Nomenklatura związków nieorganicznych

Nomenklatura związków nieorganicznych

Nazwy jonów dodatnich kationy nazwę kationu tworzy się od nazwy pierwiastka w dopełniaczu Li + - jon litu Cu 2+ - jon miedzi II Hg 2 2+ - jon dirtęci I H + - jon wodoru I lub hydron- (gdy liczba przyłączonych cząsteczek nie jest znana lub nieistotna) H 3 O + - jon oksoniowy lub oksonium NH 4+ - jon amonu lub jon amonowy, amonium, azanium UO 2 2+ - jon uranylowy VI lub jon dioksouranu VI

Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej www.iupac.org

Nazwy anionów tworzy się za pomocą końcówki -owy dołączonej do nazwy grupy lub pierwiastka H - - jon wodorkowy OH - - anion wodorotlenowy F - - jon fluorkowy S 2 - - jon siarczkowy C 4 - - jon węglikowy O 2 - - jon ditlenkowy(-1) nazwa dopuszczalna - anion ponadtlenkowy O 2 - jon ditlenkowy (-2) nazwa dopuszczalna- anion nadtlenkowy O 3 - - jon tritlenkowy (-1) nazwa dopuszczalna anion ozonkowy N 3 - - jon triazotkowy(1-) NO 3 - - jon azotanowy V HSO 4 - - jon wodorosiarczanowy VI SCN - - jon tiocyjnianowy

Nazewnictwo tlenków Tlenki to związki o wzorze ogólnym E n O m E jest symbolem dowolnego pierwiastka z wyjątkiem fluoru Nazwy tlenków prostych tworzy się łącząc słowo tlenek z nazwą pierwiastka w dopełniaczu a w nawiasie podaje się stopień utlenienia Cl 2 O 7 tlenek chloru VII NO 2 tlenek azotu IV Al 2 O 3 tlenek glinu FeO tlenek żelaza II Cs 2 O tlenek cezu Pb 2 PbO 4 tlenek diołowiu II ołowiu IV tlenek mieszany H 2 O 2 nadtlenek wodoru

Podział tlenków Kwasowe reagujące z zasadami w reakcji z wodą dają kwasy Zasadowe reagujące z kwasami w reakcji z wodą dają zasady Amfoteryczne reagują z kwasami i zasadami Obojętne niereagujące z kwasami, zasadami i wodą mogą rozpuszczać się w wodzie na zasadzie fizycznej rozpuszczalności

Tlenki reagujące z wodą Tlenki kwasowe Tlenki zasadowe Tlenki amfoteryczne Niemetali SO 2, NO 2 Metali Metali K 2 O, CaO Półmetali As 2 O 3 Metali V 2 O 5 CrO 3, Mn 2 O 7

Tlenki obojętne CO, SiO, NO, N 2 O Tlenki niereagujące z wodą Tlenki o charakterze kwasowym Niemetali SiO 2 Metali MoO 3 Tlenki o charakterze zasadowym Metali NiO, CrO Tlenki amfoteryczne Półmetali GeO 2 Metali Al 2 O 3, BeO, ZnO

Nazewnictwo związków z wodorem Związki z wodorem opisuje wzór ogólny E n H m lub H m E n. Wybór właściwego wzoru zależy od relacji elektroujemności danego pierwiastka i wodoru. Wzór HF HCl HBr HI Nazwa zwyczajowa (dopuszczalna) Fluorowodór Chlorowodór Bromowodór Jodowodór Nazwa systematyczna Fluorek wodoru Chlorek wodoru Bromek wodoru Jodek wodoru

Wzór Nazwa zwyczajowa (dopuszczalna) B 2 H 6 CH 4 SiH 4 NH 3 N 2 H 4 PH 3 H 2 O H 2 S H 2 Se H 2 Te Diborowodór (6) lub diboran (6) Metan Silan Amoniak Hydrazyna Fosfina Woda Siarkowodór Selenowodór Tellurowodór Nazwa systematyczna Diborowodór (6) lub diboran (6) Metan Silan Azan Diazan Fosfan Oksydan Sulfan Selan Tellan

