Spis treści Spis treści Wykaz skrótów............................................................ 23 Przedmowa............................................................... 25 USTAWA z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm.)..................... 27 ROZDZIAŁ 1. Podmiot i przedmiot opodatkowania (art. 1 11)................. 27 Art. 1. [Zakres podmiotowy].............................................. 27 Uwagi ogólne........................................................ 28 Osoby prawne jako podatnicy.......................................... 29 Spółki kapitałowe w organizacji jako podatnicy........................... 30 Jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej jako podatnicy....... 31 Spółki niemające osobowości prawnej, mające siedzibę lub zarząd w innym państwie jako podatnicy............................................ 33 Art. 1a. [Podatkowa grupa kapitałowa].................................... 33 Uwagi ogólne........................................................ 36 Warunki utworzenia podatkowej grupy kapitałowej........................ 36 Obowiązki podatkowej grupy kapitałowej wynikające z przepisów innych ustaw............................................................ 39 Warunki traktowania podatkowej grupy kapitałowej jako podatnika.......... 40 Skutki podatkowe funkcjonowania podatkowej grupy kapitałowej........... 42 Art. 2. [Wyłączenia przedmiotowe]........................................ 46 Uwagi ogólne........................................................ 47 Przychody z działalności rolniczej wyłączone z opodatkowania.............. 49 Wyłączenie z opodatkowania przychodów z działalności rolniczej a zwolnienia przedmiotowe dotyczące działalności rolniczej.............. 50 Przychody z działalności rolniczej podlegające opodatkowaniu (działy specjalne produkcji rolnej).................................... 51 Relacja art. 2 ust. 1 pkt 1 do art. 17 ust. 1 pkt 4e.......................... 54 Przychody z działalności leśnej......................................... 55 Przychody wynikające z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy................................................. 56 www.lexisnexis.pl 5
Dochody (przychody) przedsiębiorcy żeglugowego opodatkowane na zasadach wynikających z ustawy z 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym........ 58 Art. 3. [Nieograniczony i ograniczony obowiązek podatkowy]................. 60 Uwagi ogólne........................................................ 60 Siedziba i zarząd osoby prawnej........................................ 61 Art. 4. [Pojęcie terytorium Rzeczypospolitej Polskiej]......................... 63 Pojęcie terytorium Rzeczypospolitej Polskiej............................ 63 Rozszerzenie pojęcia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na wyłączną strefę ekonomiczną................................................ 65 Art. 4a. [Słowniczek].................................................... 67 Pojęcie inwestycja................................................... 70 Pojęcie składnik majątkowy........................................... 70 Pojęcie przedsiębiorstwo............................................. 70 Pojęcie zorganizowana część przedsiębiorstwa.......................... 71 Pojęcie urząd skarbowy.............................................. 73 Pojęcie samochód osobowy........................................... 73 Pojęcie mały podatnik............................................... 81 Pojęcie zagraniczny zakład........................................... 81 Pojęcie certyfikat rezydencji.......................................... 83 Pojęcie ubezpieczyciel............................................... 85 Pojęcie spółka niebędąca osobą prawną................................ 86 Pojęcie rachunek zbiorczy............................................ 88 Definicje wprowadzone 1 stycznia 2014 r. w związku z objęciem opodatkowaniem spółek komandytowo -akcyjnych...................... 89 Odniesienie się do ustaw szczegółowych................................. 89 Art. 4b (uchylony)....................................................... 91 Art. 4c. [Samochody osobowe; doprecyzowanie]............................ 91 Art. 5. [Opodatkowanie dochodów ze wspólnego źródła]..................... 93 Uwagi ogólne........................................................ 93 Udział w spółce niebędącej osobą prawną................................ 94 Rodzaje spółek osobowych, których dotyczy art. 5......................... 96 Alokacja przychodów i kosztów z udziału w spółce osobowej................ 96 Specyfika opodatkowania wspólników spółek komandytowo -akcyjnych w stanie prawnym obowiązującym do końca 2013 r..................... 97 Wspólne przedsięwzięcie.............................................. 98 Wspólna własność, wspólne posiadanie, wspólne użytkowanie rzeczy lub praw majątkowych.............................................. 99 Art. 6. [Zwolnienia podmiotowe].......................................... 100 Uwagi ogólne........................................................ 102 Skarb Państwa....................................................... 104 Narodowy Bank Polski................................................. 104 Jednostki budżetowe.................................................. 105 Państwowe fundusze celowe........................................... 105 Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.............. 106 Wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej............ 107 6
