OCENA WARTOŚCI PRODUKCYJNEJ KILKU NOWYCH ODMIAN GRUSZY NA DWÓCH PODKŁADKACH. Wstęp

Transkrypt

1 Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXXIII (2007) IRENEUSZ SOSNA, MARTA CZAPLICKA OCENA WARTOŚCI PRODUKCYJNEJ KILKU NOWYCH ODMIAN GRUSZY NA DWÓCH PODKŁADKACH Z Katedry Ogrodnictwa Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu ABSTRACT. Irrespective of cultivars, trees on s were characterized by a stronger growth in comparison to trees on quince S 1. Up to the fifth year after planting, the most productive were Erika and Amfora cvs. Key words: pear, quince S 1,, cultivar, growth, yield Wstęp Grusza jest gatunkiem zdecydowanie trudniejszym w uprawie niż jabłoń. Drzewa później wchodzą w okres obfitego owocowania oraz mają duże wymagania klimatyczne i glebowe. Dodatkowe zagrożenie stanowi podatność na zarazę ogniową, fitoplazmę zamierania gruszy oraz miodówki. Asortyment odmianowy nie jest w Polsce zbyt obszerny i wymaga zdecydowanego rozszerzenia (Kurlus i Łysiak 1999). Na szczególną uwagę zasługują odmiany wyhodowane w warunkach klimatycznych zbliżonych do polskich, takie jak czeska Erika (Kobeluš i Salaš 2005) czy szwedzka Carola. Interesującymi odmianami z Czech są również Dicolor i Radana, o owocach prawie całkowicie pokrytych czerwonym rumieńcem (Kruczyńska 2006). W warunkach klimatycznych Polski intensywne sady gruszowe powinny być zakładane na karłowej pigwie S 1. Na lżejszych glebach i dla odmian słabo rosnących poleca się również siewki gruszy kaukaskiej (Bielicki i Czynczyk 2006). Celem założonego doświadczenia była ocena kilku nowych odmian gruszy zaokulizowanych na tych dwóch najpopularniejszych w naszym kraju podkładkach. Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL ISSN

2 384 I. Sosna, M. Czaplicka Materiał i metody Doświadczenie założono wiosną 2002 roku na terenie Stacji Badawczo-Dydaktycznej Katedry Ogrodnictwa Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, w miejscowości Samotwór. Drzewka odmian Carola, Dicolor, Erika, Amfora, Concorde i Radana otrzymane na pigwie S 1 oraz gruszy kaukaskiej, wysadzono w rozstawie 3,5 1,5 m (1905 drzew ha -1 ). Odmianę Radana, na pigwie wyprodukowano, stosując pośrednią z Bery Hardy. Kwaterę doświadczalną założono metodą losowanych podbloków w czterech powtórzeniach, po trzy drzewka na każdym poletku (łącznie po 12 drzew w kombinacji). Pomiary długości pędów jednorocznych przeprowadzono w latach Corocznie mierzono średnicę pni drzew, a następnie ich obwód. Pomiary te posłużyły do obliczenia pola przekroju poprzecznego pnia. W 2006 roku zmierzono wymiary koron każdego drzewa, a do obliczania ich objętości zastosowano wzór na objętość stożka. Corocznie ważono plon z każdego drzewa, jak również 20 sztuk owoców, co pozwoliło na ustalenie średniej masy jednego owocu. Otrzymane wyniki, opracowane statystycznie metodą analizy wariancji, zestawiono w tabelach. Dla oceny różnic między średnimi użyto testu t-duncana, przyjmując poziom istotności 5%. Wyniki i dyskusja W przeprowadzonym doświadczeniu odmiana i podkładka miały istotny wpływ na wzrost wegetatywny drzew (tab. 1, 2). Do piątego roku po posadzeniu najsilniej rosły odmiany Dicolor i Radana, które miały najgrubsze pnie oraz największe korony. Na drzewach Dicolora wyrastały również najdłuższe pędy jednoroczne. Najwięcej krótkich pędów odnotowano u Eriki, której korony były najbardziej zagęszczone. Z wyjątkiem Concorde drzewa pozostałych badanych odmian rosły istotnie silniej na siewkach gruszy kaukaskiej, co jest zgodne z obserwacjami Bielickiego i Czynczyka (2006). Na obu badanych podkładkach słabo rosła Amfora, dla której odnotowano istotnie najwyższy współczynnik plenności. Na podstawie 5-letnich wyników badań do najbardziej plennych można zaliczyć odmiany: Erikę, Amforę oraz Dicolor (tab. 3). Podobne wyniki odnotowali również inni badacze (Paprštein i Bouma 2000, Blažek i in. 2003). Z kolei w doświadczeniu Błaszczyka (2005) odmiany te później weszły w owocowanie i były mniej plenne. Odmiany Carola, Erika, Amfora oraz Concorde charakteryzowały się dużymi owocami, o masie przekraczającej 200 g. Istotnie drobniejsze owoce (odpowiednio 191 i 149 g) miały odmiany Dicolor oraz Radana, natomiast jeszcze mniejsze owoce z drzew odmiany Dicolor zebrali Paprštein i Bouma (2000) oraz Błaszczyk (2005). Bez względu na odmianę nie zanotowano istotnego wpływu badanych podkładek na średnią masę owocu.

