Pielęgniarstwo. dr n med. Halina Doroszkiewicz mgr Agnieszka Zahorowska. Kod przedmiotu P-1-P-GPG studia stacjonarne w/zp.

Podobne dokumenty
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje w roku akademickim 2012/2013

1. Nazwa jednostki Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych. Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne

SYLABUS na studiach podyplomowych. Nazwa studiów podyplomowych. Interdyscyplinarna Opieka Psychogeriatryczna

wykład informacyjny, studium przypadku, ćwiczenia

Pielęgniarstwo Pierwszego stopnia Praktyczny. Znajomość zagadnień z zakresu anatomii, fizjologii, psychologii, farmakologii.

Zajęcia praktyczne 80 Zajęcia praktyczne 10 Praktyka zawodowa 80 Praktyka zawodowa A-70;C-110 D-90. zajęcia. Seminaria/ praktyczne

CHOROBY WEWNĘTRZNE I PIELĘGNIARSTWO INTERNISTYCZNE

NAUKI W ZAKRESIE OPIEKI SPECJALISTYCZNEJ Neurologia i pielęgniarstwo neurologiczne

Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku. Pierwszego stopnia (licencjackie) Praktyczny. Chirurgia i pielęgniarstwo chirurgiczne

1. Nazwa jednostki. Kod przedmiotu. 3. Imię i nazwisko osoby /osób prowadzącej moduł 4. Nazwa modułu: Pierwszy stopień. 5. Poziom kształcenia

PEDIATRIA I PIELĘGNIARSTWO PEDIATRYCZNE

Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku. Pierwszego stopnia (licencjackie) Praktyczny. Rehabilitacja i pielęgnowanie niepełnosprawnych

Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku. Pielęgniarstwo. Pierwszego stopnia praktyczny

4 Forma studiów stacjonarne niestacjonarne. Zajęcia z bezpośrednim udziałem nauczyciela

CHIRURGIA I PIELĘGNIARSTWO CHIRURGICZNE

Pielęgniarstwo. Kod przedmiotu P-1-P-APZŻ- studia stacjonarne w/zp. Zajęcia zorganizowane: 45h/40h - 3,5 Praca własna studenta: 30 h+40hpz 1,5

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne

Pielęgniarstwo. pierwszego stopnia ( licencjackie) praktyczny. Prof. dr hab. E. Chyczewska Prof. dr hab. L. Chyczewski mgr M.

I nforma c j e ogólne. Geriatria i Pielęgniarstwo Geriatryczne. Pielęgniarstwo Nie dotyczy

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012

4. Zasady gromadzenia danych. 6. Udział pielęgniarki w terapii pacjentów

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2012/2013

Pielęgniarstwo. mgr Irena Stepaniuk. Kod przedmiotu P-1-P-P- studia stacjonarne. Zajęcia zorganizowane: 15h/- - 0,5 Praca własna studenta: 15 h 0,5

Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku. Pierwszego stopnia (licencjackie) Praktyczny. mgr Mirosława Dziekońska

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2013/2014

prof. dr hab. P. Pawłowski (wykład) dr n. med. Z. Foryś (wykład) dr n. med. Z. Foryś (zajęcia praktyczne)

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne

Położnictwo, ginekologia i pielęgniarstwo położniczo - ginekologiczne dr n. o zdr. Dorota Izabela Piechocka mgr Anna Kordyńska

Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku. Pielęgniarstwo. pierwszego drugiego stopnia praktyczny. Kod przedmiotu P-2-K-PO studia stacjonarne

1. Nazwa jednostki Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych. Rehabilitacja i pielęgnowanie niepełnosprawnych

Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2012/2013. Forma studiów: Niestacjonarne Kod kierunku: 12.

Opis modułu kształcenia

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Specjalność jednolite magisterskie * Poziom studiów. I stopnia X II stopnia

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach Instytut Ochrony Zdrowia. Choroby wewnętrzne i pielęgniarstwo internistyczne - wykłady

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia

Rehabilitacja i pielęgnowanie niepełnosprawnych - opis przedmiotu

Badania fizykalne - opis przedmiotu

Zajęcia praktyczne. Seminaria/ Suma 380 Zajęcia z bezpośrednim udziałem nauczyciela Praca własna studenta. Zajęcia praktyczne

Praktyka zawodowa z Anestezjologii i pielęgniarstwa w zagrożeniu życia Studia stacjonarne

Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2015/2016. Forma studiów: Stacjonarne Kod kierunku: 12.

Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2016/ /2019

Prowadzi poradnictwo w zakresie samoopieki pacjentów w chorobach wewnętrznych

Neurologia i pielęgniarstwo neurologiczne modułu/przedmiotu. 4 Forma studiów stacjonarne niestacjonarne 5 Rok studiów, Rok III, sem.

Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2018/ /23 r.

SYLABUS MODUŁU/PRZEDMIOTU KSZTAŁCENIA

mgr A. Kujawa 2 ECTS F-2-P-SN-05 Forma studiów /liczba godzin studia /liczba punktów ECTS: stacjonarne w/s/ćw/zp

Pielęgnowanie w przypadkach klinicznych trudnych etycznie

wykład, dyskusja, pogadanka, zajęcia konwersatoryjne Prezentacja multimedialna WIEDZA

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne

1. Nazwa jednostki Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych. Neurologia i pielęgniarstwo neurologiczne

Rok. II, sem. III C Rodzaj zajęć i liczba godzin. Zajęcia z bezpośrednim udziałem nauczyciela

Podstawy geriatrii - opis przedmiotu

Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2016/ /2019

Neurologia i pielęgniarstwo neurologiczne - opis przedmiotu

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Podstawowa opieka zdrowotna

Pielęgniarstwo. Kod przedmiotu P-1-K-BwP studia stacjonarne w/sem. Zajęcia zorganizowane: 20h/20h - 1,7 Praca własna studenta: 10h - 0,3

Socjologia niepełnosprawności i rehabilitacji. mgr E. Kujawa. 1 ECTS F-2-P-SN-05 Forma studiów /liczba godzin studia /liczba punktów ECTS:

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne

Kod przedmiotu P 1 P - ZP. studia stacjonarne w/s

Pielęgniarstwo. Nauki społeczne

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015

KARTA OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA

Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku Pielęgniarstwo. Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku:

Sylabus na rok 2013/2014

Opis modułu kształcenia

R III /SV 12 indywidualnie nauczyciela Terminy i miejsce Forma zajęć Miejsce realizacji Termin realizacji Wojewódzki Szpital Zespolony w Płocku s.

Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa modułu kształcenia. Efekty kształcenia dla modułu kształcenia. kształcenia Wiedza M2_W06 K_W06

OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA

SYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne. Anestezjologia i pielęgniarstwo w zagrożeniu życia

RAZEM ECTS (zajęcia teoretyczne) RAZEM Zajęcia teoretyczne. Samokształcenie I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I+II I II I II

[3ZSKME/KII] Podstawy geriatrii

Wykład 35 Wykład A-20; C-20; D-20. praktyczne Suma 370 Zajęcia z bezpośrednim udziałem nauczyciela Praca własna studenta

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje w roku akademickim 2012/2013

PLAN STUDIÓW DLA NABORU 2017/2018

Psychospołeczne aspekty wieku podeszłego Pielęgniarstwo

S Y L ABUS M O D U ŁU (PRZEDM I O T U) Geriatria i Pielęgniarstwo Geriatryczne

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2013/2014

In fo rma cje og ó lne. Nazwa modułu: Instytucjonalna opieka geriatryczna Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność

1. Nazwa jednostki. Kod przedmiotu. 3. Imię i nazwisko osoby /osób prowadzącej moduł 4. Nazwa modułu: pierwszy stopień. 5. Poziom kształcenia

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach Instytut Ochrony Zdrowia. Zp Anatomia, Fizjologia, Podstawy pielęgniarstwa

4 Forma studiów stacjonarne niestacjonarne. Zajęcia z bezpośrednim udziałem nauczyciela

1. Nazwa jednostki Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych. dr Mariola Seń (wykład) mgr Dorota Lizak (zajęcia praktyczne)

[32B] Promocja Zdrowia

Psychiatria z uwzględnieniem problemów ludzi starszych Pielęgniarstwo

OBSZAR KSZTAŁCENIA: NAUK MEDYCZNYCH, FARMACEUTYCZNYCH, O ZDROWIU I O KULTURZE FIZYCZNEJ KIERUNEK: PIELĘGNIARSTWO

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012

Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa modułu kształcenia. Efekty kształcenia dla modułu kształcenia. kształcenia Wiedza M2_W06 K_W06

