Centrum Europejskie Ekonomia ćwiczenia 8 Pieniądz w gospodarce Tomasz Gajderowicz.
Rozkład jazdy: Kartkówka Pieniądz w gospodarce Definicja Miary pieniądza Kreacja pieniądza i system bankowy Rynek pieniężny Case study: kryzysy gospodarcze w świetle polityki monetarnej Autorefleksja: czy makroekonomia jest potrzebna? Zadania
Pieniądz
Pieniądz Pieniądz - powszechnie akceptowany środek wymiany W gospodarce istnieje wiele różnych aktywów finansowych: od gotówki do skomplikowanych form depozytów bankowych Które aktywa można zatem nazwać pieniądzem?
Funkcje pieniądza Środek wymiany (niższe koszty transakcyjne w porównaniu z wymianą barterową) Miernik wartości Środek tezauryzacji (wady i zalety) Środek płatniczy
Agregaty pieniężne M0 = H = C (gotówka w obiegu) + R (rezerwy) M1 = C + D (wkłady na żądanie) M2 = M1 + depozyty oszczędnościowe + małe depozyty terminowe (100 tys. $) M3 = M2 + duże depozyty terminowe + certyfikaty depozytowe i in.
Różnice pomiędzy agregatami Płynność (im wyższy agregat tym mniejsza płynność) Oprocentowanie (im mniej płynne aktywa tym wyższe oprocentowanie) koszt alternatywny Agregaty różnią się możliwością stosowania w różnych funkcjach spełnianych przez pieniądz
Motywy trzymania pieniądza w postaci płynnej Motyw transakcyjny Motyw przezorności Motyw portfelowy, spekulacyjny
Mnożnik kreacji pieniądza i współczesny system bankowy
Ilościowa teoria pieniądza szybkość obiegu Szybkość obiegu pieniądza - wskazuje ile razy dana ilość pieniędzy jest używana w ciągu roku do finansowania transakcji (Np. w 1991 w USA PKB wynosił 5,677 miliardów $, a M1 862 $ miliardy. Prędkość obiegu pieniądza wynosiła więc 6.59, co oznacza, że przeciętny dolar finansował 6.69 $ w transakcjach.)
Szybkość obiegu pieniądza Wzór na szybkość obiegu pieniądza: Co można zapisać jako:
NOWE! Literki, Literki, Literki CU, C gotówka w obiegu R rezerwy utrzymywane przez banki H zasób pieniądza wielkiej mocy cp, cu stosunek gotówki w obiegu do wkładów bankowych = CU/D cb, re - planowana przez banki stopa rezerw gotówkowych = R/D RRR Required Reserves Ratio stopa rezerw obowiązkowych Oznaczenia w popycie na pieniądz
Rynek pieniądza: podaż Podaż pieniądza Baza monetarna
Wyprowadzenie mnożnika kreacji pieniądza Relacja podaży i bazy monetarnej Mnożnik kreacji (MM) Uproszczony mnożnik
Rynek pieniądza: popyt na pieniądz Popyt na pieniądz jest proporcjonalny do poziomu cen Popyt na pieniądz rośnie wraz z dochodem Popyt na pieniądz zależy ujemnie od stopy procentowej Popyt na pieniądz w ujęciu realnym: L = ky hr
Rynek pieniądza:
Jak bank centralny wpływa na podaż pieniądza w gospodarce? Instrumenty banku centralnego: Operacje otwartego rynku Stopa dyskontowa Stopa rezerw obowiązkowych
Po co nam bank centralny? Funkcja emisyjna Kontrola podaży pieniądza kredytowego Odpowiada za stabilność cen Bank banków Bank rządu Rezerwy, ograniczenia, licencje dla banków
Case study
