KOMPLEKSY. Wzory strukturalne kompleksów Ni 2+ oraz Cu 2+ z dimetyloglioksymem.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "KOMPLEKSY. Wzory strukturalne kompleksów Ni 2+ oraz Cu 2+ z dimetyloglioksymem."

Transkrypt

1 KOMPLEKSY Kompleksem nazywamy układ złożony z centralnego atomu lub jonu metalu otoczonego ligandami. Ligandy łączą się z atomem centralnym za pomocą wiązań koordynacyjnych, w których atom/jon centralny jest akceptorem, a ligandy donorami par elektronowych. Ligandy to najczęściej obojętne cząsteczki lub jony ujemne posiadające wolną parę elektronową. Wzory i nazwy typowych prostych ligandów podano w tabeli 1. Związki kompleksowe (koordynacyjne) to obojętne kompleksy lub związki typu soli, w których przynajmniej jeden jon jest kompleksem. Liczbę atomów bezpośrednio połączonych z atomem centralnym nazywamy liczbą koordynacji. Liczba koordynacji zależy zarówno od atomu centralnego jak i od rodzaju ligandów. W tabeli 2 zestawiono liczby koordynacji dla różnych popularnych jonów kompleksowych, które będą badane na ćwiczeniach laboratoryjnych. Ligandy o odpowiedniej budowie mogą dostarczać dwa lub więcej atomów skoordynowanych do atomu centralnego. Ligandy takie nazywamy ligandami chelatowymi lub kleszczowymi. Przykładami ligandów dwukleszczowych, czyli wiążących się z jonem centralnym przez dwa atomy donorowe, są przedstawione w tabeli 2 etylenodiamina (oznaczana we wzorze symbolem en) i jon szczawianowy (ox), a także dimetyloglioksym (H 2 dmg) o wzorze (CH 3 C=NOH) 2, który z jonami Ni 2+ oraz Cu 2+ tworzy obojętne kompleksy [Ni(Hdmg) 2 ] i [Cu(Hdmg) 2 ]. Kompleksy z ligandami kleszczowymi nazywamy chelatami. UWAGA: w chelatach liczba ligandów nie jest równa liczbie koordynacji! Wzory strukturalne kompleksów Ni 2+ oraz Cu 2+ z dimetyloglioksymem. Strona 1 z 6

2 Tabela 1 Przykłady typowych ligandów (w nawiasie alternatywne nazwy); podkreślony atom donorowy. UWAGA: Nazwa liganda najczęściej nie jest tożsama z nazwą związku/jonu! Wzór Nazwa liganda Wzór Nazwa liganda H 2 O akwa OH hydrokso NH 3 amina O 2 okso CO karbonyl S 2 sulfido (tio) NO nitrozyl NCS tiocyjaniano N Cl chloro SCN tiocyjaniano S F fluoro CN cyjano NO 3 azotano(v) CO 2 3 węglano NO 2 azotano(iii) N ONO azotano(iii) O (nitrito N) (nitrito O) H 2 N CH 2 CH 2 NH 2 etylenodiamina (COO) 2 2 szczawiano en (1,2 diaminoetan) ox (oksalato) Tabela 2 Liczba koordynacji w wybranych kompleksach typu [ML n ] w roztworach wodnych. LIGAND H 2 O OH NH 3 Cl F NCS Al Cu Co Cr Fe Ni Zn Strona 2 z 6

3 Zasady zapisywania wzorów i nazewnictwa związków kompleksowych Wzór kompleksu zapisujemy w nawiasach kwadratowych podając najpierw symbol metalu a następnie wzory ligandów (wieloatomowe ligandy w nawiasach okrągłych) w kolejności alfabetycznej (według symboli). Poza nawiasem kwadratowym zapisujemy ładunek jonu kompleksowego. We wzorze związku kompleksowego, podobnie jak dla soli, zapisujemy najpierw kation potem anion. W nazwie kompleksu wymieniamy najpierw ligandy w kolejności alfabetycznej (według nazw) poprzedzone przedrostkami określającymi ich ilość, podanymi w tabeli 3. Następnie zapisujemy nazwę metalu: w mianowniku dla kompleksów obojętnych, w dopełniaczu dla kompleksów dodatnich oraz z przyrostkiem an/ ian dla kompleksów ujemnych, oraz jego stopień utlenienia (cyfrą rzymską w nawiasie bez spacji). W związkach koordynacyjnych podajemy najpierw nazwę anionu potem kationu. Tabela 3 Przedrostki określające liczbę ligandów. liczba ligandów przedrostek forma długa (dla ligandów chelatowych) 2 di bis 3 tri tris 4 tetra tetrakis 5 penta pentakis 6 heksa heksakis Przykłady wzorów i nazw: [Cr(H 2 O) 4 (NO 3 ) 2 ] + kation tetraakwadiazotano(v)chromu(iii) [Fe(H 2 O)(NCS) 5 ] 2 anionakwapenta(tiocyjaniano N)żelazianowy(III) [Ni(en) 3 ] 2+ kation tris(etylenodiamina)niklu(ii) kompleksy [PtCl 2 (NH 3 ) 2 ] diaminadichloroplatyna(ii) [Mn(H 2 O) 6 ]SO 4 siarczan(vi) heksaakwamanganu(ii) związki [CoCl 2 (NH 3 ) 4 ]Cl chlorek teraaminadichlorokobaltu(iii) kompleksowe Na 2 [Zn(OH) 4 ] tetrahydroksocynkan sodu (koordynacyjne) K 4 [Fe(CN) 6 ] heksacyjanożelazian(ii) potasu Strona 3 z 6

