Spis treści. FIATA Certificate for the Training Manual Podręcznik spedytora" 3

Transkrypt

1 Podręcznik spedytora : transport, spedycja, logistyka. T. 1 / pod red. Danuty Marciniak-Neider i Janusza Neidera ; [aut. Danuta Adamczyk et al.]. wyd. 6. Gdynia, 2014 Spis treści FIATA Certificate for the Training Manual Podręcznik spedytora" 3 FIATA Diploma in Freight Forwarding 4 Spis rozdziałów i pytań 5 Contents 25 Wstęp 27 Wskazówki dla Czytelników 28 Notki o autorach 29 I. WPROWADZENIE DO SPEDYCJI (Janusz Neider) Co to jest spedycja? Jakie jest miejsce spedytora w procesie transportowym w handlu zagranicznym? Czy działania spedytora przynoszą korzyści przewoźnikom? Jakie są cechy rynku usług spedycyjnych? Czy wśród firm spedycyjnych występuje specjalizacja? W jaki sposób firma spedycyjna pozyskuje klientów? Co to jest zewnętrzna sieć spedycyjna? Czego dotyczy norma ISO 9001:2008? Jakie inne normy ISO mogą wdrażać przedsiębiorstwa spedycyjne i logistyczne? Jakie koszty ponosi spedytor przy obsłudze przesyłek? Jakie są zasady ustalania cen za usługi spedycyjne? Które regiony i kraje odgrywają najważniejszą rolę w handlu światowym? Ile jest stref czasowych na Ziemi? Jakie strefy klimatyczne wyróżniamy na Ziemi? W jakich warunkach wykonywane są przewozy ładunków szybko psujących się (żywność i produkty spożywcze)? W jakich warunkach wykonywane są przewozy farmaceutyków? W jakich warunkach wykonywane są przewozy żywych zwierząt? Co to jest Indeks Wydajności Logistycznej Banku Światowego? 64

2 II. PODSTAWY PRAWNE SPEDYCJI (Beata Janicka) Komu i dlaczego potrzebny jest spedytor? Czy istnieją akty prawne regulujące podejmowanie i wykonywanie działalności spedycyjnej? Czy działalność gospodarcza w zakresie spedycji powinna być wykonywana w szczególnej formie? Czy swoboda wykonywania działalności gospodarczej w dziedzinie spedycji doznaje ograniczeń? Czy w Polsce i na świecie działają organizacje zrzeszające spedytorów? Jakie są główne zadania organizacji zrzeszających spedytorów? Na czym polega wykonywanie działalności spedycyjnej? Kim jest spedytor? Z jakich aktów prawnych wynikają prawa i obowiązki spedytora? Jaki charakter prawny ma umowa spedycji w świetle prawa polskiego? Jak jest ukształtowana umowa spedycji w różnych systemach prawnych? Przez kogo zostały opracowane Ogólne Polskie Warunki Spedycyjne? Jaki charakter prawny mają Ogólne Polskie Warunki Spedycyjne? Czy stosowanie OPWS 2010 jest dla spedytora korzystne? Czym różnią się OPWS 2010 od Ogólnych Polskich Warunków Spedycyjnych poprzednich edycji? Czy spedytor może świadczyć usługi nieodpłatnie? Co wchodzi w skład obowiązków spedytora? Co wchodzi w skład obowiązków zleceniodawcy? Jak dochodzi do zawarcia umowy spedycji? Co to jest oferta? Czy można odmówić przyjęcia zlecenia spedycyjnego? Jaki charakter prawny ma zlecenie spedycyjne? Czy należy posługiwać się formularzami zleceń spedycyjnych? Jaka jest różnica pomiędzy zleceniem spedycyjnym a zleceniem transportowym? Czy spedytor może sam dokonać przewozu? Jaka jest różnica pomiędzy sytuacją prawną spedytora, który sam dokonuje przewozu, a przewoźnikiem umownym? Na jakich zasadach jest oparta odpowiedzialność cywilna spedytora? Czy spedytor odpowiada za osoby, którymi posługuje się przy wykonaniu zlecenia? Jaka jest różnica pomiędzy spedytorem dalszym a spedytorem zastępczym? Czy spedytor główny ponosi odpowiedzialność za swego zastępcę? Czy odszkodowanie, do zapłaty którego zobowiązany może być spedytor, podlega ograniczeniom? Czy spedytor ma obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej w zakresie wykonywanej działalności? 118

