Wpływ polityki gospodarczej państwa. Opracowała: dr inż. Magdalena Węglarz
|
|
- Klaudia Pluta
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wpływ polityki gospodarczej państwa Opracowała: dr inż. Magdalena Węglarz
2 Makroekonomia 1. Dlaczego produkcja i zatrudnienie czasami spadają i w jaki sposób zmniejszyć bezrobocie? 2. Jakie są źródła inflacji i jak ją utrzymać w ryzach? 3. W jaki sposób kraj może przyspieszyć wzrost gospodarczy? 2
3 Makroekonomia Cele makroekonomii: 1.Produkcja 2.Zatrudnienie 3.Stabilne ceny Narzędzia makroekonomii: Polityka monetarna Polityka fiskalna 3
4 Plan budżetu na 2016 Założenia budżetu na 2016 r. przedstawione 14 grudnia 2015 r. przez ministra finansów: PKB wzrośnie o 3,8 proc., średnioroczna inflacja wyniesie 1,7 proc., deficyt sektora finansów publicznych nie przekroczy 2,8 proc. PKB, a deficyt budżetowy wyniesie 54,7 mld zł (dochody mają wynieść 313 mld 788 mln 526 tys. zł, a wydatki 368 mld 528 mln 526 tys. zł.) 4
5 Polityka państwa Polityka państwa Polityka fiskalna (budżetowa) wydatki rządowe, opodatkowanie Polityka monetarna (pieniężna) skup i sprzedaż obligacji, nadzór nad instytucjami finansowymi 5
6 POLITYKA FISKALNA (budżetowa)
7 Budżet państwa Funkcje budżetu państwa: fiskalna gromadzenie dochodów budżetowych, redystrybucyjna podział dochodów, stymulacyjna osiągniecie celów gospodarczych, alokacyjna podział czynników wytwórczych. 7
8 Budżet państwa Funkcja fiskalna polega na gromadzeniu dochodów budżetowych umożliwiających utrzymanie aparatu państwowego oraz realizację określonych zadań. 8
9 Budżet państwa Funkcja redystrybucyjna umożliwia dokonywanie pożądanych zmian w podziale dochodu narodowego, takich jak: zmniejszenie dysproporcji w poziomie rozwoju gospodarczego różnych regionów, niwelowanie nadmiernego zróżnicowania dochodów różnych grup społecznych i tworzenie warunków bezpieczeństwa socjalnego dla grup najuboższych. Realizacja tej funkcji jest możliwa poprzez system podatkowy (progresywne podatki, ulgi, zwolnienia) oraz wydatki budżetowe w formie transferów (renty, zasiłki). 9
10 Budżet państwa Funkcja stymulacyjna polega na oddziaływaniu dochodów i wydatków budżetu państwa na życie gospodarcze i społeczne. Za pomocą systemów podatkowych i wydatków budżetowych można: wpływać na poziom dochodu narodowego i zmiany strukturalne w gospodarce, kształtować tempo wzrostu gospodarczego, regulować poziom i kierunki konsumpcji, pobudzać lub hamować przyrost naturalny, ograniczać lub łagodzić społeczne skutki bezrobocia. 10
11 Budżet państwa Funkcja alokacyjna umożliwia dokonywanie zmian struktury wytworzonego dochodu narodowego. Polega na przesuwaniu pewnych zasobów czynników produkcji do wytwarzania dóbr publicznych, neutralizacji ujemnych efektów zewnętrznych, prowadzenia prac badawczorozwojowych, itp. Alokacja realizowana jest: pośrednio: przez korygowanie cen, dotacji i podatków, bezpośrednio: przez przekazanie funduszy na konkretne zadania. 11
12 Budżet państwa Realizacja tych funkcji jest możliwa dzięki świadomemu kształtowaniu przez państwo systemu podatkowego, tj. określeniu podmiotów podlegających opodatkowaniu, rodzajów podatków, wysokości stawek opodatkowania, ulg i zwolnień podatkowych oraz kształtowaniu wydatków zgodnie z potrzebami państwa. 12
13 Budżet państwa Budżet państwa jest to plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa związane z realizacją przyjętej polityki społecznej, gospodarczej i obronnej. Jest on sporządzany na okres jednego roku i zatwierdzany przez władzę ustawodawczą. Budżet państwa składa się z: dochodów i wydatków centralnych władz państwowych, dochodów i wydatków władz lokalnych, ubezpieczeń społecznych. 13
14 Dochody budżetu państwa Źródłami dochodów budżetowych państwa są: podatki, cła, dochody ze sprzedaży sprywatyzowanych przedsiębiorstw, opłaty skarbowe, sądowe, notarialne i inne. Podstawą dochodów budżetowych są podatki. Podatek jest to przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne pobierane przez państwo. 14
15 Dochody budżetu państwa Dochody sektora finansów publicznych z podatków i innych źródeł (w % PKB) Kraj Francja 48,6 49,5 51,1 50,4 Japonia 34,2 31,4 31,1 30,9 Kanada 42,9 43,2 44,1 41,2 Niemcy 42,5 46,1 47,1 45,3 Polska 44,8 42,8 42,6 Szwecja 63,1 60,2 60,8 59,3 USA 32, ,1 31,0 Wielka Brytania 40,7 38,9 40,9 39,9 15
16 Dochody budżetu państwa Struktura dochodów budżetowych państwa z tytułu podatków (w %) Kraj Podatki dochodowe od osób fizycznych Podatki dochodowe od osób prawnych Podatki od towarów i usług Ubezpieczenie społeczne Pozostałe podatki Francja 18,0 7,0 25,8 36,1 13,1 Japonia 20,6 13,5 18,9 36,5 10,5 Kanada 36,8 11,1 24,4 14,3 13,4 Niemcy 25,3 4,8 28,1 39,0 2,8 Polska 23,2 6,9 36,6 29,4 3,9 Szwecja 35,6 7,5 20,7 28,1 8,1 USA 42,4 8,5 15,7 23,3 10,1 Wielka Brytania 29,2 9,8 32,3 16,4 12,3 16
17 Dochody budżetu państwa Podatek od towarów i usług stanowi najpoważniejszą pozycję w dochodach budżetowych, jest to przeciętnie ponad 30% dochodów budżetowych. W większości jest to podatek od wartości dodanej (VAT Value Added Tax) lub podatek obrotowy obciążający dobra konsumpcyjne. Podatki te spełniają funkcje fiskalne i redystrybucyjne. Z reguły niższą stawka są opodatkowane podstawowe artykuły żywnościowe. Często z opodatkowania wyłączone są usługi lekarskie, weterynaryjne. Standardowa stawka opodatkowania wynosi od 15% do 25%. Ponadto na wybrane grupy produktów nakładany jest podatek akcyzowy. 17
18 Dochody budżetu państwa Podatek dochodowy od osób fizycznych inaczej mówiąc podatek od dochodów osobistych ludności (PIT Personal Income Tax) dostarcza przeciętnie ok. 26% dochodów sektora publicznego z tytułu podatków. Podatek jest pobierany od dochodów z pracy najemnej, indywidualnej działalności gospodarczej, z gospodarstw rolnych, z tytułu wykonywania wolnego zawodu, ren, emerytur i dochodów z kapitału. W większości krajów stopa podatkowa kształtuje się na poziomie od 0 do 50%. Ustawy podatkowe przewidują ulgi, zwolnienia, wyłączenia podatkowe. 18
19 Dochody budżetu państwa Składki na ubezpieczenia społeczne to kolejna pozycja dochodów budżetowych, stanowiąca przeciętnie 25% tych dochodów. Składki płacone są częściowo przez pracodawcę a częściowo przez pracownika. Można je traktować jako formę opodatkowania dochodów, ze względu na ich powszechny i obowiązkowy charakter. Są one istotnym elementem kosztów pracy, wpływającym na konkurencyjność tego czynnika produkcji. 19
20 Dochody budżetu państwa Podatek dochodowy od osób prawnych stanowi we wszystkich państwach wysoko rozwiniętych niecałe 10% dochodów budżetowych. Taką politykę podatkową można tłumaczyć tym, że: państwo stara się nie ograniczać aktywności przedsiębiorstw nadmiernym fiskalizmem, dochody budżetowe w poważnym stopniu przeznaczone są na realizacje polityki społecznej a więc obciążenia podatkowe w większym stopniu powinny dotyczyć ludności, polityka podatkowa wpływa na kształtowanie się realnych dochodów ludności. 20
21 Dochody budżetu państwa na