4 Równowagi w roztworach związków kompleksowych Większość jonów metali, np. Fe 3+, Cu 2+, Cr 3+, Al 3+, Zn 2+ w roztworach wodnych i w krystalicznych hydratach występuje w postaci akwakompleksów. Przedstawiając równania reakcji w roztworach wodnych najczęściej używamy zapisu uproszczonego np. Ni 2+ trzeba jednak pamiętać, że w rzeczywistości oznacza on [Ni(H 2 O) 6 ] 2+. Wodne roztwory soli wielu metali wykazują odczyn kwasowy, co spowodowane jest reakcją deprotonacji skoordynowanych cząsteczek wody, np.: [Cr(H 2 O) 6 ] 3+ + H 2 O [Cr(OH)(H 2 O) 5 ] 2+ + H 3 O + K 1 (1) [Cr(OH)(H 2 O) 5 ] 2+ + H 2 O [Cr(OH) 2 (H 2 O) 4 ] + + H 3 O + K 2 (2) przy czym K 1 >> K 2. Obecność jonów OH w roztworze powoduje przesunięcie równowagi reakcji w prawo, co w konsekwencji powoduje wytrącenie osadów akwahydroksokompleksów, w których liczba cząsteczek wody nie jest ściśle ustalona. W formie skróconej zapisujemy je w postaci wodorotlenków lub uwodnionych tlenków, np. Ni(OH) 2, Cu(OH) 2, Al(OH) 3, Cr(OH) 2, Cr 2 O 3 nh 2 O, Fe 2 O 3 nh 2 O. W przypadku wodorotlenków amfoterycznych w obecności nadmiaru jonów OH zachodzi dalsza deprotonacja cząsteczek wody i tworzą się rozpuszczalne hydroksokompleksy, np. [Zn(H 2 O) 6 ] 2+ Zn(OH) 2aq [Zn(OH) 4 ] 2 (3) Reakcje tworzenia hydroksokompleksów są odwracalne i w obecności jonów H 3 O + następuje protonacja jonów OH prowadząca w kwaśnym roztworze do odtworzenia akwakompleksu. Podobnie jak w przypadku hydroksokompleksów, tworzenie aminakompleksów ze względu na zasadowy charakter wodnego roztworu NH 3 najczęściej zachodzi z przejściowym strąceniem osadu wodorotlenku: [Zn(H 2 O) 6 ] 2+ Zn(OH) 2aq [Zn(NH 3 ) 4 ] 2+ (4) Cząsteczki wody w akwakompleksach mogą być wymieniane na inne ligandy zarówno obojętne jak i jonowe. Wymiana ligandów następuje stopniowo i dla każdej reakcji ustala się równowaga charakteryzująca się stałą K n zwaną stopniową stałą trwałości kompleksu. Strona 4 z 6

5 [Fe(H 2 O) 6 ] 3+ + NCS [Fe(H 2 O) 5 (NCS)] 2+ + H 2 O K 1 (5) [Fe(H 2 O) 5 (NCS)] 2+ + NCS [Fe(H 2 O) 5 (NCS) 2 ] + + H 2 O K 2 (6) [Fe(H 2 O)(NCS) 5 ] 2 + NCS [Fe(NCS) 6 ] 3 + H 2 O K 6 (7) co daje sumaryczną reakcję: [Fe(H 2 O) 6 ] NCS [Fe(NCS) 6 ] H 2 O (8) której stała równowagi równa jest iloczynowi stałych stopniowych i zwana jest skumulowaną stałą trwałości n. Dla ogólnej reakcji tworzenia kompleksu ML n, zapisanej w formie uproszczonej (bez uwzględnienia cząsteczek wody): M aq + nl ML n (9) skumulowana stała trwałości wynosi: n = K 1 K 2... K n (10) gdzie: W tabeli 4 przedstawiono skumulowane stałe trwałości dla kilku wybranych jonów kompleksowych. Tabela 4 Skumulowane stałe trwałości dla kilku wybranych kompleksów. Kompleks n Kompleks n [FeCl 4 ] 1, [Ag(NH 3 ) 2 ] + 1, [FeF 6 ] 3 1, [Ag(S 2 O 3 ) 2 ] 3 3, [Fe(NCS) 6 ] 3 1, [Al(OH) 4 ] 1, Strona 5 z 6

6 Zakres materiału naukowego: Związki kompleksowe: definicja, właściwości, budowa przestrzenna, nomenklatura, równowagi w roztworach związków kompleksowych. Stała trwałości, stała nietrwałości. Chelaty. Cel ćwiczenia: Otrzymywanie związków kompleksowych, badanie ich właściwości, obserwacja reakcji wymiany ligandów w związkach kompleksowych Strona 6 z 6

ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE. dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii

ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE. dr Henryk Myszka - Uniwersytet Gdański - Wydział Chemii ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE SOLE PODWÓJNE Sole podwójne - to sole zawierające więcej niż jeden rodzaj kationów lub więcej niż jeden rodzaj anionów. Należą do nich m. in. ałuny, np. siarczan amonowo-żelazowy(ii),

Bardziej szczegółowo

ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE SOLE PODWÓJNE

ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE SOLE PODWÓJNE ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE SOLE PODWÓJNE Sole podwójne - to sole zawierające więcej niż jeden rodzaj kationów lub więcej niż jeden rodzaj anionów. Należą do nich m. in. ałuny, np. ałun glinowo-potasowy K 2 Al

Bardziej szczegółowo

Scenariusz lekcji chemii z wykorzystaniem metody JIGSAW (grupy eksperckie)

Scenariusz lekcji chemii z wykorzystaniem metody JIGSAW (grupy eksperckie) Grażyna Konar grazyna.konar@wp.pl chemia XX LO im. Bolesława Chrobrego Warszawa, ul. Objazdowa 3 Scenariusz lekcji chemii z wykorzystaniem metody JIGSAW (grupy eksperckie) Temat: Związki kompleksowe. Cele

Bardziej szczegółowo

Skład zespołu (imię i nazwisko): (podkreślić dane osoby piszącej sprawozdanie):

Skład zespołu (imię i nazwisko): (podkreślić dane osoby piszącej sprawozdanie): Wydział Chemii Katedra Chemii Ogólnej i Nieorganicznej pracownia studencka prowadzący:.. ĆWICZENIE 5 RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ZWIĄZKÓW KOMPLEKSOWYCH Data wykonania ćwiczenia: Skład zespołu (imię i nazwisko):

Bardziej szczegółowo

4. Związki kompleksowe.

4. Związki kompleksowe. 4. Związki kompleksowe. Jeżeli bezbarwny, bezwodny siarczan(vi) miedzi(ii) CuSO4 rozpuścimy w wodzie, jon miedzi Cu ulega hydratacji przyłączając czasteczki wody. Jon [Cu(H2O)4] przyjmuje barwę niebieską.

Bardziej szczegółowo

Chemia - laboratorium

Chemia - laboratorium Chemia - laboratorium Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Studia stacjonarne, Rok I, Semestr zimowy 01/14 Dr hab. inż. Tomasz Brylewski e-mail: brylew@agh.edu.pl tel. 1-617-59 Katedra Fizykochemii

Bardziej szczegółowo

ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE WPROWADZENIE

ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE WPROWADZENIE Chemia - laboratorium Geologia, I rok studia licencjackie ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE WPROWADZENIE Związki złożone z atomu centralnego, zazwyczaj atomu metalu i połączonych z nim innych atomów lub grup atomów

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp. Struktura związków kompleksowych

Spis treści. Wstęp. Struktura związków kompleksowych Spis treści 1 Wstęp 1.1 Struktura związków kompleksowych 1.1.1 Nomenklatura związków kompleksowych 1.1.1.1 Przykłady: 1.2 Izomeria związków kompleksowych 1.3 Równowagi kompleksowania 2 Część doświadczalna

Bardziej szczegółowo

CHEMIA 1. Podział tlenków

CHEMIA 1. Podział tlenków INSTYTUT MEDICUS Kurs przygotowawczy do matury i rekrutacji na studia medyczne Rok 2017/2018 www.medicus.edu.pl tel. 501 38 39 55 CHEMIA 1 SYSTEMATYKA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH. ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE. Tlenki

Bardziej szczegółowo

8. Trwałość termodynamiczna i kinetyczna związków kompleksowych

8. Trwałość termodynamiczna i kinetyczna związków kompleksowych 8. Trwałość termodynamiczna i kinetyczna związków kompleksowych Tworzenie związku kompleksowego w roztworze wodnym następuje poprzez wymianę cząsteczek wody w akwakompleksie [M(H 2 O) n ] m+ na inne ligandy,

Bardziej szczegółowo

Związki kompleksowe (związki koordynacyjne) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak, dr Anna Chachaj-Brekiesz)

Związki kompleksowe (związki koordynacyjne) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak, dr Anna Chachaj-Brekiesz) Związki kompleksowe (związki koordynacyjne) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak, dr Anna Chachaj-Brekiesz) 1. Budowa związków kompleksowych W wyniku reakcji rozpuszczania osadu AgCl w nadmiarze wodnego

Bardziej szczegółowo

I. CZĘŚĆ WPROWADZAJĄCA

I. CZĘŚĆ WPROWADZAJĄCA ĆWICZENIE nr 2 Równowagi jonowe w roztworach wodnych Celem ćwiczenia jest zapoznanie z właściwościami wodnych roztworów elektrolitów i związków kompleksowych oraz badanie równowag jonowych w roztworach

Bardziej szczegółowo

ligandu (donora elektronów) atomu centralnego (akceptora elektronów)

ligandu (donora elektronów) atomu centralnego (akceptora elektronów) Związki kompleksowe Podstawy chemii kompleksów stworzył Alfred Werner na początku XX wieku, gdy zajmował się grupą bardzo trwałych związków, jakie tworzy amoniak z CoCl 3. - Zaproponował dla nich poprawne

Bardziej szczegółowo

Związki koordynacyjne

Związki koordynacyjne Związki koordynacyjne. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń zna: pojęcia: związek koordynacyjny, ligand, atom centralny, centrum koordynacji, liczba koordynacyjna, budowę związków kompleksowych, podział kompleksów

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE nr 2 Równowagi jonowe w roztworach wodnych

ĆWICZENIE nr 2 Równowagi jonowe w roztworach wodnych ĆWICZENIE nr 2 Równowagi jonowe w roztworach wodnych LITERATURA: 1. Bielański A. Podstawy chemii nieorganicznej, T.1,2,3; Wyd. 6, PWN Warszawa 2010 2. Mastalerz P. Elementarna chemia nieorganiczna, Wyd.

Bardziej szczegółowo

Reakcje utleniania i redukcji Reakcje metali z wodorotlenkiem sodu (6 mol/dm 3 )

Reakcje utleniania i redukcji Reakcje metali z wodorotlenkiem sodu (6 mol/dm 3 ) Imię i nazwisko.. data.. Reakcje utleniania i redukcji 7.1 Reaktywność metali 7.1.1 Reakcje metali z wodą Lp Metal Warunki oczyszczania metalu Warunki reakcji Obserwacje 7.1.2 Reakcje metali z wodorotlenkiem

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE 2. Data:... Kierunek studiów i nr grupy...

SPRAWOZDANIE 2. Data:... Kierunek studiów i nr grupy... SPRAWOZDANIE 2 Imię i nazwisko:... Data:.... Kierunek studiów i nr grupy..... Doświadczenie 1.1. Wskaźniki ph stosowane w laboratorium chemicznym. Zanotować obserwowane barwy roztworów w obecności badanych

Bardziej szczegółowo

OTRZYMYWANIE I WŁAŚCIWOŚCI ZWIĄZKÓW KOMPLEKSOWYCH

OTRZYMYWANIE I WŁAŚCIWOŚCI ZWIĄZKÓW KOMPLEKSOWYCH Ćwiczenie 3 semestr 2 OTRZYMYWANIE I WŁAŚCIWOŚCI ZWIĄZKÓW KOMPLEKSOWYCH Obowiązujące zagadnienia: Chemia koordynacyjna - budowa strukturalna i nazewnictwo prostych związków kompleksowych, atom centralny,

Bardziej szczegółowo

TEMAT II REAKCJE ROZPOZNAWALNE KATIONÓW I ANIONÓW. ANALIZA SOLI. ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE.

TEMAT II REAKCJE ROZPOZNAWALNE KATIONÓW I ANIONÓW. ANALIZA SOLI. ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE. TEMAT II REAKCJE ROZPOZNAWALNE KATIONÓW I ANIONÓW. ANALIZA SOLI. ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE. Projekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego

Bardziej szczegółowo

Reakcje chemiczne, związki kompleksowe

Reakcje chemiczne, związki kompleksowe 201-11-15, związki kompleksowe Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna dla studentów

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny. Chemia Kl.2. I. Kwasy

Wymagania programowe na poszczególne oceny. Chemia Kl.2. I. Kwasy Wymagania programowe na poszczególne oceny Chemia Kl.2 I. Kwasy Ocena dopuszczająca zna zasady bhp dotyczące obchodzenia się z kwasami definiuje elektrolit, nieelektrolit wyjaśnia pojęcie wskaźnika i wymienia

Bardziej szczegółowo

Reakcje chemiczne. Typ reakcji Schemat Przykłady Reakcja syntezy

Reakcje chemiczne. Typ reakcji Schemat Przykłady Reakcja syntezy Reakcje chemiczne Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna dla studentów biologii.