3 33. Czy spedytor jest zobowiązany do zawarcia umowy ubezpieczenia towaru, którego spedycją się zajmuje? W jaki sposób spedytor może zabezpieczyć swoje roszczenia o zapłatę wynagrodzenia lub zwrot wydatków? Kto jest stroną umowy przewozu? Z jakimi terminami przedawnienia może mieć do czynienia spedytor? Czy umowę spedycji można wypowiedzieć? Czy można wypowiedzieć umowę przewozu? Czy dochodzenie roszczeń wynikających z umowy spedycji jest możliwe wyłącznie przed sądem powszechnym? Czym charakteryzuje się ustawowe prawo zastawu? 127 III. DOKUMENTY FIATA (Beata Janicka) Jakie dokumenty zostały opracowane przez organizację FIATA? Jakie mają zastosowanie i czym charakteryzują się FIATA Model Rules for Freight Forwarding Services? Jaki charakter prawny ma FBL i jaka jest jego rola? Jaki charakter mają i o czym stanowią klauzule FIATA Multimodal Transport Bill of Lading? Jaką funkcję pełni FIATA FCR? Czy istnieją ograniczenia w stosowaniu FIATA FCR? Czym różni się FIATA FCT od FIATA FCR? Czym różni się FBL od FCT? Czym charakteryzuje się dokument FWB? Do jakiego rodzaju czynności znajdzie zastosowanie dokument FWR? Do jakiego rodzaju towarów może być zastosowany FIATA SDT? Jakie zastosowanie ma dokument o nazwie FIATA SIC? Jaka jest geneza opracowania Non-negotiable FIATA Neutral AWB? Kiedy przydatny może być Non-negotiable FIATA Neutral AWB? Jakiego rodzaju dokumentem jest FIATA FFI? Czym charakteryzuje się FIATA Model Correspondents' Agreement i w jakim celu umowa ta została opracowana? 146 IV. TRANSAKCJA W HANDLU ZAGRANICZNYM (Hanna Treder) Co to jest transakcja handlu zagranicznego? Czym różni się kontrakt od transakcji? Jakie są formy prowadzenia handlu zagranicznego? Jakie są rodzaje transakcji handlowych? Jakie są podstawowe dokumenty handlowe? Na czym polega wybór pomiędzy bezpośrednią i pośrednią formą prowadzenia sprzedaży na rynkach zagranicznych? Jakie są kryteria wyboru formy prowadzenia działalności handlowej z zagranicą? Jaki jest zakres stosowania ograniczeń w prowadzeniu działalności handlu zagranicznego? 157

4 9. Jakie mogą być stosowane środki administrowania obrotem towarami z zagranicą? Jakie są rodzaje kontyngentów stosowanych w handlu zagranicznym? W jakich przypadkach wymagane są pozwolenia na przywóz lub wywóz towarów? W jakich okolicznościach mogą być stosowane zakazy przywozu/ wywozu towarów? Jakie są metody postępowania z ryzykiem w transakcjach handlu zagranicznego? Jaka jest struktura geograficzna handlu międzynarodowego? Jakie są najważniejsze organizacje w handlu międzynarodowym? 163 V. WARUNKI DOSTAW TOWARÓW W HANDLU ZAGRANICZNYM (Danuta Marciniak-Neider) Co należy rozumieć pod pojęciem formuł handlowych? Co to są formuły Incoterms? Na jakiej zasadzie obowiązują formuły Incoterms? Czy formuły Incoterms mogą być stosowane tylko w handlu zagranicznym? Jaki jest układ i struktura Incoterms 2010? Jaka jest interpretacja poszczególnych formuł Incoterms 2010? Jak klasyfikowane są formuły Incoterms? Jakie formuły są zalecane przy dostawach towarów w kontenerach? Kto ponosi koszty odprawy celnej według Incoterms 2010? Jakie warunki dostawy należy wpisać do formularza SAD? W jaki sposób formuły Incoterms regulują obowiązki w zakresie odprawy towaru pod względem bezpieczeństwa? Jakie są uregulowania dotyczące sprzedaży towaru w drodze w Incoterms 2010? Czy formuły Incoterms regulują obowiązek ubezpieczenia towaru? Jaki dokument dostawy ma obowiązek przedstawić sprzedający? Kto ponosi koszty wyładunku towaru ze środka transportu przy zastosowaniu formuł С oraz DAP i DDP Incoterms 2010? Kto dokonuje załadunku według formuł EXW i FCA? Czy wystarczająco precyzyjne jest wskazanie w danej formule tylko miejsca przeznaczenia lub dostawy? Czy można modyfikować formuły Incoterms? Co to znaczy, że formuły Incoterms są też formułami ceny? Kto ponosi koszty opakowania i oznakowania według Incoterms 2010? Kto ponosi koszty kontroli towaru według Incoterms 2010? Czy Incoterms regulują wszystkie obowiązki wynikające z kontraktu handlowego? Co to są Combiterms? Co to jest gestia transportowa? 182