Nazewnictwo wodorotlenków Wzór ogólny wodorotlenków M(OH) n gdzie M oznacza atom metalu Nazwy wodorotlenków tworzy się łącząc słowo wodorotlenek z nazwą pierwiastka w dopełniaczu w nawiasie podając stopień utlenienia. KOH wodorotlenek potasu Cu(OH) 2 wodorotlenek miedzi II

Nazewnictwo kwasów Wzór ogólny kwasów H n R Kwasy beztlenowe nie zawierają w swojej cząsteczce grupy E-O-H Nazwy anionów kwasów beztlenowych mają końcówkę owy, a nazwy soli tych kwasów ek. Kwasy tlenowe oksykwasy zawierają w swojej cząsteczce grupę E-O-H Nazwy kwasów tlenowych mają końcówkę owy, nazwy ich anionów anowy, a nazwy soli an.

Kwasy beztlenowe Wzór kwasu Wzór reszty kwasowej Nazwa zwyczajowa Nazwa systematyczna Nazwa soli HF (aq) HCl (aq) HBr (aq) HI (aq) H 2 S (aq) HCN (aq) HN 3 HNCO F - Cl - Br - I - S CN - N 3 - NCO - Kwas fluorowodorowy Kwas chlorowodorowy Kwas bromowodorowy Kwas jodowodorowy Kwas siarkowodorowy Kwas cyjanowodorowy Kwas azotowodorowy Kwas izocyjanowy Fluorek wodoru Chlorek wodoru Bromek wodoru Jodek wodoru Siarczek (di)wodoru Cyjanek wodoru Azydek wodoru Kwas izocyjanowy Fluorek Chlorek Bromek Jodek Siarczek cyjanek Azydek Izocyjanian

Kwasy tlenowe Wzór kwasu Wzór reszty kwasowej Nazwa w systemie Stocka Nazwa soli H 3 AsO 3 H 3 AsO 4 HNO 2 HNO 3 (HBO 2 ) n H 3 BO 3 HClO HClO 2 HClO 3 HClO 4 AsO 3 3- AsO 4 3- NO 2 - NO 3 - BO 2 - BO 3 3- ClO - ClO 2 - ClO 3 - ClO 4 - Kwas arsenowy III Kwas arsenowy V Kwas azotowy III Kwas azotowy V Kwas metaborowy Kwas ortoborowy Kwas chlorowy I Kwas chlorowy III Kwas chlorowy V Kwas chlorowy VII Arsenian III Arsenian V Azotan III azotan V Metaboran Ortoboran Chloran I Chloran III Chloran V Chloran VII

Kwasy tlenowe Wzór kwasu Wzór reszty kwasowej Nazwa w systemie Stocka Nazwa soli H 2 CrO 4 H 2 Cr 2 O 7 H 3 PO 3 (H 2 PHO 3 ) (HPO 3 ) n H 3 PO 4 H 4 P 2 O 7 HIO 4 H 5 IO 6 H 4 SiO 4 (H 2 SiO 3 ) n CrO 4 Cr 2 O 7 PHO 3 PO 3 - PO 4 3- P 2 O 7 4- IO 4 - IO 6 5- SiO 4 4- SiO 3 Kwas chromowy VI Kwas dichromowy VI Kwas fosforowy III Kwas metafosforowy V Kwas (orto)fosforowy V Kwas difosforowy V Kwas (meta)jodowy VII Kwas ortojodowy VII Kwas ortokrzemowy Kwas metakrzemowy Chromian VI Dichromian VI Fosforan III Metafosforan V (Orto)fosforan V Difosforan V (Meta)jodan VII Ortojodan VII Ortokrzemian Metakrzemian

