ZDROWIE NA TALERZU - O SIEBIE DBAMY BO SIĘ PRAWIDŁOWO ODŻYWIAMY
POCZĄTKI WIEDZY O ŻYWIENIU Początki wiedzy o żywieniu sięgają początków medycyny. Już Egipcjanie XV wieku p.n.e wyróżniali niektóre pokarmy jako lecznicze i wartościowe. Dostrzegali też związek między obiadaniem się a występowaniem niektórych chorób.
Hipokrates- (460-359 r. p.n.e) grecki lekarz zwany ojcem medycyny twierdził że sposób odżywiania się jest ważny dla zdrowia, że ludzie otyli częściej chorują niż ludzie szczupli.
PRZEŁOM W POGLĄDACH NA ŻYWIENIE Antoine Lavoisiera- chemik francuski (1743-1794) odkrył,że pożywienie ulega w organizmie spalaniu z wydzieleniem ciepła. Następstwem tego były badania nad składem chemicznym żywności i rolą poszczególnych składników w organizmie człowieka.
POLAK ZASŁUŻONY DLA ROZWOJU NAUKI O ŻYWIENIU TO: Kazimierz Funk- (1884-1967) biochemik był odkrywcą pierwszej witaminy B1 i twórcą nazwy witamina, nazwa ta przyjęła się na całym świecie.
ODŻYWIANIE A ZDROWIE Prawidłowe odżywianie jest szczególnie ważne dla dzieci i młodzieży bo zapewnia niezakłócony rozwój fizyczny i intelektualny. Warto pamiętać że niedożywienie może być spowodowane nie tylko trudnościami materialnymi, lecz także nieodpowiednim doborem pokarmów ( np. zastępowaniem pełnowartościowych pokarmów batonikami i chipsami)
Pełnowartościowe pokarmy,które bogate są we wszystkie składniki odżywcze to dostarczają nam odpowiedniej ilości energii. Dzięki energii możemy poruszać się, bawić, ćwiczyć, uczyć. Wartość energetyczna pokarmu wyrażana jest w kaloriach. Powinna odpowiadać faktycznym potrzebom organizmu.
Prawidłowe odżywianie jest dość zróżnicowane zależy od: wieku, aktywności fizycznej, wykonywanej pracy, stanu zdrowia, płci. Zbyt mała wartość energetyczna pożywienia prowadzi do niedowagi, co prowadzi do osłabienia apatii i wyniszczenia organizmu. Zbyt duża wartość energetyczna prowadzi do tycia.
Najważniejsze składniki odżywcze zawarte w pożywieniu, to: białka, tłuszcze, węglowodany, składniki mineralne, błonnik pokarmowy i witaminy. Składniki te, po strawieniu i wchłonięciu, mogą być wykorzystane przez organizm jako: materiał budulcowy źródło energii czynniki regulujące procesy życiowe
Piramida zdrowego żywienia
Ruch korzystnie wpływa na kondycje fizyczną, sprawność umysłową oraz pomaga zachować prawidłową sylwetkę. Ruszaj się co najmniej 30 minut dziennie!
Produkty zbożowe są głównym źródłem energii dla organizmu. Dzieciom zaleca się spożywanie około pięć porcji dziennie Ponadto zawierają niezbędne składniki mineralne oraz witaminy, a także błonnik pokarmowy regulujący pracę jelit. Spośród produktów zbożowych wybierajmy pieczywo z pełnego ziarna, kaszę gryczaną i jęczmienną, brązowy ryż oraz makaron razowy
Tłuszcz w diecie powinien pochodzić z ryb, orzechów i olejów roślinnych (rzepakowego, słonecznikowego, oliwy z oliwek)
Dzieciom zaleca się spożywanie około czterech porcji warzyw Warzywa są źródłem błonnika,witamin i składników mineralnych.
Dietę należy wzbogacić także w owoce. Są źródłem błonnika witamin składników mineralnych. Wybierajmy warzywa i owoce przede wszystkim w formie surowej.