Przedsiębiorstwa międzynarodowe i inne jednostki gospodarcze utworzone przez organ administracji państwowej wspólnie z innymi państwami na podstawie porozumienia lub umowy............................... 107 Jednostki samorządu terytorialnego w zakresie dochodów określonych w przepisach ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.... 108 Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa........................ 109 Agencja Rynku Rolnego................................................ 109 Fundusze inwestycyjne oraz instytucje wspólnego inwestowania............. 110 Fundusze emerytalne................................................. 112 Zakład Ubezpieczeń Społecznych....................................... 113 Fundusz Rezerwy Demograficznej....................................... 114 Agencja Nieruchomości Rolnych........................................ 114 Agencja Rezerw Materiałowych......................................... 114 Art. 7. [Przedmiot opodatkowania oraz rozliczanie straty podatkowej].......... 115 Uwagi ogólne........................................................ 116 Zasady ustalania dochodu podatkowego................................. 117 Odliczanie straty podatkowej........................................... 122 Brak sukcesji prawa do odliczenia straty podatkowej....................... 124 Art. 7a. [Rozliczanie dochodu oraz straty podatkowej w podatkowej grupie kapitałowej]......................................................... 125 Uwagi ogólne........................................................ 125 Skutek wykazania straty podatkowej przez podatkową grupę kapitałową..... 126 Zasady rozliczania straty podatkowej spółek wchodzących w skład podatkowej grupy kapitałowej.................................................. 127 Art. 8. [Rok podatkowy]................................................. 128 Uwagi ogólne........................................................ 129 Standardowy rok podatkowy........................................... 129 Możliwe modyfikacje roku podatkowego................................. 130 Rok podatkowy dla podatkowej grupy kapitałowej oraz dla spółek tworzących podatkową grupę kapitałową........................................ 131 Rok podatkowy a zamknięcie ksiąg rachunkowych......................... 132 Art. 9. [Prowadzenie sprawozdawczości podatkowej]......................... 134 Uwagi ogólne........................................................ 135 Obowiązek prowadzenia ewidencji...................................... 135 Obowiązki podatników podatku tonażowego............................. 138 Ustalenie wyniku podatkowego w drodze oszacowania..................... 139 Oszacowanie dochodów niektórych podatników będących nierezydentami.... 141 Art. 9a. [Dokumentacja transakcji z podmiotami powiązanymi]................ 142 Uwagi ogólne........................................................ 143 Warunki obowiązku stosowania dokumentacji............................ 144 Treść dokumentacji................................................... 148 Sankcje za brak dokumentacji.......................................... 149 Art. 9b. [Różnice kursowe, metoda rachunkowa]............................ 150 Uwagi ogólne........................................................ 151 Istota rachunkowej metody ustalania różnic kursowych.................... 152 www.lexisnexis.pl 7
8 Warunki formalne wyboru rachunkowej metody rozliczania różnic kursowych........................................................ 152 Rozliczenie początkowe i końcowe...................................... 153 Skutki czynności restrukturyzacyjnych................................... 154 Art. 10. [Dochód (przychód) z udziału w zyskach osób prawnych]............. 155 Uwagi ogólne........................................................ 157 Katalog dochodów (przychodów) z udziału w zyskach osób prawnych........ 158 Dywidenda w spółkach oraz nadwyżka bilansowa w spółdzielniach.......... 159 Dochód z umorzenia udziałów (akcji)................................... 160 Wartość majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej........ 162 Dochód przeznaczony na podwyższenie kapitału zakładowego (funduszu udziałowego)............................................ 163 Dopłaty w gotówce otrzymane przez wspólników spółki przejmowanej, spółek łączonych lub dzielonych..................................... 163 Nadwyżka nominalnej wartości udziałów (akcji) przydzielonych w spółce przejmującej lub nowo zawiązanej nad kosztami nabycia lub objęcia udziałów (akcji) w spółce dzielonej................................... 164 Zapłata związana z zamianą udziałów lub akcji........................... 165 Wartość niepodzielonych zysków w spółkach kapitałowych w przypadku przekształcenia tych spółek w spółki osobowe.......................... 165 Odsetki od udziału kapitałowego....................................... 167 Dochody (przychody) z udziału w zyskach podmiotów prowadzących działalność rolniczą................................................ 167 Szczególna regulacja odnosząca się do połączenia lub podziału spółek kapitałowych...................................................... 168 Klauzula ograniczająca prawo do zwolnienia............................. 169 Tryb opodatkowania dywidend i innych dochodów (przychodów) z tytułu udziału w zyskach osób prawnych............................ 170 Przychody a dochody z udziału w zyskach osób prawnych............... 171 Problem podwójnego opodatkowania dywidend........................... 172 Art. 11. [Powiązania między podatnikami]................................. 173 Uwagi ogólne........................................................ 176 Rodzaje powiązań.................................................... 176 Przesłanki szacowania dochodu......................................... 177 Metody szacowania................................................... 178 Korekta dochodów zagranicznych....................................... 178 Szacowanie dochodów w razie dokonania transakcji z rajami podatkowymi... 179 Porozumienia cenowe................................................. 180 Preferencja przewidziana dla podatkowych grup kapitałowych.............. 181 ROZDZIAŁ 2. Przychody (art. 12 14)........................................ 183 Art. 12. [Przychody podatkowe].......................................... 183 Uwagi ogólne........................................................ 192 Przykładowy katalog przychodów podatkowych........................... 194 Pieniądze, wartości pieniężne oraz różnice kursowe....................... 195 Świadczenia nieodpłatne oraz częściowo nieodpłatne...................... 197
