3. Proces kształcenia 1. Nauczanie uczenie się. Teoria procesu uczenia się 2. Klasyfikacja współczesnych metod nauczania uczenia się 3. Metody kształcenia w teoretycznym i praktycznym kształceniu zawodowym 4. Środki dydaktyczne i materiały metodyczne 5. Organizacja kształcenia zawodowego Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 1
TEORIE UCZENIA SIĘ W KONTEKŚCIE TECHNOLOGII INFORMACYJNYCH BEHAWIORYSTYCZNE UCZENIE SIĘ UCZĄCY SIĘ poddawany jest stymulacji zewnętrznej jako bierny odbiorca bodźców PLANOWANIE systematyczne ORGANIZACJA system klasowo-lekcyjny REALIZACJA linearna, algorytmiczna KOGNITYWNE UCZENIE SIĘ stymulacja zewnętrzna uczący się jako aktywna i samostanowiąca istota ogólne, ramowe praca w grupach heurystyczna KONSTRUKTYWISTYCZNE UCZENIE SIĘ stymulacja wewnętrzna osobista interpretacja świata zależne od uczącego się uczenie samosterowalne według potrzeb uczącego się METODY powtarzalne aktywizujące wewnętrzna motywacja CELE KSZTAŁCENIA z góry ustalone jedynie zakładane w pełni indywidualne Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 2
TEORIE UCZENIA SIĘ W KONTEKŚCIE TECHNOLOGII INFORMACYJNYCH BEHAWIORYSTYCZNE UCZENIE SIĘ PROCES NAUCZANIA jako przekazywanie informacji KOGNITYWNE UCZENIE SIĘ jako przetwarzanie informacji KONSTRUKTYWISTYCZNE UCZENIE SIĘ jako indywidualne konstruowanie wiedzy NAUCZYCIEL jako mistrz jako opiekun brak nauczyciela PROCESY WEWNĘTRZNE uczącego się są świadomie ignorowane przez nauczyciela OBIEKTYWNOŚĆ WIEDZY pełna TREŚĆ KSZTAŁCENIA dzielona na mniejsze sekwencje SYTUACJE DYDAKTYCZNE teoretyczne KONTROLA procesu nauczania bardzo szczegółowa - cyfrowa pełnią centralną funkcję w oczach nauczyciela ukazywanie różnych punktów widzenia nauczanie zintegrowane i blokowe symulowane bardzo ogólna - opisowa są rezultatem pracy uczącego się pełny subiektywizm hipernauczanie indywidualne ścieżki uczenia się rzeczywiste samoocena, autorefleksja Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 3
TEORIE UCZENIA SIĘ W KONTEKŚCIE TECHNOLOGII INFORMACYJNYCH W literaturze angielskojęzycznej wyróżnia się dwie interpretacje terminu technologia kształcenia: technology in education (technologia w kształceniu ujęcie praktyczne) stosowanie różnych środków prezentacji informacji, ujęcie wąskie i przestarzałe technology of education (technologia kształcenia ujęcie teoretyczne) często rozumiane jako nowa dydaktyka Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 4
WARUNKI WYSTĄPIENIA GOTOWOŚCI DO SAMOSTEROWALNEGO UCZENIA SIĘ 1. AUTONOMIA uczący się ma poczucie, że może się uczyć według własnego programu 2. KOMPETENCJA uczący się ma wrażenie, że pomyślnie i efektywnie rozwiązuje zadania i problemy 3. SPOŁECZNA INTEGRACJA uczący się odczuwa, że efekty jego nauki są akceptowany przez nauczycieli i kolegów, przy czym on sam czuje się akceptowanym członkiem społeczności Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 5
CHARAKTERYSTYKA PRACOWNIKA WIEDZY wysokiej klasy specjalista nauk technicznych lub społecznych, posiadający jednocześnie dużą wiedzę w innych dziedzinach ma poczucie, że cały czas się rozwija, a kolejne zadania budują jego wartość rynkową najważniejszy staje się dla niego samorozwój jest mobilny (dziś pracuje w Warszawie, jutro w Londynie, a pojutrze w Nowym Jorku) wykazuje małą lojalność w stosunku do pracodawcy, zostaje w firmie tak długo, jak to jest korzystne dla niego Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 6
CHARAKTERYSTYKA PRACOWNIKA WIEDZY zna swoją wartość, stawia firmie warunki i wymagania sam chce zarządzać swoją karierą rolą firmy jest pomagać mu w tym tak długo, jak interesy obu stron są zgodne jest przedsiębiorczy szuka i wykorzystuje szanse, widzi możliwości, nie ma dla niego rzeczy niemożliwych dostosowuje zawód do okoliczności w danym czasie (zmienia zawód przynajmniej 3 razy w życiu, a miejsce pracy przynajmniej 7 razy) Na podstawie wniosków ze spotkania Klubu Dyrektorów i Kierowników Personalnych Wrocław, grudzień 1999, (PERSONEL, 16 31 marca 2000) Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 7
