TRZY KONSPEKTY LEKCJI Z HISTORII REGIONALNEJ DLA KLASY PIERWSZEJ GIMNAZJUM. Konspekt nr 1. Temat: Powstania śląskie i plebiscyt. I. Cele lekcji: po zakończonych zajęciach uczeń: a) powinien zapamiętać: - pojęcia: traktat wersalski, powstanie, plebiscyt; - daty: 28 VI 1919r, 16/17 VIII 1919r, 17/18 VIII 1920r, 20 III 1921r, 2/3 V 1921 r, - przebieg głosowania i powstań (krótko), b) rozumie: - przyczynę wybuchu kolejnych powstań, - znaczenie powstań i plebiscytu, - wpływ zrywów powstańczych na życie Ślązaków, c) potrafi: - wyjaśnić izastosować poznane pojęcia, - wskazac na mapie tereny objęte działaniami powstańców i tereny plebiscytu, - opowidzieć (krótko) o przebiegu powstań i wynikach plebiscytu, - dokonać oceny zrywów narodowych Ślązaków, - korzystać zróżnych środków dydaktycznych, II. Metody: - rozmowa nauczająca - praca z podręcznikiem, - praca z mapkami, - praca w grupach, III. Środki dydaktyczne: - podręcznik Hermana Hojki, Materiały pomocnicze do nauki historii regionalnej, część 2, - mapki powstań śląskich i plebiscytu, - Encyklopedia Powstań Śląskich, IV. Czas: 2 godziny lekcyjne, 3
V. Przebieg lekcji: 1. Wprowadzenie: Nauczyciel metodą rozmowy wprowadzającej przedstawia wiadomości na temat sytuacji Ślązaków w zaborze pruskim, procesu germanizacji, włączenia Śląska do Niemiec i dążenia polskich Górnoślązaków do Macierzy. 2. Rozwinięcie: Podział klasy na grupy, których zadaniem jest wyszukiwanie informacji w rozdanych źródłach na temat: I grupa I powstanie śląskie, postanowienia traktatu wersalskiegowsprawie Górnego Śląska II grupa II powstanie śląskie, III grupa plebiscyt, IV grupa III powstanie śląskie, V grupa zespół redagujący notatkę, Przed przystąpieniem do pracy nauczyciel pisze na tablicy kryteria, według których uczniowe pracują: 1) data traktatu wersalskiego i kolejnych powstań, 2) przyczyny wybuchu powstań, 3) przywódcy, 4) krótki przebieg powstań, 5) znaczenie każdego z powstań, 6) data i przebieg plebiscytu, wyniki głosowania, Po upływie ustalonego czasu (ok. 30min.) kierownicy grup referują swój temat. W tym czasie zespół redagujący notatkę spisuje w punktach najważniejsze informacje. Po zakończonej pracy nauczyciel koryguje notatkę. 3. Podsumowanie. Zapis notatki z lekcji w zeszytach przedmiotowych. 4. Przeprowadzenie krótkiego konkursu pod hasłem: Która grupa zapamiętała najwięcej informacji? Uczniowie zamykają podręczniki i zeszyty i odpowiadają na pytania nauczyciela. Ta grupa, która zbierze najwięcej plusów, otrzymuje oceny bardzo dobre. 4
Konspekt nr 2. Temat: Udział knurowian w plebiscycie oraz w powstaniach śląskich. I. Cele: po zajęciach uczeń: - zna przebieg walk i miejsca potyczek, w których brali udział knurowscy powstańcy, - potrafi wymienić nazwiska głównych działaczy POW w Knurowie oraz nazwiska dowódców knurowskich kompanii walczących w III powstaniu śląskim, - zna okoliczności oraz wyniki plebiscytu przeprowadzonego na terenie Knurowa, - potrafi pracować z tekstem źródłowym, - czyta ze zrozumieniem i analizuje tekst źródłowy, - potrafi pracować w grupie, - potrafi wskazać mapie miejsca walk knurowskich powstańców, II. Metody: - romowa nauczająca, - analiza tekstu źródłowego, - praca w grupach, III. Środki dydaktyczne: 1. Tekst źródłowy: - Herman Hojka, Lata powstań i plebiscytu. Materiały pomocnicze do nauki historii regionalnej (fragmenty), 2. Materiały pomocnicze: - mapaścienna: Śląsk w czasie powstań śląskich, - mapka podręczna dla uczniów Śląsk w czasie III powstania śląskiego. IV. Czas: 1 godzina lekcyjna V. Przebieg lekcji: 1. Wprowadzenie. Uczniowie przypominają następujące informacje: - daty i główne przyczyny wybuchu trzech powstań śląskich, - zasięg terytorialny poszczególnych powstań, - datę i ogólne wyniki plebiscytu przeprowadzonego na Górnym Śląsku, 5