22 System podatkowy Ujemne skutki nadmiernie wysokiego opodatkowania: zniechęcają do pracy (zwłaszcza podatek dochodowy); uchylanie się od płacenia podatków, oszustwa podatkowe, zniechęcają do podejmowania inwestycji, ograniczają możliwości inwestycyjne, zmniejszają popyt konsumpcyjny. Czy można podnosić podatki bez ograniczeń? 22
23 System podatkowy Krzywa Laffera M stopa podatkowa zapewniająca maksymalne dochody budżetowe. Zbyt wysokie podatki powodują zmniejszenie wpływów do budżetu. 23
24 System podatkowy Krzywa Laffera (doradca Reagana lata 80 XX wieku) Dopóki wzrost stopy podatkowej wiąże się ze wzrostem produktu społecznego (państwo ma więcej pieniędzy na zapewnienie odpowiednich warunków do gospodarowania), przychody budżetowe rosną proporcjonalnie do obciążeń podatkowych. Po przekroczeniu przez stopę podatkową pewnego poziomu, (odpowiadającego maksymalnej wielkości wydatków państwa na poprawę warunków gospodarowania), ludzie zaczynają mniej pracować, produkcja i dochody spadają, a w konsekwencji spadają dochody budżetowe. 24
25 Wydatki budżetu państwa Wydatki budżetu państwa: wydatki związane z tradycyjnym pełnieniem przez państwo takich funkcji jak: obrona narodowa, administracja, wymiar sprawiedliwości; wydatki związane z realizacja celów społecznych (oświata, kultura, ochrona zdrowia, świadczenia socjalne, itp.); wydatki wynikające z pełnienia funkcji interwencyjnych w gospodarce (oddziaływanie na inwestycje produkcyjne i infrastrukturalne, subsydia oraz wydatki transferowe). 25
26 Wydatki budżetu państwa Wydatki sektora finansów publicznych w PKB (w %) Kraje USA 7,3 10,4 23,1 32,2 33,1 36,5 33,6 35,9 Wielka Bryt. 14,4 24,2 39,3 40,9 46,0 42,2 37,0 42,8 Niemcy 12,3 13,6 28,6 37,8 47,2 44,4 45,7 49,4 26
27 Wydatki budżetu państwa na
28 Wydatki budżetu państwa na
29 Wydatki budżetu państwa Wydatki budżetowe charakteryzują się wysokim stopniem inercji (bezwładności). Utrzymywanie a nawet rozszerzanie wydatków budżetowych uzasadniane jest: 1. koniecznością subsydiowania produkcji rolnej w celu ochrony krajowego rolnictwa, 2. koniecznością subsydiowania przedsiębiorstw, w okresie recesji aby przeciwdziałać masowym bankructwom, 3. subwencjonowaniem przedsiębiorstw w celu zwiększenia zdolności eksportowych gospodarki, stabilizacji koniunktury i ochrony miejsc pracy, 4. Rozwojem zaawansowanych technologii, nakłady na prace naukowo-badawcze, nakłady inwestycyjne. 29
30 Wydatki budżetu państwa Bardzo trudnym zabiegiem jest również zmniejszenie wydatków na cele socjalne. Ograniczenie zakresu pomocy socjalnej jest posunięciem niepopularnym i niechętnie przyjmowanym przez społeczeństwo. Często nawet utrzymanie takiego samego poziomu jednostkowych świadczeń socjalnych może wymagać wzrostu globalnych wydatków budżetowych na te cele (sytuacja demograficzna). Również wiele innych pozycji wydatków budżetowych charakteryzuje się małą elastycznością. Istnieją więc ograniczone możliwości ich zmniejszania. 30
31 Budżet państwa Dochody 297,2 mld zł 313,8 mld zł 325,4 mld zł Wydatki 343,3 mld zł 368,5 mld zł 384,8 mld zł Deficyt 46,1 mld zł 54,7 mld zł 59,5 mld zł Nadwyżka budżetowa mówi o tym o ile wpływy do budżetu są większe od wydatków państwa. Deficyt budżetowy to nadwyżka wydatków państwa nad jego dochodami. 31
32 Plan budżetu na 2016 Założenia budżetu na 2016 r. przedstawione 14 grudnia 2015 r. przez ministra finansów: Podatek bankowy Podatek od supermarketów Program rodzina 500+ Obniżenie wieku emerytalnego Bezpłatne leki dla osób, które ukończyły 75 lat Planowane przychody: z podatku od niektórych instytucji finansowych (w wysokości 5,5 mld zł) oraz z podatku od sklepów wielkopowierzchniowych (w wysokości 2 mld zł) 32
33 Budżet państwa w mln zł ,9-3,7-4,0-3, Deficyt budżetowy w % PKB -7-7,
34 Deficyt budżetowy Wzrastające wydatki rządowe mogą być finansowane z takich źródeł, jak: podatki, pożyczki zaciągane u społeczeństwa, sprzedaż części majątku państwa, sprzedaż obligacji i bonów skarbowych; dodatkowa emisja pieniędzy, kredyty zagraniczne. 34
35 Deficyt budżetowy Podniesienie podatków od dochodów osobistych jest decyzja niepopularną i spotyka się z oporem wyborców, a ponadto wywołuje negatywne skutki ekonomiczne: osłabia motywacje do pracy i prowadzi do zmniejszenia dochodów ludności, co ogranicza rozmiary potencjalnego popytu. Również podniesienie podatków od dochodów przedsiębiorstw prowadzi do negatywnych skutków, ponieważ zmniejsza skłonność do inwestowania. 35
36 Deficyt budżetowy Powszechniejszą forma zdobywania środków są pożyczki zaciągane przez rząd u społeczeństwa oraz w bankach i instytucjach finansowych. Prowadzi to do powstawania długu publicznego. Dług publiczny jest finansowym zobowiązaniem państwa z tytułu zaciągniętych pożyczek oraz innych form działalności, w wyniku których państwo płaci odszkodowanie. Wydatki rządowe finansowane z pożyczek zaciągniętych u ludności lub przedsiębiorstw dają podobny efekt do podnoszenia podatków. 36
37 Deficyt budżetowy Przez sprzedaż obligacji państwowych lub bonów skarbowych państwo mobilizuje niewykorzystane oszczędności i przeznacza je na finansowanie wydatków publicznych, ale równocześnie zmniejsza potencjalny popyt. Także sprzedaż części majątku publicznego prowadzi do przejmowania przez państwo części oszczędności ludności lub przedsiębiorstw. 37
38 Deficyt budżetowy Problem finansowania wydatków publicznych zaczyna komplikować się wówczas, gdy oszczędności ludności są niewystarczające lub też trudno je przekształcić w obligacje państwowe z powodu małego zainteresowania ludności ich zakupem. Aby tę barierę przełamać państwo może uciekać się do emisji dodatkowych pieniędzy. Dzieje się to za pośrednictwem banku emisyjnego, któremu rząd zleca zakup obligacji pod zastaw rządowych papierów wartościowych. W zamian za obligacje bank otwiera państwu długoterminowy kredyt umożliwiający finansowanie wydatków. 38
39 Deficyt budżetowy Ta forma finansowania wydatków rządowych różni się od poprzednich tym, że umożliwia kreowanie dodatkowego popytu, co stwarza większe możliwości oddziaływania na koniunkturę, ale równocześnie może prowadzić do powstawania inflacji. Niebezpieczeństwo to jest mniejsze, jeśli w gospodarce istnieją niewykorzystane rezerwy mocy wytwórczych. Dodatkowemu popytowi kreowanemu przez rząd towarzyszy wówczas wzrost podaży, a zadłużenie sprzyja ożywieniu gospodarki. 39
40 Deficyt budżetowy Od czasów wielkiego kryzysu w latach trzydziestych i polityki New Deal, polegającej na zwiększaniu zagregowanego popytu w gospodarce za pomocą olbrzymiego programu robót publicznych, deficyt stał się jednym z elementów polityki gospodarczej. W krótkim okresie umożliwia on stosunkowo łatwy przyrost dochodu narodowego, a koszty takiego działania odłożone są (poprzez dług publiczny) na później. Utrzymujący się przez lata deficyt budżetowy prowadzi do szybkiego wzrostu zadłużenia publicznego. 40
41 Deficyt budżetowy w mln zł ,6 45,3 46,7 47,1 44,2 46,6 49,8 53,6 54,8 54,4 55,7 50, Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych % PKB