ŚREDNIOWIECZNY NAUCZYCIEL W NOWOCZESNEJ SZKOLE Zmarły w średniowieczu nauczyciel dzięki cudom nowoczesnej medycyny ożył. Współcześni nauczyciele zaprowadzili go wpierw do całkowicie zautomatyzowanej fabryki. Doznał szoku. W laboratorium biochemicznym pokazano mu eksperymenty z klonowaniem. Pobladł z przerażenia. Wreszcie, weszli do szkoły. Uśmiechnął się wtedy i z ogromnym zadowoleniem podszedł do tablicy i kontynuował lekcję. Z wykładu ANTOINE ROOSENA, profesora Uniwersytetu w Liége, wygłoszonego podczas międzynarodowej konferencji poświęconej niepowodzeniom szkolnym, w dniu 25 marca 1998 roku w Paryżu. Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 8
NOWE POKOLENIA Pokolenia wychowane na mediach wizualnych mają inną strukturę percepcji (...) mają skrócony zakres skupienia uwagi (...), co ma poważne konsekwencje w procesie edukacyjnym: 45 minut dla ucznia to w większości czas stracony. KRZYSZTOFEK K.: Od logosfery do piktosfery. Czy ikonizacja języka? W: Słowo w kulturze mediów, pod red. Z. Suszczyńskiej. Białystok 1999, IFP Uniwersytet w Białymstoku. Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 9
PRZYKŁADY ZAJĘĆ Z WYKORZYSTANIEM SIECI Grubiel E., Krupicka H.: Sieć komputerowa nowe medium w edukacji szkolnej. Edukacja Medialna 2/97. Scenariusz 1 wirtualna klasa (nie jest konieczne, by wszyscy uczestnicy przebywali w jednym miejscu, w tym samym czasie) Scenariusz 2 kilka klas lub grup pracuje razem (uczniowie z oddalonych klas lub szkół pracują nad jednym tematem) Scenariusz 3 grupy projektowe (zmienia się rola nauczyciela, jest on moderatorem dyskusji i doradcą) Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 10
PRZYKŁADY ZAJĘĆ Z WYKORZYSTANIEM SIECI Grubiel E., Krupicka H.: Sieć komputerowa nowe medium w edukacji szkolnej. Edukacja Medialna 2/97. Scenariusz 4 zbieranie materiałów za pomocą kwestionariuszy (scenariusz nadaje się na wszystkie przedmioty) Scenariusz 5 projekty polegające na zbieraniu i opracowywaniu danych (wyszukiwanie informacji na zadany temat, statystyczna obróbka danych i ich wizualizacja) Scenariusz 6 wyszukiwanie i przetwarzanie informacji z baz danych (indywidualne zajęcia z naciskiem na odnośną literaturę) Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 11
INFRASTRUKTURA SAL LEKCYJNYCH I SZKOŁY 1. Aranżacja sali przystosowanie jej do pracy w grupach 2. Meble przystosowane do wspólnej pracy kilku (4 6) uczniów 3. Poprawienie akustyki sali, aby uczniowie komunikując się i działając wspólnie nie przeszkadzali sobie wzajemnie 4. Zweryfikowanie nawyków i zaleceń SANEPIDU co do lewostronnego oświetlenia ucznia i ustawiania ławek w trzy rzędy takie ustawienie uniemożliwia pracę w grupach Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 12
INFRASTRUKTURA SAL LEKCYJNYCH I SZKOŁY 5. Wyposażenie pracowni w duże ilości pomocy dydaktycznych służących uczniom do eksperymentowania, odkrywania i samodzielnego poznawania świata oraz zdobywania i weryfikowania informacji 6. Komputery i inne media w każdej sali lekcyjnej 7. Wszystkie komputery w szkole połączone siecią wewnętrzną z dostępem do sieci zewnętrznej 8. Biblioteka jako centrum informacyjne szkoły 9. Biblioteka Gminna jako centrum informacyjnopoligraficzne lokalnej społeczności sprzężona siecią z bibliotekami szkolnymi wspomaga je w funkcjach edukacyjnych Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 13