Bardziej szczegółowo

Rys 1. Schematyczne przedstawienie budowy związków kompleksowych: M atom lub jon centralny; L - ligand

Rys 1. Schematyczne przedstawienie budowy związków kompleksowych: M atom lub jon centralny; L - ligand Ćwiczenie nr 2: Związki kompleksowe Autorzy: Rafał Grubba, Aleksandra Wiśniewska, Mateusz Zauliczny 1. Związki kompleksowe - pojęcia podstawowe 1.1 Definicje Związek kompleksowy Związek kompleksowy jest

Bardziej szczegółowo

Instrukcja do ćwiczenia WŁAŚCIWOŚCI WYBRANYCH KATIONÓW.

Instrukcja do ćwiczenia WŁAŚCIWOŚCI WYBRANYCH KATIONÓW. Instrukcja do ćwiczenia WŁAŚCIWOŚCI WYBRANYCH KATIONÓW. CHEMIA KATIONÓW W ROZTWORACH WODNYCH Do kationów zaliczamy drobiny związków chemicznych obdarzone dodatnim ładunkiem elektrycznym. W stałych związkach

Bardziej szczegółowo

CHEMIA KLASA II I PÓŁROCZE

CHEMIA KLASA II I PÓŁROCZE CHEMIA KLASA II I PÓŁROCZE wymienia zasady bhp dotyczące obchodzenia się z kwasami definiuje pojęcia: elektrolit i nieelektrolit wyjaśnia, co to jest wskaźnik i wymienia trzy przykłady odróżnia kwasy od

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny. IV. Kwasy. Ocena bardzo dobra. Ocena dostateczna. Ocena dopuszczająca. Ocena dobra [1] [ ]

Wymagania programowe na poszczególne oceny. IV. Kwasy. Ocena bardzo dobra. Ocena dostateczna. Ocena dopuszczająca. Ocena dobra [1] [ ] Wymagania programowe na poszczególne oceny IV. Kwasy Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra [1] [1 + 2] [1 + 2 + 3] [1 + 2 + 3 + 4] wymienia zasady bhp dotyczące obchodzenia

Bardziej szczegółowo

OCENIANIE ARKUSZA POZIOM ROZSZERZONY

OCENIANIE ARKUSZA POZIOM ROZSZERZONY OCENIANIE ARKUSZA POZIOM ROZSZERZONY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Odpowiedzi niezgodne z poleceniem (nie na temat)

Bardziej szczegółowo

Wodorotlenki. n to liczba grup wodorotlenowych w cząsteczce wodorotlenku (równa wartościowości M)

Wodorotlenki. n to liczba grup wodorotlenowych w cząsteczce wodorotlenku (równa wartościowości M) Wodorotlenki Definicja - Wodorotlenkami nazywamy związki chemiczne, zbudowane z kationu metalu (zazwyczaj) (M) i anionu wodorotlenowego (OH - ) Ogólny wzór wodorotlenków: M(OH) n M oznacza symbol metalu.

Bardziej szczegółowo

OCENIANIE ARKUSZA POZIOM ROZSZERZONY

OCENIANIE ARKUSZA POZIOM ROZSZERZONY Próbny egzamin maturalny z chemii OCENIANIE ARKUSZA POZIOM ROZSZERZONY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Odpowiedzi niezgodne

Bardziej szczegółowo

Większość metali bloku d wykazuje tendencje do tworzenia związków kompleksowych.

Większość metali bloku d wykazuje tendencje do tworzenia związków kompleksowych. Spis treści 1 Ogólna charakterystyka 2 Właściwości fizyczne 3 Związki kompleksowe metali bloku d 4 Wiązanie w związkach kompleksowych 5 Zależność struktury kompleksu od liczby koordynacyjnej (LK) 6 Równowagi

Bardziej szczegółowo

Materiał diagnostyczny poziom rozszerzony Kryteria oceniania model odpowiedzi

Materiał diagnostyczny poziom rozszerzony Kryteria oceniania model odpowiedzi Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Odpowiedzi niezgodne z poleceniem ( nie na temat) są traktowane jako brak odpowiedzi.

Bardziej szczegółowo

Kompleksy. Stała (nie)trwałości kompleksu (jonu kompleksowego) K 2 [HgI 4 ] 2K + + [HgI 4 ] 2- Budowa związku kompleksowego ... [HgI4] ...

Kompleksy. Stała (nie)trwałości kompleksu (jonu kompleksowego) K 2 [HgI 4 ] 2K + + [HgI 4 ] 2- Budowa związku kompleksowego ... [HgI4] ... Kompleksy a) Sole podwójne a związki kompleksowe b) Stałe (nie)trwałości kompleksów c) Ogólna budowa związków kompleksowych rozszczepienie energii orbitali d w kompleksach szereg spektrochemiczny ligandów

Bardziej szczegółowo

CHEMIA WARTA POZNANIA

CHEMIA WARTA POZNANIA Materiały do zajęć dokształcających z chemii nieorganicznej i fizycznej Wydział Chemii UAM Poznań 2011 Część III Podstawowe pojęcia chemii koordynacyjnej Atom centralny [Cr(H 2 O) 6 ]Cl 3 Ligand Związek

Bardziej szczegółowo

WARSZTATY olimpijskie. Co już było: Atomy i elektrony Cząsteczki i wiązania Stechiometria Gazy, termochemia Równowaga chemiczna Kinetyka

WARSZTATY olimpijskie. Co już było: Atomy i elektrony Cząsteczki i wiązania Stechiometria Gazy, termochemia Równowaga chemiczna Kinetyka WARSZTATY olimpijskie Co już było: Atomy i elektrony Cząsteczki i wiązania Stechiometria Gazy, termochemia Równowaga chemiczna inetyka WARSZTATY olimpijskie Co będzie: Data Co robimy 1 XII 2016 wasy i

Bardziej szczegółowo

Wymagania z chemii na poszczególne oceny Klasa 2 gimnazjum. Kwasy.

