Logistyka i Spedycja Portowo-Morska wykład 2 (Co to jest logistyka i spedycja portowo-morska) dr Adam Salomon Katedra Transportu i Logistyki Wydział Nawigacyjny Akademia Morska w Gdyni
LiSPM Podstawowy podręcznik do wykładu 2. A. Salomon, Spedycja - teoria, przykłady, ćwiczenia, Wyd. AM, Gdynia 2011 LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 2
Logistyka i spedycja portowomorska Logistyka i spedycja portowo-morska obejmuje działania spedytora przesłania przesyłki frachtem morskim, wszelkimi jego formami jak i dostępnymi sposobami. Logistyka i spedycja portowo-morska umożliwia obsługę przesyłek na zasadzie drzwi-drzwi. LiSPM też służyć jako uzupełnienie lub część składowa większych projektów logistycznych. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 3
Logistyk/spedytor portowomorski (1) Logistykiem/spedytorem portowo-morskim jest firma oferująca usługi logistyki/spedycji portowomorskiej dzięki umowom z przewoźnikami morskimi i portami. W morskiej działalności logistyczno-spedycyjnej ważną rolę mogą pełnić umowy z władzami portowymi. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 4
Logistyk/spedytor portowo-morski (2) Część małych logistyków/spedytorów wyspecjalizowało się w sprzedaży usług portowych i bardzo rzadko występują oni bezpośrednio przed klientami. W większości firmy te są podwykonawcami spedytorów. W terminologii spedycyjnej taki zmutowany spedytor nosi nazwę agencji portowej. Wszyscy ponadnarodowi spedytorzy starają się mieć jak najlepsze, własne umowy z portami. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 5
Polski rynek logistyki i spedycji portowomorskiej (LiSPM) Ze względu na skomplikowaną pozycję ekonomiczną polskich portów morskich, borykających się z konkurencją zachodnich olbrzymów frachtowych takich jak Bremenhaven, Hamburg czy Rotterdam, rynek polskiej LiSPM można wstępnie sklasyfikować według możliwości oferowania usług logistycznospedycyjnych i możliwej ich konkurencyjności cenowej (przedstawiono to na kolejnym slajdzie). LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 6
Firmy działające na rynku LiSPM (podział) właściciele statków i kontenerów działający jako spedytorzy ponadnarodowa firma logistyczna polski spedytor monomodalny polski spedytor LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 7
Firmy działające na rynku LiSPM w Polsce ponadnarodowa firma logistyczna (PFL) PFL firma obecna w Polsce, posiadająca swoje własne biura i odpowiednie umowy z armatorami i portami w wielu zagranicznych portach morskich. Firma taka dysponuje możliwościami zmiany środka transportu z morskiego na inny, jeśli tylko zachodzi taka konieczność. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 8
Firmy działające na rynku LiSPM w Polsce polski spedytor (PS) PS firma oferująca usługi przez porty polskie i zagraniczne. Operuje zarówno w eksporcie i imporcie, przy czym dysponuje szeregiem umów agencyjnych z zagranicznymi agentami firmami lokalnymi. Firma taka może dysponować możliwościami zmiany środka transportu np. na lotniczy, kolejowy bądź samochodowy, jeśli zachodzi taka konieczność. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 9
Firmy działające na rynku LiSPM w Polsce polski spedytor monomodalny (PSM) PSM oferuje usługi oparte tylko i wyłącznie na frachcie morskim. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 10
Firmy działające na rynku LiSPM w Polsce właściciele statków i kontenerów działający jako spedytorzy Niektórzy właściciele statków i kontenerów służących do przewozów towarowych zaczynają oferować usługi spedycyjne pomijając spedytorów jako, ich zdaniem, zbędne ogniwo. Działalność ta jest, z oczywistych względów, potępiana przez spedytorów, częstokroć poprzez bojkot danej linii morskiej. Do chwili obecnej tylko jeden armator wprowadził to w życie z opłakanym skutkiem, robiąc sobie mnóstwo wrogów pośród spedytorów i innych linii żeglugowych w wyniku czego zmniejszył się wolumen przewozowy tej firmy, a drugi armator poważnie się do tego przygotowywał ze skutkiem trudnym do przewidzenia. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 11