5 25. Jakie przesłanki wpływają na wybór określonej formuły handlowej, a w konsekwencji również gestii transportowej? Czy spedytor może mieć wpływ na przejęcie przez jego zleceniodawcę gestii transportowej? 185 VI. WARUNKI PŁATNOŚCI W HANDLU ZAGRANICZNYM (Danuta Marciniak-Neider) Jakie formy zapłaty są stosowane w handlu zagranicznym? Jak przebiega płatność przy zastosowaniu inkasa dokumentowego? Jakie są korzyści i niedogodności inkasa dokumentowego dla eksportera i importera? Co to jest i jak przebiega płatność przy zastosowaniu akredytywy dokumentowej? Jakie są podstawowe elementy akredytywy dokumentowej? Jakie występują rodzaje akredytyw? Jakie postanowienia dotyczące dokumentów transportowych zawierają UCP 600? Czy dokumenty wystawiane przez spedytorów są akceptowane przez bank w ramach akredytywy? Jakie są zasady sprawdzania dokumentów przez bank? Na jakie elementy akredytywy spedytor powinien zwrócić szczególną uwagę? W jaki sposób powinien być wystawiony konosament gdy formą płatności jest akredytywa? Na co zwraca uwagę bank sprawdzając listy przewozowe AWB oraz CMR? Jaki dokument ubezpieczeniowy zostanie zaakceptowany przez bank? Czy akredytywa jest korzystną formą zapłaty dla eksportera? Czy akredytywa jest korzystna dla importera? Jakie są elementy weksla i jego zastosowanie w handlu zagranicznym? Jak przebiega płatność za pomocą polecenia wypłaty w obrocie międzynarodowym? Jak realizowane są polecenia przelewu w Unii Europejskiej? 220 VII. TRANSPORT MORSKI (Marek Tarczyński, Franciszek Jaśniak, Danuta Adamczyk) Jakie formy eksploatacji statków występują w transporcie morskim? Jakiego rodzaju statki są eksploatowane w żegludze liniowej? Czym charakteryzują się statki przewożące ładunki w żegludze nieregularnej? Jakie formy umów przewozu występują w transporcie morskim? Jakie podstawowe uzgodnienia zawierają umowy czarterowe na podróż? Co to jest i jakie elementy zawiera umowa czarteru na czas? Jakie podstawowe obowiązki wynikają z umowy czarteru na czas