Wymagania z chemii na poszczególne oceny Klasa 2 gimnazjum. Kwasy. Wymagania z chemii na poszczególne oceny Klasa 2 gimnazjum Stopień celujący mogą otrzymać uczniowie, którzy spełniają kryteria na stopień bardzo dobry oraz: Omawiają przemysłową metodę otrzymywania kwasu

Bardziej szczegółowo

I. CZĘŚĆ WPROWADZAJĄCA

I. CZĘŚĆ WPROWADZAJĄCA ĆWICZENIE nr 2 Równowagi jonowe w roztworach wodnych Celem ćwiczenia jest zapoznanie z właściwościami wodnych roztworów elektrolitów i związków kompleksowych oraz badanie równowag jonowych w roztworach

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne Z CHEMII W KLASIE II gimnazjum

WYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne Z CHEMII W KLASIE II gimnazjum WYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne Z CHEMII W KLASIE II gimnazjum Program nauczania chemii w gimnazjum autorzy: Teresa Kulawik, Maria Litwin Program realizowany przy pomocy

Bardziej szczegółowo

WŁAŚCIWOŚCI NIEKTÓRYCH PIERWIASTKÓW I ICH ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH

WŁAŚCIWOŚCI NIEKTÓRYCH PIERWIASTKÓW I ICH ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH WŁAŚCIWOŚCI NIEKTÓRYCH PIERWIASTKÓW I ICH ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH PODZIAŁ ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH Tlenki (kwasowe, zasadowe, amfoteryczne, obojętne) Związki niemetali Kwasy (tlenowe, beztlenowe) Wodorotlenki

Bardziej szczegółowo

HYDROLIZA SOLI. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco:

HYDROLIZA SOLI. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco: HYDROLIZA SOLI Hydroliza to reakcja chemiczna zachodząca między jonami słabo zdysocjowanej wody i jonami dobrze zdysocjowanej soli słabego kwasu lub słabej zasady. Reakcji hydrolizy mogą ulegać następujące

Bardziej szczegółowo

Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph

Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph Dysocjacja elektrolitów W drugiej połowie XIX wieku szwedzki chemik S.A. Arrhenius doświadczalnie udowodnił, że substancje

Bardziej szczegółowo

Chemia nieorganiczna Semestr I (1 )

Chemia nieorganiczna Semestr I (1 ) 1/ 5 Chemia Budowlana Chemia nieorganiczna Semestr I (1 ) Osoba odpowiedzialna za przedmiot: dr hab. inż. Jarosław Chojnacki. 2/ 5 Wykład 1. Pochodzenie i rozpowszechnienie pierwiastków we wszechświecie

Bardziej szczegółowo

H2S, H2SO4, H2SO3, HNO3, H2CO3,

H2S, H2SO4, H2SO3, HNO3, H2CO3, Wymagania programowe z chemii dla klasy drugiej (na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz podręczniku dla klasy drugiej gimnazjum Chemia Nowej Ery). Wyróżnione wymagania

Bardziej szczegółowo

Związki kompleksowe pigmenty i barwniki co to są związki kompleksowe? jaka jest ich budowa? skąd się bierze kolor?

Związki kompleksowe pigmenty i barwniki co to są związki kompleksowe? jaka jest ich budowa? skąd się bierze kolor? pigmenty i barwniki co to są związki kompleksowe? jaka jest ich budowa? skąd się bierze kolor? 1 1 1 H 3 Li 11 Na 19 K 37 Rb 55 Cs 87 Fr 4 Be 12 Mg 20 Ca 38 Sr 56 Ba 88 Ra Układ okresowy 2 13 14 15 16

Bardziej szczegółowo

Związki kompleksowe. pigmenty i barwniki. co to są związki kompleksowe? jaka jest ich budowa? skąd się bierze kolor? Pierwiastki

Związki kompleksowe. pigmenty i barwniki. co to są związki kompleksowe? jaka jest ich budowa? skąd się bierze kolor? Pierwiastki pigmenty i barwniki co to są związki kompleksowe? jaka jest ich budowa? skąd się bierze kolor? 1 07_117 Układ okresowy Pierwiastki 1 1 H 3 Li 11 Na 19 K 37 Rb 55 Cs 87 Fr metale niemetale 2 13 14 15 16

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania z chemii dla klasy drugiej DLA UCZNIÓW Z OBOWIĄZKIEM DOSTOSOWANIA WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH

Kryteria oceniania z chemii dla klasy drugiej DLA UCZNIÓW Z OBOWIĄZKIEM DOSTOSOWANIA WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH Kryteria oceniania z chemii dla klasy drugiej DLA UCZNIÓW Z OBOWIĄZKIEM DOSTOSOWANIA WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH (na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz podręczniku dla

Bardziej szczegółowo

Zasady oceniania z chemii w klasie II w roku szkolnym 2015/2016. Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra

Zasady oceniania z chemii w klasie II w roku szkolnym 2015/2016. Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Zasady oceniania z chemii w klasie II w roku szkolnym 2015/2016 I. Kwasy wymienia zasady bhp dotyczące obchodzenia się z kwasami definiuje pojęcia: elektrolit i nieelektrolit wyjaśnia, co to jest wskaźnik

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Poprawne rozwiązania zadań, uwzględniające

Bardziej szczegółowo

Fragmenty Działu 5 z Tomu 1 REAKCJE W ROZTWORACH WODNYCH

Fragmenty Działu 5 z Tomu 1 REAKCJE W ROZTWORACH WODNYCH Fragmenty Działu 5 z Tomu 1 REAKCJE W ROZTWORACH WODNYCH Podstawy dysocjacji elektrolitycznej. Zadanie 485 (1 pkt.) V/2006/A2 Dysocjacja kwasu ortofosforowego(v) przebiega w roztworach wodnych trójstopniowo:

Bardziej szczegółowo

REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WYBRANYCH KATIONÓW

REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WYBRANYCH KATIONÓW REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WYBRANYCH KATIONÓW Chemia analityczna jest działem chemii zajmującym się ustalaniem składu jakościowego i ilościowego badanych substancji chemicznych. Analiza jakościowa bada

Bardziej szczegółowo

Chemia - B udownictwo WS TiP

Chemia - B udownictwo WS TiP Chemia - B udownictwo WS TiP dysocjacja elektrolityczna, reakcje w roztworach wodnych, ph wykład nr 2b Teoria dys ocjacji jonowej Elektrolity i nieelektrolity Wpływ polarnej budowy cząsteczki wody na proces

