0,6* 0,0 0,1* 14 SU Spektrum 2 0,1 0,3* 0,6 0,6* 0,5 0,5* 15 Tur 2 0,6 0,7* -0,9-0,8* -0,2-0,2* 16 Brandie 1 0,6-0,9 - -0,2-17 KWS Bono 1 0,1-0,6 - -0,2-18 SU Performer 1 0,1 - -0,9-0,5 - Liczba doświadczeń Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą. Wzorzec: w roku 2015 wszystkie badane odmiany, w roku 2014 Dańkowskie Diament, Dańkowskie Amber, Antonińskie, Dańkowskie Rubin, Visello, Minello, Brasetto, Palazzo, SU Drive, SU Stakkato, SU Satellit, SU Spektrum, Tur, w roku 2013 Dańkowskie Diament, Dańkowskie Amber, Armand, Horyzo, Visello, Mirello, Brasetto, Palazzo, SU Drive, SU Stakkato. *- średnia z dwóch lat. Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza.

9 Tabela 7. Żyto ozime. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2015, Wyleganie (skala 9 o ) Liczba Wysokość roślin Masa 1000 ziaren w fazie dojrzałości Lp. Odmiana lat przed zbiorem (cm) (g) mlecznej badań Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec 8,2 7,7 5,8 4,7 152,3 150,0 28,8 28,9 odmiany populacyjne 1 Dańkowskie Diament 3-0,7 0,1-1,0-0,2 7,9 5,5 0,7 0,3 2 Dańkowskie Amber 3 0,3 0,3 1,0 0,4 3,2 6,1-0,1 0,5 3 Armand 2 0,8 0,7* 1,0 0,9* 7,7 4,7* 0,9 0,7* 4 Horyzo 2-0,2 0,4* 0,5 0,6* 14,9 10,1* 1,4 2,2* 5 Antonińskie 2-0,2 0,1* 0,3-0,1* 12,7 14,1* 0,7 1,2* 6 Dańkowskie Rubin 2 0,3 0,1* 1,5 0,8* 3,1 3,6* 0,2-0,2* odmiany mieszańcowe 7 Visello 3 0,8-0,2-1,0-0,5-8,8-6,7 0,3 0,1 8 Minello 3-0,7-0,7-0,8-0,1-4,4-2,5-2,1-2,1 9 Brasetto 3-0,7-0,4 0,0 0,3-4,3-3,1-0,5 0,0 10 Palazzo 3-1,2-0,9 1,0 0,6 6,7 3,1 1,1 0,1 11 SU Drive 3-0,2-0,3-1,5-0,8-5,4-4,5 2,2 0,5 12 SU Stakkato 3 0,8 0,5-1,3-0,9-8,9-7,4-1,0-0,8 13 SU Satellit 2 0,8 0,8* -0,5-0,1* -7,3-7,8* 0,2 0,3* 14 SU Spektrum 2 0,3 0,3* 1,0 0,3* -12,6-11,6* -1,9-1,5* 15 Tur 2 0,8 0,8* 1,0 0,3* 2,4 4,6* 0,5 0,7* 16 Brandie 1-0,2 - -0,8-10,9-0,9-17 KWS Bono 1-0,7 - -0,5 - -7,3 - -2,0-18 SU Performer 1 0,3-0, ,8 - -1,8 - Liczba doświadczeń

10 cd. tabeli 7. Lp. Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 o ) Wysokość roślin Masa 1000 ziaren w fazie przed zbiorem (cm) (g) dojrzałości mlecznej Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec 8,8 7,5 7,3 6,2 145,6 140,9 29,7 31,2 odmiany populacyjne 1 Dańkowskie Diament 3 0,2 0,2 0,2 0,1 6,9 2,7 1,3 1,1 2 Dańkowskie Amber 3 0,2 0,2 0,5 0,1-0,1 2,5-0,2 0,1 3 Armand 2 0,2 0,3* 0,7 0,4* 4,1 2,8* 0,5 0,5* 4 Horyzo 2-0,3 0,1* 0,2 0,3* 11,4 6,4* 1,1 1,7* 5 Antonińskie 2 0,2 0,4* -0,3 0,4* 13,4 15,6* 1,6 2,0* 6 Dańkowskie Rubin 2 0,2 0,5* 0,2 0,2* -0,6 0,8* 0,8 0,4* odmiany mieszańcowe 7 Visello 3 0,2-0,5-0,5-0,3-4,6-3,8 1,4 0,4 8 Minello 3-0,8-0,4-0,3 0,0-1,2 0,1-1,8-1,4 9 Brasetto 3-0,8-0,2 0,2 0,2-4,1-0,2-1,1-0,4 10 Palazzo 3 0,2 0,2 0,2 0,3 3,4 2,4 0,8 0,7 11 SU Drive 3-0,3-0,3-0,5-0,4-4,7-5,0 0,9 0,4 12 SU Stakkato 3 0,2-0,1-0,3-0,6-4,7-5,3-0,4-1,0 13 SU Satellit 2-0,3-0,4* 0,0-0,1* -6,1-6,7* -0,6-1,1* 14 SU Spektrum 2 0,2-0,1* 0,2 0,3* -11,1-9,8* -2,8-2,3* 15 Tur 2 0,2 0,5* 0,0-0,4* 5,6 4,7* 0,2-0,1* 16 Brandie 1 0,2 - -0,3-9,4-0,6-17 KWS Bono 1 0,2 - -0,3 - -8,6 - -1,7-18 SU Performer 1 0,2-0,2 - -8,6 - -0,5 - Liczba doświadczeń Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których miało ono miejsce; wyższa wartość oznacza wartość korzystniejszą. Wzorzec: w roku 2015 wszystkie badane odmiany, w roku 2014 Dańkowskie Diament, Dańkowskie Amber, Antonińskie, Dańkowskie Rubin, Visello, Minello, Brasetto, Palazzo, SU Drive, SU Stakkato, SU Satellit, SU Spektrum, Tur, w roku 2013 Dańkowskie Diament, Dańkowskie Amber, Armand, Horyzo, Visello, Mirello, Brasetto, Palazzo, SU Drive, SU Stakkato. *- średnia z dwóch lat. Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza.