PRODUKCJA MLEKA INFORMACJA DLA PRODUCENTÓW Jadwiga Seremak Bulge

PRODUKCJA MLEKA INFORMACJA DLA PRODUCENTÓW Jadwiga Seremak Bulge 1. Ogólna informacja o branży mleczarskiej Chów bydła mlecznego zarówno w Polsce jak i w UE jest jedną z podstawowych gałęzi produkcji rolniczej. Wartość rocznej produkcji mleka w Polsce w latach 2002 2004 wynosiła 1,9 2,1 mld EUR, co stanowiło około 15 % produkcji globalnej i 20% końcowej produkcji polskiego rolnictwa. Co czwarta złotówka otrzymana przez rolników ze sprzedaży pochodzi z chowu bydła mlecznego, który w 2004 r. był prowadzony przez około 800 tys. gospodarstw (z czego około 356 tys. sprzedaje mleko do przemysłu mleczarskiego). Szacuje się, że z produkcją mleka związanych jest w Polsce około 30-35% zasobów siły roboczej w rolnictwie, a dla 800 tys. rodzin rolniczych mleko stanowi istotne źródło dochodu i wyżywienia rodziny. Z drugiej strony ceny produktów mleczarskich mają znaczący wpływ na poziom życia polskich konsumentów, przeznaczających na żywność w pierwszej połowie lat dwutysięcznych od 28% (gospodarstwa domowe osób pracujących na własny rachunek) do prawie 41% (gospodarstwa domowe osób utrzymujących się ze źródeł nie zarobkowych) budżetów rodzin. Wydatki na nabiał i masło stanowią istotną część tych budżetów, wynoszącą około 12% wydatków na żywność i 3,6% całkowitych wydatków gospodarstw domowych. 2. Ogólna informacja o polskim i unijnym rynku mleka Polska z produkcją około 11,8 mln t mleka rocznie w ostatnich latach jest jednym z największych producentów mleka w Europie, mającą około 8,5% udział w globalnej produkcji mleka największego eksportera produktów mleczarskich na świecie, jakim jest Unia Europejska (około 40% światowego 1

eksportu). Po poszerzeniu. o kolejnych 10 członków, jej udział w światowej produkcji mleka krowiego zwiększył się z obecnych 21% do około 25%, a produkcja mleka w UE-25 wzrosła z około 122 mln t do 143 mln t. Przyznanie Polsce kwoty narodowej w wysokości 9,38 mln. t, nieco tylko przekraczającej aktualną sprzedaż mleka (8,8 mln t) spowoduje, że pozycja polskiego mleczarstwa w poszerzonej UE będzie słabła, a udział Polski w całkowitej produkcji mleka zmniejszy się z 8,5% do około 7,8%. Wpłynie na to ograniczenie towarowej produkcji mleka do wysokości przyznanej Polsce kwoty oraz postępujące, wraz z niezbędną restrukturyzacją i nieuniknioną koncentracją chowu bydła mlecznego, zmniejszenie ilości mleka produkowanego na własne potrzeby gospodarstw. Mimo to w poszerzonej Unii Polska pozostanie czwartym producentem mleka ustępującym pod względem wielkości produkcji jedynie Niemcom, Francji i Wielkiej Brytanii, a porównywalnym z Holandią. Jednakże w pierwszych latach członkowstwa ustępować będzie tym krajom, co do poziomu technologii i organizacji produkcji, mleczności krów, funkcjonowania struktur organizacyjnych oraz organizacji i efektywności przetwórstwa. Wprawdzie Unia Europejska, a także Polska są jednymi z największych konsumentów mleka na świecie, ale ich produkcja znacznie przekracza potrzeby rynków wewnętrznych. Nadwyżka podaży nad zużyciem krajowym zarówno w UE-15 jak i w Polsce w latach 2002 2004 szacowana była na około 10-12%, a nadwyżki mleka musiały zostać wyeksportowane. Niskie ceny płacone polskim producentom sprawiły, że w Polsce eksport ten w większości nie wymagał dotacji. W UE ze względu na wysoki poziom cen eksport produktów mleczarskich z reguły był subwencjonowany. 