Umorzone lub przedawnione zobowiązania, w tym z tytułu pożyczek (kredytów) oraz środków na rachunkach bankowych.................... 201 Zwrócone wierzytelności, które uprzednio zostały odpisane jako nieściągalne lub umorzone i zaliczone do kosztów uzyskania przychodów............. 203 Dochody funduszu inwestycyjnego wypłacone uczestnikom tego funduszu bez odkupywania jednostek uczestnictwa albo wykupywania certyfikatów inwestycyjnych.................................................... 204 Wynagrodzenia zarządców przedsiębiorstw państwowych z tytułu realizacji umowy o zarządzanie.............................................. 205 Wartość zwróconych wierzytelności wynikających z umowy leasingu zaliczonych uprzednio do kosztów uzyskania przychodów............... 206 Wartość należności umorzonych, przedawnionych lub odpisanych jako nieściągalne w tej części, od której dokonane odpisy aktualizujące zostały uprzednio zaliczone do kosztów uzyskania przychodów................. 207 Równowartość odpisów aktualizujących wartość należności, uprzednio zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, w przypadku ustania przyczyn, dla których dokonano tych odpisów......................... 208 Podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy....................... 209 Kwota stanowiąca równowartość zmniejszenia u ubezpieczycieli stanu rezerw techniczno -ubezpieczeniowych...................................... 211 Równowartość rozwiązanych lub zmniejszonych rezerw zaliczonych uprzednio do kosztów uzyskania przychodów.......................... 211 Środki zakładowego funduszu szkoleniowego w części uznanej za koszt uzyskania przychodów w przypadku niewykorzystania tych środków w określonym terminie, wykorzystania niezgodnie z przepisami oraz w przypadku likwidacji funduszu szkoleniowego................... 212 Środki funduszu innowacyjności niewykorzystane w centrach badawczo- -rozwojowych w określonym terminie, wykorzystane niezgodnie z przepisami oraz w przypadku utraty przez podatnika statusu centrum badawczo -rozwojowego............................................. 213 Kwota rezerwy na ryzyko ogólne utworzonej przez banki oraz równowartość rozwiązanych lub zmniejszonych rezerw zaliczonych uprzednio do kosztów uzyskania przychodów............................................. 213 Równowartość rozwiązanych lub zmniejszonych odpisów aktualizujących zaliczonych uprzednio do kosztów uzyskania przychodów............... 215 Nominalna wartość udziałów (akcji) w spółce albo wkładów w spółdzielni objętych w zamian za wkład niepieniężny............................. 216 Wynagrodzenie podatnika otrzymane w wyniku umorzenia udziałów (akcji) objętych w zamian za wkład niepieniężny w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części....................................... 218 Wartość rynkowa składników majątkowych przeniesionych na spółki przejmujące lub nowo zawiązane ustalona na dzień podziału lub wydzielenia....................................................... 219 Kwota zwróconej lub otrzymanej pożyczki bądź kredytu waloryzowanych kursem waluty obcej............................................... 219 www.lexisnexis.pl 9
Przychody w walutach obcych.......................................... 220 Moment uzyskania przychodu.......................................... 221 Przychody wyłączone z katalogu przychodów podatkowych................. 224 Pobrane wpłaty lub zarachowane należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych......... 224 Otrzymane lub zwrócone pożyczki bądź kredyty.......................... 225 Odsetki skapitalizowane............................................... 227 Naliczone, lecz nieotrzymane odsetki od należności........................ 228 Wartości majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej....... 229 Środki pieniężne otrzymane z tytułu likwidacji spółki nieposiadającej osobowości prawnej oraz wystąpienia z takiej spółki.................... 230 Przychody otrzymane na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego, funduszu udziałowego albo funduszu założycielskiego, albo funduszu statutowego w banku państwowym, albo funduszu organizacyjnego ubezpieczyciela.................................................... 232 Przychody otrzymywane przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych z tytułu zapisów na jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne........... 233 Przychody zwiększające zakładowy fundusz świadczeń socjalnych........... 233 Zwrócone, umorzone lub zaniechane podatki i opłaty stanowiące dochody budżetu państwa albo budżetów jednostek samorządu terytorialnego, niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów........................ 234 Zwrócone inne wydatki niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów...... 235 Zwrócone, umorzone lub zaniechane wpłaty dokonywane na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów............................................. 235 Odsetki otrzymane w związku ze zwrotem nadpłaconych zobowiązań podatkowych i innych należności budżetowych oraz oprocentowanie zwrotu różnicy podatku od towarów i usług........................... 236 Umorzone zobowiązania w ramach szczególnych rodzajów postępowań restrukturyzacyjnych............................................... 236 Podatek od towarów i usług............................................ 237 Dopłaty wnoszone do spółki............................................ 239 Przychody będące skutkiem połączenia lub podziału spółek................. 240 Przychody z odpłatnego zbycia na podstawie umowy przewłaszczenia........ 240 Świadczenia nieodpłatne otrzymane od określonych podmiotów............. 241 Przychody w bankach................................................. 242 Wartość świadczeń wolontariuszy....................................... 245 Wartość nieruchomości pozostawianych poza granicami państwa............ 246 Świadczenia otrzymane przez partnerów publiczno-prywatnych............. 246 Nominalna wartość udziałów objętych w zamian za wkład niepieniężny...... 247 Przychód z tytułu umorzenia jednostek uczestnictwa subfunduszu funduszu inwestycyjnego.................................................... 247 Rozwiązanie szczególne dla cesji wierzytelności z umów najmu............. 248 Rozwiązanie szczególne dla sprzedaży krótkiej............................ 248 Rozwiązanie szczególne dla zamiany akcji lub udziałów.................... 249 10
Art. 13 (uchylony)....................................................... 250 Art. 14. [Przychody z odpłatnego zbycia składników majątku]................. 251 Uwagi ogólne........................................................ 252 Przychód z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych................ 252 Weryfikacja przez organy podatkowe zastosowanej przez podatników ceny.... 254 Przepisy szczególne, które odwołują się do art. 14......................... 257 ROZDZIAŁ 3. Koszty uzyskania przychodów (art. 15 16m)..................... 259 Art. 15. [Koszty uzyskania przychodów, definicja]........................... 259 I. Koszty uzyskania przychodów w ogólności................................ 267 Uwagi ogólne........................................................ 267 Czym są koszty uzyskania przychodów i jakie muszą spełniać warunki....... 267 Definitywne poniesienie wydatku przez podatnika......................... 268 Poniesienie wydatku w celu uzyskania przychodów, w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów................................ 270 Związek poniesionego wydatku z działalnością gospodarczą podatnika....... 272 Udokumentowanie wydatku............................................ 272 Brak wyszczególnienia w negatywnym katalogu określonym w art. 16 ust. 1.... 274 II. Moment potrącenia kosztów w rozliczeniu podatkowym.................... 275 Uwagi ogólne........................................................ 275 Koszty bezpośrednio związane z przychodami............................ 276 Moment potrącenia kosztów bezpośrednio związanych z przychodami........ 277 Definicja pojęcia moment poniesienia kosztu............................ 279 Rezerwy i bierne rozliczenie kosztów.................................... 280 Koszty inne niż bezpośrednio związane z przychodami..................... 282 Moment potrącenia kosztów innych niż bezpośrednio związanych z przychodami..................................................... 283 Moment potrącenia kosztów prac rozwojowych........................... 285 Moment potrącenia kosztów zaniechanych inwestycji...................... 285 Koszty z tytułu wynagrodzeń oraz narzutów na wynagrodzenia............. 286 Koszty związane z przychodami zwolnionymi oraz niepodlegającymi opodatkowaniu.................................................... 287 III. Regulacje szczególne dotyczące kosztów uzyskania przychodów............. 288 Uwagi ogólne........................................................ 288 Koszty u ubezpieczycieli............................................... 289 Koszty związane z pracowniczymi programami emerytalnymi............... 291 Koszty w powszechnych towarzystwach emerytalnych..................... 292 Koszty w bankach..................................................... 294 Koszty w związku z odpłatnym zbyciem rzeczy lub praw nabytych nieodpłatnie 296 Koszty w związku z objęciem udziałów (akcji) w spółce albo wkładów w spółdzielni w zamian za wkład niepieniężny......................... 297 Koszty w związku ze zbyciem udziałów (akcji) w spółce albo wkładów w spółdzielni objętych w zamian za wkład niepieniężny oraz koszty w związku z umorzeniem udziałów (akcji) objętych w zamian za wkład niepieniężny albo ich zbycia na rzecz spółki w celu ich umorzenia........ 299 www.lexisnexis.pl 11
Koszty w związku z przeniesieniem na spółki przejmujące bądź nowo zawiązane składników majątkowych spółek dzielonych oraz koszty w związku z odpłatnym zbyciem udziałów (akcji) objętych w wyniku podziału spółek przydzielonych spółce przejmującej lub nowo zawiązanej.. 300 Koszty w związku z tzw. krótką sprzedażą papierów wartościowych........... 301 Koszty u przedsiębiorców prowadzących działalność telekomunikacyjną...... 302 Koszty u partnera publiczno -prywatnego w związku z przeniesieniem na rzecz podmiotu publicznego własności środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych......................................... 303 Koszty w związku z nabyciem przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części w drodze wkładu niepieniężnego oraz późniejszym zbyciem składników majątku wchodzących w ich skład.................................... 304 Koszty w związku z odpłatnym zbyciem przez spółkę osobową rzeczy i praw będących przedmiotem wkładu do takiej spółki........................ 304 Koszty w związku z przekształceniem przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną w jednoosobową spółkę kapitałową oraz późniejszego odpłatnego zbycia składników majątku przez spółkę powstałą w wyniku takiego przekształcenia.................................................... 305 Ustalenie wartości zużytych surowców i materiałów pochodzących z własnej produkcji rolnej bądź własnej gospodarki leśnej........................ 305 Koszty z tytułu amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych........................................................ 306 Koszty z tytułu cesji umowy najmu bądź umowy o podobnym charakterze.... 308 Art. 15a. [Różnice kursowe; metoda podatkowa]............................ 309 Uwagi ogólne........................................................ 311 Istota podatkowej metody ustalania różnic kursowych..................... 311 Dodatnie różnice kursowe............................................. 312 Ujemne różnice kursowe............................................... 313 Art. 15b. [Korekta kosztów].............................................. 314 Uwagi ogólne........................................................ 315 Upływ terminów granicznych........................................... 316 Regulacje odnoszące się do kosztów ujmowanych jako koszty podatkowe standardowo po upływie terminów granicznych........................ 317 Uregulowanie należności w inny sposób niż zapłata........................ 317 Moment dokonania korekty............................................ 319 Sposób dokonania korekty w razie braku kosztów podatkowych............. 320 Skutki uregulowania należności po dokonaniu korekty kosztów podatkowych. 320 Korekta odpisów amortyzacyjnych...................................... 321 Regulacja szczególna odnosząca się do podatników zmieniających formę opodatkowania na podatek tonażowy................................. 322 Przepisy przejściowe.................................................. 323 Art. 16. [Koszty niestanowiące kosztów uzyskania przychodów]............... 323 I. Uwagi ogólne......................................................... 341 II. Amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych..... 342 Uwagi ogólne........................................................ 342 12
