Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXXIII (2007) MONIKA BIENIASZ, MONIKA MAŁODOBRY, WŁODZIMIERZ LECH OCENA PLONOWANIA I JAKOŚCI OWOCÓW DZIEWIĘCIU ODMIAN TRUSKAWKI Z Katedry Sadownictwa i Pszczelnictwa Akademii Rolniczej im. Hugona Kołłątaja w Krakowie ABSTRACT. In the years 2005-2006 the biggest total marketable yield was obtained for Luna and Salut cultivars. The big mass of first assortment fruit was found for Luna and Vikat. Fruit of Tarda Salut and Astra cultivars had high flesh firmness. Tarda, Luna and Zanta cultivars scored the most points during shelf-life testing. Key words: strawberry, yield, fruit weight, flesh firmness, shelf-life testing Wstęp Ostatnio zwiększa się zainteresowanie odmianami deserowymi truskawki. Rozszerzanie asortymentu odmian zarówno pod względem cech morfologicznych, jak i jakości owoców stwarza także możliwość wydłużenia okresu podaży. Istnieje zatem potrzeba prowadzenia badań z nowymi odmianami truskawki. W omawianym doświadczeniu porównywano dziewięć odmian truskawki, które oceniano pod względem wielkości oraz jakości plonu. Materiał i metody Doświadczenie założono w sierpniu 2004 roku w Garlicy Murowanej pod Krakowem. Badania prowadzono w latach 2005 i 2006. Materiał nasadzeniowy stanowiły sadzonki doniczkowane ze szkółki Markiewicz z Buszkowa. Porównywano odmiany: Luna, Zanta, Salut, Filon, Polka, Tarda, Vikat, Senga Sengana i Astra. Doświadczenie założono metodą losowanych bloków w 4 powtórzeniach, każde powtórzenie stanowiło 20 roślin w rozstawie 25 cm 40 cm. Plantacja była ściółkowana czarną Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 269-273 Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL ISSN 0137-1738
270 M. Bieniasz, M. Małodobry, W. Lech agrotkaniną. Rośliny nawożono Hydrokompleksem, wiosną po rozpoczęciu wegetacji, w dawce 150 kg ha -1 oraz w okresie kwitnienia Nitraborem w dawce 100 kg ha -1. Ochronę prowadzono zgodnie z zaleceniami kalendarza ochrony roślin. Plantacja była nawadniana interwencyjnie w okresach braku opadów. Oceniono następujące parametry: plon handlowy (kg poletko -1 ) plon owoców o średnicy powyżej 25 mm (I wybór owoców) + plon owoców o średnicy do 22 mm (II wybór owoców), plon owoców nieprzydatnych do spożycia (kg poletko -1 ) (owoce b. drobne, z objawami chorób) oraz masę 100 owoców, jędrność owoców bezpośrednio po zbiorze przy zastosowaniu jędrnościomierza Solaris oraz trzpienia o średnicy 0,5 cm N -1. Wyniki poddano analizie statystycznej, stosując test t-studenta, przy poziomie istotności α = 0,05. Ocena jakości owoców uwzględniała następujące cechy: połysk skórki, wytrzymałość na odgniecenia, kolor dominujący oraz świeżość kielicha po upływie 24 i 72 h pozostawania owoców w temperaturze 4 C i 20 C. Test obejmuje skalę 1-9 punktów: ocena wysoka 7, średnia 5, niska 3, wartości 2, 4, 6, 8 stanowią oceny pośrednie (Navatel i Krüger 2003). Wyniki W 2005 roku w Garlicy Murowanej suma opadów wynosiła 602,6 mm (średnia wieloletnia 650,0 mm), a średnia temperatura roku 7,9 C (średnia wieloletnia 8,4 C). W 2006 roku suma opadów wynosiła 598,3 mm, a średnia temperatura roku 8,1 C. W tabeli 1 zawarte są wyniki dotyczące plonu handlowego, masy owoców nieprzydatnych do spożycia oraz masy 100 owoców dziewięciu odmian truskawki. W 2005 roku najwięcej owoców wyboru I uzyskano dla odmiany Luna, nieco mniej dla odmian Polka i Vikat. Najniższym plonem wyboru I charakteryzowała się Senga Sengana. W drugim roku doświadczenia największy plon owoców w wyborze I uzyskano dla odmiany Salut, niższy dla odmian Luna, Vikat