LOGISTYKA ZAOPATRZENIA I PRODUKCJI Katedra Systemów Logistycznych
ĆwICZENIA 6 wybór DOSTAwCY
wybór ODPOwIEDNIEGO DOSTAwCY JEST GwARANTEm NIEZAwODNOśCI REALIZOwANYCh DOSTAw materiałów
Metody oceny i wyboru dostawców Najczęściej wybierane metody wyboru i oceny dostawców: metoda punktowa, metoda graficzna wykres radarowy, metoda wskaźnikowa, metoda AHP.
Metoda punktowa: W metodzie punktowej wyróżnia się takie etapy postępowania jak: 1) ustalenie podstawowych kryteriów wyboru i cech mierzalnych (parametrów), które stanowią podstawę ich kwantyfikowania, 2) dokonanie ustaleń dotyczących zasad punktacji dla poszczególnych kryteriów, jak również ich cech mierzalnych, 3) ewentualne wprowadzenie wag dla kryteriów i parametrów, w celu zidentyfikowania ich ważności dla danego przedsiębiorstwa, 4) obliczenie liczby punktów, które zostały uzyskane przez poszczególne przedsiębiorstwa, 5) dokonanie wyboru dostawcy.
1) ustalenie podstawowych kryteriów wyboru i cech mierzalnych (parametrów), które stanowią podstawę ich kwantyfikowania Np. cena, jakość, terminy dostaw, dodatkowe usługi Kryterium oceny Cena Jakość Terminy dostaw Dodatkowe usługi
2) dokonanie ustaleń dotyczących zasad punktacji dla poszczególnych kryteriów, jak również ich cech mierzalnych Np. w skali od 1 do 100 1 najgorsza ocena / 100 najlepsza ocena Kryterium oceny Ocena przyznana każdemu z kryterium Dostawca A Dostawca B Cena 80 60 Jakość 55 70 Terminy dostaw 60 75 Dodatkowe usługi 65 80
3) ewentualne wprowadzenie wag dla kryteriów i parametrów, w celu zidentyfikowania ich ważności dla danego przedsiębiorstwa Np. cena dla danego przedsiębiorstwa jest najważniejsza, jakość i dodatkowe usługi są równie ważne, natomiast terminy dostaw są mało istotne Kryterium oceny Ocena przyznana każdemu z kryterium Dostawca A Dostawca B Znaczenie relatywne każdego z kryterium (w %) Cena 80 60 35 Jakość 55 70 25 Terminy dostaw 60 75 15 Dodatkowe usługi 65 80 25 100
4) obliczenie liczby punktów, które zostały uzyskane przez poszczególne przedsiębiorstwa 80 * 35% 60 * 35% Kryterium oceny Ocena przyznana każdemu z kryterium Dostawca A Dostawca B Znaczenie relatywne każdego z kryterium (w %) Ocena ogólna ważona (w pkt.) Dostawca A Dostawca B Cena 80 60 35 28 21 Jakość 55 70 25 13,75 17,5 Terminy dostaw 60 75 15 9 11,25 Dodatkowe usługi 65 80 25 16,25 20 100
5) dokonanie wyboru dostawcy Kryterium oceny Ocena przyznana każdemu z kryterium Dostawca A Dostawca B Znaczenie relatywne każdego z kryterium (w %) Ocena ogólna ważona (w pkt.) Dostawca A Dostawca B Cena 80 60 35 28 21 Jakość 55 70 25 13,75 17,5 Terminy dostaw 60 75 15 9 11,25 Dodatkowe usługi 65 80 25 16,25 20 100 67 69,75 Porównanie wyników wskazuje, iż należy wybrać dostawcę B.
Metoda graficzna: Metoda graficzna polega na przedstawieniu stopnia konkurencyjności ocenianych dostawców, na płaszczyźnie która jest diagramem (nazywany również wykresem radarowym).