3. Regulacje rynku mleka Wrażliwość rynku mleka na wahania cen, a także jego duży wpływ na poziom życia rolników oraz na ocenę poziomu życia przez konsumentów powodują, że rynek mleka należy do rynków podlegających szczególnym regulacjom obejmującym: wsparcie rynkowe, administracyjne ograniczenie wielkości produkcji, wymagania sanitarno-weterynaryjne dotyczące warunków produkcji, magazynowania i wprowadzania na rynek produktów mleczarskich. 2

Wspólnotowy system w ramach ustalonych dla poszczególnych krajów kwot narodowych gwarantuje rolnikom dochody, a przetwórcom ekonomiczne warunki przerobu mleka wytworzonego na obszarze UE, poprzez ograniczanie zmienności cen w granicach określonych kwotami mlecznymi przyznanymi poszczególnym krajom. Konsumentom zapewnia on zrównoważony rynek, dobrze zaopatrzony w produkty mleczarskie wysokiej jakości po cenach akceptowanych przez konsumentów. W ostatnich latach wydatki na regulacje rynku mleka wynoszą 2-2,8 mld EUR rocznie i mają tendencję malejącą. Wsparcie rynkowe w postaci zakupów interwencyjnych masła i odtłuszczonego mleka w proszku po gwarantowanych cenach, dopłat do prywatnego przechowywania, różnorodnych subwencji stymulujących zużycie wewnętrzne oraz subwencji eksportowych, kierowane jest do przetwórców mleka oraz handlowców po to, aby podmioty skupujące mogły zapłacić producentom wyższe ceny za dostarczone mleko. Obecnie zrezygnowano z administracyjnego wyznaczania poziomu tych cen. Zgodnie z decyzją ministrów rolnictwa podjętą w Luksemburgu 23.06.2003 r. o przyspieszeniu i pogłębieniu reformy WPR na rynku mleka obniżka cen interwencyjnych masła wyniesie 25% w ciągu 4 lat, a odtłuszczonego mleka w proszku (OMP) 15% w ciągu 3 lat. Ceny interwencyjne masła i odtłuszczonego mleka w proszku (OMP) wynoszą (EUR/100 kg): Okres 1.07.2004 1.07.2005-1.07 2006- po 30.06.2005 30.06.2006 30.06.2007 1.07.2007 Masło 305,20 282,30 259,30 246,20 OMP 195,24 184,97 174,69 174,69 Sprzedaż mleka ponad posiadaną wielkość indywidualnej kwoty mlecznej łączy się z koniecznością zapłacenia opłaty specjalnej tzw. super levy, która wynosi: 33,27 EUR/100 kg w 2004/05 r. 30,91 EUR/100 kg w 2005/06 r. 28,54 EUR/100 kg w 2006/07 r. 27,83 EUR/100 kg w 2007/08 r. i następnych Opłata ta będąca w istocie karą za przekraczanie posiadanych kwot jest tak wysoka, że skutecznie zniechęca rolników do ich przekraczania. W konsekwencji produkcja mleka w UE 3

pozostaje stabilna, mimo utrzymania rynkowego wsparcia sektora mleczarskiego na niezmienionym poziomie od szeregu lat. Kwotowane jest wyłącznie mleko opuszczające gospodarstwo. Nie podlega kwotowaniu i nie jest kontrolowane mleko zużywane wewnątrz gospodarstwa przez rodzinę rolnika lub na pasze. Polska w ramach przygotowań do integracji wprowadziła system kwot wraz z listą instrumentów wspierających rynek mleka, który zaczął obowiązywać od 1.04.2004 r., a więc na miesiąc przed członkostwem. Wprowadzenie systemu kwotowania sprzedaży mleka oznacza, że od 1.04.2004 r. prawo do wprowadzania mleka na rynek mają wyłącznie posiadacze kwot hurtowych (sprzedaż