Ekonomika Transportu Morskiego wykład 01ns

Transkrypt

1 Ekonomika Transportu Morskiego wykład 01ns dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki Wydział Nawigacyjny, Akademia Morska w Gdyni

2 Wykład 01 : tematyka 1. Znaczenie Ekonomiki Transportu Morskiego dla teorii i praktyki. 2. Dyscypliny nauki, z których dorobku korzysta. 3. Znaczenie dokumentacji w transporcie morskim (TM). 4. Statystyki morskie za 2013 rok. 2

3 Przedmiot zainteresowania (m.in.): ekonomiczne problemy produkcji i usług przewozowych; zasady programowania i planowania działalności transportowej; analiza ekonomiczna działalności transportowej; rynek frachtowy; ceny i koszty w transporcie morskim; eksploatacyjnych, organizacyjnych i handlowych w transporcie morskim; aspekty ekonomiczne systemu transportowego państwa; 3

4 Ekonomika Transportu Morskiego 1. nie jest samodzielną dyscypliną naukową, 2. korzysta w zakresie materiału faktograficznego i instrumentów badawczych z takich dyscyplin naukowych, jak: historia gospodarcza, geografia ekonomiczna, prawo morskie, ekonomia, rachunkowość, cybernetyka ekonomiczna, informatyka, socjologia, psychologia, itd. 3. jest teoretyczną dziedziną wiedzy (w przeciwieństwie do polityki żeglugowej, która jest praktyczną dziedziną wiedzy). 4

5 Szczególne (specyficzne) cechy TM z punktu widzenia badań ekonomicznych (1/2): SWOISTOŚĆ TECHNOLOGICZNA; CHARAKTER POCHODNY W STOSUNKU DO PRODUKCJI I OBROTU TOWAROWEGO; OGRANICZONA SUBSTYTUCJA; WYSOKA KAPITAŁOCHŁONNOŚĆ; STOSUNKOWO KRÓTKI OKRES EKSPLOATACJI STATKU; NISKI UDZIAŁ ŚRODKÓW OBROTOWYCH; EKONOMICZNE KONSEKWENCJE PRACY FLOTY NA RYNKU MIĘDZYNARODOWYM; 5

6 Szczególne (specyficzne) cechy TM z punktu widzenia badań ekonomicznych (2/2): MOŻLIWOŚCI DOKONYWANIA SZYBKICH ZAKUPÓW NOWYCH LUB UŻYWANYCH STATKÓW, ZALEŻNOŚĆ TRANSPORTU MORSKIEGO OD EFEKTYWNEGO FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW TRANSPORTOWYCH, STATEK JAKO SAMODZIELNY ZAKŁAD, STOSUNKOWO NIEWIELKA SKALA RYZYK GOSPODARCZYCH, POZIOM KWALIFIKACJI ZATRUDNIONYCH W TM, ODRĘBNOŚĆ PRAWNA, SZCZEGÓLNE ZAINTERESOWANIE PAŃSTWA (?). 6

7 Cechy (zalety i wady) transportu morskiego jako gałęzi transportu 1. możliwość przewożenia bardzo dużej ilości towarów, które charakteryzują się zróżnicowanymi wskaźnikami przewozu; 2. możliwość dotarcia do całego świata; 3. najbardziej korzystne stawki przewozów; 4. osiągana szybkość statków jest dosyć niska; 5. niższa częstość i dokładność przypływów i odpływów statków; 6. zwiększone niebezpieczeństwo uszkodzenia towarów wrażliwszych na wilgotność, dłuższy okres dostarczania towarów oraz ich przeładowywania; 7. potrzeba skorzystania z dodatkowych usług dowozu-odwozu, wynikająca z ograniczonego dostępu do przystani morskich. 7

8 8

9 Znaczenie dokumentacji w TM (1) Współczesny TM, tak jak transport czy handel międzynarodowy, nie może odbyć się bez stosowania określonych dokumentów. Dokumenty handlowe muszą reprezentować towar i powodować odpowiednie prawa i obowiązki dla wystawiających, podpisujących i posiadających je. Dokumenty handlowe zwykło się dzielić na dwie grupy, a mianowicie: dokumenty podstawowe, które reprezentują towar oraz dokumenty dodatkowe, które towarzyszą towarowi. Do pierwszej grupy należy m.in. faktura handlowa, dokumenty przewozowe i ubezpieczeniowe, a do drugiej dokumenty wymagane przez lokalne przepisy importowe, np. świadectwo pochodzenia, faktura konsularna, certyfikat jakości itp. 9