BIBLIOTEKA CENTRUM INFORMACYJNE SZKOŁY 1. Tradycyjne wydawnictwa papierowe 2. Wydawnictwa multimedialne 3. Opracowania rozwiązań programowych i metodycznych dla nauczycieli 4. Scenariusze zajęć i instrukcje ćwiczeń dla nauczycieli 5. Instrukcje metodyczne dla ucznia i karty pracy dla ucznia (grupy) do stosowania metody projektów 6. Testy, arkusze ewaluacji i oceny oraz sprawdziany praktyczne weryfikujące nabywane przez uczniów umiejętności kompetencje Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 14
BIBLIOTEKA CENTRUM INFORMACYJNE SZKOŁY 7. Narzędzia oceny zewnętrznej osiągnięć szkolnych uczniów (gromadzone z syllabusów i z testów z lat ubiegłych) 8. Zasoby informacji, bazy danych na nośnikach elektronicznych (od encyklopedii multimedialnych do filmów DVD) 9. Przedmioty i narzędzia służące rozwijaniu aktywności poznawczej uczniów (zabawki, sprzęt laboratoryjny, cyfrowy aparat fotograficzny i kamera cyfrowa, teleskopy do obserwacji astronomicznych, dydaktyczne gry komputerowe itp.) 10. Wyposażenie poligraficzne Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 15
BIBLIOTEKA CENTRUM INFORMACYJNE SZKOŁY Magazyn sprzętu audiowideo TV Offset Ksero Zszywacz elektryczny Kopiarka A3 Matryce Stół roboczy Drukarki Stół do składania stron Bindownice Gilotyna Mikrofisze Sala projekcyjna Zszywacz elektryczny Sieć Komputerowego Systemu Informacji (KSI) Biurko Biurko Stelaże z materiałami Skaner Materiały samokształceniowe Drukarka laserowa DTP Księgozbiór podręczny Biurko Biurko Teletekst Materiały KSI Faks Drukarka atramentowa Księgozbiór nauczycieli Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 16
STRATEGIE POZNAWCZE UCZĄCEGO SIĘ W projektowaniu środków dydaktycznych należy mieć na uwadze następujące strategie poznawcze uczącego się, które mają na celu usprawnienie transferu informacji z magazynu pamięci krótkotrwałej STM do magazynu pamięci długotrwałej LTM: 1. Powtarzanie (powtarzanie informacji kilka razy w pamięci) 2. Parafraza (przeformułowanie informacji dzięki użyciu innych słów) 3. Wyobrażanie (wytworzenie obrazu wizualnego informacji wizualizacja) 4. Mnemotechnika (zapamiętywanie informacji dzięki zastosowaniu formalnego lub nawykowego systemu mnemotechnicznego) 5. Egzemplifikacja (odszukanie w pamięci poprzednio zapamiętanego przykładu dotyczącego nowo przyswojonej informacji) Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 17
STRATEGIE POZNAWCZE UCZĄCEGO SIĘ 6. Analogia (odszukanie w pamięci poprzednio przyswojonej informacji, do której nowy materiał może być odniesiony) 7. Ćwiczenia niejawne (usiłowanie sformułowania w myśli odpowiedzi związanej z nową informacją) 8. Ćwiczenia jawne (strategie metodycznego sporządzania notatek, streszczeń, list ważnych faktów itp.) 9. Tworzenie sieci pojęć (określanie relacji w materiale nauczania) 10. Analiza (rozkładanie informacji na elementy) 11. Synteza (składanie elementów informacji, a następnie integrowanie ich z innymi informacjami dla formowania nowych pojęć) Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 18
KOMPUTERY OSOBISTE W KSZTAŁCENIU Komputer to najpotężniejsze narzędzie intelektualne, jakim dysponuje człowiek od czasu wynalezienia języka, udoskonalonego następnie przez alfabet i druk. Roger Sperry 1982, noblista Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 19
TECHNOLOGIA KSZTAŁCENIA JAKO SKUTEK ROZWOJU ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH Zakres znaczeniowy terminu technologia kształcenia. Teorie uczenia się w kontekście technologii informacyjnych. Zmiana paradygmatu środków dydaktycznych. Strategie poznawcze uczącego się i ich wykorzystywanie w programowaniu edukacyjnym. Kształcenie zintegrowane. Samokształcenie kierowane. Infrastruktura sal lekcyjnych i szkoły. Biblioteka jako centrum informacyjne szkoły. Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 20
Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 21
Technologia kształcenia zawodowego 3. Proces kształcenia 22