JĘCZMIEŃ OZIMY- WYNIKI DOŚWIADCZEŃ

Transkrypt

1 JĘCZMIEŃ OZIMY- WYNIKI DOŚWIADCZEŃ Uwagi ogólne i omówienie wyników. Jęczmień ozimy uprawiany jest w Polsce głównie na cele pastewne, w niewielkim zaś zakresie jako surowiec do przemysłu piwowarskiego (niewiele jest odmian browarnych jęczmienia ozimego i są one zdecydowanie gorsze pod względem wartości browarnej niż odmiany jęczmienia jarego). Powierzchnia uprawy jęczmienia ozimego w Polsce ma tendencję wzrostową, z niewielkim spadkiem w 2011 roku. Jednak w strukturze zasiewów zbóż w 2013 roku forma ozima jęczmienia zajmuje tylko 2,7%. Jęczmień ozimy jest zbożem o dużym potencjale plonowania, które w optymalnych warunkach dorównuje pszenicy. Cechuje go jednak wyraźnie gorsza niż u innych zbóż ozimych mrozoodporność. Mroźna zima 2011/2012 pokazała, że postęp w dziedzinie zimotrwałości i mrozoodporności jest niewystarczający. Jest jednak bardziej tolerancyjny na suszę późnowiosenną. Aby jęczmień ozimy dobrze przezimował powinien wejść w okres spoczynku dobrze rozkrzewiony, zahartowany, z mocnym systemem korzeniowym i węzłem krzewienia umieszczonym tuż pod powierzchnią. Zależy to w dużej mierze od przygotowania roli do siewu. Gleba przed siewem powinna być odleżała i starannie doprawiona. Ze względu na wczesny siew jęczmienia ozimego, ważnym elementem jest przedplon, który powinien możliwie wcześnie zejść z pola, aby było dość czasu na właściwe przygotowanie roli. Bardzo dobrym przedplonem dla jęczmienia ozimego jest rzepak ozimy, wczesne ziemniaki, groch, mieszanka wyki z żytem, mieszanki roślin strączkowych uprawiane na zielonkę lub susz. W przypadku braku takiego stanowiska można uprawiać jęczmień po zbożach: żyto, owies. W przypadku uprawy jęczmienia na cele browarne należy wykluczyć stanowiska po motylkowych i strączkowych. Niewskazana jest uprawa po pszenicy, ponieważ uprawiane obecnie odmiany pszenicy należą do późnych i średnio późnych, co powoduje zbyt późny siew jęczmienia. Nie należy uprawiać jęczmienia po jęczmieniu, głównie ze względu na możliwość silnego porażenia chorobami, szczególnie podsuszkowymi. Bardzo ważną zaletą jęczmienia ozimego jest wczesność dojrzewania, co znacznie ułatwia rozłożenie prac żniwnych i jednocześnie jest on najlepszym przedplonem dla rzepaku ozimego, którego powierzchnia uprawy wzrasta. Ponadto wczesny zbiór jęczmienia umożliwia uprawę poplonów wysiewanych jako rośliny regenerujące w zmianowaniach z dużym udziałem zbóż. Rozmieszczenie uprawy jęczmienia ozimego koncentruje się głównie w rejonach zachodniej i południowej Polski, w których zimy mają łagodniejszy przebieg. Na terenie województwa mazowieckiego powierzchnia uprawy tego gatunku wynosi 1,0% w strukturze zasiewów. Z uwagi na niewątpliwe zalety tego gatunku warto dokładnie przeanalizować wyniki plonowania i inne cechy odmian jęczmienia ozimego, badanych w doświadczeniach w naszym rejonie i podjąć się uprawy tego gatunku. Obecnie w krajowym rejestrze znajduje się 21 odmian jęczmienia ozimego, w tym 17 odmiany typu pastewnego o kłosie wielorzędowym, dwie typu pastewnego o kłosie dwurzędowym (Metaxa i SU Vineni) oraz dwie typu browarnego o kłosie dwurzędowym (Nickela i Wintmalt). Udział odmian zagranicznych w krajowym rejestrze wynosi 81 %. W ostatnich latach zwiększył się znacznie w kraju udział odmian ze Wspólnotowego Katalogu Roślin Rolniczych (CCA). Należy jednak pamiętać, że odmiany te w większości nie są badane w naszych warunkach klimatycznych, co może zwiększać ryzyko uprawy, biorąc pod uwagę chociażby zimę 2011/2012. W sezonie 2013/2014 na terenie województwa mazowieckiego zostały założone 3 doświadczenia z 11 odmianami jęczmienia ozimego. Doświadczenia zlokalizowane były w następujących jednostkach: - Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Seroczynie - Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Kawęczynie - Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin-PIB w Radzikowie Miniony sezon był bardzo korzystny do uprawy jęczmienia ozimego. Uzyskane plony były zdecydowanie wyższe niż latach poprzednich. Najlepiej plonowały odmiany; Holmes, Titus i KWS Meridian oraz nowa odmiana SU Melania. W dość dużym nasileniu wystąpiła plamistość siatkowa w Radzikowie i w Kawęczynie. Duże nasilenie fuzariozy kłosów i ciemnobrunatnej plamistości liści odnotowano w Seroczynie i w Kawęczynie.