10 Znaczenie dokumentacji w TM (2) Dokumenty podstawowe skutkują tym, że kupujący w momencie ich uzyskania może otrzymać przedmiot kupna lub jego równowartość i jednocześnie dokonać zapłaty za pomocą weksla, czeku lub przekazu bankowego. Dlatego też dokument przewozowy powinien zawierać jednoznaczne stwierdzenie osoby trzeciej, że nieodwołalnie wysyła towar określony co do rodzaju i ilości z polecenia sprzedawcy na adres nabywcy. Natomiast dokument ubezpieczeniowy musi być tak sformułowany, aby nabywca był uprawniony do otrzymania odszkodowania. Oba te dokumenty podstawowe zwykle są wystawiane jako papiery wartościowe w formie, która dopuszcza ich zbywalność na rzecz innych osób. 10

11 Znaczenie dokumentacji w TM (3) Faktura handlowa, która nie jest papierem wartościowym, należy jednak do dokumentów podstawowych, ponieważ precyzuje szczegółowo przedmiot handlu, a także konkretnej dostawy. Oprócz dokumentów ściśle handlowych, w procesie transportowo-spedycyjnym występuje szereg innych formularzy, dokumentów i pism pomocniczych, które eksporter/importer i/lub ich reprezentant spedytor, powinien znać i umieć się nimi posługiwać. 11

12 Znaczenie dokumentacji w TM (4) Prawidłowość i sprawność sporządzenia dokumentacji oraz jej obiegu jest decydującą kwestią w organizacji pracy przedsiębiorstwa TM oraz dla przebiegu całego procesu transportowo-spedycyjnego. Dokumenty transportowo-spedycyjne są wystawiane na użytek wewnętrzny przedsiębiorstwa transportowospedycyjnego do celów ewidencyjnych i dyspozycyjnych oraz na zewnątrz dla innych przedsiębiorstw i instytucji. Przedsiębiorstwo transportowo-spedycyjne otrzymuje także dokumenty od innych podmiotów uczestniczących w obrocie portowo-morskim, a całość dokumentacji kompletuje i rozdysponowuje zgodnie z funkcją dokumentu i przeznaczeniem. 12

13 Podział dokumentów transportowo-spedycyjnych (1) Ze względu na przebieg procesu spedycyjnego, dokumenty transportowo-spedycyjne można podzielić na: Dokumenty dotyczące bezpośrednio zorganizowania transportu ładunku. Wymienić tu należy zlecenia, dyspozycje i instrukcje wydane przez spedytora przy organizacji przesłania ładunku, np. w celu sprowadzenia ładunku do portu, dokonania przeładunku, magazynowania, przeprowadzenia manipulacji, dokonania odprawy celnej itp. 13

14 Podział dokumentów transportowo-spedycyjnych (2) Dokumenty transportowe stanowiące potwierdzenie oddania lub przyjęcia ładunku do przewozu. Do tej grupy zalicza się konosamenty, kwity sternika, listy przewozowe, spedytorskie zaświadczenia transportowe itp. 14

15 Podział dokumentów transportowo-spedycyjnych (3) Dokumenty o charakterze informacyjnym, zaświadczeniowym i rozliczeniowym, np. awiza, zestawienia ładunkowe, zaświadczenia i faktury. 15

16 Podział dokumentów transportowo-spedycyjnych (4) Dokumenty ubezpieczeniowo-szkodowe związane z ubezpieczeniem ładunku oraz zabezpieczające prawa i roszczenia spedytora i zleceniodawcy w stosunku do osób trzecich, w przypadku powstania szkody. 16

17 Podział dokumentów transportowo-spedycyjnych (5) Oprócz wymienionych dokumentów spedytor w TM sporządza, pośredniczy w sporządzaniu lub zleca sporządzenie takich dokumentów handlowych, jak: świadectwa pochodzenia, specyfikacje towarowe, faktury konsularne, zlecenia bankowe itp.. 17

18 Inny podział dokumentów transportowospedycyjnych (1) Alternatywnym podziałem dokumentów sporządzanych przez spedytora w TM w trakcie działań organizacyjnych, związanych z przygotowaniem realizacji procesu dostawy i transportu jest podział na: dokumenty związane z ładunkiem: dotyczące kontroli ilościowej i jakościowej ładunku w poszczególnych ogniwach (przed nadaniem w poszczególnych punktach transportowych, przed wydaniem odbiorcy), atesty dotyczące kontroli opakowania transportowego, atesty urządzeń transportowych (kontenerów i sprzętu kontenerowego) pod kątem przygotowania do realizacji zadania, atesty dotyczące uzupełnienia i zamocowania ładunków w urządzeniach transportowych (kontenerach i sprzęcie kontenerowym), instrukcje wysyłkowe spedytora; 18

