Spis treści Wykaz skrótów 9 Wprowadzenie 11 Rozdział I. Rys ewolucyjny polskiego postępowania administracyjnego 13 Rozdział II. Postępowanie administracyjne zagadnienia ogólne 15 1. System prawa administracyjnego a procedura administracyjna 15 2. Definicja postępowania administracyjnego 16 3. Specyfika postępowania administracyjnego 17 4. Rodzaje postępowań administracyjnych 18 Rozdział III. Zakres mocy obowiązującej Kodeksu postępowania administracyjnego 21 1. Rodzaje postępowań uregulowanych w Kodeksie postępowania administracyjnego 21 2. Podmiotowy zakres obowiązywania Kodeksu postępowania administracyjnego 22 3. Przedmiotowy zakres obowiązywania Kodeksu postępowania administracyjnego 23 4. Wyłączenie stosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego 23 Rozdział IV. Rola i znaczenie zasad w procedurze administracyjnej 27 1. Rola zasad ogólnych postępowania administracyjnego 27 1.1. Zasada praworządności (legalności, legalizmu) 29 1.2. Zasada prawdy obiektywnej (prawdy materialnej) 31 1.3. Zasada uwzględnienia z urzędu lub na wniosek interesu społecznego i słusznego interesu obywateli 35 1.4. Zasada budzenia zaufania do władzy publicznej 36 1.5. Zasada udzielania informacji faktycznej i prawnej 37 1.6. Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu 42 1.7. Zasada przekonywania 49 1.8. Zasada szybkości i prostoty postępowania 51 1.9. Zasada ugodowości (zasada załatwiania spraw spornych w formie ugody) 54 1.10. Zasada pisemności 56 1.11. Zasada dwuinstancyjności 58 3
1.12. Zasada trwałości decyzji ostatecznych 61 1.13. Zasada sądowej kontroli legalności decyzji administracyjnych 64 2. Zasady mające wpływ na postępowanie administracyjne 67 2.1. Uwagi wstępne 67 2.2. Zasady (prawa) wynikające z Konstytucji RP 67 2.3. Zasady (standardy) wypływające z Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności 68 2.4. Zasady (standardy) wynikające z zalecenia (rezolucji) Komitetu Ministrów Rady Europy nr 31/77 z dnia 28 września 1977 r. 68 2.5. Zasady (standardy) wynikające z Karty Praw Podstawowych 68 2.6. Zasady (standardy) według Europejskiego Kodeksu Dobrej Administracji 69 2.7. Zasady (standardy) postępowania w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 69 2.8. Zasady zawarte w projekcie ustawy Przepisy ogólne prawa administracyjnego (rozdział 4 Załatwianie spraw) 69 Rozdział V. Organy prowadzące postępowanie administracyjne i ich właściwość 71 1. Organy prowadzące postępowanie administracyjne 71 2. Właściwość organu 72 2.1. Uwagi ogólne 72 2.2. Nakaz przestrzegania właściwości z urzędu 75 2.3. Rozpatrywanie sporów o właściwość 77 Rozdział VI. Wyłączenie pracownika, członka organu kolegialnego oraz organu administracji publicznej od udziału w postępowaniu administracyjnym 83 1. Uwagi ogólne 83 2. Wyłączenie pracownika organu administracji publicznej 84 3. Wyłączenie organu administracji publicznej 90 4. Wyłączenie członka organu kolegialnego 92 Rozdział VII. Strona postępowania administracyjnego 95 1. Uwagi wstępne 95 2. Podmiotowość administracyjnoprawna i zdolność procesowa strony 99 3. Pełnomocnictwo procesowe a przedstawicielstwo ustawowe 102 Rozdział VIII. Podmioty na prawach strony w procesie administracyjnym 111 1. Uwagi ogólne 111 4
2. Organizacja społeczna 112 3. Prokurator 115 4. Rzecznik Praw Obywatelskich 117 5. Inne podmioty na prawach strony 118 Rozdział IX. Czynności techniczno-procesowe postępowania administracyjnego 121 1. Terminy załatwiania spraw w postępowaniu administracyjnym 121 1.1. Liczenie terminów 124 1.2. Obowiązek organu administracji publicznej zawiadomienia strony o niezałatwieniu sprawy w terminie 127 1.3. Zażalenie do organu wyższego szczebla i obowiązki tego organu 128 1.4. Prawo jednostki do przywrócenia terminu 133 2. Doręczenia 138 3. Wezwania 155 4. Protokoły i adnotacje 158 5. Udostępnianie akt 168 Rozdział X. Wszczęcie postępowania administracyjnego 173 1. Uwagi wprowadzające 173 2. Podanie 178 2.1. Braki formalne podania 180 2.2. Wniesienie podania do organu niewłaściwego 183 Rozdział XI. Gromadzenie materiału dowodowego przez organ administracji publicznej 189 1. Postępowanie dowodowe a ciężar dowodu (onus probandi) w procedurze administracyjnej 189 1.1. Zasada prawdy obiektywnej jako reguła dowodowa a obowiązek zebrania i rozpatrzenia pełnego materiału dowodowego 190 1.2. Udział strony w postępowaniu dowodowym 192 1.3. Zasada swobodnej oceny dowodów 195 Rozdział XII. Rodzaje środków dowodowych 197 1. Uwagi ogólne 197 1.1. Dowód z dokumentu 199 1.2. Dowód z zeznań świadków 201 1.3. Dowód z opinii biegłych 204 1.4. Dowód z oględzin 205 1.5. Dowód z przesłuchania strony 206 2. Inne reguły dowodowe 208 5