2 Tabela 1 JĘCZMIEŃ OZIMY. Odmiany badane. Rok zbioru 2014 Lp. Odmiana Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej- - pełnomocnika w Polsce FRIDERICUS 2007 KWS Lochow Polska sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, PL Prusy 2 SCARPIA SOULEYKA ANTONELLA HOLMES * 2011 Saaten Union Polska sp. z o.o. Saaten Union Polska sp.z o.o. Saaten Union Polska sp.z o.o. DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, PL Kościan 6 KWS MERIDIAN 2011 KWS Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, PL Prusy 7 MAYBRIT TITUS KOBUZ * SU MELANIA ZENEK 2013 Saaten Union Polska sp.z o.o. Saaten Union Polska sp. z o.o. Poznańska Hodowla Roślin sp. zo.o. ul. Kasztanowa 5, PL Tulce Saaten Union Polska sp.z o.o. DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, PL Kościan * - odmiana chroniona krajowym wyłącznym prawem hodowcy

3 Tabela 2 JĘCZMIEŃ OZIMY. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2014 Miejscowość SDOO ZDOO IHAR Seroczyn Kawęczyn Radzików Powiat Siedlce Sochaczew Błonie Kompleks rolniczej przydatności gleby Klasa bonitacyjna gleby III b III a IIIb PH gleby w KCI 5,8 6,05 * Przedplon Gorczyca biała Rzepak ozimy Rzepak ozimy Data siewu Obsada nasion (szt./m 2 ) Data zbioru N na poziomie a1 (kg/ha) N na poziomie a2 (kg/ha) P2O5 (kg/ha) K2O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami Insol 3 1,0 l Insol 3 1,0 l wieloskładnikowymi na poziomie a2 (l/ha) Insol 3 1,0 l Insol 3 1,0 l - Zaprawa nasienna (nazwa) Zaprawa NasiennaT Vitavax 2000 FS Vitavax ES Herbicyd (nazwa, dawka) Legato Plus 600SC 1,3 l Legato Plus 600SC 1,5 l Glean 75 WG 25gl Insektycyd * brak danych _ nie zastosowano (nazwa, dawka) - - Karate Zeon 050 CS 0,2 l Fungicyd pierwszy zabieg (nazwa, dawka) Bumper Super 490 1,0 l Duett Star 334 SL 1l Bumper 250 EC 0,5l Fungicyd Falcon 460 EC- 0,6 l Amistar 250 SC+Artea 330 EC Artea 330 EC-0,5 l - drugi zabieg (nazwa, dawka) 0,6+0,4 l Regulator wzrostu (nazwa, dawka) Cerone 480 SL 1,5 l Cerone 480 SL 1,5 l Cerone 480 SL 1,5 l