6 dla armatora, czarterującego i kapitana statku? Jakiego rodzaju umową czarteru na czas jest bareboat charter? Czym różni się czarter na czas od czarteru na podróż? Dlaczego czarterujący decyduje się na zawarcie z armatorem umowy czarterowej na czas zamiast umowy na podróż? Jakie wzory standardowych umów czarterowych są używane w przewozach morskich? Co to jest kwit sternika? Co to jest i jakie dane powinien zawierać konosament morski? Czy przewoźnik może odmówić wpisania do konosamentu zadeklarowanych mu przez załadowcę danych dotyczących ilości, miary, wagi i oznakowania ładunku? Jakie rodzaje konosamentów występują w praktyce? Jakie znaczenie w żegludze liniowej ma morski list przewozowy? Co to jest manifest ładunkowy? Jakie przepisy regulują w Polsce stosunki prawne związane z żeglugą morską? Jakie przepisy międzynarodowe odnoszą się do przewozów ładunków drogą morską? Co należy rozumieć pod pojęciem kalkulacji frachtowej? Co to jest morska taryfa frachtowa i z jakich elementów się składa? Jakiego rodzaju stawki frachtowe zawiera morska taryfa frachtowa? Co stanowi podstawę obliczenia frachtu morskiego? Jakie znaczenie mają dodatki frachtowe i jaki wpływ wywierają na sumę opłat frachtowych? Jaki wpływ na rozwój usług spedycyjnych w zakresie konsolidacji wywarła konteneryzacja? Jak przebiega proces konsolidacji kontenerów LCL? Co legło u podstaw stosowania spedytorskich dokumentów przewozowych? Kto występuje w roli operatora przewozów multimodalnych? Jakie problemy wiążą się ze stosowaniem konosamentów spedytorskich? Czy spedytor może pobierać dodatkowe opłaty za wydanie przesyłki konosamentowej w imporcie? Kim jest NVOCC i czyjego działalność przypisana jest tylko rynkowi amerykańskiemu? Co odróżnia NVOCC od spedytora - operatora transportu multimodalnego? Co legio u podstaw poddania w USA żeglugi liniowej specyficznym regulacjom prawnym? Jakie podmioty podlegają ustawie The Shipping Act 1984/1998? Jaka jest definicja i klasyfikacja podmiotowa NVOCC według ustawy The Shipping Act 1984/1998? Na czym polega różnica pomiędzy kontraktem serwisowym

7 a porozumieniem serwisowym NSA według ustawy The Shipping Act 1984/1998? Gdzie należy szukać regulacji, z których wynikają obowiązki NVOCC na rynku amerykańskim? Jaka jest różnica w świetle ustawy The Shipping Act 1984/1998 między spedytorem i NVOCC jako morskimi pośrednikami transportowymi? Jakie wymogi nakłada FMC na NVOCC ubiegających się o licencję OTI? Co to jest grupowa kaucja gwarancyjna i kto jest uprawniony do korzystania z tej formy zabezpieczenia finansowego odpowiedzialności NVOCC? Kiedy według amerykańskich przepisów NVOCC może rozpocząć działalność? Czy regulacje amerykańskie dopuszczają świadczenie usług przewozu multimodalnego przez nielicencjonowane podmioty zagraniczne, występujące w charakterze NVOCC? Co jest źródłem zarobku dla NVOCC? Jak jest uregulowana działalność spedycyjna w Chinach? Jaki jest status NVOCC w Chinach? Co to jest opakowanie transportowe i jakie spełnia funkcje? Z czego wykonywane są opakowania transportowe i w jakich formach występują? Co to są jednostki ładunkowe i w jakich formach występują? 295 VIII. KONTENERYZACJA (Marek Tarczyński) Jaka jest definicja pojęcia kontener"? Jakie parametry techniczne i eksploatacyjne kontenerów zostały znormalizowane przez ISO? Jakie są wymiary kontenerów oraz ich tara i ładowność? Jaki jest podział kontenerów ze względu na ich przeznaczenie? Jakie są właściwości poszczególnych rodzajów kontenerów? W jaki sposób są znakowane kontenery? Co świadczy o dopuszczeniu kontenera do transportu morskiego? Jaki typ kontenera wybrać dla określonego rodzaju ładunku? Jakie są kryteria podatności ładunków na konteneryzację? Jak się dobiera wielkość kontenera i co to są ładunki przestrzenne? Czy istnieją specjalne wymagania dotyczące opakowań transportowych w żegludze kontenerowej? Jaka jest struktura światowego parku kontenerowego? Jakie są przyczyny leasingu kontenerów oraz jego podstawowe formy? Jakie są skutki rozwoju konteneryzacji? Jakie są podstawowe tendencje w rozwoju przewozów kontenerowych? Jak przebiega proces spedycyjny przy obsłudze kontenera i co jest