Bardziej szczegółowo

PRAKTIKUM Z CHEMII OGÓLNEJ

PRAKTIKUM Z CHEMII OGÓLNEJ PRAKTIKUM Z CHEMII OGÓLNEJ Dwiczenia laboratoryjne dla studentów I roku kierunku Zastosowania fizyki w biologii i medycynie Biofizyka molekularna Projektowanie molekularne i bioinformatyka Optyka okularowa

Bardziej szczegółowo

Sole. 2. Zaznacz reszty kwasowe w poniższych solach oraz wartościowości reszt kwasowych: CaBr 2 Na 2 SO 4

Sole. 2. Zaznacz reszty kwasowe w poniższych solach oraz wartościowości reszt kwasowych: CaBr 2 Na 2 SO 4 Sole 1. Podkreśl poprawne uzupełnienia zdań: Sole to związki, które dysocjują w wodzie na kationy/aniony metali oraz kationy/ aniony reszt kwasowych. W temperaturze pokojowej mają stały/ ciekły stan skupienia

Bardziej szczegółowo

Chemia I Semestr I (1 )

Chemia I Semestr I (1 ) 1/ 6 Inżyniera Materiałowa Chemia I Semestr I (1 ) Osoba odpowiedzialna za przedmiot: dr inż. Maciej Walewski. 2/ 6 Wykład Program 1. Atomy i cząsteczki: Materia, masa, energia. Cząstki elementarne. Atom,

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych. CHEMIA klasa II.

Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych. CHEMIA klasa II. Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych CHEMIA klasa II Oceny śródroczne: Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: -wymienia zasady bhp

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020

Wymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020 Wymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020 Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował wymagań na ocenę dopuszczającą.

Bardziej szczegółowo

HYDROLIZA SOLI. 1. Hydroliza soli mocnej zasady i słabego kwasu. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco:

HYDROLIZA SOLI. 1. Hydroliza soli mocnej zasady i słabego kwasu. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco: HYDROLIZA SOLI Hydroliza to reakcja chemiczna zachodząca między jonami słabo zdysocjowanej wody i jonami dobrze zdysocjowanej soli słabego kwasu lub słabej zasady. Reakcji hydrolizy mogą ulegać następujące

Bardziej szczegółowo

MARATON WIEDZY CHEMIA CZ. II

MARATON WIEDZY CHEMIA CZ. II MARATON WIEDZY CHEMIA CZ. II 1. Podaj liczbę elektronów, nukleonów, protonów i neuronów zawartych w następujących atomach: a), b) 2. Podaj liczbę elektronów, nukleonów, protonów i neutronów zawartych w

Bardziej szczegółowo

Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II

Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II Łączenie się atomów. Równania reakcji Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1 + 2] Ocena dobra [1 + 2 + 3] Ocena bardzo dobra

Bardziej szczegółowo

METALE Zn + 2HCl ZnCl 2 + H 2 Zn + 2H + Zn 2+ + H 2 Zn + 2NaOH + 2H 2 O Na 2 [Zn(OH) 4 ] + H 2

METALE Zn + 2HCl ZnCl 2 + H 2 Zn + 2H + Zn 2+ + H 2 Zn + 2NaOH + 2H 2 O Na 2 [Zn(OH) 4 ] + H 2 ZJAWISKO AMFOTERYCZNOŚCI Amfoteryczność: jest to właściwość niektórych tlenków metali i odpowiadających im wodorotlenków polegająca na tym, że w zależności od charakteru chemicznego drugiego reagenta są

Bardziej szczegółowo

czyli reakcje wymiany ligandów i ich zastosowanie Mateusz Bożejko Edmund Pelc Liceum Ogólnokształcące nr III we Wrocławiu

czyli reakcje wymiany ligandów i ich zastosowanie Mateusz Bożejko Edmund Pelc Liceum Ogólnokształcące nr III we Wrocławiu czyli reakcje wymiany ligandów i ich zastosowanie Mateusz Bożejko Edmund Pelc Liceum Ogólnokształcące nr III we Wrocławiu Podstawowe pojęcia Podstawowe pojęcia Związek kompleksowy Sfera koordynacyjna Ligand

Bardziej szczegółowo

Podstawa programowa nauczania chemii w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa nauczania chemii w zakresie rozszerzonym 27 2 nauczania chemii w zakresie rozszerzonym A Z E Z s p d s p 4 + 3 + 2 3 sp sp 2 sp 3 s p DH DH K 28 2 2 2 2 2 2 2 4 3 2 29 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 4 30 2 4 a 2 62 Przypomnij sobie rodzaje tlenków

Bardziej szczegółowo

Chemia Nieorganiczna II (3.3.PBN.CHE109), konwersatorium Chemia, I stopień, III r., semestr 5. Lista 1.

Chemia Nieorganiczna II (3.3.PBN.CHE109), konwersatorium Chemia, I stopień, III r., semestr 5. Lista 1. Lista 1. 1. Określ zależność pomiędzy właściwościami magnetycznymi (wartością momentu magnetycznego µ B, wyrażonego w magnetonach Bohra) a przynależnością do typu kompleksów wewnątrz- i zewnątrz-orbitalowych,

Bardziej szczegółowo

ANALIZA CHEMICZNA. dr Sylwester A. Stępniak. Katedra Chemii, SGGW Zakład Chemii Żywności. Gmach nr 23, pok. 0100

ANALIZA CHEMICZNA. dr Sylwester A. Stępniak. Katedra Chemii, SGGW Zakład Chemii Żywności. Gmach nr 23, pok. 0100 ANALIZA CHEMICZNA dr Sylwester A. Stępniak Katedra Chemii, SGGW Zakład Chemii Żywności Gmach nr 2, pok. 0100 http://sylwester_stepniak.users.sggw.pl e-mail: sylwester_stepniak@sggw.pl PRGRAM WYKŁADÓW W_1.

