Lateralny dominujący profil działania mózgu - dysleksja, czy wyzwanie. Co ma wspólnego dysleksja z lewą półkulą mózgową? Bardzo wiele. Ta część mózgu odpowiada bowiem za umiejętności takie jak używanie języka pisanego i mówionego, zdolności analityczne, matematyczne i naukowe. Prawa półkula odpowiada natomiast za rozpoznawanie kolorów, kształtów, rytmów oraz ich wzajemnej zależności. Jest więc związana z uzdolnieniami artystycznymi, kompozycyjnymi, a także z wyobraźnią i poczuciem humoru. Prawidłowa praca mózgu, a tym samym całego ciała, oparta jest na harmonijnej współpracy między obiema półkulami. To właśnie asymetria w ich współdziałaniu oraz zaburzenie funkcjonowania lewej półkuli jest przyczyną tzw. paradoksów dysleksji? dziecko jest inteligentne, a mimo to ma problemy z nauką. Może mieć słuch absolutny, ale nie przeczyta nut. Dzięki wzmożonej aktywności prawej półkuli mózgowej można przejawiać wybitne uzdolnienia, mimo trudności z podstawowymi umiejętnościami typu pisanie czy liczenie w pamięci. Te same funkcje mózgu, które odpowiadając za problemy dyslektyków, mogą być źródłem wielu pozytywnych cech. Przykładowe z nich to: - duża wrażliwość (tzw. inteligencja emocjonalna), ciekawość i intuicja, - błyskotliwość, inteligencja, - kreatywność, umiejętność przetwarzania doznań percepcji, - polisensoryzm (wykorzystywanie wszystkich zmysłów w postrzeganiu). Posiadanie zdolności wynikających z dobrej pracy prawej półkuli mózgowej (np. słuch muzyczny, zdolności plastyczne i twórcze) może być sporą pociechą dla dzieci z problemami w czytaniu i pisaniu. Zwłaszcza, że w przyszłości te pielęgnowane talenty (wsparte ćwiczeniami obu półkul) mają szansę zaowocować udaną karierą zawodową i być źródłem sukcesów i zadowolenia. Wielu dyslektyków wykazuje predyspozycje do wykonywania zawodów takich jak: aktorstwo, projektowanie, tworzenie muzyki, ponieważ odbiera świat sensorycznie i uczy się głównie manualnie i wizualnie. W Kinezjologii Edukacyjnej każde dziecko jest traktowane jako potencjalnie zdolny człowiek, który posiada wszystkie możliwości i warunki do rozwoju. Powstaje pytanie: "Czy dorośli, wychowawcy, pedagodzy, znaleźli unikalną drogę rozwoju, charakterystyczną tylko dla tego dziecka?" W Kinezjologii uważamy, że nie ma dzieci niezdolnych. Istnieje niewiedza dorosłych o naturalnych podstawach uczenia się. Dysleksja, z którą boryka się wielu uczniów, problemy 1 / 6
ze zdobywaniem umiejętności szkolnych stanowią duże wyzwanie dla uczniów, rodziców oraz nauczycieli. Ważne jest, że wśród dyslektyków i uczniów borykających się z problemami szkolnymi spotykamy wiele bardzo zdolnych dzieci. Wspomnijmy choćby Einsteina, najwybitniejszego dyslektyka świata, wybitnego naukowca i człowieka o niepowtarzalnej osobowości. Metody i techniki Kinezjologii Edukacyjnej integrują obszar fizyczny z potrzebami emocjonalnymi i racjonalnymi celami, wykorzystując do tego naturalną aktywność dziecka. Lateralny dominujący profil działania mózgu to organizacja dominujących organów oka, ucha, ręki, nogi w stosunku do dominującej półkuli mózgowej. Pozwala on na dokładne przyjrzenie się sposobowi przetwarzania informacji i doświadczenia oraz określić stopień wytrzymałości na stres. Bazowy lateralny profil dziecka może być zorganizowany w jeden z czterech rodzajów organizacji działania mózgu i organów percepcji i ruchu. 1. Organizacja typowa Dany profil oznacza, że tylko jedna dominująca półkula organizuje pracę leżącego po przeciwnej stronie oka, ucha, ręki, nogi. Zazwyczaj ten profil pokazuje dominację lewej półkuli i pracę prawego oka, ucha, ręki lub prawej półkuli i odpowiednią pracę lewej strony ciała. Dzieci posiadające taki profil zazwyczaj dobrze radzą sobie w szkole. Są gotowe dokładnie wypełniać polecenia nauczyciela. Łatwo się uczą, osiągają wysoki wynik testu IQ. Osoba taka posiada wysokie umiejętności akademickie. Łatwo przyjmuje "ramy", ale bardzo trudno jest jej wyjść poza nie. Ma trudności w tworzeniu, działa według określonego wzorca. Najczęściej nie uświadamia sobie, jak duże możliwości są jej dostępne. 