4 Tabela 3 JĘCZMIEŃ OZIMY. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2014 Seroczyn Kawęczyn Radzików Lp. Cecha a1 a2 a1 a2 a1 a2 1 Stan roślin przed zimą (skala 9 0 ) 9,0 8,5 9,0 2 Stan roślin po zimie (skala 9 0 ) 8,7 8,5 9,0 3 Martwe rośliny (%) 0,3 0,0 0,0 4 Termin kłoszenia (dzień m-c) * * 5 Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) * * Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 0 ) Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) Porażenie przez choroby (skala 9 0 ) 110,4 107,6 110,3 102,6 115,5 112,1 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 6,4 7,1 7,5 8,9 7,5 7,6 9 Pleśń śniegowa 8,7 9,0 9,0 10 Mączniak prawdziwy 7,2 8,7 8,5 9,0 7,9 8,7 11 Fuzarioza kłosów 6,7 7,7 7,2 7,7 9,0 9,0 12 Rynchosporioza 8,6 8,8 8,6 8,2 7,9 8,4 13 Plamistość siatkowa 8,8 9,0 7,5 7,8 7,5 7,6 14 Ciemnobrunatna plamistość liści 7,0 8,7 6,6 6,8 9,0 9,0 15 Masa tysiąca ziarn (g) 41,5 44,0 43,1 45,4 43,3 42,5 16 Wilgotność ziarna podczas zbioru ( %) 10,4 10,7 12,5 12,8 11,7 12,4 17 Plon ziarna (dt/ha) Średnie wyniki ze wszystkich badanych odmian a1 - przeciętny poziom agrotechniki; a2 wysoki poziom agrotechniki Skala 9 o : 9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny * brak danych 80,2 95,9 90,6 101,9 95,6 110,9

5 Tabela 4 JĘCZMIEŃ OZIMY. Plon ziarna w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru 2014 Poziom a1 Poziom a2 Lp. Odmiana Seroczyn Kawęczyn Radzików Seroczyn Kawęczyn Radzików Wzorzec dt/ha 80,2 90,6 95,6 95,9 101,9 110,9 1 Fridericus Scarpia Souleyka Antonella Holmes KWS Meridian Maybrit Titus Kobuz SU Melania Zenek Wzorzec: wszystkie badane odmiany

6 Tabela 5 JĘCZMIEŃ OZIMY. Plon ziarna odmian (%wzorca). Lata zbioru: 2012,2013,2014 Mrozoodporność Poziom a1 Lp. Odmiana (skala 9 0 ) Poziom a Wzorzec dt/ha 88,8 62,0 64,1 75,4 71,6 102,9 72,1 76,5 87,5 83,8 1 Fridericus Scarpia Souleyka 4, Antonella Holmes 4, KWS Meridian Maybrit Titus 5, Kobuz SU Melania 4, Zenek 5, Liczba doświadczeń Wzorzec: wszystkie badane odmiany

7 Tabela 6 JĘCZMIEŃ OZIMY. Porażenie przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki a1 (odchylenie od wzorca). Rok zbioru 2014, Lp. Odmiana Fuzarioza kłosów Ciemnobrunatna plamistość liści Mączniak prawdziwy Plamistość siatkowa , Wzorzec (skala 9 0 ) 6,9 6,5 6,8 7,9 6,5 7,5 7,6 1 Fridericus -0,1-0,2-0,5-0,5-0,5 0,8 0,3 2 Scarpia -0,4 0,3 0,0-1,4-1,7-1,0-0,5 3 Souleyka -0,6-0,7 0,5-0,4 0,3 0,3 0,4 4 Antonella -0,4-0,6 0,7 1,0 1,7 0,3-0,1 5 Holmes 0,1 0,1 0,2 0,6 0,1-0,5-0,1 6 KWS Meridian 0,1 0,3-0,8 0,6 0,4 0,5 0,3 7 Maybrit 0,6 - -0,3-0,2 - -0,2-8 Titus 04 0,3-0,8 0,3-0,3-9 Kobuz 0,9-0,0 0,5 - -0,7-10 SU Melania -0,4-0,7 0,5-0,8-11 Zenek 0,9-0,0 0,3 - -0,5 - Liczba doświadczeń Wzorzec: wszystkie badane odmiany Skala 9 o : 9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny

8 Tabela 7. JĘCZMIEŃ OZIMY. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian. (odchylenia od wzorca). Rok zbioru: 2014, Wyleganie (skala 9 0 ) Wysokość roślin Masa 1000 ziarn Liczba w fazie dojrzałości Lp. Odmiana przed zbiorem (cm) (g) lat badań mlecznej Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec 7,0 6,7 112,1 92,6 42,6 47,4 1 Fridericus 3 0,8 0,3-2,9 1,4 2,1 0,9 2 Scarpia 3 0,0-0,7 4,1 2,7 1,3-0,7 3 Souleyka 3 0,5 0,5-2,6 0,9 0,9 1,1 4 Antonella 3-0,2-0,1-8,2-2,7-0,6-1,1 5 Holmes 3 1,5 0,8-7,6-6,2-1,3-0,7 6 KWS Meridian 3 0,0 0,2-4,1-2,7 3,7 1,5 7 Maybrit 2-1,2 - -0,2 - -4,9-8 Titus 2 0,8-13,3-5,3-9 Kobuz 1-0,7-7,3 - -3,0-10 SU Melania 1-0,2 - -3,1-0,3-11 Zenek 1 0,0 - -5,1 - -2,1 - Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec 8,0 7,8 107,4 87,8 44,0 47,9 1 Fridericus 3 0,3 0,1-0,6 3,1 3,1-0,6 2 Scarpia 3-0,2-1,0 1,1 3,2-1,8-2,3 3 Souleyka 3 0,5 0,7-5,3-1,1-0,3 1,3 4 Antonella 3 0,3 0,2-6,6-2,3 1,8 0,0 5 Holmes 3 1,0 0,6-13,9-6,9 2,2 0,8 6 KWS Meridian 3 1,0 0,5-2,4-0,7 2,7 2,4 7 Maybrit 2-1,5-0,6 - -3,2-8 Titus 2 0,5-14,7-4,3-9 Kobuz 1-0,2-6,9 - -1,8-10 SU Melania 1 0,0 - -3,1-1,8-11 Zenek 1 0,0 - -5,4 - -2,8 - Liczba doświadczeń Wzorzec: wszystkie badane odmiany. Skala 9 o : 9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny Nie wystąpiło Nie wystąpiło Nie wystąpiło Nie wystąpiło

9 JĘCZMIEŃ OZIMY CHARAKTERYSTYKA ODMIAN BADANYCH W ROKU (zarejestrowanych w 2013 roku, sporządzona na podstawie listy opisowej odmian) 1. KOBUZ - odmiana wielorzędowa typu pastewnego. Plenność średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego-dość duża, na pleśń śniegową i czarną plamistość - średnia, na plamistość siatkową i rynchosporiozę- dość mała, na rdzę jęczmienia - mała. Rośliny o przeciętnej wysokości i małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia średni, dojrzewania wczesny. Masa 1000 ziaren bardzo mała, wyrównanie ziarna dość słabe. Gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała, zawartość białka w ziarnie - średnia. Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o 3. SU MELANIA - odmiana wielorzędowa typu pastewnego. Plenność dobra. Odporność na wszystkie podstawowe choroby - średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość słabej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna przeciętne. Gęstość ziarna w stanie zsypnym - średnia, zawartość białka w ziarnie dość duża. Saaten- Union Polska sp. z o.o. 4. ZENEK - odmiana wielorzędowa typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Odporność na mączniaka prawdziwego - dość duża. Na pleśń śniegową plamistość siatkową, rynchosporiozę- średnia, na rdzę jęczmienia i czarną plamistość - dość mała. Rośliny o przeciętnej wysokości i odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna średnie. Gęstość ziarna w stanie zsypnym i zawartość białka w ziarnie - średnia. DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o.