Ekonomika Transportu Morskiego wykład 04ns

Transkrypt

1 Ekonomika Transportu Morskiego wykład 04ns dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki Wydział Nawigacyjny, Uniwersytet Morski w Gdyni

2 Wykład 4ns : tematyka 1. Rodzaje kosztów w TM. 2. Metody szacowania kosztów w transporcie morskim: metoda wielkości skrajnych, metoda średnich podokresów. 3. Zadania na szacowanie kosztów w transporcie morskim. 2

3 Nakłady w TM Wydatki finansowe ponoszone przez przedsiębiorstwo transportowe / statek = nakłady pracy żywej i uprzedmiotowionej wydatkowanej w procesie produkcji = nakłady bieżące (koszty własne, najczęściej koszty eksploatacji, ponoszone w przyjętej jednostce czasu, np. 1 roku) + nakłady inwestycyjne (kapitałowe, ponoszone w dłuższym okresie). 3

4 Koszt własny w TM Koszt własny (koszt eksploatacji) = wszystkie wydatki finansowe, które są bezpośrednio związane z bieżącą działalnością przedsiębiorstwa Koszt własny stanowi jeden z elementów, od których zależy poziom cen usług przewozowych w transporcie morskim: taryf w żegludze regularnej i rynkowych stawek frachtowych w żegludze nieregularnej. 4

5 Podział kosztów w transporcie morskim kryterium podziału: technologia procesu produkcyjnego koszty związane z wyładunkiem, załadunkiem i przeładunkiem koszty związane z przewozem towarów i pasażerów WNIOSEK: Powyższy podział nie obejmuje kosztów zarządu ogólnego (ogólnozakładowych), które stanowią znaczącą pozycję w przedsiębiorstwach transportu morskiego. 5

6 Podział kosztów w transporcie morskim kryterium podziału: grupy rodzajowe koszty pośrednie k. utrzymania statku: płace załogi, koszty ubezpieczeń społecznych, koszty wyżywienia załogi, koszty ubezpieczenia rzeczowego (casco), koszty amortyzacji, k. remontów i konserwacji, koszty zużytych materiałów, inne k. utrzymania statku. k. ADMINISTRACJI: wiążą się z organizacją i obsługą lądową całego procesu eksploatacyjnego oraz utrzymywaniem i kierowaniem biura armatorskiego. koszty bezpośrednie k. ŁADUNKOWE I RUCHU: k. paliwa (bunkru), k. olejów, smarów i wody, koszty opłat portowych i kanałowych, k. ŁADUNKOWE I RUCHU: k. załadunku i wyładunku, koszty prowizji agentów i maklerów, inne specjalne k. rejsowe. 6

7 Podział kosztów w transporcie morskim kryterium podziału: sposób reagowania na zmiany w wielkości produkcji koszty STAŁE: 1. k. utrzymania załogi, 2. k. utrzymania statku, 3. k. ogólnozakładowe obciążające statek w formie narzutu. koszty ZMIENNE: 1. k. ruchu statku, 2. k. portowo-kanałowe, 3. k. ładunkowe. 7

8 Podział kosztów w transporcie morskim kryterium podziału: waluta, w jakiej ponoszone są koszty eksploatacyjne statku koszty w walucie krajowej koszty w walutach obcych: 1. k. obligatoryjne, 2. k. fakultatywne. 8

9 Metody szacowania kosztów eksploatacji statku: metoda na podstawie wykresu metoda wielkości skrajnych (krańcowych) metoda średnich podokresów metoda regresji liniowej 9

10 Metoda wielkości skrajnych (krańcowych) poziom kosztów zmiennych jednostkowych Polega na wybraniu z szeregów liczbowych najniższych i najwyższych rozmiarów produkcji oraz najniższych i najwyższych kosztów. Nachylenie krzywej kosztów, które określa przyrost kosztów zmiennych na jednostkę produkcji, oblicza się wg równania: k zj = (K MAX K MIN ) / (P MAX P MIN ) gdzie: k zj koszt zmienny jednostkowy, K MAX koszty przy najwyższych rozmiarach produkcji, K MIN koszty przy najniższych rozmiarach produkcji, P MAX najwyższa produkcja, P MIN najniższa produkcja. 10