8 jego kluczowym elementem? Jakie są koszty obsługi ładunków pełnokontenerowych? Co zawierają taryfy usług portowych? W jaki sposób są rozliczane koszty usług portowych? Dlaczego spedytor zleca badanie stanu technicznego kontenerów? Co oznaczają pojęcia detention i demurrage? Jak kształtują się koszty transportu lądowego kontenerów? Jakie są limity wagowe w transporcie drogowym kontenerów? 319 IX. OBSŁUGA ŁADUNKÓW W PORCIE MORSKIM (Jacek Dubicki) Jakie są podstawy prawne działania polskich portów morskich? Jakie jest położenie geograficzne i czym charakteryzują się główne polskie porty morskie? Jakie struktury organizacyjne i własnościowe występują w głównych polskich portach morskich? Jaki podział terminali występuje w portach morskich? Czy rodzaj terminalu portowego ma wpływ na organizację żeglugi w nim obsługiwanej? Jakie terminale przeładunkowe działają w Porcie Gdańsk? Jakie terminale przeładunkowe są zlokalizowane w Porcie Gdynia? Jakie terminale działają na terenie portów Szczecin i Świnoujście? Jakie są ogólne zasady obsługi ładunków w porcie morskim i jakie są obowiązki spedytora? Jakie są zasady obsługi ładunków w terminalu kontenerowym? Czy zasady obsługi ładunków w terminalu drobnicowym są takie same jak w terminalu kontenerowym? Czy zasady obsługi zleceń w terminalu masowym różnią się od podobnych zasad w terminalach drobnicowym i kontenerowym? Jaką rolę spełnia spedytor w terminalu portowym? Z jakimi innymi uczestnikami obrotu portowo-morskiego spedytor współpracuje na terenie portu? Jakie powinno być wyposażenie terminalu kontenerowego? Jakie wyposażenie posiadają polskie terminale kontenerowe? Jakie jest niezbędne wyposażenie terminalu drobnicowego? Jakie jest niezbędne wyposażenie terminalu ro-ro? Jakiego rodzaju statki zawijają do terminali drobnicowych? Czy statki ro-ro mogą przewozić pasażerów? Czym się różni terminal ro-ro od terminalu promowego? Jakie wyposażenie jest niezbędne dla obsługi ładunków na terminalu masowym? Czy terminale masowe mogą obsługiwać ładunki drobnicowe? Czy ISPS Code dotyczy statków, czy portów? Jak wyglądają manipulacje kontenerem w relacji wywozowej na przykładzie BCT? Jak jest zorganizowana obsługa papieru w rolach w relacji

9 przywozowej na przykładzie BTDG? Na jakiej podstawie armatorzy ponoszą opłaty za wejście do portu? Od czego zależy wysokość opłat za wejście do portu? Jak obliczać opłaty tonażowe i przystaniowe na przykładzie portu gdyńskiego? Czy klienci terminali przeładunkowych są rozliczani za wykonanie usług według taryfy, czy na podstawie odrębnych porozumień? Czy terminal może stosować dla tych samych operacji inne stawki przeładunkowe dla różnych klientów? Jak obliczyć stawkę za obsługę kontenera na podstawie taryfy BCT? Jak obliczyć stawkę za obsługę drobnicy na podstawie taryfy BTDG? Czy firma spedycyjna lub transportowa może wpływać na szeroko rozumiany rozwój portu? Czy współpraca z kontrahentami może wpłynąć na wzrost konkurencyjności terminalu portowego? 357 X. TRANSPORT DROGOWY (Józef Stróżyk) Jakie główne regulacje prawne dotyczą międzynarodowego transportu drogowego? Kiedy ma zastosowanie Konwencja CMR? Jaka jest treść listu przewozowego CMR? Jaka jest odpowiedzialność przewoźnika i jego podwykonawców? Czego zabrania się nadawcy i innym podmiotom wykonującym czynności związane z przewozem? Co to jest IRU i czym się zajmuje? Jakie są zasady przewozu towarów pod osłoną karnetu TIR? Czym jest karnet TIR? Jakie są zasady posługiwania się karnetem TIR? Jakie warunki musi spełniać pojazd użyty do operacji TIR? Jakie są zasady zgłaszania karnetów TIR do urzędów celnych? W jaki sposób funkcjonuje Wspólna Procedura Tranzytowa w transporcie drogowym? Czego dotyczy Umowa AETR? Jakie są zasadnicze różnice pomiędzy rozporządzeniem nr 561/2006 a Umową AETR? Jakie regulacje zawarte są w ustawie o czasie pracy kierowców z 2004 r.? Czego dotyczy Umowa ATP? Jakich pojazdów używa się do przewozów w systemie ATP? Co to jest karnet ATA? Co to jest karnet de Passage? Czego dotyczy rozporządzenie nr 1071/2009? Czego dotyczy ustawa o transporcie drogowym? Jakie są zasady wykonywania przewozów kabotażowych w państwach członkowskich UE? 377

