PROGRAM PROFILAKTYKI ZDROWEGO UZĘBIENIA DLA UCZNIÓW KLAS I III SZKÓŁ PODSTAWOWYCH / opracowała mgr Beata Ciurla / 1
GŁÓWNE ZAŁOŻENIA I CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU Dbałość o zęby nie jest naszą cechą narodową. Aby to zmienić trzeba lat pracy i wpajania już najmłodszemu pokoleniu potrzeby właściwego traktowania zębów i higienę jamy ustnej. Program ten ma na celu przybliżenie dzieciom szeregu informacji dotyczących tych zagadnień w sposób prosty i interesujący oraz wyposażenie nauczyciela w narzędzia do realizacji tych ważnych zagadnień. Jeśli w czasie realizacji programu będziemy trzymali się podanych niżej wskazówek, uczniowie / nawet ci mało zainteresowani / nie znużą się w czasie zajęć. Główne wskazania dla nauczycieli do prowadzenia zajęć: staraj się przekazać wszystkie treści, minimalizuj wprowadzenia teoretyczne, aktywizuj uczniów, uatrakcyjniaj zajęcia, motywuj uczniów. Zgromadzony tutaj materiał pomaga urozmaicić i uatrakcyjnić proces edukacyjny co jak wiemy ma kolosalny wpływ na osiągane efekty. CELE PROGRAMU Głównym celem programu jest pomoc dzieciom w ukształtowaniu i utrwaleniu korzystnych nawyków higienicznych oraz przekonanie ich o wpływie tych przyzwyczajeń na zdrowie własnych zębów. Zgodnie z indywidualnymi potrzebami swoich uczniów, będziecie państwo określać odpowiednie cele wychowawcze, zaś załączone materiały mają umożliwić uczniom wykazanie, że: interesują się swoimi zębami i sposobem ich pielęgnowania, potrafią prawidłowo szczotkować zęby i rozumieją dlaczego szczotkowanie jest ważną czynnością, wiedzą jakie znaczenie ma fluor dla zachowania zdrowych zębów, wiedzą co to są ubytki, dlaczego należy ich unikać oraz jak można im zapobiegać, rozumieją znaczenie właściwej diety dla zachowania zdrowych zębów oraz znaczenie opanowania skłonności do podjadania między posiłkami, 2
wiedzą na czym polega rola lekarza stomatologa i higienistki stomatologicznej oraz dlaczego należy regularnie przeprowadzać badania kontrolne, dzielą się z rodzicami tym, czego nauczyli się w szkole o pielęgnacji zębów, uświadamiają sobie, że zdrowie zębów i piękny uśmiech poprawiają wygląd i samopoczucie człowieka. TREŚCI PROGRAMOWE Materiał dotyczący promocji zdrowego uzębienia jest zgrupowany wokół następujących 17-tu tematów: 1. Funkcje zębów / ozdoba, przygotowanie do trawienia, rola w artykulacji mowy /. 2. Budowa zębów. 3. Położenie, ilość i rola zębów. 4. Konieczność i poprawność szczotkowania zębów. 5. Rodzaje szczoteczek do zębów i sposoby dbania o nie. 6. Rodzaj a past do zębów. 7. Znaczenie wpływu fluoru na zdrowie zębów /eksperymeny z jajkiem /. 8. Co to jest płytka nazębna i skąd się bierze. 9. Jak powstaje próchnica zębów i jak jej zapobiegać. 10. Co to jest nić dentystyczna, do czego służy i jak jej prawidłowo używać. 11. Po co żujemy gumę. 12. Dlaczego należy żuć gumę bez cukru i kiedy to robić. 13. Ubytki - zapobieganie im i leczenie. 14. Konieczność kontroli stomatologicznych i zadania jakie ma do spełnienia lekarz stomatolog. 15. Co jest zdrowe dla zębów czyli jak się prawidłowo odżywiać. 16. Zdrowe przekąski a podjadanie między posiłkami. 17. Jak zdrowie zębów wpływa na zdrowie całego organizmu. SPOSOBY REALIZACJI Całość materiału objętego tym programem jest dość obszerna, jednak trzeba podkreślić, że już od początku nauki szkolnej są one stopniowo 3