3 Ocena wartości produkcyjnej kilku nowych odmian gruszy Liczba oraz suma długości pędów jednorocznych Number and length of one-year shoots Tabela 1 Odmiana Cultivar Carola Dicolor Erika Amfora Radana * Podkładka Rootstock Suma długości pędów jednorocznych (cm drz. -1 ) Length of one-year shoots (cm tree -1 ) suma z lat total Liczba pędów (szt. drzewo -1 ) Number of shoots (pcs. tree -1 ) suma z lat total pigwa S 1 quince S a 39,7 a b 77,2 b pigwa S 1 quince S a 43,3 a b 60,4 b pigwa S 1 quince S a 71,0 a b 87,6 a pigwa S 1 quince S a 50,5 a a 61,8 a pigwa S 1 quince S a 38,2 a b 48,4 a Concorde pigwa S 1 quince S a 62,2 a a 49,0 a Średnie dla podkładek Means for rootstocks Pigwa S 1 Quince S a 50,8 a Grusza kaukaska b 64,1 b Średnie dla odmian Means for cultivars Carola a 58,5 a Dicolor b 51,9 a Erika a 79,3 b Amfora a 56,2 a Radana* a 43,3 a Concorde a 55,6 a *Zastosowano pośrednią z Bery Hardy. Średnie oznaczone tą samą literą nie różnią się istotnie dla P = 0,05. *The intermediate from Bera Hardy was used. Means followed by the same letter do not differ significantly at P = 0.05.

4 386 I. Sosna, M. Czaplicka Wzrost drzew badanych odmian gruszy w zależności od podkładki Growth of estimated pear cultivars trees depending on rootstock Tabela 2 Odmiana Cultivar Carola Dicolor Erika Amfora Radana Podkładka Rootstock PPPP* TCSA* (cm 2 ) 2006 Przyrost roczny Annual increment (cm 2 ) 2006 Objętość korony Canopy volume (m 3 ) 2006 Współczynnik plenności CEC (kg cm -2 ) pigwa S 1 quince S 1 15,7 a 4,8 a 2,0 a 0,66 a 28,4 b 7,8 b 3,4 b 0,65 a pigwa S 1 quince S 1 22,2 a 4,9 a 2,4 a 1,11 b 33,2 b 10,2 b 4,5 b 0,39 a pigwa S 1 quince S 1 23,6 a 8,4 a 2,3 a 1,03 a 30,8 b 10,5 b 3,6 b 0,83 a pigwa S 1 quince S 1 17,3 a 4,8 a 2,1 a 0,99 a 22,2 b 7,0 b 3,0 b 1,14 a pigwa S 1 quince S 1 23,8 a 8,3 a 3,0 a 0,50 a 31,6 b 10,3 b 4,9 b 0,39 a Concorde pigwa S 1 quince S 1 28,0 b 8,1 a 2,1 a 0,86 b 22,2 a 8,9 a 2,3 a 0,15 a Średnie dla podkładek Means for rootstocks Pigwa S 1 Quince S 1 21,7 a 6,6 a 2,3 a 0,86 b Gruszka kaukaska 28,1 b 9,1 b 3,6 b 0,59 a Średnie dla odmian Means for cultivars Carola 22,1 ab 6,3 a 2,7 b 0,66 bc Dicolor 27,7 c 7,6 ab 3,5 cd 0,75 c Erika 27,2 c 9,5 c 3,0 bc 0,93 d Amfora 19,8 a 5,9 a 2,6 ab 1,07 e Radana 27,7 c 9,3 bc 4,0 d 0,45 a Concorde 25,1 bc 8,5 bc 2,2 a 0,51 ab *Pole przekroju poprzecznego pnia. Średnie oznaczone tą samą literą nie różnią się istotnie dla P = 0,05. *Trunk cross-sectional area. Means followed by the same letter do not differ significantly at P = 0.05.

