OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) 1. Nazwa przedmiotu / modułu w języku polskim Pedagogika społeczna 2. Nazwa przedmiotu / modułu w języku angielskim Social Pedagogy 3. Jednostka prowadząca przedmiot Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Pedagogiki, Zakład Pedagogiki Mediów, Zakład Pedagogiki Społecznej 4. Kod przedmiotu / modułu 5. Rodzaj przedmiotu / modułu (obowiązkowy lub fakultatywny) Obowiązkowy 6. Kierunek studiów Pedagogika 7. Poziom studiów (I lub II stopień) I stopień 8. Rok studiów II rok 9. Semestr (zimowy lub letni) semestr zimowy 10. Forma zajęć i liczba godzin godzin wykładów, godzin ćwiczeń 11. Imię, nazwisko, tytuł / stopień naukowy osoby prowadzącej zajęcia dr Jolanta Kędzior, dr Małgorzata Biedroń, dr Beata Maj 12. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych dla przedmiotu / modułu oraz zrealizowanych przedmiotów Brak wymagań 13. Cele przedmiotu: C-1 Prezentacja i analiza podstawowych pojęć i zagadnień z zakresu pedagogiki społecznej. C-2 Przygotowanie do analizy wybranych czynników środowiska, warunkujących społeczne funkcjonowanie i rozwój człowieka oraz instytucji społecznych. Przygotowanie do organizowania i animowania środowiska społecznego. C-3 Zapoznanie z wybranymi problemami i kwestiami społecznymi - analiza przyczyn, skutków, prezentacja sposobów ich rozwiązywania. C-4 Kształtowanie umiejętności samodzielnego zdobywania wiedzy. 14. EK_01 Zakładane efekty kształcenia - student: definiuje i poprawnie posługuje się podstawowymi pojęciami z zakresu pedagogiki społecznej; wymienia i charakteryzuje główne zagadnienia pedagogiki społecznej w jej ujęciu historycznym i we współczesności, ma elementarną wiedzę o miejscu pedagogiki społecznej w systemie nauk i jej związkach z innymi dyscyplinami Symbole kierunkowych efektów kształcenia: K_W02
EK_02 EK_03 EK_04 EK_05 EK_06 EK_07 EK_08 EK_09 EK_10 EK_11 EK_12 ma uporządkowaną wiedzę o różnych środowiskach wychowawczych, ich specyfice i procesach w nich zachodzących, a także o więziach społecznych; rozpoznaje, klasyfikuje, wyjaśnia środowiskowe uwarunkowania procesów socjalizacyjno-wychowawczych i funkcjonowania jednostek i grup społecznych ma podstawową wiedzę o wybranych instytucjach społecznych, ich roli oraz możliwości wspomagania rozwoju i edukacji jednostek i grup potrafi dokonać obserwacji i interpretacji zjawisk społecznych, analizuje ich powiązania z wybranym obszarem działalności ukierunkowanej na edukację i wspieranie rozwoju jednostek i grup potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi w celu analizowania ludzkich zachowań, diagnozowania i prognozowania sytuacji oraz analizowania strategii działań praktycznych; interpretuje procesy zachodzące w środowisku życia człowieka rozumie wybrane problemy społeczne i interpretuje ich przyczyny, określa negatywne skutki wybranych kwestii społecznych potrafi samodzielnie i krytycznie zdobywać oraz wykorzystywać wiedzę, korzystając z różnych źródeł i nowych technologii potrafi prezentować swoje poglądy posługując się poprawnie przywołanymi przykładami i literaturą, potrafi posługiwać się specjalistycznym językiem, porozumiewać się w sposób precyzyjny i spójny potrafi pracować w zespole pełniąc w nim różnorodne role wykazuje wrażliwość na problemy osób i grup społecznych, które znalazły się w trudnej sytuacji; dostrzega i formułuje problemy moralne i dylematy etyczne związane z własną i cudzą aktywnością, poszukuje optymalnych rozwiązań, postępuje zgodnie z zasadami etyki ma przekonanie o wadze zachowania się w sposób profesjonalny, jest gotowy do refleksji na tematy etyczne i przestrzegania zasad etyki jest przygotowany do aktywnego uczestnictwa