oraz Senga Sengana. Duży udział owoców w wyborze ekstra i I dla odmian Luna i Vikat otrzymał Gwozdecki (2000). W plonie owoców wyboru II nie wystąpiły istotne różnice między porównywanymi odmianami. Sumaryczny plon handlowy z lat 2005-2006 był największy w przypadku odmiany Luna i Salut, nieco mniejszy dla odmiany Zanta i Astra. Gwozdecki (2000) otrzymał niższy plon odmiany Luna i odmiany Astra, natomiast zbliżoną wartość plonu uzyskał autor dla odmian Filon i Senga Sengana. W pierwszym i drugim roku doświadczenia najmniej owoców nieprzydatnych do spożycia uzyskano dla odmiany Zanta. Najwięcej owoców nieprzydatnych do spożycia stwierdzono dla odmiany Polka i Vikat (2005) oraz dla odmiany Filon (2006). Jak wynika z badań Żurawicz i in. (2003), odmiany Filon i Vikat cechowały się dużą masą owoców nieprzydatnych do spożycia. Również Gwozdecki (2003) donosi o dużym udziale tych owoców w plonie ogólnym odmiany Vikat. W obu latach badań owoce o najmniejszej masie miała Senga Sengana. Mniejsze wartości masy owoców odmian Senga Sengana, Luna, Vikat, Astra i Filon od uzyskanych w omawianych badaniach otrzymał Gwozdecki (2000, 2003). Natomiast Żurawicz i in. (2003) uzyskali zbliżone wartości
Ocena plonowania i jakości owoców dziewięciu odmian truskawki 271 Tabela 1 Plon handlowy, plon owoców nieprzydatnych do spożycia oraz masa 100 owoców dziewięciu odmian truskawki w 2005 i 2006 roku (kg poletko -1 ) Marketable yield, unmarketable yield, weight of 100 fruits of 9 strawberry cultivars in the years 2005 and 2006 (kg plot -1 ) Odmiana Cultivar I wybór First assortment II wybór Second assortment Sumaryczny plonu handlowy Total marketable field Masa 100 owoców Mass of 100 of fruits Masa owoców nieprzydatnych do spożycia Mass of unmarketable field 2005 2006 2005 2006 2005+2006 2005 2006 2005 2006 Luna 6,76 c 7,92 bc 0,16 a 0,76 a 15,6 c 1,8 c 1,3 b 0,46 ab 0,72 b Zanta 3,69 ab 5,33 a 0,56 a 1,08 a 10,4 a 1,6 bc 1,2 ab 0,34 a 0,30 a Salut 5,10 abc 8,46 c 0,12 a 1,21 a 14,9 bc 1,7 bc 1,4 b 0,64 abc 0,89 b Filon 5,10 abc 7,20 abc 0,13 a 0,72 a 13,0 abc 1,8 c 1,2 ab 0,87 bc 1,28 c Polka 5,21 bc 6,10 ab 0,22 a 1,35 a 12,9 abc 1,4 ab 1,1 ab 1,03 c 0,67 b Tarda 4,24 ab 6,15 ab 0,26 a 0,95 a 11,6 ab 1,6 bc 1,3 ab 0,82 bc 0,75 b Vikat 5,12 bc 7,47 bc 0,11 a 0,66 a 13,4 abc 1,7 bc 1,5 b 1,00 c 0,89 b Senga Sengana 3, 04 a 8,07 bc 1,14 a 1,29 a 13,5 abc 1,1 a 0,9 a 0,85 bc 0,71 b Astra 3,82 ab 6,22 ab 0,30 a 1,01 a 11,4 a 1,5 bc 1,3 ab 0,84 bc 0,88 b Średnie oznaczone tymi samymi literami nie różnią się istotnie przy poziomie α = 0,05. Means followed by the same letter are not significantly different at α = 0.05. do wyników autorów dla owoców odmian Filon, Zanta, Vikat, Tarda i Senga Sengana. Perczak (2005) wykazał mniejsze wartości masy dla odmian Salut i Polka oraz większe dla Senga Sengana. Zbliżone wartości do otrzymanych w doświadczeniu uzyskali Laszlovsky-Zmarlicka i in. (1996) dla odmiany Tarda, a Masny i in. (2005) otrzymali dla odmiany Salut znacznie mniejszą masę owoców. Największą jędrnością owoców w obu latach badań cechowały się odmiany Salut, Astra oraz Tarda, natomiast najmniejszą jędrność miąższu miały owoce Senga Sengana (tab. 2). Masny i in. (2005) otrzymali znacznie mniejszą jędrność owoców Salut (1,68 N). W 2005 roku owoce większości odmian (z wyjątkiem Salut, Filon, Astra ) uzyskiwały zbliżone oceny, w zastosowanych temperaturach i przedziałach czasowych przechowywania, większe wahania występowały w 2006 roku. W obu latach badań najwyższe oceny otrzymały odmiany Tarda, Polka i Vikat (tab. 3).