prezentowane dzieciom a te przyswajają je nie tylko w trakcie procesów edukacyjnych, ale również z domu rodzinnego wynoszą pewne wiadomości i nawyki higieniczne. Prezentowane tematy są przeznaczone do realizacji w formie pojedynczych zajęć lub pogadanek prowadzonych np. raz w tygodniu na zakończenie dnia nauki. Choć program jest przeznaczony dla klas 1 - III i wdrażać można go już od samego początku nauczania zintegrowanego / tj. od klasy I -jedynie w łatwiejszy do przyswojenia przez uczniów sposób /, to ze względu na dość skomplikowane treści lepiej będzie on przyswojony i zrozumiany przez uczniów klas II, a w szczególności III.Dlatego jego realizację można rozpocząć już w klasie I wybierając łatwiejsze tematy, a kontynuować stopniowo w klasie II i II, dochodząc do zagadnień złożonych, wymagających od uczniów większej wiedzy. Program zawiera też pomoce dla nauczyciel i.są to: o opis doświadczenia z jajkiem /wyjaśniający wpływ pasty z fluorem na zęby/, słowniczek terminów związanych z uzębieniem, propozycej wykorzystania problematyki zdrowia jamy ustnej w nauczaniu zintegrowanym, dwa scenariusze całogodzinnych zajęć poświęconych zagadnieniom promocji zdrowego uzębienia, propozycje tematów i plan zajęć dotyczących higieny jamy ustnej. SPOSOBY EW ALU AC JI Choć program ten jest bardzo obszerny i bogaty w treści to z jego ewaluacją nie powinno być trudności nawet wśród uczniów mnie zdolnych czy mniej zainteresowanych tą tematyką. W przygotowanych materiałach nauczyciel oprócz treści teoretycznych które należy przekazać uczniom, znajdzie cały szereg propozycji pomocnych w kontroli i ocenie opanowanych wiadomości i umiejętności. Są to : zagadki i zgadywanki, o gry planszowe, kolorowanki i rysunki, plansze do kserowania dla uczniów, szablony modeli uzębienia / do wykonania np. na zajęciach technicznych /, 4
schematy z instrukcjami, dzienniczki szczotkowania zębów, dyplomy dla uczniów za udział w programie, historyjki obrazkowe, zdania do uzupełnienia, wyszukiwanki i wykreślanki, mini plansze poglądowe, ankieta dla uczniów / można ją przeprowadzić na zakończenie realizacji programu, by ocenić poziom opanowania wiadomości i umiejętności /. BIBLIOGRAFIA "START! CEL - ŚNIEŻNOBIAŁY UŚMIECH!" -program przygotowany przez Instytut Badawczy Blend - a - med i zaakceptowany przez MEN i MZIOS oraz konsultowany przez Polskie Towarzystwo Stomatologiczne, "RADOSNY UŚMIECH, RADOSNA PRZYSZŁOŚĆ" - ogólnoświatowy program higieny jamy ustnej, konsultowany przez Zakład Stomatologii Dziecięcej Akademii Medycznej w Warszawie i Zakład Stomatologii Dziecięcej Pomorskiej Akademii Medycznej, współpraca : firma Colgate - Palmoliwe. "TWÓJ PIĘKNY UŚMIECH" - program Polskiego Towarzystwa Oświaty Zdrowotnej Wrigley Dental, autorstwa : Marii Mościckiej, Teresy Przewłockiej, Elżbiety Łata. 5