2.1. Fakty niewymagające dowodu 208 2.2. Domniemanie faktyczne 209 2.3. Domniemanie prawne 210 2.4. Uprawdopodobnienie 210 3. Formy postępowania dowodowego (wyjaśniającego) 211 3.1. Postępowanie gabinetowe 212 3.2. Rozprawa administracyjna 212 Rozdział XIII. Przerwanie toku postępowania administracyjnego 217 1. Uwagi ogólne 217 2. Zawieszenie postępowania 217 3. Umorzenie postępowania 220 Rozdział XIV. Rodzaje rozstrzygnięć w procedurze administracyjnej 227 1. Uwagi ogólne 227 1.1. Decyzja administracyjna pojęcie 228 1.2. Prawidłowa struktura decyzji administracyjnej 230 1.3. Rodzaje decyzji administracyjnych 236 1.4. Wprowadzenie decyzji do obrotu prawnego 238 1.5. Związanie organu administracji publicznej wydaną decyzją 241 1.6. Współdziałanie organów administracji publicznej przy wydawaniu decyzji 245 1.7. Rektyfikacja decyzji administracyjnej 248 2. Postanowienia 253 2.1. Uwagi wstępne 253 2.2. Elementy składowe postanowień 254 3. Ugoda administracyjna 257 Rozdział XV. Środki zaskarżenia (weryfikacji) w toku instancji 261 1. Uwagi wprowadzające 261 2. Autoweryfikacja decyzji przez organ administracji publicznej pierwszej instancji 261 3. Odwołanie 266 3.1. Postępowanie odwoławcze 270 3.1.1. Uzupełniające postępowanie dowodowe 277 3.1.2. Cofnięcie odwołania przez stronę 279 3.2. Rodzaje rozstrzygnięć organu odwoławczego 280 3.2.1. Uwagi ogólne 280 3.2.2. Decyzja utrzymująca w mocy decyzję organu pierwszej instancji (decyzja merytoryczna) 282 6
3.2.3. Decyzja uchylająca zaskarżoną decyzję w całości lub w części i rozstrzygająca w tym zakresie co do istoty sprawy (decyzja o charakterze merytoryczno-reformacyjnym) 283 3.2.4. Decyzja kasacyjna uchylająca zaskarżoną decyzję i umarzająca postępowanie w sprawie w całości albo w części 285 3.2.5. Decyzja kasacyjna o przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji 285 3.2.6. Decyzja umarzająca postępowanie odwoławcze 288 3.2.7. Decyzja na blankiecie urzędowym 290 4. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy 291 5. Rola zakazu reformationis in peius w postępowaniu odwoławczym 295 5.1. Uwagi ogólne 295 5.2. Regulacja zakazu reformationis in peius w postępowaniu odwoławczym 297 6. Zażalenie 300 Rozdział XVI. Kontrola (weryfikacja) indywidualnych aktów administracyjnych (decyzji i postanowień) w trybach nadzwyczajnych 303 1. Uwagi ogólne 303 2. Wznowienie postępowania 305 2.1. Właściwość organu do wznowienia postępowania 312 2.2. Termin do wznowienia postępowania 313 2.3. Forma wznowienia postępowania i jego etapy 315 3. Stwierdzenie nieważności decyzji 319 3.1. Uwagi wprowadzające 319 3.2. Przebieg postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji 320 4. Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej, na mocy której strona nie nabyła prawa 326 5. Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej, na mocy której strona nabyła prawa 328 6. Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej przez ministra lub wojewodę w warunkach nadzwyczajnych (tzw. tryb wywłaszczenia praw nabytych na podstawie decyzji) 332 7. Uchylenie decyzji ze względu na skutek niedopełnienia przez stronę określonych czynności 335 8. Uchylenie lub zmiana decyzji na mocy przepisów szczególnych 337 9. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji 339 Rozdział XVII. Administracyjne postępowania uproszczone 343 1. Wydawanie zaświadczeń 343 2. Skargi i wnioski 349 7
2.1. Uwagi ogólne 349 2.2. Skargi 350 2.3. Wnioski 354 2.4. Przyjmowanie skarg i wniosków oraz ich nadzór i kontrola 355 Wykaz wykorzystanej literatury 357 Decyzje Samorządowego Kolegium Odwoławczego 370 Wyroki Trybunału Konstytucyjnego 370 Orzeczenia Sądu Najwyższego i sądów powszechnych 370 Orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego i wojewódzkich sądów administracyjnych 371 8