2. Rozwinięcie: b) Nauczyciel krótko omawia działalność POW na terenie Knurowa, wymienia głównych działaczy tej organizacji oraz przedstawia sytuację panującą w Knurowie podczas dwóch pierwszych powstań śląskich, c) Uczniowie czytają i analizują tekst źródłowy dotyczący udziału knurowian w plebiscycie oraz w III powstaniu śląskim, d) Uczniowie odpowiadają na pytania zadane przez nauczyciela. Pytaniatewcześniej zostały napisane na tablicy. - Jakie były wyniki plebiscytu przeprowadzonego w Knurowie? - Jak zorganizowany był plebiscyt i w jakiej atmosferze przebiegał? - Jak przebiegał szlak bojowy knurowskich powstańców? - Wymień dowódców knurowskich kompanii wchodzących w skład batalionu T. Bieli, - Do jakiego pułku należały knurowskie kompanie? e) Uczniowie przy pomocy nauczyciela próbują zakreślić na podręcznych mapkach miejsca walk knurowian podczas III powstania śląskiego. Nauczyciel jeszcze raz wskazuje je na mapie ściennej. Uczniowie korygują ewentualne pomyłki. Po lekcj mapki podręczne uczniowie wklejają do zesztu. f) Uczniowie zostają podzieleni na trzy grupy, które mają zredagować krótkie sprawozdanie, Grupa I pisze sprawozdanie dotyczące przeprowadzonego w Knurowie plebiscytu. Grupa II i III pisze sprawozdanie dotyczące udziału knurowiań w III powstaniu śląskim. W pisaniu sprawozdań uczniowie biorą pod uwagę pytania zapisane i zadane wcześniej przez nauczyciela. 3. Podsumowanie. a) Przedstawiciele grup odczytują swoje prace. Uczniowie wraz z nauczycielem redagują krótką notatkę w punktach, b) Nauczyciel rozdaje teksty źródłowe dotyczące następnej lekcji i zadaje pracę domową. Praca domowa. Przeczytaj tekst źródłowy i zastanów się nad konsekwencjami plebiscytu i powstań śląskich dla mieszkańców Knurowa. 6
Konspekt nr 3. Temat: Sytuacja panująca w Knurowie po III powstaniu śląskim. I. Cele: po zajęciach uczeń: - dostrzega konsekwencje plebiscytu i powstań śląskich dla mieszkańców miasta Knurowa, - zna i potrafi omówić sytuację panującą w Knurowie po III powstaniu śląskim wymienia nazwiska osób zajmujących ważne stanowiska w mieście, potrafi omówić zmiany zaszłe w knurowskim przemyśle, zna datę przejęcia Knurowa przez Polskę, - potrafi przedstawić przebieg granicy polsko niemieckiej na planie miasta, - potrafi pracować z tekstem źródłowym, - analizuje tekst źródłowy, - potrafi pracować w grupie, II. Metody: - rozmowa nauczająca - analiza tekstu źródłowego, - praca w grupach, III. Środki dydaktyczne: 1. Tekst źródłowy: - Herman Hojka, Lata powstań i plebiscytu. Materiały pomocnicze do nauki historii regionalnej (wybrane fragmenty), 2.Materiały pomocnicze: - plan miasta Knurowa, - wystawka: fotografie knurowskich powstańców, knurowski pieniądz namiastkowy, fotografia pomnika powstańców śląskich w Knurowie, IV.Czas:1godzinalekcyjna V.Przebieg lekcji: 1.Wprowadzenie: Uczniowie przypominają następujące informacje z ostatniej lekcji: - główni działacze knurowskiej POW, - wyniki plebiscytu w Knurowie, - miejsca walk knurowskich powstańców oraz nazwiska dowódców kompanii, 7
2. Rozwinięcie. a) Uczniowie analizują tekst źródłowy oraz odpowiadają na pytania nauczyciela. Pytaniatezostaływcześniej napisane na tablicy przez nauczyciela: - Jakie były konsekwencje powstań śląskich i plebiscytu dla mieszkańców Knurowa? - Kiedy i w jakiej atmosferze Knurów został przejęty przez Polskę? - Jak przebiegała granica polsko niemiecka na terenie miasta? Uczniowie próbują zaznaczyć granicę polsko niemiecką na planie miasta Knurowa. - W jakiej atmosferze przejmowana była administracja miasta i ważne urzędy w Knurowie? - Wymień nazwiska: naczelnika miasta, komendanta posterunku policji i kierownika urzędu pocztowo telekomunikacyjnego, - Jakie zmiany zaszły w knurowskim przemyśle? - Z czyjej inicjatywy i kiedy powstał pomnik powstańców śląskich w Knurowie? b) Uczniowie zostają podzieleni na trzy grupy, które redagują krótki list: Grupa I pisze list na temat okoliczności związanych z włączenem Knurowa do Polski oraz przebiegu granicy na terenie miasta. Grupa II i III pisze list dotyczący zmian, które zaszły w Knurowie po przyłączeniu go do Polski. Uczniowie biorą pod uwagę zapisane na tablicy pytania. Nauczyciel nadmienia, że nadawcą listu ma być nastolatek świadek wydarzeń. Poza podanymi wskazówkami uczniowie mogą też wykorzystać inne istotne dla nadawcy listu motywy. 3. Podsumowanie. a) Uczniowie odczytują swoje prace i wraz z nauczycielem redagują krótką notatkę w punktach, b) Uczniowie oglądają wystawkę przygotowaną przez nauczyciela 8