Wydatek na nabycie składnika majątkowego w razie jego zbycia............. 343 Odpisy amortyzacyjne od samochodów osobowych o wartości przewyższającej 20 000 euro....................................................... 345 Odpisy amortyzacyjne od składników majątkowych, których koszt został odliczony od podstawy opodatkowania albo zwrócony podatnikowi w jakiejkolwiek formie.............................................. 346 Odpisy amortyzacyjne od składników majątkowych otrzymanych nieodpłatnie albo oddanych do nieodpłatnego używania............................ 347 Odpisy amortyzacyjne od wkładu niepieniężnego mającego postać know-how.... 348 III. Straty w kosztach podatkowych........................................ 349 Pojęcie straty jako kosztu uzyskania przychodów.......................... 349 Straty wyłączone z katalogu kosztów uzyskania przychodów................ 349 Straty w środkach trwałych oraz wartościach niematerialnych i prawnych w części pokrytej sumą odpisów amortyzacyjnych...................... 350 Straty powstałe w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych.......................................................... 351 Straty powstałe w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych jako koszt podatkowy...................................... 352 Wierzytelności odpisane jako nieściągalne (spisane w straty)................ 354 Straty ze sprzedaży wierzytelności...................................... 355 Straty powstałe w wyniku ubytków wyrobów akcyzowych.................. 357 Straty powstałe w wyniku utraty lub likwidacji samochodów oraz koszty ich remontów powypadkowych...................................... 358 Straty powstałe w wyniku utraty dokonanych przedpłat, zaliczek oraz zadatków w związku z niewykonaniem umowy.................... 359 Straty w majątku obrotowym jako koszt podatkowy........................ 361 IV. Wydatki na nabycie udziałów, papierów wartościowych i instrumentów pochodnych, a także związane z wymianą udziałów oraz łączeniem i podziałem spółek.................................................... 362 Uwagi ogólne........................................................ 362 Wydatki na nabycie udziałów (akcji) i innych papierów wartościowych....... 363 Wydatki na wykup obligacji............................................ 364 Wydatki związane z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych....... 364 Wydatki na nabycie lub objęcie udziałów spółek łączonych lub dzielonych.... 365 Wydatki poniesione w związku z wymianą udziałów....................... 366 Wydatki na nabycie lub wytworzenie składnika majątku otrzymanego przez wspólnika w związku z likwidacją spółki niebędącej osobą prawną lub wystąpieniem z takiej spółki..................................... 366 V. Wydatki na spłatę pożyczek (kredytów) oraz innych zobowiązań, w tym gwarancji i poręczeń.................................................. 366 VI. Darowizny........................................................... 370 VII. Podatki i opłaty...................................................... 372 Uwagi wstępne....................................................... 372 Podatek dochodowy jako koszt uzyskania przychodów..................... 374 Podatek od towarów i usług jako koszt uzyskania przychodów.............. 375 www.lexisnexis.pl 13
Naliczony podatek od towarów i usług jako koszt uzyskania przychodów u podatników zwolnionych podmiotowo oraz wykonujących czynności zwolnione przedmiotowo........................................... 377 Naliczony podatek od towarów i usług jako koszt uzyskania przychodów w części niepodlegającej odliczeniu................................... 378 Naliczony podatek od towarów i usług jako koszt uzyskania przychodów w części wynikającej z korekty tego podatku........................... 380 Należny podatek od towarów i usług z tytułu importu usług oraz wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów............................ 381 Należny podatek od towarów i usług z tytułu przekazania lub zużycia towarów na potrzeby reprezentacji i reklamy........................... 383 Należny podatek od towarów i usług z tytułu innych nieodpłatnych przekazań towarów.......................................................... 384 Skutki błędnego wykazania podatku od towarów i usług w kosztach podatkowych...................................................... 385 VIII. Odsetki oraz płatności o charakterze sankcyjnym........................ 386 Uwagi ogólne........................................................ 386 Skapitalizowane odsetki od pożyczek (kredytów).......................... 388 Naliczone, lecz niezapłacone albo umorzone odsetki od zobowiązań......... 389 Odsetki od pożyczek (kredytów) zwiększające koszty inwestycji w okresie realizacji tych inwestycji............................................ 390 Odsetki od własnego kapitału włożonego przez podatnika w źródło przychodów....................................................... 392 Odsetki od pożyczek (kredytów) zaciągniętych na potrzeby wniesienia dopłat do spółki zależnej.................................................. 393 Odsetki od dopłat wnoszonych do spółki................................. 394 Odsetki od dywidend i innych dochodów z udziału w zyskach osób prawnych......................................................... 395 Odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych........ 395 Koszty egzekucyjne związane z niewykonaniem zobowiązań................ 397 Odsetki od grzywien i kar pieniężnych orzeczonych w postępowaniu karnym, karnym skarbowym, administracyjnym i w sprawach o wykroczenia....... 398 Odsetki od kar, opłat i odszkodowań z tytułu nieprzestrzegania przepisów w zakresie ochrony środowiska...................................... 400 Odsetki od kar, opłat i odszkodowań z tytułu niewykonania nakazów właściwych organów nadzoru i kontroli dotyczących uchybień w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy...................................... 401 Dodatkowe opłaty produktowe......................................... 401 Odsetki za zwłokę z tytułu nieterminowych wpłat należności budżetowych... 405 Kary umowne i odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów, albo wykonanych robót i usług........................................................... 406 Kwoty dodatkowe, które zgodnie z przepisami o cenach podlegają wpłaceniu do budżetu państwa................................................ 407 14
