Lekcja przeznaczona dla uczniów klas szóstych szkół podstawowych. rozumieć pojęcia: Szare Szeregi, zawiszacy, Harcerska Poczta Polowa;

Transkrypt

1 Harcerska Poczta Polowa Autor: Anna Bosiacka/Muzeum Powstania Warszawskiego Lekcja przeznaczona dla uczniów klas szóstych szkół podstawowych Czas trwania lekcji - 45 minut Cele. Po lekcji uczeń powinien: rozumieć pojęcia: Szare Szeregi, zawiszacy, Harcerska Poczta Polowa; przytoczyć i opisać zadania zawiszaków w czasie Powstania Warszawskiego (służba łączników roznoszenie listów, gazet i rozkazów, obserwacja okolicy, pomoc rannym); czytać tekst źródłowy ze zrozumieniem; potrafić pracować w grupie; dostrzegać znaczenie służby swoich rówieśników dla Ojczyzny. Środki dydaktyczne: puzzle przedstawiające II Rzeczpospolitą podzieloną między hitlerowskie Niemcy i Związek Sowiecki (materiał pomocniczy nr 1), 1

2 torba zawiszaka zawierająca: powstańcze gazety, listy, latarkę, lornetkę, linę, opatrunek osobisty, opaskę biało-czerwoną z lilijką harcerską, stare zdjęcie, mapę oraz krzyż harcerski ukryty w pudełeczku i zawinięty jak skarb, film Poczta Harcerska (do pobrania ze strony internetowej Muzeum Powstania Warszawskiego), opisy sytuacji, w których mogli znaleźć się zawiszacy (materiał pomocniczy nr 6), teksty źródłowe zawarte w materiałach pomocniczych nr 2 i 3, listy do ocenzurowania (materiał pomocniczy nr 7), listy zawiszaków do ich współczesnych rówieśników (materiał pomocniczy nr 8), kartki do pisania listów oraz ołówki. Metody dydaktyczne: rozmowa nauczająca, praca w grupach, praca z tekstem źródłowym, praca z mapą, wykład. UWAGA: Przed lekcją uczniowie powinni znać okoliczności wybuchu II wojny światowej i sytuację Polaków podczas niemieckiej okupacji Warszawy. 2

3 Przebieg zajęć: 1. Na początku lekcji uczniowie zostają podzieleni na kilkuosobowe zespoły, których zadaniem jest ułożenie puzzli z dwunastu części i rozpoznanie powstałego kształtu. Puzzle przedstawiają II Rzeczpospolitą podzieloną między hitlerowskie Niemcy i sowiecką Rosję (materiał pomocniczy nr 1) 5 min. 2. Puzzle są pretekstem do podjęcia krótkiej rozmowy o okupacji Polski, w trakcie której uczniowie przypominają sobie, jaka była sytuacja Polaków pod okupacją niemiecką, jak wyglądało życie ich rówieśników w tamtym czasie. Celem rozmowy jest przypomnienie uczniom pojęć: okupacja, łapanki, godzina policyjna, konspiracja, Powstanie Warszawskie 5 min. 3. Kolejny etap lekcji rozpoczyna się pytaniem nauczyciela: Czy ich rówieśnicy brali udział w konspiracji i w Powstaniu?. Nauczyciel pokazuje uczniom torbę zawiszaka. Tłumaczy, iż zawierała ona rzeczy bardzo potrzebne ludziom w ich wieku w czasie Powstania. Każdy z wcześniej utworzonych zespołów otrzymuje po jednym lub dwa przedmioty z torby. Zadaniem uczniów jest zastanowienie się, do czego służyły owe przedmioty i czego przed Powstaniem musiał nauczyć się młody człowiek, aby sprawnie z nich korzystać 5 min. 4. Każdy zespół prezentuje i opisuje przedmioty z torby. Nauczyciel uzupełnia wnioski uczniów może wykorzystać w tym celu informacje zawarte w materiale pomocniczym nr 2 i materiale nr 3 10 min. 5. Nauczyciel wyświetla film Poczta Harcerska, który pomoże uczniom zrozumieć powstańcze realia i dzięki temu okaże się przydatny w wykonaniu ostatniego zadania na lekcji. Ważne jest tło dźwiękowe filmu, jakim jest odczytywanie powstańczych listów, taki rodzaj przekazu wpływa bowiem na emocje dzieci. W trakcie filmu 3

4 niezbędny jest komentarz merytoryczny nauczyciela (materiał pomocniczy nr 4) 3 min. 6. Podsumowanie lekcji (15 min.): I wersja Nauczyciel rozdaje poszczególnym grupom jedną z instrukcji regulujących zasady korespondencji w czasie Powstania Warszawskiego (materiał pomocniczy nr 5). Każda grupa otrzymuje zadanie napisania listu, wcielając się w postać zawiszaka, który znalazł się w konkretnej powstańczej sytuacji (materiał pomocniczy nr 6). Nauczyciel koniecznie powinien zwrócić uwagę dzieci na emocje, które towarzyszyły warszawiakom w czasie Powstania. Uczniowie czytają napisane przez siebie listy. Nauczyciel powinien skomentować każdy list i jeśli będzie taka potrzeba, wytłumaczyć ponownie uczniom różnice w sytuacji młodzieży w 1944 roku i dzisiaj. II wersja Nauczyciel rozdaje zespołom instrukcje regulujące zasady korespondencji (materiał pomocniczy nr 5) i powstańczy list do ocenzurowania. Listy zostały przepisane z oryginałów, a zdania do ocenzurowania zostały dopisane. Każdy z listów jest przedstawiony w dwóch wersjach (plik jpg - skan rękopisu, plik doc - tekst) materiał pomocniczy nr 7: materiał pomocniczy nr 7: list 1 plik jpg, plik doc; list 2, plik jpg, plik doc; 4

5 list 3, plik jpg, plik doc; list 4, plik jpg, plik doc; list 5, plik jpg, plik doc; list 6, plik jpg, plik doc; list 7, plik jpg, plik doc. Uczniowie cenzurują listy. Uczniowie czytają ocenzurowane listy. Czytane listy są pretekstem do rekapitulacji. Nauczyciel zadaje pytania: Po co cenzurowano listy?, Dlaczego młodzi ludzi zostali zaangażowani do służby jako łącznicy i jak się wcześniej do tego przygotowywali?. Praca domowa: uczniowie odpisują na powstańczy list, który ocenzurowali. UWAGA: Najlepiej byłoby, aby uczniowie otrzymali listy kaligrafowane; listy pisane czcionką przeznaczone są dla dzieci dyslektycznych. 7. Na zakończenie nauczyciel może przeczytać jeden z listów napisanych przez kombatantów, którzy byli podczas Powstania zawiszakami, do współczesnej młodzieży (materiał pomocniczy nr 8, list J. Kasprzaka, list J. Radzikowskiego, list W. Dusiewicza) 2 min. 5