10 23. Na czym polega kontyngentowanie przewozów? Jakie warunki techniczne powinny spełniać pojazdy samochodowe? Jakie rodzaje przesyłek występują w przewozach drogowych? W jaki sposób przebiega proces spedycyjny? Jakie koszty przyjmuje się do kalkulacji stawek przewozowych? Jakie są główne szlaki transportu drogowego i przepraw promowych w Europie i w Polsce? 382 XI. TRANSPORT KOLEJOWY (Artur Dutkowski, Jerzy Godlewski) Jak jest zorganizowany transport kolejowy w Polsce? Jakie są cechy rynku towarowych przewozów kolejowych w Polsce? Kto należy do grupy głównych przewoźników kolejowych w Polsce? Jakie są trudności w dostępie przewoźników do infrastruktury kolejowej? Jakim taborem szynowym posługują się przewoźnicy kolejowi? Jak należy rozumieć pojęcie ładowności (granicy obciążenia) wagonu kolejowego? Jak należy rozumieć pojęcie skrajni ładunkowej wagonu kolejowego? Jakie rozwiązania są wykorzystywane w przewozach kombinowanych? Jakie przepisy prawa cywilnego normują przewozy towarowe w komunikacji krajowej? Jak należy rozumieć pojęcie kolejowej przesyłki towarowej według prawa przewozowego? Jakie systemy prawne normują przewozy towarów w komunikacji międzynarodowej i jaki jest ich zasięg geograficzny? Jakie są możliwości stosowania wspólnego listu przewozowego CIM/SMGS? Jakie są podstawowe różnice pomiędzy systemami CIM i SMGS? Jakie zasady obowiązują w komunikacji międzynarodowej przy przewozie przesyłek liniami kolejowymi o różnej szerokości torów? Jakie są funkcje kolejowego listu przewozowego? Jakie postępowanie obowiązuje w razie przeszkody w przewozie lub wydaniu przesyłki? Jak ukształtowano w prawie przewozowym odpowiedzialność przewoźnika za szkody w przesyłce? Jakie okoliczności pozwalają przewoźnikowi uchylić się od odpowiedzialności za szkody w przesyłce? Jaką moc dowodową mają poszczególne protokoły ustalenia stanu przesyłki? Jaka jest procedura dochodzenia roszczeń odszkodowawczych? Czy przewoźnicy kolejowi ubezpieczają się od odpowiedzialności cywilnej? Jaka jest rola spedytora w obsłudze przewozów kolejowych? W jaki sposób spedytor powinien przygotować ofertę dla swojego klienta? 420

11 24. Jak powinni kształtować swoją ofertę przewoźnicy? Jakie procedury obowiązują przy przygotowaniu i nadaniu przesyłki do przewozu? Jak przebiega proces realizacji przewozu? Jakie reguły obowiązują przy przewozie koleją towarów niebezpiecznych? Jakie reguły obowiązują przy przewozie koleją ładunków nienormatywnych? Gdzie można znaleźć przepisy ustalające wysokość cen za przewozy kolejowe oraz zasady ich stosowania? Jaką rolę pełni kolejowa taryfa towarowa? Jakie są zasady obliczania należności za przewóz jednostek ładunkowych? Jaką rolę spełnia Regulamin sprzedaży usług w przewozach towarowych? Jaka jest rola i charakter prawny Regulaminu przewozu przesyłek towarowych? 430 oprac. BPK