19 Inny podział dokumentów transportowospedycyjnych (2) dokumenty dotyczące urządzeń transportowych: umowy najmu (dzierżawy lub leasingu), instrukcje dotyczące obsługi urządzeń transportowych; 19

20 Inny podział dokumentów transportowospedycyjnych (3) dokumenty przewozowe: umowy przewozowe z przewoźnikami różnych branż transportowych użytych w realizacji procesu transportowego, potwierdzone stosownymi dokumentami, takimi jak: samochodowy list przewozowy, kolejowy list przewozowy, lotniczy list przewozowy, umowa czarterowa w transporcie wodnym śródlądowym, umowa czarterowa lub kontraktowa albo bukingowa w transporcie morskim, konosament morski lub na przewóz kombinowany; 20

21 Inny podział dokumentów transportowospedycyjnych (4) dokumenty dotyczące usług i obsługi w punktach transportowych: umowy lub zlecenia na czynności przeładunkowe, składowanie, usługi manipulacyjne i handlowe, usługi specjalne, obsługę ładunków, zlecenia spedycyjne dla spedytorów lokalnych lub terminalowych, dokumenty dotyczące konsolidacji/dekonsolidacji; 21

22 Inny podział dokumentów transportowospedycyjnych (5) dokumenty dotyczące odpraw granicznych i celnych: jednolity dokument administracyjny SAD wraz z kompletem załączników, zgłoszenie odprawy celnej, dokumenty dotyczące zabezpieczenia celnego; 22

23 Inny podział dokumentów transportowospedycyjnych (6) dokumenty dotyczące ubezpieczenia transportowego: polisa ubezpieczeniowa wraz z kompletem załączników; 23

24 Inny podział dokumentów transportowospedycyjnych (7) dokumenty operacyjne: awizowanie zleceniodawcy, przewoźników i odbiorców, dokumenty zdawczo-odbiorcze (przejmowanie i wydawanie ładunków kolejnym przewoźnikom), dokumenty dotyczące szkód lub strat ładunkowych związane z procesem arbitrażowym i inne. 24

25 Statystyki morskie

26 Statystyki morskie rozkład nośności (DWT) statków morskiej floty transportowej w dniu 31.XII

27 Statystyki morskie średni wiek statków 27

28 Statystyki morskie morski przewóz ładunków (mld tonomil) 28

29 Statystyki morskie Przewóz morski suchych ładunków masowych w 2011 roku 29

30 Statystyki morskie struktura przewozu ładunków morską flota transportową wg grup ładunkowych w 2013 roku 30

31 Statystyki morskie Produkcja statków i portfel zamówień w 2013 roku ( a ) 31

32 Statystyki morskie Struktura obrotów ładunkowych wg portów morskich w 2013 roku 32

33 Statystyki morskie Struktura obrotów ładunkowych wg grup ładunkowych w 2013 roku 33

34 Statystyki morskie Struktura obrotu ładunków tranzytowych wg portów morskich w 2013 roku 34

35 Statystyki morskie Międzynarodowy ruch pasażerów w portach morskich wg miejsca rozpoczęcia lub zakończenia podróży w 2013 roku 35

36 Statystyki morskie 36

37 Statystyki morskie Struktura połowów ryb i innych organizmów morskich w 2013 roku 37

38 Statystyki morskie: Przeładunek kontenerów w 10 największych portach kontenerowych na Bałtyku w 2013 roku (TEU) 38

39 Statystyki morskie: Przeładunek kontenerów w 10 największych portach kontenerowych w Europie w 2013 roku (TEU) 39

40 Statystyki morskie: Przeładunek kontenerów w 10 największych portach kontenerowych na świecie w 2013 roku (TEU) 40

41 Statystyki morskie: Przeciętne koszty transportu wybranych towarów drogą oceaniczną Azja-USA lub Azja-Europa. Źródło: 41

42 Statystyki morskie: Główne trasy handlu drogą morską i ruch kontenerowy w 2007 r. (mln TEU) Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD) 42

43 Statystyki morskie: Transport morski na świecie 43

44 Dziękuję za uwagę i zapraszam za tydzień 44