w grupach, organizacjach i instytucjach ukierunkowanych na modernizację środowisk wychowawczych K_W06, K_W010 K_W07 K_U01 K_U03 K_U05, K_U06 K_U05 K_U08 K_U14 K_K05 K_K04 K_K07 EK_13 ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę K_K01 ciągłego dokształcania się i rozwoju osobistego, dokonuje samooceny własnych kompetencji i doskonali umiejętności, określa kierunki 15. Treści programowe: Wprowadzenie w problematykę pedagogiki społecznej. Humanistyczny, społeczno-kulturowy i aksjologiczny wymiar tej nauki. Pedagogika społeczna a praca socjalna. Podstawowe pojęcia i kategorie dyscypliny: środowisko, środowisko wychowawcze, siły społeczne, kapitał społeczny, profilaktyka, kompensacja, opieka, wsparcie społeczne. Praca socjalna a praca społeczna. Źródła, rodowód i prekursorzy pedagogiki społecznej w Polsce. Kształtowanie się pedagogiki społecznej jako dyscypliny akademickiej i orientacji działania. Prekursorzy i twórcy; współczesne idee, funkcje i zadania pedagogiki społecznej. Ewolucja form i zakresu pracy socjalnej; jej aktualne wymiary i nowe
horyzonty. Polityka społeczna a pedagogika społeczna. Rodzaje i źródła wsparcia społecznego; pomoc formalna i nieformalna, trzy sektory pomocy społecznej. Modele pracy socjalnej/społecznej. Środowisko jako obszar działania pedagogiki społecznej. Współczesna rodzina jako środowisko wychowawcze; funkcje rodziny, jej przemiany i zagrożenia. Środowisko lokalne jako mała ojczyzna; struktura i funkcje środowiska lokalnego; grupy rówieśnicze; edukacja środowiskowa. Działanie społeczne i jego ramy. Empowerment; projekt socjalny. Wybrane dziedziny aktywności człowieka: kultura, czas wolny, rekreacja, aktywność społeczna i obywatelska, wolontariat. Organizacje pozarządowe jako obszar pedagogiki społecznej. Rola pedagogiki społecznej w budowie kapitału społecznego oraz w tworzeniu społeczeństwa obywatelskiego; organizacje pozarządowe i grupy samopomocy. Wybrane problemy społeczne jako wyzwania dla pedagogiki społecznej: ubóstwo i bezrobocie, nierówności społeczne, marginalizacja i wykluczenie społeczne. Ubóstwo i bezrobocie jako kwestie społeczne i problemy jednostkowe. Przyczyny, przejawy i możliwości przeciwdziałania marginalizacji i wykluczeniu społecznemu. Pedagogika społeczna i praca socjalna wobec problemów starzenia się i starości. Problematyka czasu wolnego i wypoczynku; definicje i funkcje, tendencje w rozwoju zjawiska czasu wolnego; pedagogiczne koncepcje i zadania wychowania do czasu wolnego. 16. Zalecana literatura: Cichosz M., Pedagogika społeczna w Polsce w latach 1945-2005. Rozwój - obszary refleksji i badań - koncepcje. Wyd. A. Marszałek, Toruń 2009. Czas ukoi nas. Jakość życia i czas wolny we współczesnym społeczeństwie, red. W. Muszyński, Wyd. A. Marszałek, Toruń 2008. Czas wolny w różnych jego aspektach, red. J. Kędzior, M. Wawrzak-Chodaczek, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2000. Edukacja społeczna wobec problemów współczesnego człowieka i społeczeństwa, red. J. Piekarski, T. Pilch, W. Theiss, D. Urbaniak-Zając. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010. Kawula S., Pedagogika społeczna w społeczeństwie ryzyka. Wyd. Epistheme, Olsztyn 2004. Pedagogika społeczna - przestrzenie życia i edukacji, red. M. Konopczyński, W. Theiss, M. Winiarski. Wyd. Pedagogium WSPR, Warszawa 2010. Oblicza współczesności w perspektywie pedagogiki społecznej, red. W. Danilewicz. Wyd. Żak, Warszawa 2009. Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki, T. 1 i 2, red. E. Marynowicz-Hetka, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2006 lub 2009. Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym się świecie, red. T. Pilch, I. Lepalczyk, Wyd. Żak, Warszawa 2012. Pedagogika społeczna wobec problemów współczesnej rodziny. Polska pedagogika społeczna na początku XXI wieku, red. M. Ciczkowska-Giedziun, E. Kantowicz, Wyd. Akapit, Toruń 2010. Radziewicz-Winnicki A., Pedagogika społeczna w obliczu realiów codzienności, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008. Winkler M., Pedagogika społeczna. Gdańskie Wyd. Psychologiczne, Gdańsk 2008. Współczesne środowiska wychowawcze. Stan obecny i kierunki przemian, red. M. Cichosz, R. Leppert. Wyd. KPSW w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2011. 17. Forma zaliczenia poszczególnych komponentów przedmiotu / modułu, sposób sprawdzenia osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia: wykład: egzamin pisemny - ocena nabytej przez studenta wiedzy i umiejętności - EK_01 do EK_06 kryteria oceny: ocena bardzo dobra - student bardzo dobrze zna i analizuje podstawowe pojęcia i zagadnienia z zakresu pedagogiki społecznej, ma uporządkowaną wiedzę o środowiskach wychowawczych, więziach społecznych, czynnikach środowiska warunkujących społeczne funkcjonowanie i rozwój człowieka oraz instytucji społecznych, bardzo dobrze zna i rozumie wybrane problemy i kwestie społeczne oraz ich przyczyny i skutki ocena dobra - student ma przeciętną orientację z zakresu pedagogiki społecznej, ma dobrą wiedzę o środowiskach wychowawczych, więziach społecznych, czynnikach środowiska warunkujących społeczne funkcjonowanie i rozwój człowieka oraz instytucji społecznych, dość dobrze zna i rozumie wybrane problemy i kwestie społeczne oraz ich przyczyny i skutki ocena dostateczna - student w stopniu podstawowym orientuje się w problematyce pedagogiki społecznej, ma elementarną wiedzę o środowiskach wychowawczych, więziach społecznych,
czynnikach środowiska warunkujących społeczne funkcjonowanie i rozwój człowieka oraz instytucji społecznych, słabo zna i rozumie wybrane problemy i kwestie społeczne oraz ich przyczyny i skutki ocena niedostateczna - student nie orientuje się w problematyce pedagogiki społecznej, nie ma elementarnej wiedzy o środowiskach wychowawczych, więziach społecznych, czynnikach środowiska warunkujących społeczne funkcjonowanie i rozwój człowieka oraz instytucji społecznych, bardzo słabo zna oraz nie rozumie wybranych problemów i kwestii społecznych, ich przyczyn i skutków ćwiczenia: zaliczenie na ocenę - ocenianie ciągłe przygotowania do zajęć i udziału w dyskusji, opracowanie i prezentacja określonego zagadnienia - EK_01 do EK_13 kryteria oceny: ocena bardzo dobra - student ma ugruntowaną wiedzę z zakresu pedagogiki społecznej, potrafi dokonać obserwacji i interpretacji wybranych zjawisk społecznych, analizuje ich powiązania z edukacją i wspieraniem rozwoju jednostek i grup, dobrze potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi w celu analizowania ludzkich zachowań, diagnozowania i prognozowania sytuacji oraz analizowania strategii działań praktycznych, interpretuje procesy zachodzące w środowisku życia człowieka, rozumie wybrane problemy i kwestie społeczne oraz interpretuje ich przyczyny, określa ich negatywne skutki, potrafi samodzielnie zdobywać oraz wykorzystywać wiedzę z zakresu pedagogiki społecznej w pracy indywidualnej i zespołowej, wykazując przy tym wysoki poziom kompetencji i umiejętności oraz etyczną wrażliwość na problemy osób i grup społecznych w trudnej sytuacji i gotowość do działań ukierunkowanych na modernizację środowisk wychowawczych, określa kierunki ocena dobra - student ma wystarczającą wiedzę z zakresu pedagogiki społecznej, opanował na przeciętnym poziomie umiejętność obserwacji i interpretacji wybranych zjawisk społecznych, dostrzega ich powiązania z edukacją i