42 Deficyt budżetowy Spłaty odsetek od długu publicznego zabierają co roku sporą część dochodów budżetu (w Polsce ponad 10%). Obsługa długu, zarówno krajowego, jak i zagranicznego, jest znaczącą pozycją w budżecie, co pogłębia trudności z jego zrównoważeniem. Wzrastające koszty obsługi długu publicznego obciążają płatników podatków. Natomiast korzyści w postaci odsetek od udzielonych pożyczek uzyskują głównie instytucje finansowe, w których skoncentrowana jest część długu publicznego. 42
43 Deficyt budżetowy W okresie gospodarki socjalistycznej deficyt finansowany był głównie z emisji pieniądza, a w latach siedemdziesiątych i w mniejszym stopniu w osiemdziesiątych - pożyczkami z zagranicy. Na koniec września 2001r. zadłużenie wynosiło 291 mld zł (w tym 153 mld krajowe 138 mld zagraniczne). Zadłużenie Skarbu Państwa (SP) na koniec grudnia 2015 r. wyniosło 834,541 mld zł. 43
44 Deficyt budżetowy Państwowy dług publiczny (PDP) na koniec IV kwartału 2016 r. wyniósł ,5 mln zł, co oznaczało: - wzrost o ,2 mln zł (+2,7%) w IV kwartale 2016 r., - wzrost o ,1 mln zł (+10,0%) w stosunku do końca 2015 r. Relacja PDP do PKB w 2016 r. wyniosła 52,1% (na podstawie wstępnego szacunku PKB opublikowanego przez GUS 28 II 2017 r.) i wzrosła w porównaniu z 2015 r. o 3,3 pp. 44
45 POLITYKA MONETARNA
46 Istota i funkcje pieniądza Pieniądz definiujemy jako powszechnie akceptowalny w danym kraju środek płatniczy. Funkcje jakie pełni pieniądz: środek wymiany (cyrkulacji), jednostka obrachunkowa (miernik wartości dóbr i usług), środek płatniczy (realizacja odroczonych płatności), środek przechowywania bogactwa. 46
47 Istota i funkcje pieniądza Pieniądz może być wykorzystany jako środek wymiany przy spełnieniu warunków: musi być powszechnie akceptowalny, musi być łatwo przenośny, musi być łatwo podzielny, musi być trudny do podrobienia. 47
48 Istota i funkcje pieniądza Pieniądz pełni funkcje jednostki obrachunkowej, w której wyrażane są ceny towarów. Wystarczy znać wartość różnych towarów i wartość jednostki pieniężnej. Wartość jednostki pieniężnej określa państwo, wprowadzając tak zwaną skalę cen, czyli ustalając nazwę podstawowej jednostki pieniądza i sposób jej dzielenia na mniejsze części. 48
49 Istota i funkcje pieniądza W momencie zawierania transakcji pieniądz nie występuje realnie, pełni on jedynie funkcje jednostki rozrachunkowej (miernika wartości). Pieniądz realny pojawia się dopiero później, gdy odbiorca dokonuje płatności za dostarczone wcześniej produkty albo też reguluje inne zobowiązania (np. Podatki). Pieniądz pełni wówczas funkcję środka płatniczego. Transakcje kredytowe oznaczają odroczoną spłatę zobowiązań i wiążą się ze stratami dla sprzedawców. 49
50 Istota i funkcje pieniądza Pieniądz jako środek wszędzie przyjmowany i poszukiwany, pozwala przechowywać siłę nabywczą. Wszelkie zaoszczędzone dochody przedsiębiorstw i ludności, z chwilą gdy zostaną odłożone w postaci nagromadzonych pieniędzy, wychodzą z obiegu i staja się środkiem tezauryzacji (przechowywania bogactwa). Aby pieniądz w sposób satysfakcjonujący pełnił tę funkcję, musi mieć stabilną siłę nabywczą. 50
51 Zasoby pieniądza W Polsce, wg zasad NBP, wyodrębnia się miary pieniądza: M0 - wielkość pieniądza rezerwowego banku centralnego Agregat M1 obejmuje pieniądz gotówkowy w obiegu (tj. poza kasami banków), depozyty złotowe (na żądanie i oszczędnościowe) gospodarstw domowych oraz depozyty złotowe przedsiębiorstw na żądanie. Agregat M2 obejmuje również depozyty terminowe gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Począwszy od marca 2002 r. szeroki pieniądz M3 stał się podstawową kategorią analityczną i publikacyjną dla podaży pieniądza w Polsce. 51
52 Popyt na pieniądz Popyt na pieniądz jest to ilość pieniądza na jaką istnieją zapotrzebowanie zgłaszane przez podmioty gospodarcze. W rozważaniach jeśli mówimy o pieniądzu, to mamy na myśli gotówkę plus depozyty w bankach, które można w każdej chwili zamienić na gotówkę. Popyt na pieniądz wiąże się głównie z obsługą procesu wymiany dóbr, z realizacją pewnych płatności i operacji oraz przewidywaniami i zachowaniami ludzi. 52
53 Popyt na pieniądz Wielkość popytu na pieniądz zależy od: wielkości produkcji różnych dóbr, liczba zawieranych transakcji, przeciętny poziom cen produktów i usług, nominalna i realna stopa oprocentowania środków pieniężnych, koszt posiadania pieniądza oraz koszt zmiany jednych aktywów na inne. 53
54 Popyt na pieniądz Podaż pieniądza jest to ilość pieniądza wprowadzanego do obiegu. Podaż pieniądza podlega regulacji państwa. Państwo ma istotny wpływ zwłaszcza za pośrednictwem banku centralnego oraz różnych agend i instytucji rządowych, na wielkość emisji pieniądza, formy, w jakich pieniądz jest emitowany oraz cele, które dzięki kolejnym emisjom zamierza się osiągnąć. 54
55 Funkcje banków Do podstawowych funkcji banków należą: przyjmowanie zwrotnych wkładów pieniężnych (depozytów) w zamian za odsetki, świadczenie usług finansowych związanych z obiegiem pieniądza jako środka cyrkulacji i środka płatniczego, udzielanie kredytów, kreowania pieniądza. 55
56 Funkcje banków Duży wpływ na deponowanie pieniędzy w bankach ma porównanie wysokości stopy procentowej ze stopą inflacji. Jeżeli stopa procentowa przewyższa stopę inflacji otrzymujemy dodatnią realną stopę procentową. Ważną funkcją banków jest obsługa rozliczeń finansowych i obiegu pieniądza między różnymi podmiotami życia gospodarczego. Natomiast udzielając kredytu bank ponosi ryzyko związane z nie spłacaniem rat. 56
57 Funkcje banków Kredyty są ważnym źródłem finansowania działalności gospodarczej. Z punktu widzenia przeznaczenia udzielane firmom kredyty można podzielić na kredyty obrotowe i inwestycyjne. Kredyty obrotowe przeznaczone są na finansowanie bieżących potrzeb związanych z prowadzona działalnością gospodarczą. Są to kredyty krótko i średnioterminowe. Kredyty inwestycyjne udzielane są na długie terminy i przeznaczane na powiększenie środków trwałych firmy. Działalność kredytowa wiąże się z ryzykiem. 57
58 Kreacja pieniądza Udzielając kredytów banki muszą utrzymywać określoną ilość swoich rezerw w postaci gotówki lub innych płynnych aktywów. Związane jest to z regulowaniem działalności banków przez państwo (za pośrednictwem banku centralnego) w celu ograniczenia niebezpieczeństwa niewypłacalności banków i zwiększenia zaufania społeczeństwa do systemu bankowego. Bank centralny określa stopę rezerw obowiązkowych, tzn. minimalny stosunek rezerw gotówkowych do wkładów w bankach komercyjnych. 58
59 Kreacja pieniądza Mechanizm kreacji pieniądza Do banku A wpłacono gotówkę w wysokości 1000 zł. Stopa rezerw obowiązkowych (z ro ) wynosi 20%. Oznacza to, że gotówka wpłacona do banku A tworzy możliwość kredytu, czyli kreacji podaży pieniądza, w wysokości 800 zł. Pożyczkobiorca X cały swój kredyt przeznacza na zakup maszyn i urządzeń u przedsiębiorcy Y, który wszystkie przychody z tej transakcji umieszcza w banku B. Nowy depozyt przy założeniu rezerw obowiązkowych stwarza bankowi możliwość udzielenia kredytu na kwotę 640 zł (800 zł 20% 800zł). 59