Protetyka i ortotyka. dr n. med. Robert Santorek. 1,5 ECTS F-2-K-PO-03 Forma studiów /liczba godzin studia /liczba punktów ECTS:

RAZEM ECTS (zajęcia teoretyczne) RAZEM Zajęcia teoretyczne. Zajęcia praktyczne (ZP)

4 Forma studiów stacjonarne niestacjonarne. semestr Rodzaj zajęć Wykład 35 Wykład A, B - 20, C - 20; D - 20, E - 20

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne

III, IV, V(stacjonarne)

OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA

Neurologia i pielęgniarstwo neurologiczne modułu/przedmiotu

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

Wyższa Szkoła Medyczna, Wydział Ogólnomedyczny Fizjoterapia Drugi Praktyczny. mgr M. Tomaszewska

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Prof. Edwarda F. Szczepanika w Suwałkach W - 25 C - 0 L - 0 ZP- 0 PZ- 8 0

Opis modułu kształcenia

Protetyka i ortotyka. dr n. med. Robert Santorek. 1,5 ECTS F-2-K-PO-03 Forma studiów /liczba godzin studia /liczba punktów ECTS:

Opis modułu kształcenia

Transkrypt:

Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające/wymagania wstępne: Nazwa modułu / przedmiotu (przedmiot lub grupa przedmiotów) Osoby prowadzące: Pielęgniarstwo Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku Wydział Ogólnomedyczny pierwszego stopnia ( licencjackie) praktyczny Student zna zagadnienia z zakresu anatomii, fizjologii, patologii, podstaw pielęgniarstwa, farmakologii, badań fizykalnych, chorób wewnętrznych i pielęgniarstwa internistycznego NAUKI W ZAKRESIE OPIEKI SPECJALISTYCZNEJ Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne dr n med. Halina Doroszkiewicz mgr Agnieszka Zahorowska Forma studiów liczba godzin/liczba punktów ECTS Kod przedmiotu P-1-P-GPG studia stacjonarne w/zp. ECTS: 9,0 studia niestacjonarne w/ćw liczba punktów ECTS Zajęcia zorganizowane: 45h/80h - 6,5 Praca własna studenta: 30 h/80h PZ 2,5 Bilans nakładu pracy studenta Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim: udział w wykładach udział w zajęciach 9 x 5 h (45h) 2,5 8 x 10 h ( 80h) 4,0 konsultacje 3 x 1h (3 h) - RAZEM: 128 h 6,5 przygotowanie do Praktyki zawodowe przygotowanie do egzaminu Samodzielna praca studenta: zajęć 15 h 80h 15 h 2,5 RAZEM: 110 h 2,5

Cele modułu: Przygotowanie studenta do zadań z zakresu samodzielnego diagnozowania, planowania, realizacji i oceny sytuacji osób starszych w środowisku zamieszkania, instytucji opiekuńczej oraz w warunkach szpitalnych. Samodzielnego planowania i organizowania opieki pielęgniarskiej nad osobami starszymi niezależnie od sytuacji zdrowotnej i miejsca pobytu podopiecznego. Opracowywania programów edukacji zdrowotnej dla osób starszych. Kształtowanie postawy odpowiedzialności za działania podejmowane na rzecz zdrowia podopiecznych. Kształtowanie samodzielnej i twórczej postawy studenta w kierunku podejmowania działań promujących zdrowie. Wdrażanie i mobilizowanie studenta do dalszego samokształcenia. Efekty kształcenia: Przedmiotowy efekt kształcenia EKP_W01 EKP_W02 EKP_W03 EKP_W04 EKP_W05 EKP_W06 EKP_W07 EKP_W08 Efekty kształcenia Wiedza zna zasady oceny stanu chorego w zależności od wieku zna zasady przygotowania, opieki w trakcie oraz po badaniach i zabiegach diagnostycznych wykonywanych u pacjentów w różnym wieku i stanie zdrowia zna zasady przygotowania chorego do samoopieki w zależności od jego wieku i stanu zdrowia charakteryzuje proces starzenia się w aspekcie bio-psycho-społeczno-ekonomicznym; zna swoiste zasady organizacji opieki specjalistycznej (geriatrycznej, intensywnej opieki medycznej, neurologicznej, psychiatrycznej, pediatrycznej, internistycznej, chirurgicznej, paliatywnej oraz systemu ratownictwa medycznego w Polsce); różnicuje etiopatogenezę schorzeń wieku podeszłego: cukrzycy, chorób serca, nadciśnienia tętniczego, miażdżycy, zespołów otępiennych, zespołu Parkinsona i depresji; charakteryzuje narzędzia i skale oceny wsparcia osób starszych i ich rodzin; zna zasady aktywizacji chorego niepełnosprawnego i objętego opieką geriatryczną Umiejętności Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia D.W04 D.W07 D.W10 D.W13 D.W14 D.W15 D.W16 D.W17