Dodatkowa opłata roczna za niezabudowanie bądź niezagospodarowanie gruntów w określonym terminie, wynikającym z przepisów o gospodarce nieruchomościami................................................. 408 Opłaty sankcyjne, które zgodnie z odrębnymi przepisami podlegają wpłacie do budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego.... 408 Dodatkowa opłata wymierzana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych............. 409 Wydatki oraz wartości przekazanych rzeczy, praw lub wykonanych usług, wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy................................................. 409 IX. Wierzytelności nieściągalne, rezerwy oraz odpisy aktualizujące.............. 410 Uwagi ogólne........................................................ 410 Wierzytelności nieściągalne a odpisy aktualizujące (rezerwy)............... 412 Warunki zaliczenia do kosztów podatkowych odpisów aktualizujących....... 413 Specyfika tworzonych przez banki rezerw na nieściągalne kredyty........... 415 Specyfika odpisów aktualizujących na nieściągalne kredyty i pożyczki utworzone przez SKOK -i............................................ 417 Inne rezerwy stanowiące koszt podatkowy............................... 419 Skutki ustania przyczyn, dla których utworzono odpis aktualizujący (rezerwę) 419 Różnice między przedawnieniem wierzytelności, odpisaniem jej jako nieściągalnej oraz jej umorzeniem.................................... 420 Wierzytelności odpisane jako nieściągalne................................ 421 Udokumentowanie nieściągalności wierzytelności......................... 423 Postanowienie o nieściągalności wydane przez organ egzekucyjny........... 424 Udokumentowanie nieściągalności wierzytelności wobec dłużnika oraz poręczyciela.................................................. 427 Protokół nieściągalności sporządzony przez wierzyciela.................... 428 Skutki spłaty wierzytelności przez dłużnika po uwzględnieniu jej w kosztach podatkowych...................................................... 430 Wierzytelności przedawnione........................................... 430 Straty z odpłatnego zbycia wierzytelności................................ 432 Wierzytelności umorzone.............................................. 433 X. Koszty reprezentacji................................................... 434 XI. Koszty dotyczące używania pojazdów samochodowych..................... 437 Uwagi ogólne........................................................ 437 Samochody prywatne pracowników wykorzystywane do celów pracodawcy....................................................... 437 Samochody będące własnością osób innych niż pracownicy przedsiębiorcy.... 440 Ewidencja przebiegu pojazdów......................................... 441 Koszt z tytułu ubezpieczenia samochodu o wartości powyżej 20 000 euro..... 442 XII. Składki na rzecz organizacji........................................... 443 XIII. Wydatki na rzecz udziałowców oraz członków rad nadzorczych............ 445 Uwagi ogólne........................................................ 445 Świadczenia na rzecz udziałowców (akcjonariuszy) lub członków spółdzielni niebędących pracownikami.......................................... 445 www.lexisnexis.pl 15
Wydatki ponoszone na rzecz członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i innych spółdzielni zajmujących się produkcją rolną.................... 446 Wydatki na rzecz osób wchodzących w skład rad nadzorczych, komisji rewizyjnych lub organów stanowiących osób prawnych.................. 447 Wynagrodzenia i świadczenia na rzecz osób wchodzących w skład rad nadzorczych, komisji rewizyjnych lub organów stanowiących osób prawnych zaliczane do kosztów podatkowych.......................... 449 Wydatki związane z obsługą posiedzeń rad nadzorczych (komisji rewizyjnych lub organów stanowiących osób prawnych)............................ 450 Wydatki na organizację imprez okolicznościowych z udziałem członków rad nadzorczych, komisji rewizyjnych lub organów stanowiących osób prawnych......................................................... 451 Traktowanie wydatków na rzecz członków organów stanowiących będących jednocześnie wspólnikami........................................... 452 XIV. Koszty pracownicze.................................................. 453 Uwagi ogólne........................................................ 453 Niewypłacone wynagrodzenie.......................................... 453 Nieopłacone składki na ubezpieczenie społeczne.......................... 455 Świadczenia pracownicze wypłacone cudzoziemcowi...................... 456 Składki z tytułu umów ubezpieczenia na rzecz pracowników................ 457 XV. Fundusze różnego rodzaju............................................. 458 Uwagi ogólne........................................................ 458 Fundusze tworzone przez podatnika..................................... 459 Wydatki na działalność socjalną z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych 460 Koszty utrzymania zakładowych obiektów socjalnych...................... 461 Wpłaty na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych....... 462 Wpłaty na fundusze celowe............................................ 462 Wpłaty na fundusz rekultywacji......................................... 463 XVI. Wydatki na sfinansowanie składników majątkowych innych niż środki trwałe 464 XVII. Dopłaty do spółki i ich zwrot......................................... 465 XVIII. Koszty sfinansowane z dochodów (przychodów) wolnych od podatku...... 466 XIX. Niedostateczna kapitalizacja.......................................... 468 XX. Opłata ostrożnościowa................................................ 471 Art. 16a. [Środki trwałe podlegające amortyzacji]........................... 472 Uwagi ogólne........................................................ 473 Pojęcie środek trwały................................................ 474 Środki trwałe podlegające amortyzacji................................... 475 Ewidencja środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych.......... 476 Składniki majątku niepodlegające wykazywaniu w ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych........................ 478 Odpisy amortyzacyjne niestanowiące kosztów uzyskania przychodu.......... 479 Art. 16b. [Wartości niematerialna i prawna podlegające amortyzacji]........... 480 Uwagi ogólne........................................................ 482 Pojęcie wartość niematerialna i prawna................................ 482 Wartości niematerialna i prawna podlegające amortyzacji.................. 484 16