60 Kreacja pieniądza Mechanizm kreacji pieniądza Jeśli kredyt ten w całości trafi do banku C, to stworzy on możliwość dalszej kreacji pieniądza w wysokości 512 zł. O tym jaka będzie podaż pieniądza bankowego wywołana pojawieniem się depozytu pierwotnego (1000 zł) decyduje współczynnik kreacji depozytów. Stanowi on odwrotność stopy rezerw obowiązkowych banków i informuje ile razy zwiększy się suma depozytów bankowych w wyniku pojawienia się depozytu pierwotnego. k dp z 1 ro 60
61 Kreacja pieniądza Mechanizm kreacji pieniądza Banki Wkłady pieniężne Rezerwy obowiązkowe Rezerwy nadobowiązkowe A B C D E F Pozostałe banki System bankowy
62 Kreacja pieniądza 62
63 Stopa procentowa Oprocentowanie [%] Obowiązujące od dnia Stopa referencyjna Stopa lombardowa Stopa depozytowa NBP Stopa redyskonta weksli 24,00 15,50 5,50 4,00 4,25 3,25 3,00 27,00 20,00 7,00 5,50 5,75 4,75 4,50 4,00 2,50 2,75 1,75 1,50 6,00 4,25 4,50 3,50 3,
64 Podstawowe stopy procentowe NBP w latach
65 Kreacja pieniądza W rzeczywistości współczynnik kreacji depozytów będzie niższy, zatem wielkość kreowanego pieniądza będzie niższa ponieważ: 1. Stopa rezerw utrzymywanych przez banki komercyjne (z r ) jest zazwyczaj wyższa od stopy rezerw obowiązkowych. 2. Kredyty udzielane przez banki nie są w całości przekształcane w depozyty bankowe, tylko część uzyskanych kredytów wraca do systemu bankowego. 65
66 Bank centralny Bank centralny zwany bankiem emisyjnym i bankiem banków ma pozycję nadrzędną w stosunku do pozostałych banków, wpływa na ich działalność oraz jest odpowiedzialny za prowadzenie bieżącej polityki pieniężnej państwa. 66
67 Bank centralny Funkcje banku centralnego: 1. posiada monopol na emisję pieniądza gotówkowego, 2. pełni funkcję banku banków, tzn. zaopatruje banki komercyjne w pieniądz gotówkowy, reguluje rezerwy tych banków i udziela im pożyczek, 3. pełni funkcje banku państwa prowadzi rozliczenia z rządem, obsługuje budżet państwa, pokrywa zobowiązania zagraniczne państwa, utrzymuje rezerwę państwową, 4. stabilizuje rynki finansowe występuje jako kredytodawca ostatniej instancji wspomaga pożyczkami banki, 5. współuczestniczy w realizacji polityki pieniężnej państwa, kontroluje i reguluje podaż pieniądza i kredytu. 67
68 Bank centralny Możliwe postacie zależności banku centralnego od rządu: 1. Bank centralny jest niezależny od rządu i cele swojej działalności ustala bez jego ingerencji. Podstawowym celem banku jest stabilność cen. Są to banki: niemiecki, szwajcarski, amerykański, japoński i inne. 2. Bank centralny jest zależny od rządu. Rząd określa kierunki polityki banku, pozostawiając mu zadanie wykonawcze. Polityka monetarna banku wspomaga rządową politykę gospodarczą. Są to banki: Francji, Anglii, Hiszpanii, i inne. 68
69 Bank centralny Bank centralny oddziałuje na podaż pieniądza poprzez: zmiany stopy rezerw obowiązkowych, zmiany stopy dyskontowej, operacje otwartego rynku. 69
70 Bank centralny Określenie stopy rezerw obowiązkowych polega na ustaleniu minimalnego stosunku rezerw w gotówce w kasie banku i rezerw w banku centralnym do ogólnej sumy wkładów zgromadzonych w banku. Przyczyny wprowadzenia rezerw obowiązkowych: zapewnienie wypłacalności banków komercyjnych i utrzymanie płynności, konieczność regulowania podaży pieniądza w gospodarce poprzez kontrolowanie zdolności do kreowania pieniądza bankowego przez banki komercyjne. 70
71 Bank centralny Podwyższenie stopy rezerw obowiązkowych: ogranicza możliwości ekspansji kredytowej banków, obniża potencjalne zyski banków komercyjnych, mobilizuje banki komercyjne do ściągania wierzytelności od dłużników, zachęca banki komercyjne do sprzedaży papierów wartościowych w celu uzupełnienia rezerw obowiązkowych. Oznacza to obniżenie mnożnika pieniężnego, zmniejszenie podaży pieniądza w gospodarce, zmniejszenie dopływu pieniądza do przedsiębiorstw i ograniczenie wydatków inwestycyjnych i konsumpcyjnych spadek aktywności gospodarczej. 71
72 Bank centralny Do odwrotnych skutków prowadzi obniżenie stopy rezerw obowiązkowych. Mnożnik kreacji pieniądza rośnie, zatem wzrasta podaż pieniądza w obiegu. Dzięki kredytom rośną dochodu oraz popyt przedsiębiorstw, co prowadzi do wzrostu aktywności gospodarczej. 72
73 Bank centralny Stopa redyskontowa jest stopą procentowa pobieraną przez bank centralny od pożyczek udzielanych bankom komercyjnym. Im bardziej przewyższa ono oprocentowanie rynkowe, tym więcej gotówki utrzymują w pogotowiu banki komercyjne, bojąc się, że przypadkowa fluktuacja liczby zgłaszających się po nią klientów zmusi je do zaciągnięcia drogiego kredytu w banku centralnym. Zmiany stopy redyskontowej wpływają na wysokość stosunku rezerw gotówki w banku do wielkości wkładów na żądanie i w efekcie na podaż pieniądza. 73
74 Bank centralny Wysokość stopy redyskontowej wpływa na wielkość pożyczek zaciąganych przez banki komercyjne w banku centralnym. Wzrost stopy redyskontowej zmniejsza wartość redyskontowanych weksli i podnosi koszt kredyty, prowadzi to do spadku rezerw banków komercyjnych i ogranicza ich działalność kredytową. Gdy stopa redyskontowa jest obniżona spadek kosztu kredytu skłania banki do sprzedawania większej liczby weksli bankowi centralnemu. Wzrastają rezerwy banków komercyjnych co prowadzi do zwiększenia liczby kredytów. Rośnie podaż pieniądza w gospodarce. 74
75 Bank centralny Operacje otwartego rynku polegają na sprzedaży lub zakupie papierów wartościowych. Skarb państwa emituje papiery wartościowe o różnym terminie wykupu, np. kilkumiesięczne weksle skarbowe, roczne obligacje czy skrypty wieczyste. Transakcjami kupna sprzedaży papierów wartościowych zajmuje się bank centralny. W tym przypadku bank centralny bezpośrednio wpływa na rozmiary podaży pieniądza w gospodarce. Sprzedaż papierów wartościowych prowadzi do zmniejszenia pieniądza w obiegu (spadku podaży pieniądza). Skupując papiery wartościowe bank zwiększa podaż pieniądza na rynku. 75
76 Bank centralny Operacje otwartego rynku są najczęściej stosowanym, dość elastycznym i skutecznym instrumentem polityki pieniężnej. Bank centralny podejmuje decyzje o zakupie lub sprzedaży papierów wartościowych w sytuacji, gdy uważa, że jego interwencja na rynku finansowym jest niezbędna, np. skupuje weksle skarbowe w celu zwiększenia podaży pieniądza na rynku i pobudzenia aktywności gospodarczej. 76
77 Bank centralny Polityka ekspansywna polega na: obniżeniu stopy rezerw obowiązkowych, obniżeniu stopy redyskontowej, skupie papierów wartościowych przez bank centralny. (zwiększenie podaży w celu pobudzenia aktywności) Polityka restrykcyjna polega na: podniesieniu stopy rezerw obowiązkowych, podniesieniu stopy redyskontowej, sprzedaży papierów wartościowych przez bank centralny. (ograniczenie podaży i zmniejszenie aktywności) 77
Budżet państwa. Polityka fiskalna
Budżet państwa. Polityka fiskalna Budżet państwa Budżet państwa jest to plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa związane z realizacją przyjętej polityki społecznej, gospodarczej i obronnej.