Wśród operatorów działających na Bałtyku wyróżnić można trzy typy podmiotów: LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 12
Dziesięciu największych operatorów kontenerowych na Bałtyku (stan na dzień 1.02.2010) LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 13
Polski rynek LiSPM (1) Polski rynek LiSPM jest jednym z bardziej stabilnych jeśli stabilność jego mierzyć przywiązaniem klienta do raz sprawdzonego logistyka/spedytora. Inne wskaźniki ekonomiczne poszczególnych firm logistyczno-spedycyjnych zależą bardzo od sytuacji Polski na świecie jak też sytuacji krajów, dla których Polska jest naturalnym krajem tranzytowym. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 14
Polski rynek LiSPM (2) Wiotkość fundamentów wielu firm LiSPM udowodniły skutki niedawnego kryzysu finansowego wschodnich sąsiadów, który doprowadził wiele dobrze dotąd prosperujących firm spedycyjnych kategorii B i C na skraj bankructwa bądź poważnie je ograniczył w ich działalności. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 15
Polski rynek LiSPM (3) Większość operujących spedytorów należy zaliczyć do kategorii B, dosyć stałych jeśli chodzi o ceny i mocnych jeśli chodzi o siłę przebicia w polskich portach morskich, ale niezbyt pewnych jeśli chodzi o przetrwanie ich umów agencyjnych i armatorskich w portach zagranicznych. Ich działanie ograniczone geograficznie charakteryzują się zwykle dobrym poziomem usług w kraju, ale gdy przesyłka jest za granicą ewentualne problemy z towarem bądź przesyłką urastają do olbrzymich rozmiarów. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 16
Polski rynek LiSPM (4) Przewozy poprzez polskie porty oferuje w chwili obecnej również kilka ogólnoświatowych firm logistycznych (kategoria A), choć przeważnie rozwijają oni dopiero swoje usługi w Polsce i trzeba poczekać na rozwinięcie ich ofert do poziomu reprezentowanego przez ich zagraniczne delegatury. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 17
Morskie przewozy kontenerowe są trendy Zgodnie z ogólnoświatowym trendem coraz więcej armatorów realizuje przewozy za pomocą statków przewożących kontenery morskie. Są, oczywiście, wyjątki od tej reguły, ale wszystkie z nich wynikają ze specyficznych właściwości towaru lub regionu geograficznego, w którym zachodzi spedycja towaru. Przewozy w kontenerach morskich są uznawane za standard, dzięki elastyczności dostępnych rozwiązań technicznych, w stosunku do przesyłek konwencjonalnych, przewożonych w ładowniach statków lub na ich pokładach frachtowych. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 18
Dwudziestu największych armatorów kontenerowych pod względem posiadanej pojemności ładunkowej wyrażonej w TEU na dzień 29.11.2010 LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 19
Obroty kontenerowe dziesięciu największych kontenerowych portów świata w 2009 roku LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 20
Obroty kontenerowe dziesięciu największych kontenerowych portów Europy w 2009 roku LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 21
Prognoza obrotów p.p.m. w 2015 roku Zgodnie z przewidywaniami, w 2015 roku polskie porty będą obsługiwać od 1,2 mln TEU przy konserwatywnych założeniach (1 TEU to około 9 ton ładunku) do 2,6 mln TEU w wariancie optymistycznym. Dla porównania w 2009 roku w polskich portach przeładowano około 670 tys. TEU. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 22
Prognoza obrotów p.p.m. w 2015 roku Według danych za 2010 rok globalny rynek morskich przewozów kontenerowych kształtował się na szacunkowym poziomie 138 mln TEU, co oznacza wzrost o 12,2% rocznie i odrobienie strat po kryzysie. Wyniki zaskakują wielu ekspertów z branż. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 23
Przewozy kontenerowe na głównych relacjach europejskich w 2009 roku LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 24
Dokumentacja spedycyjna (1) Dla prezentacji rodzajów dokumentów jak też ich znaczenia dla stron handlowych, przedstawiono porównanie dwóch podstawowych rodzajów morskiego listu przewozowego, znanego jako Bill of Lading lub jako skrót B/L. Dwa podstawowe typy morskich listów przewozowych to Through Bill of Lading i Express Bill of Lading, których podstawowe porównanie zamieszczono w tabeli na kolejnym slajdzie. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 25