5 Ocena wartości produkcyjnej kilku nowych odmian gruszy Plonowanie oraz średnia masa owoców badanych odmian gruszy Yielding and mean fruit weight of estimated pear cultivars Tabela 3 Odmiana Cultivar Podkładka Rootstock Plon (kg drzewo -1 ) Yield (kg tree -1 ) Średnia masa owocu Mean fruit weight (g) Carola Dicolor Erika Amfora Radana pigwa S 1 quince S 1 0,0 1,1 3,2 6,0 10,4 a 235 a 0,0 0,0 1,0 17,4 18,4 a 245 a pigwa S 1 quince S 1 0,3 3,4 7,9 13,2 24,7 b 174 a 0,0 1,6 4,6 6,8 13,0 a 207 a pigwa S 1 quince S 1 0,4 5,2 7,6 11,0 24,2 a 245 a 0,0 2,6 11,1 11,9 25,6 a 238 a pigwa S 1 quince S 1 1,9 0,9 10,7 3,6 17,1 a 243 a 0,1 2,7 11,5 11,0 25,3 b 245 a pigwa S 1 quince S 1 0,1 1,7 6,4 3,3 11,8 a 144 a 0,0 1,4 9,0 1,8 12,2 a 153 a Concorde pigwa S 1 quince S 1 0,1 2,2 6,9 14,8 24,0 b 224 a 0,0 0,0 0,1 3,3 3,4 a 234 a Średnie dla podkładek Means for rootstocks Pigwa S 1 Quince S 1 0,5 2,4 7,2 8,6 18,6 a 211 a Grusza kaukaska 0,0 1,4 6,4 8,7 16,3 a 220 a Średnie dla odmian Means for cultivars Carola 0,0 0,6 2,1 11,7 14,4 b 240 c Dicolor 0,2 2,5 6,2 10,0 18,9 bc 191 b Erika 0,2 3,9 9,3 11,5 24,9 c 242 c Amfora 1,0 1,8 11,1 7,3 21,2 bc 244 c Radana 0,1 1,6 7,7 2,6 12,0 a 149 a Concorde 0,1 1,1 3,5 9,0 13,7 a 229 c Średnie oznaczone tą samą literą nie różnią się istotnie dla P = 0,05. Means followed by the same letter do not differ significantly at P = 0.05.

6 388 I. Sosna, M. Czaplicka Wnioski 1. Najsilniejszym wzrostem wegetatywnym charakteryzowały się drzewa odmian Dicolor i Radana, natomiast najsłabszym odmiany Amfora. Drzewa na gruszy kaukaskiej odznaczały się istotnie silniejszym wzrostem w porównaniu z drzewami zaokulizowanymi na pigwie S W ciągu pierwszych pięciu lat po posadzeniu najwyższe plony owoców zebrano z drzew odmian Erika oraz Amfora. Stosunkowo słabo owocowały Radana oraz Concorde na gruszy kaukaskiej. 3. Niezależnie od odmiany badane podkładki nie miały istotnego wpływu na sumaryczny plon i jakość owocu. Literatura Bielicki P., Czynczyk A. (2006): Przydatność różnych podkładek dla nowych odmian gruszy. Ogólnopol. Konf. Inst. Sadow. Kwiac. Skierniewice: Blažek J., Vondráček J., Vávra R. (2003): Yields and tree vigour of pear cultivars bred in the RBIP at Holovousy. Vĕd. Pr. Ovoc. 18: Błaszczyk J. (2005): Porównanie wzrostu i początkowego plonowania czterech odmian grusz. 25 Międzyn. Sem. Sadownicze. Limanowa: Kobeluš V., Salaš P. (2005): The new Czech pear cultivars (Pyrus Communis L.). Sadiwnictwo 57: Kruczyńska D. (2006): Nowe odmiany jabłoni i gruszy do sadów towarowych. Ogólnopol. Konf. Inst. Sadow Kwiac. Skierniewice: Kurlus R., Łysiak G. (1999): Nowe, obiecujące odmiany grusz i jabłoni z Techobuzic. VIII Spotkanie Sadownicze. Sandomierz: Paprštein F., Bouma J. (2000): New pears from the Czech Republic. Acta Hort. 538,2: ESTIMATION OF PRODUCTIVE VALUE OF SEVERAL NEW PEAR CULTIVARS ON TWO ROOTSTOCKS Summary The experiment was established at the Fruit Experimental Station Samotwór near Wrocław in spring The trees of Carola, Dicolor, Erika, Amfora, Concorde and Radana pear cvs. budded on quince S 1 and s were planted at a spacing of m (1905 trees per hectare). Dicolor and Radana were the most vigorous, whereas Amfora trees grew clearly the weakest. Irrespective of cultivars, trees on s were characterized by stronger growth (TCSA, canopy volume, number and length of one-year shoots) in comparison to trees on dwarf rootstock quince S 1. Up to the fifth year after planting, the most productive were Erika and Amfora cvs. Pear trees on quince S 1 had significantly higher crop efficiency index. Radana, in spite of high vegetative growth and rather small fruit, should be interesting market supplement for the reason of early maturing time and intensive red blush. Worth noting is Amfora cv., with weak growth, high yields and fruit more than 200 g.