mleka do mleczarni) lub kwot sprzedaży bezpośredniej (sprzedaż mleka i przetworów mlecznych bezpośrednio na rynek z pominięciem mleczarni). Podmioty skupujące mogą skupować mleko wyłącznie od posiadaczy kwot mlecznych pod warunkiem, że są wpisani do rejestru podmiotów skupujących. Zgodnie z ustawą o regulacji rynku mleka i przetworów mlecznych prawo do produkcji i sprzedaży mleka w ilościach określonych posiadanymi kwotami mają obecnie rolnicy, którym: przydzielono pierwotne kwoty hurtowe na ich wniosek na podstawie udokumentowanej (potwierdzonej przez mleczarnię) sprzedaży mleka w okresie od 1.04.2002 do 31.03.2003r. przydzielono pierwotne kwoty sprzedaży bezpośredniej, na ich wniosek na podstawie udokumentowanej sprzedaży w okresie od 1.04.2002 do 31.03.2003, lub na podstawie ilości krów znajdujących się w gospodarstwie w roku referencyjnym i średniej krajowej mleczności krów ogłoszonej przez Prezesa GUS. przydzielono dodatkowe kwoty z rezerwy krajowej na ich wniosek na podstawie udokumentowanej sprzedaży w okresie od 1.04 2003 do 31.03.2004 oraz w okresie od 1.04 2004 do 31.03 2005, jeśli sprzedali w tych okresach nie mniej niż po 10.000 l mleka ponad przyznaną im kwotę pierwotną. Rolnicy, którym przydzielono pierwotne kwoty sprzedaży bezpośredniej na podstawie ilości posiadanych krów nie mogą występować o przydział dodatkowej kwoty sprzedaży bezpośredniej. Prawo takie nabędą także rolnicy, którzy kupią kwotę mleczną wraz z gospodarstwem lub nabędą kwotę mleczną (tzw. transfer kwot bez ziemi) na stałe lub czasowo od innych właścicieli kwot. 4

Warunkiem uprawniającym do złożenia wniosku i otrzymania kwoty jest jednoczesne posiadanie (użytkowanie) gospodarstwa oraz sprzedaż mleka w kolejnych latach referencyjnych (od 1.04.2002 do 31.03.2005). Kwoty są przydzielane rolnikom decyzjami administracyjnymi dyrektorów właściwych Oddziałów Terenowych Agencji Rynku Rolnego. Jeśli rolnikowi przydzielono kwotę mniejszą od uzasadnionej ilości zgłoszonej we wniosku, rolnik ma prawo odwołać się od tej decyzji do Prezesa ARR, a następnie zgodnie z kodeksem postępowania administracyjnego do NSA. Od 2004 r. w starych krajach członkowskich stopniowy spadek cen kompensowany jest dopłatami bezpośrednimi, które są wypłacane producentom częściowo z Brukseli, a częściowo przez władze krajowe w ramach tzw. kopert narodowych. Jednocześnie kwoty narodowe powiększone zostaną w UE-15 (w porównaniu z 2002/03 r.) średnio o 2,4% do 2014 r. (z tego o 1,1% do 2004/05r.). W sumie zwiększające się stopniowo dopłaty bezpośrednie oraz wyższe kwoty mleczne powinny skompensować spadek dochodów z tytułu oczekiwanej obniżki cen, jednak nie w pełni. Dopłaty bezpośrednie, które producenci mleka w UE otrzymywać będą do 1 tony kwot mlecznych dostępnych w gospodarstwie w dniu 31 marca będą stopniowo zwiększały się. Łączna wysokość dopłat bezpośrednich otrzymywanych przez producentów mleka wynosić będzie: Rok 2004 2005 2006 i następne EUR/t kwoty 11,81 23,65 35,50 Zgodnie z porozumieniem ministrów rolnictwa w Luksemburgu dopłaty bezpośrednie do produkcji mleka powinny zostać włączone do jednolitych płatności obszarowych (JPO) najpóźniej do 2007 r. W Polsce, która zdecydowała się na stosowanie uproszczonego systemu dopłat bezpośrednich wszystkie dopłaty zostały włączone od początku do jednolitych płatności obszarowych wypłacanych do 1 ha użytków rolnych. Zgodnie z Aktem Akcesyjnym producenci w 2004 r. do 1 ha łąk, pastwisk i innych upraw paszowych mogą otrzymać maksymalnie: 5