Choć program jest przeznaczony dla klas I - III i wdrażać można go już od samego początku nauczania zintegrowanego / tj.od klasy I -jedynie w łatwiejszy do przyswojenia przez uczniów sposób /, to ze względu na dość skomplikowane treści lepiej będzie on przyswojony i zrozumiany przez uczniów klas II, a w szczególności III.Dlatego jego realizację można rozpocząć już w klasie I wybierając łatwiejsze tematy, a kontynuować stopniowo w klasie II i II, dochodząc do zagadnień złożonych, wymagających od uczniów większej wiedzy. Program zawiera też pomoce dla nauczycieli.są to: o opis doświadczenia z jajkiem /wyjaśniający wpływ pasty z fluorem na zęby/, słowniczek terminów związanych z uzębieniem, propozycej wykorzystania problematyki zdrowia jamy ustnej w nauczaniu zintegrowanym, dwa scenariusze całogodzinnych zajęć poświęconych zagadnieniom promocji zdrowego uzębienia, propozycje tematów i plan zajęć dotyczących higieny jamy ustnej. SPOSOBY EWALUACJI Choć program ten jest bardzo obszerny i bogaty w treści to z jego ewaluacjąnie powinno być trudności nawet wśród uczniów mnie zdolnych czy mniej zainteresowanych tą tematyką. W przygotowanych materiałach nauczyciel oprócz treści teoretycznych które należy przekazać uczniom, znajdzie cały szereg propozycji pomocnych w kontroli i ocenie opanowanych wiadomości i umiejętności.są to : zagadki i zgadywanki, gry planszowe, kolorowanki i rysunki, plansze do kserowania dla uczniów, szablony modeli uzębienia / do wykonania np.na zajęciach technicznych /, schematy z instrukcjami, dzienniczki szczotkowania zębów, dyplomy dla uczniów za udział w programie, historyjki obrazkowe, zdania do uzupełnienia, wyszukiwanki i wykreślanki, mini plansze poglądowe, 6
ankieta dla uczniów / można ją przeprowadzić na zakończenie realizacji 7
wiedzą na czym polega rola lekarza stomatologa i higienistki stomatologicznej oraz dlaczego należy regularnie przeprowadzać badania kontrolne, dzielą się z rodzicami tym, czego nauczyli się w szkole o pielęgnacji zębów, uświadamiają sobie, że zdrowie zębów i piękny uśmiech poprawiają wygląd i samopoczucie człowieka. TREŚCI PROGRAMOWE Materiał dotyczący promocji zdrowego uzębienia jest zgrupowany wokół następujących 17-tu tematów: 1. Funkcje zębów / ozdoba, przygotowanie do trawienia, rola w artykulacji mowy /. 2. Budowa zębów. 3. Położenie, ilość i rola zębów. 4. Konieczność i poprawność szczotkowania zębów. 5. Rodzaje szczoteczek do zębów i sposoby dbania o nie. 6. Rodzaj a past do zębów. 7. Znaczenie wpływu fluoru na zdrowie zębów /eksperymeny z jajkiem /. 8. Co to jest płytka nazębna i skąd się bierze. 9. Jak powstaje próchnica zębów i jak jej zapobiegać. 10. Co to jest nić dentystyczna, do czego służy i jak jej prawidłowo używać. 11. Po co żujemy gumę. 12. Dlaczego należy żuć gumę bez cukru i kiedy to robić. 13. Ubytki - zapobieganie im i leczenie. 14. Konieczność kontroli stomatologicznych i zadania jakie ma do spełnienia lekarz stomatolog. 15. Co jest zdrowe dla zębów czyli jak się prawidłowo odżywiać. 16. Zdrowe przekąski a podjadanie między posiłkami. 17. Jak zdrowie zębów wpływa na zdrowie całego organizmu. SPOSOBY REALIZACJI Całość materiału objętego tym programem jest dość obszerna, jednak trzeba podkreślić, że już od początku nauki szkolnej są one stopniowo prezentowane dzieciom a te przyswajają je nie tylko w trakcie procesów edukacyjnych, ale również z domu rodzinnego wynoszą pewne wiadomości i nawyki higieniczne. Prezentowane tematy są przeznaczone do realizacji w formie pojedynczych zajęć lub pogadanek prowadzonych np. raz w tygodniu na zakończenie dnia nauki. 8
9