2. Organizacja mieszana Taki profil oznacza, że tylko jedna dominująca półkula jest zorganizowana z jedną lub dwoma dominującymi funkcjami (oka, ucha, ciała). Z tej samej strony ciała i jedna lub dwie dominujące funkcje organów z drugiej strony ciała. Mieszana organizacja może być dowolna. Dziecko z takim profilem może doświadczać trudności w wykorzystaniu całego układu sensorycznego jednocześnie w procesie uczenia się. Taka sytuacja doprowadza do stresu i niepowodzeń podczas uczenia się, a także w kontaktach z innymi. Mieszana organizacja profilu jest charakterystyczna dla dużej ilości uczniów, którzy doświadczają "dyskomfortu" w uczeniu się. Zazwyczaj uczniowie uświadamiają sobie, że nie wykorzystują w pełni swoich możliwości. Przyjrzyjmy się dwóm różnym profilom mieszanym. Często tego rodzaju profil spotykamy u 2 / 6
dyslektyków. W sytuacji stresu (nowa informacja, klasówka, staranie się) wkład wzroku i słuchu jest najbardziej efektywny. Dominująca półkula kontroluje ruchy mięśni dominującego oka sprawiając, że ma miejsce efektywne trójwymiarowe i dwuwymiarowe ogniskowanie, wodzenie wzrokiem i obwodowe widzenie. Uczeń taki ma pełny dostęp słuchowy dominującego ucha i dominującej półkuli. Natomiast porozumiewanie (ręka) i motoryka (noga) nie będą wspierać ucznia w sytuacji stresu. Zazwyczaj wygląda to tak, że w jakim ruchu stres dosięgnął dziecka, w tym ruchu on zatrzymuje się. Ma miejsce sytuacja szoku ruchowego. Taki uczeń uczy się słuchając i patrząc. W szkole lubimy takie dzieci, są grzeczne, mało ruszają się, za to chętnie słuchają i oglądają. Przełóżmy to na konkretną sytuację szkolną. Przypuśćmy, że dwóch chłopców posprzeczało się. Nauczyciel wysyła chłopca z takim profilem, by poszedł i przeprosił kolegę. Uczeń doskonale orientuje się w tym, co się dzieje, widzi i słyszy. Lecz blok na poziomie porozumiewania się i motoryki nie pozwala mu się ruszyć z miejsca i porozmawiać z kolegą. W sytuacji stresu, kiedy dostęp do półkuli dominującej ma dominująca ręka i dominująca noga. Dominujące oko i ucho nie mają dostępu do dominującej półkuli. W związku z czym w sytuacji stresu ani wzrok, ani słuch nie będą wspierać ucznia. Uczeń z takim profilem w sytuacji stresu lub opisanego wyżej konfliktu chętnie porozmawia i będzie w ruchu. Pójść i przeprosić kolegę nie będzie dla niego żadnym problemem. W sytuacji stresu uczeń z takim profilem chce być w ruchu. Musi koniecznie pogadać z rówieśnikami. Takie zachowanie jest niezbędne, żeby zdjąć napięcie i uwolnić się od stresu. Profili mieszanych jest wiele. W życiu spotykamy różne kombinacje ułożenia dominujących organów w stosunku do dominującej półkuli. Uczeń z profilem mieszanym może odnosić sukcesy. Jednak powstaje pytanie: "Czy w pełni wykorzystuje swoje zdolności i umiejętności?". 3. Organizacja jednostronna Taki profil oznacza, że tylko jedna półkula mózgowa jest zorganizowana z pracą wszystkich dominujących funkcji organów z tej samej strony ciała. Aby sprowokować pracę dominującego oka, ucha, ręki, uczeń powinien "wyłączyć" dominującą półkulę. Mamy tu wzrokowo, ruchowo, emocjonalny i komunikacyjny szok. Taki uczeń wymaga szczególnej uwagi i specjalnego sposobu uczenia. Gdy wiemy, że dziecko ma zablokowany profil, powinniśmy poświęcić mu więcej czasu i intensywniej stymulować rozwój wszystkich organów percepcji i ruchu. Uczeń taki może mieć bardzo dobrze rozwinięte umiejętności pracy lewej i prawej półkuli, lecz nie może wykorzystywać ich w integracji. Często towarzyszy mu poczucie niezgodności z własnym realnym Ja. Może mieć bardzo dobrze rozwinięty świat wewnętrzny lub postrzeganie świata 3 / 6