Wielki Kryzys Największe załamanie gospodarcze świata w XX w. Objęło wszystkie kraje i dziedziny ich gospodarki. Przejawiało się długotrwałym i głębokim spadkiem produkcji przemysłowej, masowym bezrobociem, spowodowało poważne zmiany polityczne. Doprowadziło do ogromnej spekulacji akcjami, których wartość nominalna przekroczyła wielokrotnie ich wartość rynkową. Pierwszy krach na giełdzie nowojorskiej, tzw. krach na Wall Street, miał miejsce 24 października 1929, kiedy w sprzedaży znalazło się 13 mln akcji (ich wartość spadła wówczas o połowę). W 1931 ogłosił swą niewypłacalność austriacki Kredit-Anstalt Bank. W 1932 niemal wszystkie banki amerykańskie zostały
Wielki Kryzys cd. Obniżenie produkcji i masowe bezrobocie w USA (20%). Produkcja w 1932 stanowiła jedynie 46% produkcji z 1929. W tym samym okresie spadek produkcji w Niemczech wyniósł 47%, we Francji 31%, w Polsce 32%. Bezrobocie w Niemczech wynosiło 28%, w Polsce 26%, we Włoszech 20%. Kryzys dosięgnął także rolnictwo. W warunkach nadprodukcji poszczególne rynki zamykają się barierami protekcyjnymi, stąd ponad 30% spadek handlu międzynarodowego 21
New Deal i wyjście z Kryzysu Dzięki wprowadzeniu polityki New Deal, najszybciej z zapaści gospodarczej wyszło USA. W wyniku robót organizowanych przez państwo wybudowano 100 tys. budynków użyteczności publicznej, 75 tys. mostów, 295 lotnisk. W następnych latach kryzys został przełamany w kolejnych państwach.
Kilka lat póżniej Okres boomu gospodarczego lat 1980-tych Alan Greenspan wieloletni szef FED Czarny poniedziałek 1987 Podtrzymanie zaufania do hossy, kosztem zwiększenia podaży pieniądza (w czasie urzędowania M3 rośnie o 187%) Okres swobody i liberalnej gospodarki Znaczenie pojawienia się Chin na scenie gospodarki globalnej: kredytodawca USA 23
24
Rok 2008 znów wszyscy jesteśmy keynesistami Spirala zadłużenia Kryzys na rynku nieruchomości Kryzys finansowy Globalny kryzys gospodarczy 25
Różne wizje walki z kryzysem Ekonomia (neo)klasyczna Rynek potrafi się sam regulować Ekonomia Keynesowska Powinno się stymulować gospodarkę 26
Skoro nie ma konsensusu. To czy makroekonomia jest w ogóle potrzebna?
Czy makroekonomia w ogóle jest potrzebna? Działania rządu Działania banku centralnego Wiele problemów do rozwiązania 28
Czy można to tak zostawić? Chiny i Indie zamieszkiwane są przez 37,3% ludności świata, ale wytwarzają 5,6% światowego PKB Ale 10 lat temu było to 3,6%! USA zamieszkuje 4,6% ludności świata, a gospodarka ta wytwarza 31% światowego PKB Trzy najważniejsze gospodarki wysokorozwinięte (USA, Japonia, Niemcy) wytwarzają prawie połowę światowego PKB, choć zamieszkuje je niecałe 6% ludności świata 2 9
Tak. To jest świat 30
Świat nas potrzebuje (nas czyli także Was) 31
Różnice w poziomie życia w 2010 3 2
Zróżnicowanie PKB per capita wewnątrz kraju Czy istnieje Polska A i Polska B? 33
Makroekonomia globalna potrzeba Polityka fiskalna To co modelu keynesowskim Polityka monetarna Podaż pieniądza Stopy procentowe Polityka kursowa
Podsumowując Pomimo braku konsensusu, makroekonomia jest nauką potrzebną i przyszłościową Ponieważ nie mamy gotowego rozwiązania, trzeba go szukać. Tak jak szuka się leków na nieuleczalne choroby
Pieniądz - zadania
Zadanie 1
Zadanie 2
Dziękuję za uwagę!