Wyszczególnienie 2004 Jednolita płatność obszarowa (EUR/ha) 44,46 Maksymalna wysokość płatności uzupełniającej (EUR/ha) Łącznie (EUR/ha) (zł/ha*) * przy kursie 4,73 zł/eur 61,87 106,33 503,00 Polscy producenci mleka zgodnie z Aktem Akcesyjnym będą stopniowo dochodzić do pełnej wysokości dopłat bezpośrednich od 25% należnych dopłat w 2004 r. do 100% w 2013 r. Uzgodniono przy tym, że władze krajowe będą mogły uzupełnić dopłaty bezpośrednie wypłacane z Sekcji Gwarancji Funduszu FEOGA do 55% w 2004 r., 60% w 2005 r. i 65% w 2006 r. częściowo z filaru II oraz częściowo z budżetu krajowego. Po uzupełnieniu dopłat bezpośrednich środkami krajowymi pełna ich wysokość będzie mogła być wypłacana już w roku 2010. Przepisy Unii Europejskiej dopuszczają do sprzedaży wyłącznie mleko zawierające w 1 ml nie więcej niż 100 tys. drobnoustrojów oraz nie więcej niż 400 tys. komórek somatycznych, a więc mleko odpowiadające polskiej klasie extra, które zostało wyprodukowane w gospodarstwach będących pod nadzorem weterynaryjnym i spełniających strukturalne wymogi sanitarne, tj. co najmniej: korzystają z pitnej wody dla potrzeb doju i mycia urządzeń udojowych oraz do przechowywania mleka, posiadają pomieszczenia do doju oraz przelewania i przechowywania mleka, które mają łatwo dające się czyścić posadzki i ściany, posiadają odpowiednie płyty lub zbiorniki do składowania i przechowywania odchodów zwierząt, posiadają pomieszczenia zapewniające zwierzętom odpowiednie warunki bytowania. Powinno to być potwierdzone zaświadczeniem powiatowego lekarza weterynarii. Obecnie prawo do produkcji i sprzedaży mleka mają tylko rolnicy, którzy: dopuszczeni są do sprzedaży mleka na obszarze całej Unii i posiadają zaświadczenie powiatowego lekarza weterynarii (PLWet) potwierdzające, że gospodarstwo, w którym produkowane jest mleko spełnia wymienione wyżej warunki. W końcu 2004 r. takich gospodarstw było około 80 tysięcy. 6

korzystają z okresów przejściowych i zostali wpisani na listy prowadzone przez powiatowych lekarzy weterynarii - takich gospodarstw końcu 2004 r. było około 135 tysięcy. Ci rolnicy będą mogli produkować mleko przeznaczone do sprzedaży do końca 2006 r., mimo że nie będą spełniać wszystkich wymogów sanitarno - weterynaryjnych. W tym okresie będą jednak zobowiązani do stopniowego osiągania wymaganych standardów zgodnie z harmonogramem przyjętym przez powiatowego lekarza weterynarii. ponadto w końcu 2004 r. około 140 tys. gospodarstw dostarczających mleko do mleczarni nie było skontrolowanych przez Inspekcję Weterynaryjną. W okresie przejściowym, a więc do końca 2006 r. mleczarnie mogą także skupować mleko klasy I. Jednakże produkty wyprodukowane z takiego mleka oraz z mleka pochodzącego z gospodarstw nie posiadających zaświadczeń powiatowego lekarza weterynarii od 1 maja 2005 r. nie będą mogły być oznaczone owalną pieczęcią potwierdzającą, że produkt ten spełnia unijne standardy weterynaryjno-sanitarne określone dyrektywą 92/46. Produkty nie oznaczone owalną