Art. 16c. [Składniki majątkowe niepodlegające amortyzacji].................. 484 Art. 16d. [Składniki majątkowe o wartości nieprzekraczającej 3500 zł; moment wprowadzenia składników majątkowych do ewidencji]..................... 485 Uwagi ogólne........................................................ 486 Składniki majątkowe o wartości nieprzekraczającej kwoty 3500 zł........... 486 Moment wprowadzenia składników majątkowych do ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych........................ 487 Ujawnienie składników majątkowych w ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych......................................... 488 Art. 16e. [Zmiana okresu faktycznego używania składnika majątkowego podlegającego amortyzacji]............................................ 489 Uwagi ogólne........................................................ 490 Obowiązki podatnika w razie używania składnika majątkowego dłużej niż rok. 491 Obowiązek korekty w razie zaliczenia składników majątkowych do grupy podlegających amortyzacji przed upływem roku........................ 494 Postępowanie ze składnikami majątkowymi o wartości nieprzekraczającej 3500 zł........................................................... 495 Art. 16f. [Zasady dokonywania odpisów amortyzacyjnych].................... 495 Uwagi ogólne........................................................ 496 Podatnicy zobowiązani do dokonywania odpisów amortyzacyjnych.......... 496 Składniki majątkowe o wartości nieprzekraczającej kwoty 3500 zł........... 496 Składniki majątkowe przewłaszczone w celu zabezpieczenia................ 497 Art. 16g. [Wartość początkowa]........................................... 498 Uwagi ogólne........................................................ 502 Pojęcie cena nabycia................................................. 504 Pojęcie koszt wytworzenia............................................ 506 Wartość rynkowa..................................................... 506 Różnice kursowe..................................................... 508 Ulepszenie środka trwałego............................................ 508 Odłączenie części składowej lub peryferyjnej............................. 511 Art. 16h. [Okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych].................... 512 Uwagi ogólne........................................................ 514 Okresy dokonywania amortyzacji....................................... 514 Metody amortyzacji................................................... 515 Amortyzacja przedsiębiorstwa przekształconego, nabytego bądź wniesionego w drodze aportu................................................... 518 Art. 16i. [Metoda liniowa dokonywania odpisów amortyzacyjnych]............ 519 Uwagi ogólne........................................................ 520 Rodzaje stawek amortyzacyjnych........................................ 520 Podstawowa stawka amortyzacyjna..................................... 520 Podwyższona stawka amortyzacyjna..................................... 521 Obniżona stawka amortyzacyjna........................................ 523 Indywidualne stawki amortyzacyjne..................................... 523 Art. 16j. [Indywidualne stawki amortyzacyjne].............................. 524 Art. 16k. [Metoda degresywna dokonywania odpisów amortyzacyjnych]........ 527 www.lexisnexis.pl 17
Uwagi ogólne........................................................ 528 Istota degresywnej metody amortyzacji.................................. 529 Jednorazowa amortyzacja dla małych podatników oraz podatników rozpoczynających działalność........................................ 530 Art. 16l. [Odpisy amortyzacyjne od taboru transportu morskiego w budowie]... 534 Art. 16ł. [Odpisy amortyzacyjne od składników majątkowych otrzymanych do odpłatnego korzystania]............................................ 535 Uwagi ogólne........................................................ 536 Oddanie środków trwałych do odpłatnego używania na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji...................................... 537 Przekazanie do odpłatnego używania na podstawie umów innych niż komercjalizacja................................................. 537 Skutki zmiany, wygaśnięcia lub rozwiązania umowy leasingu............... 538 Art. 16m. [Okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych od wartości niematerialnych i prawnych]........................................... 539 Uwagi ogólne........................................................ 540 Wyjątki............................................................. 541 ROZDZIAŁ 4. Zwolnienia przedmiotowe (art. 17)............................. 542 Art. 17. [Zwolnienia przedmiotowe]....................................... 542 Uwagi ogólne........................................................ 550 Zwolnienia przedmiotowe a zwolnienia podmiotowe....................... 556 Zwolnienia przedmiotowe o charakterze warunkowym oraz bezwarunkowym.... 557 Zwolnienie przedmiotowe a inne obowiązki nałożone na podatników........ 558 Zwolnienia przedmiotowe a koszty uzyskania przychodów.................. 559 Zasady wykładni przepisów wprowadzających zwolnienia podatkowe........ 560 Ograniczenia związane ze zwolnieniami warunkowymi.................... 560 Zwolnienia w zakresie dotacji, subwencji, dopłat i innych nieodpłatnych świadczeń........................................................ 563 Dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia, otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków związanych z otrzymaniem, zakupem albo wytworzeniem we własnym zakresie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, od których dokonuje się odpisów amortyzacyjnych........................................... 565 Dochody uzyskane przez podatników od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych, pochodzące ze środków bezzwrotnej pomocy.......................... 568 Odsetki od dochodów zwolnionych na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 23........ 571 Środki finansowe otrzymane przez uczestnika projektu jako pomoc udzielona w ramach programu finansowanego z udziałem środków europejskich..... 572 Pozostałe zwolnienia w zakresie dotacji.................................. 572 Wydatki i koszty sfinansowane z dotacji jako koszty uzyskania przychodów... 573 Zwolnienia w zakresie rolnictwa........................................ 574 Dochody z tytułu sprzedaży nieruchomości wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego........................................................... 576 18