11 Metoda wielkości skrajnych (krańcowych) poziom kosztów stałych Poziom kosztów stałych ustala się wykorzystując informacje o skrajnych wielkościach produkcji i kosztów, odejmując od kosztów przy najwyższych lub najniższych rozmiarach produkcji iloczyn ustalonych kosztów zmiennych jednostkowych i tychże rozmiarów produkcji: K s = K MAX/MIN (k zj P MAX/MIN ) gdzie: K s koszty stałe, K MAX/MIN koszty przy najwyższych (najniższych) rozmiarach produkcji, k zj koszt zmienny jednostkowy, P MAX/MIN najwyższa (najniższa) produkcja. 11

12 Metoda średnich podokresów (semiaverages) Powyższą metodą można wyznaczyć funkcję kosztów lepiej dopasowaną do danych empirycznych. W tym celu dane szeregów liczbowych porządkujemy od najniższych do najwyższych i dzielimy na dwie równe grupy, a następnie obliczamy średnie dla tych dwóch grup. Średnie te z kolei wykorzystujemy do ustalenia kosztów zmiennych jednostkowych i kosztów stałych okresu (postępując analogicznie jak w metodzie wielkości skrajnych, z tym że wielkości skrajne należy zastąpić średnimi). 12

13 A. Na podstawie danych z poniższej tabeli, za pomocą metody wielkości skrajnych oraz metody średnich podokresów: wyznaczyć funkcję całkowitych kosztów eksploatacyjnych (y) dla określonej ilości obsłużonych statków (x) oraz podać prognozę kosztów na październik przy założeniu ilości eksploatowanych statków na poziomie 18 sztuk. Okres Ilość eksploatowanych statków w sztukach Koszty w PLN styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik?? (prognoza = 18)?? 13

14 metoda wielkości skrajnych: k zj = ( ) / (19 11) = / 8 = 2125 K S = ( ) = ( ) = Funkcja kosztów całkowitych: y = x; Prognoza na październik: PLN 14

15 metoda średnich podokresów: Miesiąc Statki Koszty Miesiąc Statki Koszty maj styczeń kwiecień lipiec marzec czerwiec luty wrzesień styczeń sierpień P MIN = ( ) / 5 = 66 / 5 = 13,2 statków K MIN = ( )tys. / 5 = / 5 = PLN P MAX = ( ) / 5 = 82 / 5 = 16,4 statków K MAX = ( )tys. / 5 = / 5 = PLN 15

16 metoda średnich podokresów (c.d.): k zj (II)= ( ) / (16,4 13,2) = 5200 / 3,2 = 1625 K S (II) = ( ,4) = ( ,2) = Funkcja kosztów całkowitych: y = x; Prognoza na październik: PLN 16

17 B. Na podstawie danych z poniższej tabeli, za pomocą metody wielkości skrajnych oraz metody średnich podokresów: wyznaczyć funkcję całkowitych kosztów eksploatacyjnych (y) dla określonej ilości eksploatowanych statków (x) oraz podać prognozę kosztów na październik przy założeniu ilości eksploatowanych statków na poziomie 25 sztuk. Okres Ilość eksploatowanych statków w sztukach Koszty w PLN styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik?? (prognoza = 25)?? 17

18 metoda wielkości skrajnych: k zj = ( ) / (16 10) = / 6 = 2833,33 K S = (2833,33 16) = (2833,33 10) = 7666,67 Funkcja kosztów całkowitych: y = 7666, ,33x Prognoza na październik: 78499,92 PLN 18

19 metoda średnich podokresów: Miesiąc Statki Koszty Miesiąc Statki Koszty styczeń maj kwiecień lipiec czerwiec marzec luty wrzesień maj sierpień P MIN = ( ) / 5 = 58 / 5 = 11,6 statków K MIN = ( )tys. / 5 = / 5 = PLN P MAX = ( ) / 5 = 70 / 5 = 14 statków K MAX = ( )tys. / 5 = / 5 = PLN 19

20 metoda średnich podokresów (c.d.): k zj (II)= ( ) / (14 11,6) = 4800 / 2,4 = 2000 K S (II) = ( ) = ( ,6) = Funkcja kosztów całkowitych: y = x Prognoza na październik: PLN 20

21 Dziękuję za uwagę 21