pieczęcią są dopuszczone do sprzedaży wyłącznie na lokalnych rynkach. Nie mogą one być sprzedawane w krajach członkowskich, ani być przeznaczone do sprzedaży interwencyjnej (zakupów interwencyjnych). Są także wykluczone ze wszystkich innych programów wspierających zużycie wewnętrzne czy też eksport. Wyjątkiem jest mleko chude w proszku przeznaczone na paszę, dla którego nie jest wymagane oznaczenie owalną pieczęcią potwierdzającą jakość. Po zakończeniu okresu przejściowego, a więc od 1 stycznia 2007 r. wszystkie gospodarstwa, które nie zdołają osiągnąć unijnych standardów higieniczno-weterynaryjnych będą musiały zaprzestać produkcji i sprzedaży mleka. 4. Bezpośrednie skutki Uzyskanie zaświadczenia o spełnianiu wymogów sanitarno-weterynaryjnych uprawniających do produkcji mleka wymaga objęcia nadzorem gospodarstwa produkującego i sprzedającego mleko przez Inspekcję Weterynaryjną. Rolnik produkujący i sprzedający mleko zobowiązany jest, więc zgłosić się do powiatowego lekarza weterynarii (PLWet) o objęcie jego gospodarstwa nadzorem. Świadectwo o spełnieniu wymaganych warunków może wystawić powiatowy lekarz weterynarii po przeprowadzeniu kontroli gospodarstwa na podstawie pisemnego protokołu potwierdzającego, że 7

wszystkie wymagania zostały spełnione. Zgodnie z art. 214 Kodeksu Postępowania Administracyjnego zaświadczenie to powinno być wystawione bezpłatnie w ciągu 7 dni od złożenia wniosku przez rolnika. Duża ilość gospodarstw produkujących mleko, która powinna zostać objęta nadzorem weterynaryjnym, przy istniejących ograniczeniach kadrowych i finansowych Inspekcji Weterynaryjnej może sprawić, że nie wszyscy rolnicy będą mogli uzyskać wymagane zaświadczenie we właściwym czasie. Każdy rolnik ubiegający się o kwoty mleczne powinien we własnym interesie jak najszybciej zgłosić się do powiatowego lekarza weterynarii o objęcie jego gospodarstwa nadzorem. Dla ułatwienia rolnikom tego procesu niezbędna jest ścisła współpraca z mleczarnią. Służby surowcowe w większości mleczarni (a zwłaszcza tych, które już zostały uprawnione do sprzedaży swoich przetworów na obszarze całej Unii, których w końcu 2004 r. było 208) posiadają wiedzę z zakresu wymagań sanitarno-weterynaryjnych i mogą pomóc rolnikom przygotować gospodarstwo do uzyskania wymaganego zaświadczenia. Mogą przekazać rolnikom niezbędną wiedzę oraz dokonać wstępnej oceny gospodarstwa. Pomoże to zmniejszyć ilość niezbędnych wizyt lekarza weterynarii w gospodarstwie i znacznie skrócić czas niezbędny do uzyskania zaświadczenia powiatowego lekarza weterynarii uprawniającego do produkcji i sprzedaży mleka. Uzyskanie wymaganego zaświadczenia wymaga od rolnika podjęcia dodatkowych starań, czasu i poniesienia dodatkowych kosztów, czasami poważnych, związanych z inwestycjami. Bez ich podjęcia rolnik utraci jednak w przyszłości prawo do produkcji mleka. Ponadto uzyskanie zaświadczenia weterynaryjnego daje mu szansę na uzyskanie wyższych cen za mleko klasy extra, pochodzące z gospodarstwa odpowiadającego standardom weterynaryjnym UE. Szacuje się, że w II połowie 2004 r. udział tzw. mleka unijnego (mleko klasy extra pochodzące z gospodarstw posiadających zaświadczenie powiatowego lekarza weterynarii) wzrósł z 30% do 70% skupowanego mleka. Mleczarnie