Na płaszczyznę nanoszone są poszczególne kryteria i parametry oceny. Biorąc pod uwagę 4 kryteria, oceny dostawcy dokonuje się w następujący sposób: każda ćwiartka reprezentuje jedno kryterium. Kryterium Jakość Cena Parametr Dodatkowe usługi Jakość Terminy dostaw Dodatkowe usługi Terminy dostaw Cena
Biorąc pod uwagę 4 kryteria, oceny dostawcy dokonuje się w następujący sposób: każda ćwiartka reprezentuje jedno kryterium, rozwinięte o parametry, którym zostały przypisane wagi. Kryterium Parametr Jakość Parametr 1 Parametr 2 Parametr 3 Cena Parametr 4 Parametr 5 Parametr 6 Terminy dostaw Dodatkowe usługi Parametr 7 Parametr 8 Parametr 9 Parametr 10 Parametr 11 Parametr 12
Punktację nanosi się na diagram Najniższa (najgorsza) ocena znajduje się najbliżej środka okręgu, a im dalej środka tym wyższe oceny są ulokowane. Punktacja cech w odniesieniu do poziomu jakości: - 5 najwyższa jakość - 4 gdy jakość nieznacznie przewyższa wymagania minimalne - 3 gdy jakość odpowiada wymaganiom minimalnym - 2 gdy jakość znajduje się poniżej jakości minimalnej - 1 gdy jakość nie odpowiada wymaganiom minimalnym
Punktację nanosi się na diagram Najniższa (najgorsza) ocena znajduje się najbliżej środka okręgu, a im dalej środka tym wyższe oceny są ulokowane. Kryterium Parametr Dostawca A Jakość Parametr 1 Parametr 2 Parametr 3 3 4 5
Kryterium Parametr Dostawca A Jakość Parametr 1 Parametr 2 Parametr 3 Cena Parametr 4 Parametr 5 Parametr 6 Terminy dostaw Dodatkowe usługi Parametr 7 Parametr 8 Parametr 9 Parametr 10 Parametr 11 Parametr 12 3 4 5 2 1 3 3 3 3 5 2 2 Punktację nanosi się na diagram, a im większa zostaje zakreskowana powierzchnia, tym większa jest konkurencyjność ocenianego dostawcy.
Porównując dostawców pod kątem wybranej z cech (tej najważniejszej z punktu widzenia odbiorcy) można analizować diagram odnośnie tego kryterium (odpowiedniej ćwiartki).
Metoda wskaźnikowa: Metoda wskaźnikowa bazuje na wskaźnikach odzwierciedlających jakość usług dostawczych, np.: liczba zrealizowanych dostaw do liczby złożonych zamówień, liczba niezrealizowanych dostaw do ogólnej liczby zamówień, liczba spóźnionych dostaw do ogólnej liczby dostaw, liczba dostaw reklamowanych do ogólnej liczby dostaw, częstotliwość występowania nietrafnych dostaw. Wskaźniki mają szczególne znaczenie w sytuacji, kiedy odbiorca wymaga dokładności dostaw oraz ich krótkich serii.
Elastyczność dostawy: Niezawodność dostawy: Jakość dostawy: Czas dostawy: [dni]
CIEKAWOSTKA Metoda AHP: Uznaniem środowiska nauki i praktyki w procesie oceny dostaw cieszy się metoda AHP (ang. Analytic Hierarchy Process), należąca do metod wielokryterialnych analizy problemu. Metoda AHP pozwala na dekompozycję złożonego problemu decyzyjnego i umożliwia uporządkowanie skończonego zbioru wariantów decyzyjnych. W metodzie akceptowane są oceny nie do końca spójne oraz uwzględnia się odstępstwa od tradycyjnej dedukcji liniowej.
LITERATURA Coyle J.J., Bardi E.J., Langley Jr. C.J., Zarządzanie logistyczne, tłum. E. Klosa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2002. Lysons K., Zakupy zaopatrzeniowe, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2004. Skowronek Cz., Sarjusz-Wolski Z.: Logistyka w przedsiębiorstwie, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne 1995. Szymczak M., Zarządzanie logistyczne w produkcji, [w:] Gołembska E. (red.), Kompendium wiedzy o logistyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa- Poznań 2002.