Porównanie Through Bill of Lading z Express Bill of Lading Kryterium Through Bill of Lading Express Bill of Lading Sposób wydania towaru Towar może być wydany tylko przez armatora Towar jest wydany firmie (lub właściciela" listu przewozowego) tylko po wskazanej jako Consignee" na okazaniu wszystkich oryginałów TB/L przez jedną liście przewozowym. firmę lub osobę. Nie ma obowiązku autoryzowania Zwyczajowo wystawia się trzy oryginały TB/L. wydania towaru oryginałami listu przewozowego. Kontrola nad płatnością za towar Koszt Używane dla akredytyw i innych przesyłek, dla Po wysłaniu towar może być bez których płatność za towar następuje po wysłaniu przeszkód odebrany przez towaru i jednocześnie strony nie udzielają sobie odbiorcę. kredytu kupieckiego lub zaufania. Zatrzymanie wydania towaru może być kłopotliwe jeśli nie niemożliwe. Droższy ze względu na konieczność przesyłania oryginałów listu i relatywnie wysokie ryzyko ich zagubienia. Tańszy, do wydania towaru wystarcza kopia listu. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 26
Kwit sternika jako zamiennik konosamentu Istnieje wiele innych dokumentów za którymi armatorzy przewożą przesyłki. Większość spedytorów używa B/L jako najbardziej rozpowszechnionego i elastycznego pod kątem zastosowań dokumentu przewozowego. Jako przykład takiego dokumentu można przytoczyć kwit sternika (Mate s Receipt), stosowany jako zamiennik B/L do przewozów na krótkich trasach pomiędzy sąsiadującymi portami morskimi. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 27
Kwit sternika charakterystyka (1) Kwit sternika (Mate's Receipt M/R) w imieniu kapitana statku podpisuje oficer ładunkowy. Kwit wydaje się załadowcy, dla którego może stanowić zwyczajowy dokument dostarczenia towaru na statek. Dane w kwicie sternika, odnoszące się do ładunku, wypełnia załadowca. Dokument ten jest więc jednocześnie pisemną deklaracją załadowcy, zawierającą wiążący opis towaru, za co ponosi pełną odpowiedzialność. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 28
Kwit sternika charakterystyka (2) Kwit sternika jest tylko pokwitowaniem, nie daje żadnych praw do towaru i nie jest papierem towarowym. Oficer ładunkowy otrzymuje kwity sternika przed rozpoczęciem ładowania. Zgodnie z wstępnym planem załadunku wpisuje na nich numer i nazwę pomieszczenia, do którego należy zasztauować wymieniony tam towar. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 29
Kwit sternika Kwit sternika zawiera następujące dane: nazwisko bukującego i załadowcy, nazwę statku, port załadowania, i ewentualnie port przeładowania, port wyładunku i miejsce ostatecznego przeznaczenia, opis ładunku (cechy i numery, nazwę towaru, liczbę sztuk i rodzaj opakowania, masę netto i brutto, objętość, uwagi o stanie ładunku i/lub opakowania), miejsce i datę wystawienia, podpis kapitana lub osoby upoważnionej. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 30
Przesyłki konwencjonalne w TM (podział) Przesyłkami konwencjonalnymi czyli wszystkimi, które nie są załadowane do kontenerów morskich są: 1. przesyłki płynów, surowców stałych i płynnych i innych tego typu substancji i towarów, które nie dają podstawowej masy frachtowej (tzn. przesyłki są za małe, aby wynająć cały statek na przewóz tylko jednej przesyłki); 2. przesyłki duże, ciężkie i uciążliwe i/lub zbyt drogie w transporcie skonteneryzowanym; 3. wszelkie inne przesyłki, które z różnych względów (geoekonomicznych, technologicznych, klimatycznych) nie mogą być załadowane do kontenerów morskich. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 31
Przesyłki konwencjonalne w TM (tendencja) W chwili obecnej udział przewozów konwencjonalnych w ogólnoświatowym obrocie towarowym stale maleje na korzyść przewozów realizowanych w kontenerach morskich. LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 32
LiSPM dla III sem. MSTiL Koniec wykładu 2. Dziękuję za uwagę...... i zapraszam na kolejne wykłady i ćwiczenia LiSPM dr Adam Salomon, KTiL 33