Bardziej szczegółowo

TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH

TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH 1 REAKCJA CHEMICZNA: TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH REAKCJĄ CHEMICZNĄ NAZYWAMY PROCES, W WYNIKU KTÓREGO Z JEDNYCH SUBSTANCJI POWSTAJĄ NOWE (PRODUKTY) O INNYCH WŁAŚCIWOŚCIACH NIŻ SUBSTANCJE WYJŚCIOWE (SUBSTRATY)

Bardziej szczegółowo

Część I. TEST WYBORU 18 punktów

Część I. TEST WYBORU 18 punktów Część I TEST WYBORU 18 punktów Test zawiera zadania, w których podano propozycje czterech odpowiedzi: A), B), C), D). Tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa. Prawidłową odpowiedź zaznacz znakiem X. W razie

Bardziej szczegółowo

Wodorotlenki O O O O. I n. I. Wiadomości ogólne o wodorotlenkach.

Wodorotlenki O O O O. I n. I. Wiadomości ogólne o wodorotlenkach. Wodorotlenki I. Wiadomości ogólne o wodorotlenkach. Wodorotlenki są to związki chemiczne zbudowane z atomu metalu i grupy wodorotlenowej. Wzór ogólny wodorotlenków: wartościowość metalu M n ( ) grupa wodorotlenowa

Bardziej szczegółowo

MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO II

MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO II MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO II Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Gdy do jednego polecenia

Bardziej szczegółowo

Chemia klasa II - wymagania programowe. opracowane na podstawie planu wynikowego opublikowanego przez wydawnictwo OPERON

Chemia klasa II - wymagania programowe. opracowane na podstawie planu wynikowego opublikowanego przez wydawnictwo OPERON Chemia klasa II - wymagania programowe opracowane na podstawie planu wynikowego opublikowanego przez wydawnictwo OPERON 1. Wodorotlenki i kwasy na ocenę dopuszczającą uczeń: - dzieli tlenki na tlenki metali

Bardziej szczegółowo

KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH

KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH Opracowanie: dr hab. Barbara Stypuła, dr inż. Krystyna Moskwa, mgr Agnieszka Tąta Związki nieorganiczne dzieli się najczęściej na: - tlenki - wodorki - wodorotlenki

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Odpowiedzi niezgodne z poleceniem

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie II

WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie II WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie II Lp. Treści nauczania (temat lekcji) Liczba godzin na realizację Treści nauczania (pismem pogrubionym zostały zaznaczone treści Podstawy Programowej ) Wymagania i kryteria

Bardziej szczegółowo

Lp. Odczynnik Równanie reakcji Efekt działania Rozpuszczalność osadu. osad,

Lp. Odczynnik Równanie reakcji Efekt działania Rozpuszczalność osadu. osad, Pierwsza grupa analityczna CHARAKTERYSTYKA GRUPY Kationy I grupy wytrącają chlorki trudno rozpuszczalne w wodzie i w rozcieńczonych kwasach. Rozpuszczalność chlorków jest różna. Maleje w szeregu: Pb 2,

Bardziej szczegółowo

Związki nieorganiczne

Związki nieorganiczne strona 1/8 Związki nieorganiczne Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn Treść podstawy programowej: Typy związków nieorganicznych: kwasy, zasady, wodorotlenki, dysocjacja jonowa, odczyn roztworu,

Bardziej szczegółowo

Projekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego TEMAT I WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH. STOPNIE UTLENIENIA. WIĄZANIA CHEMICZNE. WZORY SUMARYCZNE I STRUKTURALNE. TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWA INTERPRETACJA WZORÓW I RÓWNAŃ CHEMICZNYCH

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY Próbny egzamin maturalny z chemii 0r. ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach.

Bardziej szczegółowo

Zakres problemów związanych z reakcjami jonowymi.

Zakres problemów związanych z reakcjami jonowymi. Wiadomości dotyczące reakcji i równań jonowych strona 1 z 6 Zakres problemów związanych z reakcjami jonowymi. 1. Zjawisko dysocjacji jonowej co to jest dysocjacja i na czym polega rozpad substancji na

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowy system oceniania dla uczniów z obowiązkiem dostosowania wymagań edukacyjnych z chemii kl. II

Przedmiotowy system oceniania dla uczniów z obowiązkiem dostosowania wymagań edukacyjnych z chemii kl. II Chemia klasa II - wymagania programowe dla uczniów z obowiązkiem dostosowania wymagań edukacyjnych opracowane na podstawie planu wynikowego opublikowanego przez wydawnictwo OPERON 1. Wodorotlenki i kwasy

Bardziej szczegółowo

Analiza anionów nieorganicznych (Cl, Br, I, F, S 2 O 3, PO 4,CO 3

Analiza anionów nieorganicznych (Cl, Br, I, F, S 2 O 3, PO 4,CO 3 ĆWICZENIE 12 Analiza anionów nieorganicznych (Cl, Br, I, F, S 2 O 3, PO 4 3,CO 3, SCN, CH 3 COO, C 2 O 4 ) 1. Zakres materiału Pojęcia: Podział anionów na grupy analityczne, sposoby wykrywania anionów;

Bardziej szczegółowo

USTALANIE WZORÓW I NAZW SOLI

USTALANIE WZORÓW I NAZW SOLI USTALANIE WZORÓW I NAZW SOLI Spis treści Pojęcia podstawowe Wzór ogólny soli Znane kwasy, wartościowość reszt, nazewnictwo pochodzących od nich soli Wartościowość znanych metali Ustalanie wzorów sumarycznych

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII

EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII Miejsce na naklejkę z kodem (Wpisuje zdający przed rozpoczęciem pracy) KOD ZDAJĄCEGO MCH-W1D1P-021 EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII Instrukcja dla zdającego Czas pracy 90 minut 1. Proszę sprawdzić, czy arkusz

Bardziej szczegółowo

Scenariusz lekcji w technikum zakres podstawowy 2 godziny

Scenariusz lekcji w technikum zakres podstawowy 2 godziny Scenariusz lekcji w technikum zakres podstawowy 2 godziny Temat : Hydroliza soli. Cele dydaktyczno wychowawcze: Wyjaśnienie przyczyn różnych odczynów soli Uświadomienie różnej roli wody w procesach dysocjacji

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE do dwiczenia nr 7 Analiza jakościowa anionów I-VI grupy analitycznej oraz mieszaniny anionów I-VI grupy analitycznej.