podnoszą ceny przede wszystkim za tzw. mleko unijne, natomiast za mleko pozostałe płacą znacznie mniej. Wprowadzenie administracyjnego ograniczenia prawa do produkcji mleka w postaci kwot mlecznych ograniczyło swobodę w podejmowaniu decyzji, co do produkcji i przerobu mleka. Utrudnia to rolnikom elastyczne dostosowywanie do dynamicznie zmieniającego się rynku. Rodzi także dodatkowe koszty związane z nabyciem kwot w przypadku zwiększania produkcji mleka. Daje im jednak gwarancje uzyskiwania wyższych cen za sprzedane mleko. Wyższe dochody z produkcji mleka uzyskiwane w dłuższym okresie umożliwią sfinansowanie niezbędnych inwestycji 8

modernizacyjnych, pozwalających spełnić wymagane standardy sanitarno-weterynaryjne, unowocześnić technologię, zwiększyć skalę produkcji i obniżyć koszty produkcji. Powinno to zapewnić producentom zadowalające dochody w ramach posiadanych indywidualnych kwot mlecznych, mimo wzrostu kosztów związanych z ewentualną koniecznością zakupu kwot. Dzięki temu wartość gospodarstw, których właścicielom przyznano kwoty może być wyższa. Wnioski o przydział kwot mlecznych składać należy do Oddziałów Terenowych Agencji Rynku Rolnego na terenie, których znajduje się gospodarstwo, w którym produkowane jest mleko. Od początku 2003 r. Oddziały Terenowe ARR (OT ARR) funkcjonują w każdym województwie. Adres i numer telefonu właściwego OT ARR można uzyskać w każdym Urzędzie Gminy, Regionalnym Centrum Doradztwa i Rozwoju Rolnictwa lub w Ośrodku Doradztwa Rolniczego, albo w Centrali Agencji Rynku Rolnego. W OT ARR oraz w mleczarniach można uzyskać wnioski o przydział kwot mlecznych, a także informacje o sposobie ich wypełnienia i procedurze ich składania. Wnioski, które można pobrać także ze strony internetowej Agencji Rynku Rolnego, są bezpłatne, a ich złożeniu nie towarzyszą żadne opłaty skarbowe. Wnioski o przyznanie płatności obszarowych na 2004 r., na podstawie ustawy o płatnościach bezpośrednich do gruntów rolnych (Dz. U. 2004 Nr 6, poz. 40), rolnicy składać powinni do właściwych Powiatowych Oddziałów Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w terminie od 15.04 do 15.06. 2004 r. Wymaga to wcześniejszego złożenia wniosku o wpis do ewidencji producentów ZSZiK IACS, który powinien być złożony najpóźniej do końca marca 2004 r. W przypadku opóźnienia złożenia wniosku do 25 dni ponad podany termin ARiMR będzie obniżać należną dopłatę o 1% za każdy dzień opóźnienia. W przypadku złożenia wniosku po tym terminie rolnik utraci prawo do płatności bezpośrednich za dany rok. Podstawą do złożenia wniosku jest posiadanie gospodarstwa rolnego o powierzchni, co najmniej 1 ha użytków rolnych, utrzymanych w dobrej kulturze, oraz uprawa roślin objętych płatnościami uzupełniającymi. Rolnik ubiegający się o dopłaty bezpośrednie z tytułu produkcji mleka otrzyma je na podstawie powierzchni łąk i pastwisk oraz innych roślin paszowych uprawianych w gospodarstwie. Wypłata należnych płatności obszarowych nastąpi po potwierdzeniu prawa do otrzymania płatności. 9