Bardziej szczegółowoPieniądz. Polityka monetarna
Pieniądz. Polityka monetarna Definicja Pieniądz można więc najogólniej zdefiniować jako powszechnie akceptowany w danym kraju środek płatniczy. Istota pieniądza przejawia się w jego funkcjach: środka wymiany
Bardziej szczegółowoMakroekonomia. Budżet państwa. Polityka fiskalna
Makroekonomia Budżet państwa. Polityka fiskalna Plan prezentacji Pojęcie i funkcje budżetu państwa Dochody budżetu państwa System podatkowy Wydatki budżetu państwa Deficyt budżetowy 2 Polityka państwa
Bardziej szczegółowoBudżet państwa. Polityka fiskalna. Opracowała: dr inż. Magdalena Węglarz
Budżet państwa. Polityka fiskalna Opracowała: dr inż. Magdalena Węglarz Plan prezentacji Pojęcie i funkcje budżetu państwa Dochody budżetu państwa System podatkowy Wydatki budżetu państwa Deficyt budżetowy
Bardziej szczegółowoMakroekonomia Blok III. Budżet państwa Polityka fiskalna
Makroekonomia Blok III Budżet państwa Polityka fiskalna Budżet a rola państwa w gospodarce Neoklasycy contra Keynesiści Efektywność rynku i efektywność sfery publicznej O co ten hałas? Czyli jaki jest
Bardziej szczegółowoPolityka fiskalna (budżetowa) dr Krzysztof Kołodziejczyk
Polityka fiskalna (budżetowa) dr Krzysztof Kołodziejczyk https://flic.kr/p/b6mlmh Plan 1. Definicja polityki fiskalnej 2. Instrumentarium polityki fiskalnej 3. Budżet państwa - deficyt budżetowy - dług
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA Blok IV. Pieniądz i polityka monetarna
MAKROEKONOMIA Blok IV Pieniądz i polityka monetarna Krótka historia pieniądza 1. Ekwiwalent towary powszechnie uważane przez daną społeczność za najbardziej przydatne (pecunia pecus). 2. Płacidła z reguły
Bardziej szczegółowoBanki. Joanna Macanko, Klaudia Manikowska, Karolina Lasota, Paulina Machalska
Banki Joanna Macanko, Klaudia Manikowska, Karolina Lasota, Paulina Machalska Plan prezentacji 1. Co to jest bank Definicja, funkcje i rodzaje banków 2. System bankowy Definicja, model 3. Kreacja pieniądza
Bardziej szczegółowoPolityka pieniężna i fiskalna
Polityka pieniężna i fiskalna Spis treści: 1. Ekspansywna i restrykcyjna polityka gospodarcza...2 2. Bank centralny i jego polityka: operacje otwartego rynku, zmiany stopy dyskontowej, zmiany stopy rezerw
Bardziej szczegółowoT. Łuczka Kapitał obcy w małym i średnim przedsiębiorstwie. Wybrane aspekty mikro i makroekonomii
Teresa Łuczka Godziny konsultacji: 12 13.30 poniedziałek 15 16 wtorek p. 306 Strzelecka T. Łuczka Kapitał obcy w małym i średnim przedsiębiorstwie. Wybrane aspekty mikro i makroekonomii WYKŁAD 1 (26.02)
Bardziej szczegółowoPOLITYKA FISKALNA PAŃSTWA - pojęcia podstawowe:
POLITYKA FISKALNA PAŃSTWA - pojęcia podstawowe: Budżet państwa plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa zatwierdzany na okres 1 roku przez władze ustawodawcze. Polityka fiskalna (budżetowa)
Bardziej szczegółowoMakroekonomia Pieniądz Polityka monetarna. Opracowała: dr inż. Magdalena Węglarz
Makroekonomia Pieniądz Polityka monetarna Opracowała: dr inż. Magdalena Węglarz Plan prezentacji 1.Istota i funkcje budżetu państwa 2.Zasoby pieniądza 3.Koszt posiadania pieniądza 4.Popyt na pieniądz 5.Funkcje
Bardziej szczegółowoPolityka monetarna państwa
Polityka monetarna państwa Definicja pieniądza To miara wartości dóbr i usług To ustawowy środek zwalniania od zobowiązań Typy pieniądza Pieniądz materialny: monety, banknoty, czeki, weksle, akcje, obligacje
Bardziej szczegółowoWIBOR Stawka referencyjna Polonia Stopa referencyjna Stopa depozytowa Stopa lombardowa
WIBOR (ang. Warsaw Interbank Offered Rate) - referencyjna wysokość oprocentowania kredytów na polskim rynku międzybankowym. Wyznaczana jest jako średnia arytmetyczna wielkości oprocentowania podawanych
Bardziej szczegółowoPieniądz i rynek pieniężny (część druga) dr Krzysztof Kołodziejczyk
Pieniądz i rynek pieniężny (część druga) dr Krzysztof Kołodziejczyk Plan 1. Agregaty pieniężne 2. Kreacja i kontrola podaży pieniądza Pieniądz i rynek pieniężny pytania na dziś Ile jest pieniądza w gospodarce?
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wyzwania stojące przed polską gospodarką Bartosz Majewski Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 8 czerwca 2015 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Bardziej szczegółowoSystem bankowy i tworzenie wkładów
System bankowy i tworzenie wkładów Wykład nr 4 Wyższa Szkoła Technik Komputerowych i Telekomunikacji w Kielcach 2011-03-29 mgr Wojciech Bugajski 1 Prawo bankowe z dn.27.08.1997 Definicja banku osoba prawna
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
Akademia Młodego Ekonomisty Wahania koniunktury gospodarczej Ożywienie i recesja w gospodarce Dr Joanna Czech-Rogosz Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 16.04.2012 1. Co to jest koniunktura gospodarcza?
Bardziej szczegółowoNarodowy Bank Polski. Wykład nr 5
Narodowy Bank Polski Wykład nr 5 NBP podstawy prawne NBP reguluje ustawa z dn.29.08.1997 roku o Narodowym Banku Polskim (Dz.U nr 140 z późn.zm). Cel działalności NBP Podstawowym celem działalności NBP
Bardziej szczegółowoPieniądz i system bankowy
Pieniądz i system bankowy Pieniądz pewien powszechnie akceptowany towar, który w zależności od sytuacji pełni funkcję: środka wymiany jednostki rozrachunkowej (umożliwia wyrażanie cen i prowadzenie rozliczeń)
Bardziej szczegółowoBank centralny. Polityka pieniężna
Bank centralny. Polityka pieniężna Dr Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Ekonomicznych Zakład Polityki Gospodarczej Bank centralny. Polityka pieniężna Bank centralny pełni trzy funkcje:
Bardziej szczegółowo11. Emisja bonów skarbowych oznacza pożyczkę zaciągniętą przez: a) gospodarstwo domowe b) bank komercyjny c) sektor publiczny d) firmę prywatną
Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. 1. Baza monetarna to: a) łączna ilość banknotów i bilonu, znajdujących się w obiegu
Bardziej szczegółowoSYSTEM BANKOWY. Finanse 110630-1165
SYSTEM BANKOWY Finanse Plan wykładu Rodzaje i funkcje bankowości Bankowość centralna Banki komercyjne i inwestycyjne Finanse Funkcje banku centralnego(1) Bank dla państwa Bank dla banków Emisja pieniądza
Bardziej szczegółowoPOJĘCIE I FUNKCJE BUDŻETU PAŃSTWA
POJĘCIE I FUNKCJE BUDŻETU PAŃSTWA Budżet państwa jest to plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa związane z realizacją przyjętej polityki społecznej, gospodarczej i obronnej. Funkcja fiskalna
Bardziej szczegółowoCentrum Europejskie Ekonomia. ćwiczenia 8
Centrum Europejskie Ekonomia ćwiczenia 8 Pieniądz w gospodarce Tomasz Gajderowicz. Rozkład jazdy: Kartkówka Pieniądz w gospodarce Definicja Miary pieniądza Kreacja pieniądza i system bankowy Rynek pieniężny
Bardziej szczegółowoZADANIA Z MAKROEKONOMII ZRÓB TO SAM
ZADANIA Z MAKROEKONOMII ZRÓB TO SAM ZADANIE 1 1. W tabeli poniżej przedstawiono składniki PKB pewnej gospodarki w danym roku, wyrażone w cenach bieżących: Składniki PKB Wartość [mln.jednostek pieniężnych]
Bardziej szczegółowoSpis treêci. www.wsip.com.pl
Spis treêci Jak by tu zacząć, czyli: dlaczego ekonomia?........................ 9 1. Podstawowe pojęcia ekonomiczne.............................. 10 1.1. To warto wiedzieć już na początku.............................
Bardziej szczegółowoWykład: PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY
Wykład: PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY Pieniądz i jego funkcje Pieniądz jest to powszechnie akceptowany środek wymiany. Funkcje pieniądza: 1. Miernik wartości (w pieniądzu wyrażone są ceny towarów) 2. Środek
Bardziej szczegółowoPowstanie i funkcje banków Kreacja pieniądza Bank centralny Czynniki determinujące podaż pieniądza Równowaga na rynku pieniężnym
email: anna.kowalska@pwr.wroc.pl Powstanie i funkcje banków Kreacja pieniądza Bank centralny Czynniki determinujące podaż pieniądza Równowaga na rynku pieniężnym dr inż. Anna Kowalska-Pyzalska Lichwa
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA II KATARZYNA ŚLEDZIEWSKA
MAKROEKONOMIA II KATARZYNA ŚLEDZIEWSKA WYKŁAD XIII WYDATKI RZĄDOWE I ICH FINANSOWANIE Budżet rządu: niektóre fakty i liczby Wydatki rządowe, podatki i makroekonomia Deficyt budżetowy i długu publiczny
Bardziej szczegółowoFINANSE. Zjawiska ekonomiczne związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych. Mechanizm wymiany i podziału wartości materialnych.