Wzór kwasu HMnO 4 H 2 MnO 4 H 2 SO 3 (SO 2 H 2 O) H 2 SO 4 H 2 S 2 O 7 H 2 S 2 O 8 H 2 S 2 O 3 H 2 CO 3 (CO 2 H 2 O) HOCN Wzór reszty kwasowej MnO 4 - MnO 4 SO 3 SO 4 S 2 O 7 S 2 O 8 S 2 O 3 CO 3 OCN - Kwasy tlenowe Nazwa w systemie Stocka Kwas manganowy VII Kwas manganowy VI Kwas siarkowy IV Kwas siarkowy VI Kwas disiarkowy VI Kwas peroksodisiarkowy VI Kwas tiosiarkowy VI Kwas węglowy Kwas cyjanowy Nazwa soli Manganian VII Manganian VI Siarczan IV Siarczan VI Disiarczan VI Peroksodisiarczan VI Tiosiarczan VI Węglan Cyjanian

Nazwy związków jonowych Nazwa związku jonowego składa się z nazwy anionu i kationu w dopełniaczu, ewentualnie także z cyfry rzymskiej określającej ładunek jonu (stopień utlenienia) w przypadku gdy ten ładunek może być różny. CuCl 2 chlorek miedzi II Pb(NO 3 ) 2 azotan V ołowiu II Niektóre związki jonowe tworzą kryształy zawierające jony związku i określoną liczbę cząsteczek wody. Związki te noszą nazwę hydratów. CuSO 4 5H 2 O pentahtydrat siarczanu VI miedzi II

Podział soli Sole obojętne o wzorze ogólnym M n R m AuS 2 siarczek złota I Wodorosole powstają w wyniku niecałkowitego zapełnienia kationów wodorowych kwasu o wzorze ogólnym M n (HR) m wodorosole mogą tworzyć jedynie kwasy wieloprotonowe LiH 2 PO 4 diwodorofosforan V litu Ca(HCO 3 ) 2 wodorowęglan wapnia Hydroksysole powstają w wyniku niecałkowitego zastąpienia anionów wodorotlenkowych wodorotlenku wzór ogólny- [M(OH) k ] n R m hydroksysole mogą tworzyć wodorotlenki o większej niż jeden liczbie grup wodorotlenowych. FeCl(OH) chlorek wodorotlenek żelaza II AlF(OH) 2 fluorek diwodorotlenek glinu

Związki kompleksowe Jeśli cząsteczka związku składa się z atomu centralnego i większej liczby przyłączonych do niego grup, niż wynika to z analizy stopnia utlenienia to taki związek nazywamy związkiem kompleksowym, a przyłączone do atomu centralnego grupy ligandami Ligandami mogą być jony Cl -, CN - ; obojętne cząsteczki NH 3, H 2 O, CO. Atomem centralnym w związkach kompleksowych są zazwyczaj atomy lub jony pierwiastków z bloku d

Związki kompleksowe Przy nazywaniu kompleksu metalu nazywamy najpierw ligandy, a następnie jon lub atom Nazwy ligandów obojętnych to: woda -akwa; amoniak -amina; tlenek węgla II (CO) -karbonyl, tlenek azotu II (NO) -nitrozyl. Nazwy ligandów anionowych kończą się na -o Cl - - chloro, Br - -bromo, OH - - hydrokso, O -okso, CN - -cyjano. Do wskazania liczby każdego typu ligandu używa się greckich przedrostków (di-, tri-, tetra-..) Ligandy wymienia się w kolejności alfabetycznej K 4 [Fe(CN) 6 ] heksacyjanożelazian II potasu Na 2 [Zn(OH) 4 ] tetrahydroksocynkan sodu [Cr(H 2 O) 6 ]Cl 3 chlorek heksaakwachromu III [Fe(CO) 5 ] pentakarbonylżelazo 0