5. Efekty rynkowe Wprowadzenie unijnych standardów higieniczno-sanitarnych przyczynia się do poprawy jakości produkowanego mleka i zwiększenia bezpieczeństwa zdrowotnego mleka i przetworów mlecznych. Powinno to spowodować: wzrost zaufania polskich konsumentów do produktów mleczarskich produkowanych w polskich mleczarniach, poprawę jakości produkowanych przetworów bez dodatkowych zabiegów, a więc obniżkę kosztów przetwórstwa., wzrost sprzedaży przetworów mlecznych na eksport. W konsekwencji umożliwia to wzrost cen płaconych rolnikom. W UE-15 przeciętne ceny skupu mleka w 2003 r. wynosiły średnio 29,75 EUR/100 kg mleka i były o około 50% wyższe niż w Polsce. W Polsce zgodnie z oczekiwaniami ekspertów ceny skupu mleka wykazują silny trend wzrostowy pod wpływem akcesji do UE. W pierwszych miesiącach po integracji dynamika wzrostu cen skupu mleka była wysoka, w związku z tym nie zanotowano w 2004 r. sezonowego spadku cen. Przeciętne ceny skupu mleka wzrosły do 89,14 zł/100 l we wrześniu 2004 r. i były o około 30% wyższe niż przed rokiem. W grudniu 2004 r. ceny te przekroczyły 98 zł/100 l i były o około 24 % wyższe niż przed rokiem. Jednocześnie silniej niż dotychczas różnicowane są ceny skupu mleka, bowiem mleczarnie stosują silne bodźce cenowe do mleka tzw. unijnego, a więc mleka klasy extra, pochodzącego z gospodarstw posiadających zaświadczenie PLWet. W konsekwencji ceny mleka klasy I są o około 60% niższe od cen mleka klasy extra. W wielu mleczarniach ceny mleka klasy extra przekraczają znacznie 100 zł/100 l. Tym samym różnica cen mleka surowego w Polsce i w starych krajach członkowskich zmalała z ponad 50% w momencie akcesji do około 10% w końcu 2004 r. W Unii Europejskiej od 2002 r. obserwowany jest, bowiem spadkowy trend cen płaconych rolnikom za mleko. W krajach będących naszymi największymi konkurentami (Holandia, Irlandia, Wielka Brytania) ceny płacone rolnikom za mleko w trzecim kwartale 2004 r. spadły do 24,7-25,9 EUR/100 l. W Polsce przy kursie walutowym z końca 2004 r. (4,14 zł/eur) ceny skupu mleka klasy extra w IV kwartale 2004 r. stanowiły równowartość 23-24 EUR/100 l. 10

6. Podstawy prawne (podstawowe akty prawne) 1. Rozporządzenie Rady nr 1255/99 z dnia 17 maja 1999 r. o wspólnej organizacji rynku mleka i produktów mleczarskich (OJ nr C1256, z dnia 31 grudnia 1999 r.) 2. Rozporządzenie Rady nr 1788/03 z 18 września 2003 r. ustanawiające opłatę wyrównawczą w sektorze mleka i przetworów mlecznych (OJ Nr L 260/4, z dnia 11.10.2003) 3. Rozporządzenie Komisji Nr 1392/2001 z dnia 9 lipca 2001 r. ustalające szczegółowe zasady dotyczące zastosowania Rozporządzenie Rady nr 3950/92 ustalającego dodatkowy podatek w sektorze mleka (OJ nr L 187/19 z 10.07.2001 r. 4. Dyrektywa Rady nr 92/46 z dnia 16 czerwca 1992 r. formułująca zasady dotyczące warunków sanitarnych w produkcji i wprowadzaniu na rynek mleka surowego, pasteryzowanego, oraz produktów mlecznych 5. Ustawa o regulacji rynku mleka i przetworów mlecznych z dnia 20 kwietnia 2004r. (Dz. U. nr 93, poz. 897) 6. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 lipca 2002r. w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy pozyskiwaniu, przetwórstwie, składowaniu i transporcie mleka oraz przetworów mlecznych (Dz. U. nr 117 poz. 1011) 7. Decyzja Komisji nr 2004/280/WE oraz 2004/700/WE 7. Bibliografia 1. J. Seremak-Bulge: Polski rynek mleka w pierwszych latach po akcesji do Unii Europejskiej, referat na konferencji naukowej pt. Scenariusze rozwoju wydarzeń w polskim przetwórstwie mleka po wejściu Polski do Unii Europejskiej na tle zapisów TRAKTAKTU AKCESYJNEGO podpisanego 16.04.2003 w Atenach, Krajowa Rada mleczarska Szklarska Poręba 7-10 maj 2003 r., 2. J. Seremak-Bulge: Wpływ proponowanej przez Komisję wielkości kwoty mlecznej na możliwości rozwojowe polskiego sektora mleczarskiego w poszerzonej Unii Europejskiej - maszynopis, ekspertyza na zamówienie UKIE, 2002, maszynopis 11