Prawo finansowe FINANSE Zjawiska ekonomiczne związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych. Mechanizm wymiany i podziału wartości materialnych. Metoda podziału Produktu Krajowego Brutto za
Bardziej szczegółowoPolityka fiskalna (budżetowa) dr Krzysztof Kołodziejczyk
Polityka fiskalna (budżetowa) dr Krzysztof Kołodziejczyk https://flic.kr/p/b6mlmh Plan 1. Definicja polityki fiskalnej 2. Instrumentarium polityki fiskalnej 3. Budżet państwa - deficyt budżetowy - dług
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
Akademia Młodego Ekonomisty ABC eknomii Prof. Agnieszka Poczta-Wajda Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 18 kwietnia 2019 r. Czym zajmuje się ekonomia? zasoby potrzeby ludzkie problem rzadkości naturalne
Bardziej szczegółowoBanki komercyjne utrzymują rezerwę obowiązkową na rachunkach bieżących w NBP albo na specjalnych rachunkach rezerwy obowiązkowej.
Rezerwa obowiązkowa Rezerwa obowiązkowa stanowi odsetek bilansowych zwrotnych zobowiązań (bieżących i terminowych) banków wobec sektora niefinansowego, która podlega odprowadzeniu i utrzymaniu w postaci
Bardziej szczegółowoTEST WIEDZY EKONOMICZNEJ nr 4
TEST WIEDZY EKONOMICZNEJ nr 4 TEST WYBORU (1 pkt za prawidłową odpowiedź) Przeczytaj uważnie pytania, wybierz jedną poprawną odpowiedź spośród podanych i zakreśl ją znakiem X. Czas pracy 30 minut. 1. Bankiem
Bardziej szczegółowoMakrostruktury gospodarcze
1 Kinga Łukasik Makrostruktury gospodarcze Sektor publiczny jest częścią gospodarki, która zajmuje się dostarczaniem dóbr i usług dla państwa i obywateli. Jego działalność ma zastosowanie na poziomie państwowym,
Bardziej szczegółowoKatedra Prawa Finansowego Wydział Prawa i Administracji UMCS USTALANIE WYSOKOŚCI STÓP PROCENTOWYCH PRZEZ NARODOOWY BANK POLSKI
Katedra Prawa Finansowego Wydział Prawa i Administracji UMCS USTALANIE WYSOKOŚCI STÓP PROCENTOWYCH PRZEZ NARODOOWY BANK POLSKI Art. 227 ust. 1 Konstytucji Centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank
Bardziej szczegółowoEkonomia wykład 03. dr Adam Salomon
Ekonomia wykład 03 dr Adam Salomon Ekonomia: GOSPODARKA RYNKOWA. MAKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA Ekonomia dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki, WN AM w Gdyni 2 Rynki makroekonomiczne
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA
Wykład: MAKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA Aktorzy gry rynkowej RZĄD FIRMY GOSPODARSTWA DOMOWE SEKTOR FINANSOWY Rynki makroekonomiczne Zasoby i strumienie STRUMIENIE ZASOBY Strumienie: dochody liczba
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE DO PRAWA FINANSÓW PUBLICZNYCH. Ćwiczenia nr 1
WPROWADZENIE DO PRAWA FINANSÓW PUBLICZNYCH Ćwiczenia nr 1 Czym jest pieniądz? ogólnie ujmując, pieniądz to środek płatniczy przyjmowany w zamian za towary i usługi lub zwalniający od zobowiązań; wymyślenie
Bardziej szczegółowoFUNKCJE BUDŻETU. Budżet państw STRUKTURA WPŁYWÓW BUDŻETOWYCH ZASADY POLITYKI BUDŻETOWEJ SEKTOR FINANSÓW PUBLICZNYCH BUDŻET I POLITYKA FISKALNA
SEKTOR FINANSÓW PUBLICZNYCH BUDŻET I POLITYKA FISKALNA Sektor finansów publicznych dzieli się na podsektory: rządowy, obejmujący organy władzy publicznej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy
Bardziej szczegółowo- potrafi wymienić. - zna hierarchię podział. - zna pojęcie konsumpcji i konsumenta, - zna pojęcie i rodzaje zasobów,
WYMAGANIA EDUKACYJNE PRZEDMIOT: Podstawy ekonomii KLASA: I TH NUMER PROGRAMU NAUCZANIA: 2305/T-5 T-3,SP/MEN/1997.07.16 L.p. Dział programu 1. Człowiek - konsument -potrafi omówić podstawy ekonomii, - zna
Bardziej szczegółowoMakroekonomia. Podsumowanie
Makroekonomia Podsumowanie Podstawowe doktryny ekonomiczne nt. roli państwa w gospodarce PEŁNA WOLNOŚĆ PEŁNA KONTROLA Liberalizm Interwencjonizm Socjalizm Libertarianizm (keynesizm) Komunizm Anarchokapitalizm
Bardziej szczegółowoPieniądz i system bankowy
Pieniądz i system bankowy 0 Pieniądz 0 pewien powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone dobra i usługi lub wywiązujemy się ze zobowiązań (np. spłata długu) 0
Bardziej szczegółowoIreneusz Kraś Polskie rozwiązania w zakresie rezerw obowiązkowych banków. Seminare. Poszukiwania naukowe 20,
Ireneusz Kraś Polskie rozwiązania w zakresie rezerw obowiązkowych banków Seminare. Poszukiwania naukowe 20, 287-294 2004 SEMINARE 20 * 2004 * s. 287 294 IRENEUSZ KRAŚ POLSKIE ROZWIĄZANIA W ZAKRESIE REZERW
Bardziej szczegółowoDeterminanty dochodu narodowego. Analiza krótkookresowa
Determinanty dochodu narodowego Analiza krótkookresowa Produkcja potencjalna i faktyczna Produkcja potencjalna to produkcja, która może być wytworzona w gospodarce przy racjonalnym wykorzystaniu wszystkich
Bardziej szczegółowoPlan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej
Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej 1. Model Mundella Fleminga 2. Dylemat polityki gospodarczej małej gospodarki otwartej 3. Skuteczność polityki monetarnej i fiskalnej w warunkach
Bardziej szczegółowoPieniądz. M1 = gotówka w obiegu + depozyty na żądanie M2, M3 zawierają M1 i mniej płynne rodzaje środków np.. obligacje
Pieniądz Główne pytania Dlaczego ludzie potrzebują pieniędzy? Dlaczego państwo chce wpływać na podaż pieniądza? Jak rynki finansowe są powiązane z realną gospodarką? Jaka jest zależność między pieniądzem
Bardziej szczegółowoPodana tabela przedstawia składniki PKB pewnej gospodarki w danym roku, wyrażone w cenach bieżących (z tego samego roku).
Zadanie 1 Podana tabela przedstawia składniki PKB pewnej gospodarki w danym roku, wyrażone w cenach bieżących (z tego samego roku). Składniki PKB Wielkość (mld) Wydatki konsumpcyjne (C ) 300 Inwestycje
Bardziej szczegółowoSpis treści. Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII
Spis treści Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII Wstępne określenie przedmiotu ekonomii 7 Ekonomia a inne nauki 9 Potrzeby ludzkie, produkcja i praca, środki produkcji i środki konsumpcji,
Bardziej szczegółowoWykład: PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY
Wykład: PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY Pieniądz i jego funkcje Pieniądz jest to powszechnie akceptowany środek wymiany. Funkcje pieniądza: 1. Miernik wartości (w pieniądzu wyrażone są ceny towarów) 2. Środek
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA II K A T A R Z Y N A Ś L E D Z I E W S K A
MAKROEKONOMIA II KATARZYNA ŚLEDZIEWSKA WYKŁAD IV PIENIĄDZ Równowaga na rynku dóbr w gospodarce zamkniętej Pieniądz i polityka pieniężna WYKŁAD IV PIENIĄDZ Równowaga na rynku dóbr w gospodarce zamkniętej
Bardziej szczegółowoTechnikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu
Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych
Bardziej szczegółowoPodstawy ekonomii wykład 03. dr Adam Salomon
Podstawy ekonomii wykład 03 dr Adam Salomon Ekonomia: GOSPODARKA RYNKOWA. MAKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki, WN UM w Gdyni 2 Rynki
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 2. Problemy makroekonomii i wielkości makroekonomiczne
WYKŁAD 2 Problemy makroekonomii i wielkości makroekonomiczne PLAN WYKŁADU Przedmiot makroekonomii Wzrost gospodarczy stagnacja wahania koniunktury Inflacja bezrobocie Krzywa Phillipsa (inflacja a bezrobocie)
Bardziej szczegółowoWykład: PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY
Wykład: PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY Pieniądz i jego funkcje Pieniądz jest to powszechnie akceptowany środek wymiany. Funkcje pieniądza: 1. Miernik wartości (w pieniądzu wyrażone są ceny towarów) 2. Środek
Bardziej szczegółowoPolityka monetarna. Wykład 11 WNE UW Jerzy Wilkin. J. Wilkin - Ekonomia
Polityka monetarna Wykład 11 WNE UW Jerzy Wilkin Pieniądz i jego funkcje Pieniądz powszechny ekwiwalent towarów i usług. Kategoria ekonomiczna, w której możemy wyrazić wartość wszelkich towarów i usług.