zewnętrznego. Jednak te dwa światy nie są ze sobą połączone. Profil, ograniczający możliwości dziecka, wpływa na jego emocje i samoocenę. Dzieci dyslektyczne często nie wierzą w swoje możliwości, mają zaniżony poziom wymagań i niską samoocenę, zaniżoną koncepcję własnego Ja. Taki profil mieli Einstein i wiele innych znanych ludzi. Twórca danego programu Paul Dennison i autor książki "Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł i ciało" bestselleru edukacyjnego wydanego w 15 krajach, neurofizjolog Carla Hannaford też mieli taki profil. Tym niemniej taki zablokowany profil nie przeszkodził im ujawnić swoje talenty. 4. Organizacja zintegrowana Jest to profil ucznia, który uczy się wykorzystując układ sensoryczny i motoryczny całościowo. Charakteryzuje się on stanem "włączenia" sprawiającym, że każda nauka jest osiągalna i łatwa. Wyuczone schematy wykorzystywane przez jedną stronę ciała dla widzenia, słyszenia i kinestetyki, dają podstawę do bilateralnych (dwustronnych) funkcji. Układ "intelekt - ciało" sam organizuje się dla dowolnego typu uczenia się bez wysiłku. Podstawą do nauki staje się jedność pracy wzrokowo - słuchowej, zintegrowanego i skoordynowanego ruchu. Uczeń z takim profilem może osiągać sukcesy w uczeniu, może ich nie osiągać. Zależy to od motywacji. Jednak osoba ze zintegrowanym profilem uczy się szybko, łatwo i z dobrymi wynikami. Jest twórcza, włącza naturalne mechanizmy uczenia się. Według badań Paula Dennisona i Swietłany Masgutowej takich dzieci spotykamy tylko 4-5% we współczesnej szkole. Określenie poziomu wytrzymałości na stres. W sytuacji stresu półkula dominująca bierze na siebie "obciążenie", gdyż jest silniejsza. Niedominująca "blokuje się", ponieważ jest słabsza. Odpowiednio dominujące organy, kontrolowane dominującą półkulą też są silniejsze i biorą na siebie większe obciążenia w sytuacji stresu (dyktando, klasówka, odpowiedź przy tablicy). Jeśli przyjmiemy za 100% pracę organów percepcji (oko, ucho) i ruchu (ręka, noga) znajdujących się z jednej strony ciała to wtedy każdy organ będzie "pracował" na 25%. Sprawdzając, ile organów zachowuje swoją siłę dominacji w sytuacji stresu i mnożąc tę liczbę przez 25%, otrzymujemy procent wytrzymałości na stres. 4 / 6
Dzieci z typowa organizacją dominującego profilu mają 100% wytrzymałości na stres, z mieszaną od 25% - 75%, z jednostronną 0%. Bazowy profil dominujący układa się w dziecku od 3 do 10 roku życia. Jest integracją genetycznego profilu i profilu, który dziecko otrzymuje w procesie uczenia się do 10 roku życia. Dorośli powinni szczególnie troskliwie dbać o pełny zintegrowany rozwój sensoryczno motoryczny dziecka. Szczególnie w tym okresie. Dbając o pełny naturalny rozwój, stymulując rozwój wszystkich kanałów percepcji (wzroku, słuchu i kinestetyki) jesteśmy w stanie w pełni przygotować dziecko do łatwej i radosnej nauki w szkole. Organizacja i rozwój zintegrowanej pracy półkul, organów percepcji i motoryki mogą pomóc harmonijnie i w pełni wykorzystać możliwości dyslektyka, powiększyć jego motywację do uczenia się, kształtować pozytywne koncepcje Ja, odkryć w nim unikalne talenty. Sławni dyslektycy: Leonardo da Vinci (malarz, ale i konstruktor), Hans Christian Andersen, Nelson Rockefeller, Aleksander Bell, Henry Ford, Winston Churchill, Albert Einstein (fizyk, który grał na skrzypcach), 5 / 6
Walt Disney, Piosenkarka Cher, Danny Glover, Whoopi Goldberg, rys. dominacja profilu działania mózgu Tom Cruise. 6 / 6