3. J. Seremak-Bulge wraz z zespołem - Materiały szkoleniowe z zakresu WPR na rynku mleka, w ramach projektu Phare Pl 0006.08 pt. Organizacje wspólnego rynku WPR, MRiRW, ARiMR, MRiRW Warszawa 2002 4. J. Seremak-Bulge: Instytucjonalny i prawny stan dostosowania produkcji i organizacji produkcji mleka w Polsce w aspekcie integracji z Unią Europejską, w Prawodawstwo Europejskie w zakresie produkcji i przetwórstwa mlecznego, UWM 2001 5. S. Radzyńska - Dopłaty obszarowe, IACS, strona internetowa: www.agro-info.org.pl 6. J.Seremak-Bulge - Kondycja polskiego mleczarstwa pół roku po akcesji, referat na konferencji pt. Szanse rozwoju eksportu produktów mleczarskich, Warszawa 9.12.2004 8. Ważne instytucje i organizacje związane z branżą mleczarską 1. Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Dep. Produkcji Zwierzęcej i Weterynarii 00-950 Warszawa, ul. Wspólna 30 tel: (022) 623-20-73, 623-20-60 e-mail:minrol@minrol.gov.pl, strona internetowa: www.minrol.gov.pl 2. Agencja Rynku Rolnego - Biuro Mleka 00-400 Warszawa, Nowy Świat 6/12 tel. (022) 661-70-79 e-mail: arr@arr.gov.pl, strona internetowa: www.arr.gov.pl 3. Krajowa Komisja Porozumiewawcza ds. Mleka i Przetworów Mlecznych, Agencja Rynku Rolnego 00-400 Warszawa, Nowy Świat 6/12 tel: 661-70-14, 661-70-66 e-mail: e.bobinska@arr.gov.pl 4. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Zespół ds. IACS Warszawa, ul. Jana Pawła II 80 tel: (022) 435-12-80 e-mail: arimr@arimr.gov.pl, strona internetowa: www.arimr.gov.pl 12

5. Krajowe Stowarzyszenie Mleczarzy 00-950 Warszawa, Hoża 66/68 tel: (022) 621-53-77 e-mail: ksm@pro.onet.pl, strona internetowa: www.mlekoland.com.pl 6. Krajowy Związek Spółdzielni Mleczarskich 00-950 Warszawa, Hoża 66/68 tel: (022) 628-70-81 e-mail: kzsm@kzsm.org.pl, strona internetowa: www.kzsm.org.pl 7. Związek Prywatnych Przetwórców Mleka 00-950 Warszawa, Wspólna 30, pok. 425 tel: (022) 623-10-57 strona internetowa: www.zppm.com.pl 5. Główny Inspektorat Weterynarii 00-950 Warszawa, ul. Wspólna 30 tel: (022) 623-20-88, 623-10-23 strona internetowa: www.wetgiw.gov.pl 6. Centrum Informacji i Dokumentacji Integracji Europejskiej - Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa 00-950 Warszawa, Wspólna 30, pok. 308 tel: (022) 623-15-70, 629-15-08, 623-26-07 e-mail: cid@fapa.com.pl, strona internetowa: www.fapa.com.pl/cgi-cid/index.cgi 7. Sekcja Analiz Ekonomicznych Polityki Rolnej - Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa 00-950 Warszawa, Wspólna 30, pok. 338 tel: (022) 623-10-01, 623-26-07, 623-17-07 e-mail: saepr@fapa.com.pl, strona internetowa: www.fapa.com.pl/saepr/index.html 13

9. Przydatne strony internetowe 1. Agencja Rynku Rolnego - Biuro Mleka www.arr.gov.pl 2. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa - Biuro ds. IACS www.arimr.gov.pl 14