Bardziej szczegółowoDeterminanty kursu walutowego w krótkim okresie
Determinanty kursu walutowego w krótkim okresie Wykład 9 z Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych, C UW Copyright 2006 Pearson Addison-Wesley & Gabriela Grotkowska 2 Wykład 9 Kurs walutowy w krótkim
Bardziej szczegółowoAKADEMIA MŁODEGO EKONOMISTY
AKADEMIA MŁODEGO EKONOMISTY WAHANIA KONIUNKTURY GOSPODARCZEJ OŻYWIENIE I RECESJA W GOSPODARCE DR JAROSŁAW CZAJA Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 17 października 2016 r. KONIUNKTURA GOSPODARCZA DEFINICJA
Bardziej szczegółowoDŁUG PUBLICZNY W SEKTORZE FINANSÓW PUBLICZNYCH
DŁUG PUBLICZNY W SEKTORZE FINANSÓW PUBLICZNYCH ĆWICZENIA NR 3 ART. 216 UST. 5 KONSTYTUCJI RP Nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych, w następstwie których państwowy dług
Bardziej szczegółowoTypy systemów gospodarczych
Typy systemów gospodarczych socjalizm gospodarka centralnie gospodarka sterowana wolna Typy systemów gospodarczych kapitalizm sterowany wolny Dwa główne spojrzenia na rolę państwa w gospodarce LIBERAŁOWIE,
Bardziej szczegółowoFinansowanie działalności przedsiebiorstwa. Finanse 110630-1165
Finansowanie działalności przedsiebiorstwa przedsiębiorstw-definicja Przepływy pieniężne w przedsiębiorstwach Decyzje finansowe przedsiębiorstw Analiza finansowa Decyzje finansowe Krótkoterminowe np. utrzymanie
Bardziej szczegółowoFUNKCJE BUDŻETU. Budżet państw STRUKTURA WPŁYWÓW BUDŻETOWYCH ZASADY POLITYKI BUDŻETOWEJ
BUDŻET I POLITYKA FISKALNA Nie ma takiego okrucieństwa ani takiej niegodziwości, której nie popełniłby skądinąd łagodny i liberalny rząd, kiedy zabraknie mu pieniędzy. ALEXIS DE TOCQUEVILLE Budżet państw
Bardziej szczegółowoSveriges Riksbank
BANKOWOŚĆ CENTRALNA 1668 - Sveriges Riksbank W 1694 r. powstaje Bank of England, prawie wiek później Banco de Espana (1782), Bank of the United States (1791) czy Banque de France (1800). W XIX wieku powstały
Bardziej szczegółowoKreacja pieniądza: mity i rzeczywistość Czy banki centralne kreują pieniądze? Czy QE to masowe drukowanie pieniędzy?
Andrzej Sławiński Kreacja pieniądza: mity i rzeczywistość Czy banki centralne kreują pieniądze? Czy QE to masowe drukowanie pieniędzy? 1. Czy banki centralne emitują pieniądze? Warszawa.gazeta.pl Bilans
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 07.03.2008r
Makroekonomia 07.03.2008r CREATED BY HooB Czynniki określające poziom konsumpcji i oszczędności Dochody dyspozycyjne gospodarstw domowych dzielą się na konsumpcję oraz oszczędności. Konsumpcja synonim
Bardziej szczegółowoMODEL IS LM POPYT GLOBALNY A STOPA PROCENTOWA. Wzrost stopy procentowej zmniejsza popyt globalny. Spadek stopy procentowej zwiększa popyt globalny.
MODEL IS LM POPYT GLOBALNY A STOPA PROCENTOWA Wzrost stopy procentowej zmniejsza popyt globalny. Spadek stopy procentowej zwiększa popyt globalny. Uzasadnienie: wysoka stopa procentowa zmniejsza popyt
Bardziej szczegółowoPolityka fiskalna i pieniężna
Ćwiczenia z akroekonomii II Polityka fiskalna i pieniężna Deficyt budżetowy i cykle koniunkturalne na wstępie zaznaczyliśmy, że wielkość deficytu powinna zależeć od tego w jakiej fazie cyklu koniunkturalnego
Bardziej szczegółowoMakroekonomia I ćwiczenia 4 Pieniądz
Makroekonomia I ćwiczenia 4 Pieniądz Tomasz Gajderowicz Agenda Przyporządkowanie tematów Pieniądz Co to jest Inflacja? Zadania Wykorzystując informacje z omawianych na zajęciach źródeł danych empirycznych,
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA 2. Wykład 6. Polityka pieniężna. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 6. Polityka pieniężna Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak 2 Plan wykładu 1. Pieniądz a inflacja przypomnienie. Skąd się bierze inflacja? 2. Koszty i korzyści inflacji Czy
Bardziej szczegółowoKażde państwo posiada walutę, w której rozlicza się wszelkie płatności na jego terenie. W Polsce jest nią złoty, dzielący się na 100 groszy.
Każde państwo posiada walutę, w której rozlicza się wszelkie płatności na jego terenie. W Polsce jest nią złoty, dzielący się na 100 groszy. Państwo: Sprawuje kontrolę nad stabilnością swojej waluty.(np.,
Bardziej szczegółowoJanusz Biernat. Polityka pieniężna w Polsce w warunkach płynnego kursu walutowego
Janusz Biernat Polityka pieniężna w Polsce w warunkach płynnego kursu walutowego Warszawa 2006 Recenzent prof. dr hab. Eugeniusz Mazurkiewicz skład i Łamanie GrafComp s.c. PROJEKT OKŁADKI GrafComp s.c.
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA OPISOWA PROJEKTU BUDŻETU MIASTA SŁUPSKA - INFORMACJE OGÓLNE
2.2.1. CHARAKTERYSTYKA OPISOWA PROJEKTU BUDŻETU MIASTA SŁUPSKA - INFORMACJE OGÓLNE I. REGULACJE PRAWNE Tryb prac nad budżetem jednostki samorządu terytorialnego reguluje ustawa o finansach publicznych
Bardziej szczegółowoKsięgarnia PWN: Zbigniew Dobosiewicz - Wprowadzenie do finansów i bankowości. Spis treści
Księgarnia PWN: Zbigniew Dobosiewicz - Wprowadzenie do finansów i bankowości Spis treści Wstęp.......................................... 11 CZE ŚĆ I. WPROWADZENIE DO FINANSÓW................. 13 Rozdział
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów Wykaz podstawowej literatury Przedmowa. Podatki część ogólna. Podatki dochodowe XIII
Wykaz skrótów Wykaz podstawowej literatury Przedmowa XI XIII XV Podatki część ogólna Tabl. 1. Definicja podatku 3 Tabl. 2. Elementy podatku 4 Tabl. 3. Rodzaje podatów 5 Tabl. 4. Regulacja Ordynacji podatkowej
Bardziej szczegółowo12. Pracodawcy zatrudniający powyżej ilu osób muszą utworzyć Zakładowy Fundusz Świadczeń Społecznych: a. 10 b. 20 c. 30 d. 40
Do aktywów trwałych firmy zaliczymy: a. Należności krótkoterminowe b. Zapasy c. Wartości niematerialne i prawne firmy d. Inwestycje krótkoterminowe 2. Rzeczowe aktywa trwałe to: a. Gotówka w banku b. Wartość
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1. Modele graficzne
Makroekonomia 1 Modele graficzne Obieg okrężny $ Gospodarstwa domowe $ $ $ $ $ Rynek zasobów $ Rynek finansowy $ $ Rząd $ $ $ $ $ $ $ Rynek dóbr i usług $ Firmy $ Model AD - AS Popyt zagregowany (AD) Popyt
Bardziej szczegółowoPRZYKŁADOWY EGZAMIN Z MAKROEKONOMII I
PRZYKŁADOWY EGZAMIN Z MAKROEKONOMII I... Imię i nazwisko, nr albumu Egzamin składa się z dwóch części. W pierwszej części składającej się z 20 zamkniętych pytań testowych należy wybrać jedną z pięciu podanych
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp (S. Marciniak) 11
Makro- i mikroekonomia : podstawowe problemy współczesności / red. nauk. Stefan Marciniak ; zespół aut.: Lidia Białoń [et al.]. Wyd. 5 zm. Warszawa, 2013 Spis treści Wstęp (S. Marciniak) 11 Część I. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy Polski w III kwartale 2017 r.