Dochody z działalności pozarolniczej i działów specjalnych produkcji rolnej w części przeznaczonej na działalność rolniczą......................... 577 Dochody społeczno -zawodowych organizacji rolników oraz izb rolniczych w części przeznaczonej na cele statutowe.............................. 579 Dochody grup producentów rolnych..................................... 579 ROZDZIAŁ 4a. Opodatkowanie stron umowy leasingu (art. 17a 17l)............ 583 Art. 17a. [Leasing; słowniczek]........................................... 583 Uwagi ogólne........................................................ 584 Pojęcie umowa leasingu.............................................. 584 Pojęcie podstawowy okres umowy leasingu............................. 586 Pojęcie odpis amortyzacyjny.......................................... 586 Pojęcie normatywny okres amortyzacji................................. 587 Pojęcie rzeczywista wartość netto..................................... 587 Pojęcie hipotetyczna wartość netto..................................... 588 Pojęcie spłata wartości początkowej................................... 588 Art. 17b. [Leasing operacyjny]............................................ 589 Art. 17c. [Zbycie przedmiotu po zakończeniu leasingu operacyjnego korzystającemu]...................................................... 593 Art. 17d. [Zbycie przedmiotu po zakończeniu leasingu operacyjnego osobie trzeciej]............................................................. 595 Art. 17e. [Oddanie przedmiotu po zakończeniu leasingu operacyjnego korzystającemu do dalszego używania].................................. 596 Art. 17f. [Leasing finansowy]............................................. 597 Art. 17g. [Zbycie przedmiotu po zakończeniu leasingu finansowego korzystającemu oraz oddanie przedmiotu korzystającemu do dalszego użytkowania]........................................................ 600 Art. 17h. [Zbycie przedmiotu po zakończeniu leasingu finansowego osobie trzeciej]............................................................. 602 Art. 17i. [Leasing gruntów i prawa wieczystego użytkowania gruntów]......... 603 Art. 17j. [Opcja nabycia przedmiotu po zakończeniu leasingu]................ 604 Art. 17k. [Zmiana stron umów w trakcie trwania leasingu]................... 606 Art. 17l. [Umowy niespełniające definicji leasingu].......................... 607 ROZDZIAŁ 5. Podstawa opodatkowania i wysokość podatku (art. 18 24)....... 609 Art. 18. [Podstawa opodatkowania]....................................... 609 Uwagi ogólne........................................................ 612 Darowizny na cele pożytku publicznego.................................. 613 Darowizny na cele kultu religijnego..................................... 614 Ograniczenia w prawie do odliczenia darowizn........................... 614 Obowiązki dokumentacyjne nałożone na podmiot obdarowany.............. 615 Obowiązki dokumentacyjne nałożone na darczyńcę korzystającego z odliczenia 619 Odliczenie przysługujące bankom....................................... 620 Art. 18a (uchylony)...................................................... 621 Art. 18b. [Ulga na nowe technologie]...................................... 622 Uwagi ogólne........................................................ 623 www.lexisnexis.pl 19
Pojęcie nowa technologia............................................ 624 Warunki skorzystania z odliczenia....................................... 624 Wiedza technologiczna jako wartość niematerialna i prawna................ 625 Wprowadzenie wiedzy technologicznej w postaci wartości niematerialnych i prawnych do ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych........................................................ 628 Wymóg umożliwienia wytwarzania nowych lub udoskonalania wyrobów bądź usług........................................................ 628 Wymóg niestosowania na świecie wdrożonej technologii przez okres dłuższy niż 5 lat.......................................................... 629 Wymóg uzyskania opinii niezależnej od podatnika jednostki naukowej....... 630 Brak prowadzenia działalności gospodarczej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej..................................................... 631 Trzyletni termin wyłącznego wykorzystywania nowej technologii............ 632 Wysokość kwoty ulgi technologicznej oraz zasady jej odliczania............. 634 Podatek od towarów i usług w kalkulacji kwoty ulgi technologicznej......... 635 Ulga na nowe technologie a amortyzacja................................. 636 Art. 18c (uchylony)...................................................... 636 Art. 19. [Stawki podatkowe].............................................. 636 Uwagi ogólne........................................................ 637 Stawka podstawowa.................................................. 637 Stawki ryczałtowe.................................................... 638 Stawka sankcyjna..................................................... 638 Art. 19a (uchylony)...................................................... 640 Art. 20. [Zaliczenie podatku zagranicznego]................................ 641 Uwagi ogólne........................................................ 644 Tryb rozliczania dochodów osiągniętych przez polskich rezydentów podatkowych za granicą............................................ 645 Dodatkowe odliczenie................................................. 647 Zwolnienie podatkowe................................................ 648 Art. 21. [Zryczałtowany podatek od przychodów osób zagranicznych].......... 651 Uwagi ogólne........................................................ 654 Rodzaje przychodów opodatkowanych podatkiem zryczałtowanym.......... 654 Stawki podatku zryczałtowanego....................................... 655 Zwolnienie z podatku................................................. 656 Stosowanie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania................. 658 Art. 22. [Zryczałtowany podatek od dywidend i innych dochodów (przychodów) z udziału w zyskach osób prawnych].................................... 663 Uwagi ogólne........................................................ 665 Tryb opodatkowania.................................................. 666 Zwolnienie z podatku................................................. 667 Art. 22a. [Uwzględnienie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania]....... 670 Art. 22b. [Uzyskiwanie informacji podatkowych przez organy podatkowe]...... 671 Art. 23 (uchylony)....................................................... 672 Art. 24 (uchylony)....................................................... 674 20