EKP_U01 EKP_U02 EKP_U03 EKP_U04 EKP_U05 EKP_U06 EKP_U07 EKP_U08 EKP_K01 EKP_K02 EKP_K03 EKP_K04 gromadzi informacje, formułuje diagnozę pielęgniarską, ustala cele i plan opieki, wdraża interwencje pielęgniarskie oraz dokonuje ewaluacji opieki; motywuje chorego i jego opiekunów do wejścia do grup wsparcia społecznego diagnozuje stopień ryzyka rozwoju odleżyn i dokonuje ich klasyfikacji; przygotowuje chorego do badań diagnostycznych pod względem fizycznym i psychicznym; instruuje pacjenta i jego opiekuna w zakresie użytkowania sprzętu pielęgnacyjnorehabilitacyjnego oraz środków pomocniczych rozpoznaje powikłania leczenia farmakologicznego, dietetycznego, rehabilitacyjnego i leczniczo-pielęgnacyjnego przekazuje informacje o stanie zdrowia chorego członkom zespołu terapeutycznego prowadzi dokumentację opieki nad chorym: kartę obserwacji, zabiegów pielęgniarskich i raportów, kartę rejestru zakażeń szpitalnych, profilaktyki i leczenia odleżyn oraz kartę informacyjną z zaleceniami w zakresie samoopieki Kompetencje społeczne szanuje godność i autonomię osób powierzonych opiece; systematycznie wzbogaca wiedzę zawodową i kształtuje umiejętności, dążąc do profesjonalizmu przestrzega praw pacjenta; przestrzega tajemnicy zawodowej D.U01 D.U04 D.U08 D.U12 D.U18 D.U20 D.U26 D.U28 D.K01 D.K02 D.K05 D.K07 współdziała w ramach zespołu D.K08 EKP_K05 interdyscyplinarnego w rozwiązywaniu dylematów etycznych z zachowaniem zasad kodeksu etyki zawodowej Forma zajęć/metody dydaktyczne: FORMA ZAJEC DYDAKTYCZNYCH W- wykład; S- seminarium; Ć- ćwiczenia; ZP- zajęcia praktyczne; PZ- praktyka zawodowa; Metody weryfikacji efektu kształcenia: Nr efektu Metody weryfikacji efektu kształcenia kształcenia formujące podsumowujące D.W04 D.W07 D.W10 zna zasady oceny stanu chorego w zależności od wieku zna zasady przygotowania, opieki w trakcie oraz po badaniach i zabiegach diagnostycznych wykonywanych u pacjentów w różnym wieku i stanie zdrowia zna zasady przygotowania chorego do samoopieki w

D.W13 D.W14 D.W15 D.W16 D.W17 D.U01 D.U04 D.U08 D.U12 D.U18 D.U20 D.U26 D.U28 zależności od jego wieku i stanu zdrowia charakteryzuje proces starzenia się w aspekcie bio-psychospołeczno-ekonomicznym; zna swoiste zasady organizacji opieki specjalistycznej (geriatrycznej, intensywnej opieki medycznej, neurologicznej, psychiatrycznej, pediatrycznej, internistycznej, chirurgicznej, paliatywnej oraz systemu ratownictwa medycznego w Polsce); różnicuje etiopatogenezę schorzeń wieku podeszłego: cukrzycy, chorób serca, nadciśnienia tętniczego, miażdżycy, zespołów otępiennych, zespołu Parkinsona i depresji; charakteryzuje narzędzia i skale oceny wsparcia osób starszych i ich rodzin; zna zasady aktywizacji chorego niepełnosprawnego i objętego opieką geriatryczną