272 M. Bieniasz, M. Małodobry, W. Lech Jędrność owoców dziewięciu odmian truskawki w latach 2005 i 2006 (N) Fruit flesh firmness of nine strawberry cultivars in the years 2005-06 (N) Odmiana Cultivar Jędrność Flesh firmness Jędrność Flesh firmness 2005 2006 Luna 2,9 cd 2,3 de Zanta 2,4 b 2,2 d Salut 3,3 ef 2,6 fg Filon 3,2 e 2,0 c Polka 2,7 c 1,8 b Tarda 3,2 de 2,7 g Vikat 2,8 c 2,2 d Senga Sengana 2,0 a 1,6 a Astra 3,5 f 2,4 ef Tabela 2 Tabela 3 Średnia liczba punktów dla ogólnej oceny jakości owoców dziewięciu odmian truskawki (połysk skórki, wytrzymałość na odgniecenia, kolor dominujący, świeżość kielicha) Mean number points for general estimation of nine strawberry fruit (skin polish, bruise resistance, predominant colour, calyx freshness) Rok 2005 2006 Year 4 C 24 h 4 C 72 h 20 C 24 h 20 C 72 h 4 C 24 h 4 C 72 h 20 C 24 h 20 C 72 h Luna 5,6 5,2 5,2 5 6 6 4,6 2,8 Zanta 5,6 4,6 3 5 6,4 5,8 4,8 3 Salut 5,4 4,6 5,2 2,2 4,2 6 3,4 2 Filon 5,4 5 2 2 4 4,6 3,2 1 Polka 6,4 6 5,4 5 5,2 5,8 5,6 3 Tarda 7 5,4 5,2 5 6 6,2 6,4 4,2 Vikat 5,8 5,6 5,4 5 5,2 5,8 6,6 2,2 Senga Sengana 6 4 5 5 4,2 3,4 3,2 4 Astra 6,4 3,8 3 2 3,6 6,2 3,2 3,2
Ocena plonowania i jakości owoców dziewięciu odmian truskawki 273 Wnioski 1. Największy sumaryczny plon handlowy otrzymano dla odmian Luna i Salut. 2. Odmiany Luna i Vikat cechowały się największym plonem owoców w wyborze I. 3. Najmniej owoców nieprzydatnych do spożycia uzyskano dla odmiany Zanta. 4. Największą masę 100 owoców miały odmiany Luna, Filon, Vikat. 5. Odmiany Salut i Astra miały owoce o największej jędrności, a najmniejszą jędrnością cechowały się owoce Senga Sengana. 6. Najwyższe oceny, w zastosowanych temperaturach i przedziałach czasowych przechowywania owoców, otrzymały odmiany Tarda, Polka i Vikat. Literatura Gwozdecki J. (2000):Ocena owocowania nowych odmian truskawki w Skierniewicach. Zesz. Nauk. Inat. Sadow. Kwiac. Skiern. 8: 249-261. Gwozdecki J. (2003): Odmiany truskawki w rejestrze i w badaniach. Ogólnopol. Konf. Trusk. Skierniewice: 66-72. Laszlovsky-Zmarlicka A., Cieśliński G., Masny A., Smolarz K. (1996): Wstępna ocena wartości produkcyjnej nowych odmian truskawki. 24 Ogólnopol. Nauk. Konf. Sad. Skierniewice: 223-225. Masny A., Żurawicz E., Basak A. (2005): Wpływ preparatu Pollinus na plon i jakość owoców trzech odmian truskawki. Ogólnopol. Konf. Trusk. Skierniewice: 37-40. Navatel. J.C.;Krüger E. (2003): COST 836 Integrated Research in Berries. Working group 2: European nework for strawberry evaluation Final Report. Ancona, October 9-11. Perczak J. (2005): Nowe odmiany truskawek w rejestrze i badaniach rejestrowych. Ogólnopol. Konf. Trusk. Skierniewice: 53-72. Żurawicz E., Kruczyńska D., Pierzga K., Masny A. (2003). Nowe odmiany truskawki w Polsce i ich przydatność do uprawy w Polsce. Ogólnopol. Konf. Trusk. Skierniewice: 58-65. THE ESTIMATION OF YIELDING AND FRUIT QUALITY OF NINE STRAWBERRY CULTIVARS Summary Nine strawberry cultivars were estimated regarding the quantity and the quality of fruit yield in the years 2005-2006. Higher marketable yields were found for Luna and Salut cultivars. Big fruit mass of first assortment was estimated for Luna and Vikat cultivars. Mass of 100 fruit was higher for all the investigated cultivars in the year 2005. Fruit mass of Senga Sengana cultivar was the lowest in both years of studies. Fruit flesh firmness of Salut, Tarda and Astra cultivars was big in the two years of investigation. Cultivars Tarda, Polka and Vikat were estimated at the highest level according to the applied temperature and time of fruit storage.