wspieraniem rozwoju jednostek i grup, dość dobrze potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi w celu analizowania ludzkich zachowań, diagnozowania i prognozowania sytuacji oraz analizowania strategii działań praktycznych, poprawnie interpretuje procesy zachodzące w środowisku życia człowieka, dość dobrze rozumie wybrane problemy i kwestie społeczne oraz wyjaśnia ich przyczyny i określa negatywne skutki, potrafi dosyć samodzielnie zdobywać oraz wykorzystywać wiedzę z zakresu pedagogiki społecznej w pracy indywidualnej i zespołowej, wykazując przy tym zadowalający poziom kompetencji i umiejętności oraz etyczną wrażliwość na problemy osób i grup społecznych w trudnej sytuacji i gotowość do działań ukierunkowanych na modernizację środowisk wychowawczych, potrafi określać kierunki własnego rozwoju ocena dostateczna - student ma podstawową wiedzę z zakresu pedagogiki społecznej, opanował na dostatecznym poziomie umiejętność obserwacji i wyjaśniania wybranych zjawisk społecznych, w niewielkim stopniu dostrzega ich powiązania z edukacją i wspieraniem rozwoju jednostek i grup, słabo potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi w celu analizowania ludzkich zachowań, diagnozowania i prognozowania sytuacji oraz analizowania strategii działań praktycznych, słabo interpretuje procesy zachodzące w środowisku życia człowieka, słabo rozumie wybrane problemy i kwestie społeczne oraz wyjaśnia ich przyczyny i określa negatywne skutki, w małym stopniu samodzielnie zdobywa oraz wykorzystuje wiedzę z zakresu pedagogiki społecznej w pracy indywidualnej i zespołowej, wykazując przy tym niezadowalający poziom kompetencji i umiejętności oraz etyczną wrażliwość na problemy osób i grup społecznych w trudnej sytuacji i gotowość do działań ukierunkowanych na modernizację środowisk wychowawczych, nie potrafi określać kierunków ocena niedostateczna - student legitymuje się brakiem wystarczającej wiedzy pedagogiki społecznej, nie opanował na dostatecznym poziomie umiejętności obserwacji i wyjaśniania wybranych zjawisk społecznych, nie dostrzega ich powiązania z edukacją i wspieraniem rozwoju jednostek i grup, nie potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi w celu analizowania ludzkich zachowań, diagnozowania i prognozowania sytuacji oraz analizowania strategii działań praktycznych, nie potrafi interpretować procesów zachodzących w środowisku życia człowieka, nie rozumie wybranych problemów i kwestii społecznych i nie potrafi wyjaśniać ich przyczyn i określać negatywnych skutków, w bardzo małym stopniu samodzielnie zdobywa oraz wykorzystuje wiedzę z zakresu pedagogiki społecznej w pracy indywidualnej i zespołowej, wykazując przy tym niski poziom kompetencji i umiejętności oraz brak etycznej wrażliwości na problemy osób i grup społecznych w trudnej sytuacji i gotowość do działań ukierunkowanych na modernizację środowisk wychowawczych, nie ma
świadomości popełnianych przez siebie błędów oraz nie rozumie i nie potrafi planować swego rozwoju * Warunki zaliczenia przedmiotu: frekwencja, aktywność na zajęciach, zdany egzamin pisemny 18. Język wykładowy polski 19. Obciążenie pracą studenta Forma aktywności studenta Godziny zajęć (według planu studiów) z nauczycielem: - wykład: - ćwiczenia: Praca własna studenta - przygotowanie się do zajęć: - czytanie wskazanej literatury: - przygotowanie się do egzaminu: Suma godzin 150 Liczba punktów ECTS 6 Średnia liczba godzin na zrealizowanie aktywności 60 *objaśnienie symboli: K (przed podkreśleniem) - kierunkowe efekty kształcenia W - kategoria wiedzy U - kategoria umiejętności K (po podkreśleniu) - kategoria kompetencji społecznych 01, 02, 03 i kolejne - numer efektu kształcenia