Warszawa, dnia 29 grudnia 2017 r. Bilans płatniczy Polski w III kwartale 2017 r. Kwartalny bilans płatniczy został sporządzony przy wykorzystaniu danych miesięcznych i kwartalnych przekazanych przez polskie
Bardziej szczegółowoPodstawowe zagadnienia
Podstawowe zagadnienia Każda społeczność staje przed koniecznością rozwiązania trzech podstawowych problemw codziennej egzystencji: - jakie dobra i usługi - co wytwarzać - dla kogo je wytwarzać Ekonomia
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA 2. Wykład 7. Polityka pieniężna. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 7. Polityka pieniężna Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak 2 Plan wykładu 1. Pieniądz a inflacja przypomnienie. Skąd się bierze inflacja? 2. Koszty i korzyści inflacji Czy
Bardziej szczegółowoI = O s KLASYCZNA TEORIA RÓWNOWAGI PRAWO RYNKÓW J. B. SAYA WNIOSKI STOPA RÓWNOWAGI STOPA RÓWNOWAGI TEORIA REALNEJ STOPY PROCENTOWEJ
realna stopa procentowa KLASYCZNA TEORIA RÓWNOWAGI PRAWO RYNKÓW J. B. SAYA koszty produkcji ponoszone przez producentów są jednocześnie wynagrodzeniem za czynniki produkcji (płaca, zysk, renta), a tym
Bardziej szczegółowoopracowała Irena Herba POJĘCIE I FUNKCJE FINANSÓW
opracowała Irena Herba POJĘCIE I FUNKCJE FINANSÓW Finanse to inaczej zasoby pieniężne - potocznie Gospodarka rynkowa jako gospodarka pieniężna realizuje wszelkie procesy gospodarcze za pośrednictwem pieniądza.
Bardziej szczegółowoPodstawy prawa w gospodarce (PPwG) Finanse publiczne
Podstawy prawa w gospodarce (PPwG) Finanse publiczne Przedmiot 1 2 3 4 5 Rola i ograniczenia kompetencji rządu Zasada wyłączności ustawy w ramach finansów publicznych Budżet (pojęcie, zawartość, odrębności
Bardziej szczegółowoM. Kłobuszewska, Makroekonomia 1
Notatka z zajęć 3 Pieniądz i ceny Pieniądz jest to powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone dobra i usługi oraz wywiązujemy się z zobowiązań (spłacamy dług).
Bardziej szczegółowoliczbę osób zamieszkującą na terenie naszej gminy i odprowadzających podatek PIT. W zakresie pozostałych dochodów bieżących zaplanowano również
OBJAŚNIENIA przyjętych wartości przy opracowaniu Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Strzyżewice na lata 2012 2018, tj. okres na który zostały zaciągnięte zobowiązania. WSTĘP Dokument pod nazwą Wieloletnia
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy Polski w I kwartale 2018 r.
Warszawa, dnia 29 czerwca 2018 r. Bilans płatniczy Polski w I kwartale 2018 r. Kwartalny bilans płatniczy został sporządzony przy wykorzystaniu danych miesięcznych i kwartalnych przekazanych przez polskie
Bardziej szczegółowoZAŁOŻENIA. STRONA POPYTOWA (ZAGREGOWANY POPYT P a ): OGÓLNA RÓWNOWAGA RYNKU. STRONA PODAŻOWA (ZAGREGOWANA PODAŻ S a )
przeciętny poziom cen MODEL ZAGREGOWANEGO POPYTU I ZAGREGOWANEJ PODAŻY ZAŁOŻENIA Dochód narodowy (Y) jest równy produktowi krajowemu brutto (PKB). Y = K + I + G Neoklasycyzm a keynesizm Badamy zależność
Bardziej szczegółowoCykl koniunkturalny. Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Ekonomicznych Zakład Polityki gospodarczej
Cykl koniunkturalny Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Ekonomicznych Zakład Polityki gospodarczej Cykl koniunkturalny - definicja Cykl koniunkturalny to powtarzające się okresowo
Bardziej szczegółowoObjaśnienia wartości przyjętych w Wieloletniej Prognozie Finansowej na lata 2015 2029 Gminy Miasta Radomia.
Objaśnienia wartości przyjętych w Wieloletniej Prognozie Finansowej na lata 2015 2029 Gminy Miasta Radomia. Za bazę do opracowania Wieloletniej Prognozy Finansowej na kolejne lata przyjęto projekt budżetu
Bardziej szczegółowoWZROST GOSPODARCZY DEFINICJE CZYNNIKI WZROSTU ZRÓWNOWAŻONY WZROST WSKAŹNIKI WZROSTU GOSPODARCZEGO ROZWÓJ GOSPODARCZY. wewnętrzne: zewnętrzne:
DEFINICJE WZROST GOSPODARCZY ROZWÓJ GOSPODARCZY 1. Wzrost gospodarczy zmiany ilościowe: powiększanie się z okresu na okres podstawowych wielkości makroekonomicznych takich jak czy konsumpcja, inwestycje
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 5: Klasyczny model gospodarki zamkniętej
Makroekonomia 1 Wykład 5: Klasyczny model gospodarki zamkniętej Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego PKB jako miara dobrobytu Produkcja w gospodarce Mierzyć już umiemy,
Bardziej szczegółowoTransformacja systemowa w Polsce Plan L.Balcerowicza Dr Gabriela Przesławska
Transformacja systemowa w Polsce Plan L.Balcerowicza Dr Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Ekonomicznych Zakład Polityki Gospodarczej Sytuacja gospodarcza Polski w 1989 r. W 1989
Bardziej szczegółowoPrzykładowe pytania na egzamin ustny
Przykładowe pytania na egzamin ustny 1. Mnożnikowe mechanizmy wzrostu gospodarczego 2. Popytowe i podażowe czynniki wzrostu gospodarczego 3. Ekstensywne i intensywne czynniki wzrostu gospodarczego 4. Cykl
Bardziej szczegółowoAnaliza sektora bankowego* wg stanu na 31 marca 2013 r.
Analiza sektora bankowego* wg stanu na 31 marca 213 r. Opracowano w Departamencie Analiz i Skarbu * Sektor bankowy rozumiany jako banki krajowe wg art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo
Bardziej szczegółowoGlobalny kryzys ekonomiczny Geneza, istota, perspektywy
Globalny kryzys ekonomiczny Geneza, istota, perspektywy prof. dr hab. Piotr Banaszyk, prof. zw. UEP Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Wydział Gospodarki Międzynarodowej Agenda 1. Przyczyny globalnego
Bardziej szczegółowoBANKI SPÓŁDZIELCZE I ZRZESZAJĄCE W 2013 r.
BANKI SPÓŁDZIELCZE I ZRZESZAJĄCE W 213 r. Departament Bankowości Spółdzielczej i Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo - Kredytowych Warszawa, kwiecień 213 Najważniejsze spostrzeżenia i wnioski banki spółdzielcze
Bardziej szczegółowoMakroekonomia II Polityka fiskalna
Makroekonomia II Polityka fiskalna D R A D A M C Z E R N I A K S Z K O Ł A G Ł Ó W N A H A N D L O W A W W A R S Z A W I E K A T E D R A E K O N O M I I I I 2 MIERNIKI RÓWNOWAGI FISKALNEJ wykład I Co składa
Bardziej szczegółowoFinanse publiczne. Wykład Polityka fiskalna i budżetowa państwa, część 2 Michał Możdżeń
Finanse publiczne Wykład Polityka fiskalna i budżetowa państwa, część 2 Michał Możdżeń michal.mozdzen@uek.krakow.pl Polityka fiskalna a cykl koniunkturalny Jest kilka kanałów wpływu polityki fiskalnej
Bardziej szczegółowo