SPRAWOZDANIE do dwiczenia nr 7 Analiza jakościowa anionów I-VI grupy analitycznej oraz mieszaniny anionów I-VI grupy analitycznej. Obserwacje Imię i nazwisko:. Data:.. Kierunek studiów i nr grupy:.. próby:. Analiza systematyczna anionów* SPRAWOZDANIE 7 1. AgNO 3 Odczynnik/ środowisko Jony Cl Br I SCN [Fe(CN) 6 ] 4 [Fe(CN) 6 ] 3 2.

Bardziej szczegółowo

Chemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II

Chemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II Chemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II Szczegółowe kryteria oceniania po pierwszym półroczu klasy II: III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących

Bardziej szczegółowo

5. RÓWNOWAGI JONOWE W UKŁADACH HETEROGENICZNYCH CIAŁO STAŁE - CIECZ

5. RÓWNOWAGI JONOWE W UKŁADACH HETEROGENICZNYCH CIAŁO STAŁE - CIECZ 5. RÓWNOWAGI JONOWE W UKŁADACH HETEROGENICZNYCH CIAŁO STAŁE - CIECZ Proces rozpuszczania trudno rozpuszczalnych elektrolitów można przedstawić ogólnie w postaci równania A m B n (stały) m A n+ + n B m-

Bardziej szczegółowo

Zadanie 2. (1 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując wzory sumaryczne tlenków w odpowiednie kolumny. CrO CO 2 Fe 2 O 3 BaO SO 3 NO Cu 2 O

Zadanie 2. (1 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując wzory sumaryczne tlenków w odpowiednie kolumny. CrO CO 2 Fe 2 O 3 BaO SO 3 NO Cu 2 O Test maturalny Chemia ogólna i nieorganiczna Zadanie 1. (1 pkt) Uzupełnij zdania. Pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 16 znajduje się w.... grupie i. okresie układu okresowego pierwiastków chemicznych,

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY ODPOWIEDZI I SCEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Odpowiedzi niezgodne z poleceniem (nie

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY ODPOWIEDZI I SCEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Odpowiedzi niezgodne z poleceniem (nie

Bardziej szczegółowo

RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW

RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELETROLITÓW Opracowanie: dr Jadwiga Zawada, dr inż. rystyna Moskwa, mgr Magdalena Bisztyga 1. Dysocjacja elektrolityczna Substancje, które podczas rozpuszczania w wodzie (lub innych

Bardziej szczegółowo

a) Sole kwasu chlorowodorowego (solnego) to... b) Sole kwasu siarkowego (VI) to... c) Sole kwasu azotowego (V) to... d) Sole kwasu węglowego to...

a) Sole kwasu chlorowodorowego (solnego) to... b) Sole kwasu siarkowego (VI) to... c) Sole kwasu azotowego (V) to... d) Sole kwasu węglowego to... Karta pracy nr 73 Budowa i nazwy soli. 1. Porównaj wzory sumaryczne soli. FeCl 2 Al(NO 3 ) 3 K 2 CO 3 Cu 3 (PO 4 ) 2 K 2 SO 4 Ca(NO 3 ) 2 CaCO 3 KNO 3 PbSO 4 AlCl 3 Fe 2 (CO 3 ) 3 Fe 2 (SO 4 ) 3 AlPO 4

Bardziej szczegółowo

KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH

KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH Opracowanie: dr hab. Barbara Stypuła, dr inż. Krystyna Moskwa Związki nieorganiczne dzieli się najczęściej na: - tlenki - wodorki - wodorotlenki - kwasy - sole - związki

Bardziej szczegółowo

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne CHEMIA Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe Uczeń: zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach [

Bardziej szczegółowo

Budowa atomu. Wiązania chemiczne

Budowa atomu. Wiązania chemiczne strona /6 Budowa atomu. Wiązania chemiczne Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn Treść podstawy programowej: Budowa atomu; jądro i elektrony, składniki jądra, izotopy. Promieniotwórczość i

Bardziej szczegółowo

Kwas HA i odpowiadająca mu zasada A stanowią sprzężoną parę (podobnie zasada B i kwas BH + ):

Kwas HA i odpowiadająca mu zasada A stanowią sprzężoną parę (podobnie zasada B i kwas BH + ): Spis treści 1 Kwasy i zasady 2 Rola rozpuszczalnika 3 Dysocjacja wody 4 Słabe kwasy i zasady 5 Skala ph 6 Oblicznie ph słabego kwasu 7 Obliczanie ph słabej zasady 8 Przykłady obliczeń 81 Zadanie 1 811

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 4 Analiza kationów i anionów

Ćwiczenie nr 4 Analiza kationów i anionów Ćwiczenie nr 4 Analiza kationów i anionów Część teoretyczna Chemiczna analiza jakościowa zajmują badaniem składu związków chemicznych i ich mieszanin. Wykorzystuje w niej róŝna metody badań: chemiczne,

Bardziej szczegółowo

Wszystkie arkusze maturalne znajdziesz na stronie: arkuszematuralne.pl

Wszystkie arkusze maturalne znajdziesz na stronie: arkuszematuralne.pl Egzamin maturalny z chemii - model odpowiedzi poziom rozszerzony Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Odpowiedzi niezgodne

Bardziej szczegółowo

Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl

Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl Egzamin maturalny z chemii - model odpowiedzi poziom rozszerzony Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Odpowiedzi niezgodne

Bardziej szczegółowo

Chemia - laboratorium

Chemia - laboratorium Chemia - laboratorium Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Studia stacjonarne, Rok I, Semestr zimowy 2013/14 Dr hab. inż. Tomasz Brylewski e-mail: brylew@agh.edu.pl tel. 12-617-5229 Katedra

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń: Ocena dostateczna [1 + 2]

Wymagania programowe na poszczególne oceny. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń: Ocena dostateczna [1 + 2] Wymagania programowe na poszczególne oceny III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących podaje, na czym polega obieg wody wymienia stany skupienia wody nazywa przemiany stanów skupienia

Bardziej szczegółowo

MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO 2006

MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO 2006 MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO 006 Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Poprawne rozwiązania

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny KLASA II. II. Wewnętrzna budowa materii

Wymagania programowe na poszczególne oceny KLASA II. II. Wewnętrzna budowa materii Wymagania programowe na poszczególne oceny KLASA II II. Wewnętrzna budowa materii definiuje pojęcie materia opisuje ziarnistą budowę materii(1.3) opisuje, czym różni się atom od cząsteczki (2.7) definiuje

Bardziej szczegółowo