Uczniowie powinni dziennie spożywać około trzy porcje produktów mlecznych dziennie. Mleko i przetwory mleczne są głównym źródłem wapnia w diecie, niezbędnym do budowy mocnych kości i zębów.
Produkty białkowe tj. drób, jaja,ryby stanowią dobre źródło wartościowego białka, żelaza, cynku Uczniowie powinni spożywać około dwóch porcji produktów białkowych dziennie.
Dbaj o różnorodność spożywanych produktów Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. Każda grupa produktów spożywczych jest źródłem innych cennych dla zdrowia składników odżywczych np. produkty mleczne dostarczają wapnia i białka, ale nie zawierają witaminy C, którą zawierają m.in. owoce i warzywa.
Pierwsze śniadanie powinno dostarczać składników umożliwiających wydatek energetyczny związany z pracą wykonywaną w ciągu dnia. W skład tego posiłku powinno wchodzić mleko, które może być spożyte w formie zupy mlecznej czy też w postaci napoju (np. kakao). Na śniadanie trzeba zjeść również pieczywo (najlepiej pełnoziarniste) z masłem lub margaryną i na przykład z wędliną bądź z twarożkiem, gotowane jajko oraz warzywa.
Drugie śniadanie jest również bardzo ważne, zwłaszcza dla młodzieży szkolnej, która wczesnym popołudniem nie może zjeść obiadu. Na drugie śniadanie można zjeść kanapkę z żółtym serem, wędliną bądź pastą rybną, gotowane jajko oraz warzywa lub owoce.
Obiad czyli główny posiłek, może się składać z kilku dań, istotne jest to, by był on zróżnicowany pod względem technik kulinarnych, użytych produktów, smaku. Na obiad należy zjeść produkt białkowy wysokowartościowy np. mięso, ryby, surowe bądź gotowane warzywa i świeże owoce i kasze lub ziemniaki. Słodki deser stanowi zwieńczenie obiadu i daje uczucie sytości.
Podwieczorek to posiłek uzupełniający. Może to być deser mleczny, ciasto (najlepiej z owocami lub drożdżowe), owoce, soki. Nie powinien być jednak zbyt kaloryczny.
Kolacja jest trzecim podstawowym posiłkiem w ciągu dnia. Nie może być zbyt obfita. Powinna zawierać potrawy lekkostrawne, ciemne pieczywo, wędlinę, warzywa i owoce.
UNIKAJ fast-foodów słodyczy soli produktów wędzonych słodkich napojów tłuszczów przetworzonych
SUBSTANCJE ANTYODŻYWCZE- CZEGO NIE JEŚĆ Amigdalina- występuje w gorzkich migdałach, pestkach wiśni, śliwek, brzoskwiń, moreli jej duże spożycie prowadzi do poważnych zatruć cyjanowodorem. Awidyna- występuje w surowym białku jaj. Prowadzi między innymi do poważnych zmian skórnych. Kwas erukowy- hamuje wzrost i wywołuje zmiany w mięśniu sercowym.
SUBSTANCJE ANTYODŻYWCZE- CZEGO NIE JEŚĆ Kwas szczawiowy- obecny w szczawiu szpinaku, rabarbarze. Osadza się w nerkach prowadząc do kamicy nerkowej. Solanina- trucizna występująca w kiełkujących ziemniakach oraz zielonych pomidorach. Może powodować zatrucia pokarmowe.
Zasady żywienia wyrażone przez prof. Bergera jako 5 razy U U-rozmaicenie (szeroki asortyment produktów spożywczych, każda grupa żywności w każdym posiłku); U-miar (nieprzejadanie się, odchodzenie od stołu z lekkim niedosytem, jedzenie według potrzeb i utrzymywanie optymalnej masy ciała); U-nikanie (nadmiaru soli, cukru, tłuszczów nasyconych, a także używek, takich jak alkohol czy papierosy); U-regulowanie (stałe pory i liczba posiłków w ciągu dnia); U-prawianie (regularny wysiłek fizyczny dobrany do potrzeb i możliwości)