DK01 DK02 DK05 DK06 DK07 DK08 Treści programowe: Wykłady (45h): 1. Demografia starzenia i jej uwarunkowania (3) 2. Środowiskowe aspekty starzenia (3) 3. Problemy rodziny w opiece nad człowiekiem starszym niesprawnym (2) 4. Kompleksowa ocena i opieka geriatryczna (3) 5. Funkcjonalna ocena pacjenta geriatrycznego jako podstawa zespołowej oceny geriatrycznej instrumenty oceny (3) 6. Zaburzenia funkcji poznawczych i zespoły otępienie (3) 7. Zasady opieki pielęgniarskiej nad chorym z otępieniem. Przygotowanie opiekunów rodzinnych do świadczenia opieki nad chorym w domu (3) 8. Wielkie zespoły geriatryczne nietrzymanie moczu i stolca. Zasady opieki pielęgniarskiej (3) 9. Wielkie zespoły geriatryczne- upadki i zaburzenia lokomocji. Edukacyjna rola pielęgniarki (3) 10. Rany przewlekłe w geriatrii. Postępowanie profilaktyczne i terapeutyczno-pielęgnacyjne (3) 11. Zespoły depresyjne w starości (2). Problemy terapeutyczno-pielęgnacyjne chorych. Udział pielęgniarki w ich rozwiązywaniu (2) 12. Udział pielęgniarki w rehabilitacji osób starszych (3) 13. Schorzenia układu oddechowego w starości. Specyfika postępowania pielęgniarskiego (3) 14. Cukrzyca wieku podeszłego. Specyfika postępowania pielęgniarskiego (3) 15. Komunikowanie się z pacjentem geriatrycznym w zależności od stanu zdrowia (3) Zajęcia praktyczne (80h): 1. Specyfika problemów pielęgnacyjno-opiekuńczych osób starszych - udział pielęgniarki w ich rozwiązywaniu. Zasady komunikowania się z osobami starszymi. 2. Edukacyjna rola pielęgniarki wobec chorego z cukrzycą w starszym wieku. 3. Pielęgnowanie chorych w starszym wieku z problemem kardiologicznym (choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze, niewydolność krążenia). 4. Opieka pielęgniarska nad chorym z nietrzymaniem moczu. 5. Odleżyny profilaktyka i postępowanie terapeutyczno-pielęgnacyjne. 6. Pielęgnowanie chorego z depresjąw starszym wieku. 7. Problemy pielęgnacyjno-opiekuncze pacjenta z otępieniem. 8. Ustalanie diagnozy pielęgniarskiej i realizacja problemów pielęgnacyjno-leczniczych u

wybranych chorych. hospitalizowanych w oddziale geriatrii. Literatura podstawowa: 1. Wieczorowska Tobis K., Talarska D.: Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne. Wydawnictwo PZWL, 2008. 2. Kędziora-Kornatowska Kornelia (red.), Muszalik Marta (red.).: Kompendium pielęgnowania pacjentów w starszym wieku : podręcznik dla studentów i absolwentów kierunku pielęgniarstwo. Lublin, Wydaw. CZELEJ, 2007. 3. Grodzicki T., Kocemba J., Skalska A.: Geriatria z elementami gerontologii ogólnej. Wydawnictwo Via Medica, Gdańsk 2006. 4. Biercewicz M., Ślusarz R, Szewczyk M.: Pielęgniarstwo w geriatrii. Wydawnictwo Borgis, 2006. 5. Schiefele J., Staudt I., Dach M. M.: Pielęgniarstwo Geriatryczne Wydanie polskie pod redakcją Krzysztofa Galusa, Wydawnictwo Medyczne Urban&Partner, Wrocław 1998. Literatura uzupełniająca: 1. Szatur Jaworska B., Błędowski P., Dzięgielewska M.: Podstawy gerontologii społecznej Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR Warszawa 2006r. 2. Synak B.(red.): Polska starość. Uniwersytet Gdański, Gdańsk 2002. 3. Karczewski J. K. (red): Higiena. Wydawnictwo Czelej, Lublin, 2002. 4. Bień B., Wojszel Z.B., Wilmańska J., Sienkiewicz J.: Starość pod ochroną. Opiekunowie rodzinni niesprawnych osób starych w Polsce. Porównawcze Studium Środowiska Miejskiego i Wiejskiego. Oficyna Wydawnicza TEXT, Kraków 2001. 5. Szewczyk M.T., Jawień A.: Zalecenia specjalistycznej opieki pielęgniarskiej nad chorym z owrzodzeniem żylnym goleni (w): Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2007/3 Vol 1.