SYSTEM UPROSZCZONY DOPŁAT BEZPOŚREDNICH W POLSCE FUNKCJONOWANIE I WSTĘPNE SZACUNKI STAWEK DOPŁAT

Transkrypt

1 FUNDACJA PROGRAMÓW POMOCY DLA ROLNICTWA SEKCJA ANALIZ EKONOMICZNYCH POLITYKI ROLNEJ ul. Wspólna 3 Pokój Warszawa tel. (+48 22) fax. (+48 22) saepr@fapa.com.pl SYSTEM UPROSZCZONY DOPŁAT BEZPOŚREDNICH W POLSCE FUNKCJONOWANIE I WSTĘPNE SZACUNKI STAWEK DOPŁAT AUTORZY: ZESPÓŁ SAEPR WARSZAWA, LUTY 3R.

2 Poziom dopłat bezpośrednich Podczas negocjacji akcesyjnych ustalono, że polscy rolnicy będą objęci systemem dopłat bezpośrednich. W 4 roku podstawowy poziom tych dopłat wynosić będzie 25% poziomu UE, a 1% dopłaty rolnicy otrzymają w roku 213. Wynegocjowano jednak, że dopłaty bezpośrednie w latach 4-6 będą mogły być podwyższone ponad poziom podstawowy, odpowiednio do wysokości 55%, 6% i 65% poziomu stawek unijnych. To podwyższenie będzie mogło być sfinansowane ze środków UE oraz ze środków budżetu krajowego. Oznacza to, że dopłaty będą składały się z następujących elementów: (i) 25% (w 4 r.), 3% (w 5 r.) i 35% (w 6 r.) poziomu dopłat UE, które będą finansowane ze środków I-go filaru WPR (podstawowy poziom dopłat); (ii) podwyższenia dopłat do wysokości: 36% (4 r.), 39% (5 r.) i 42% (6 r.) poziomu stosowanego w UE, finansowanego z części środków przeznaczonych przez Unię na rozwój wsi w Polsce (II filar WPR); (iii) ewentualnego, dalszego podwyższenia dopłat bezpośrednich do limitów (55%, 6%, 65%), sfinansowanego wyłącznie ze środków budżetu krajowego. Ustalono, że od roku 7 dopłaty bezpośrednie będą mogły być podniesione w oparciu o środki krajowe o 3% w stosunku do poziomu podstawowego, dzięki czemu poziom 1% mógłby zostać osiągnięty w roku 21, tj. siedem lat po akcesji. System uproszczony dopłat bezpośrednich W toku negocjacji akcesyjnych Polska podjęła decyzję o zastosowaniu uproszczonego systemu dopłat bezpośrednich, który UE zaproponowała krajom kandydującym w kolejnych Wspólnych Stanowiskach negocjacyjnych. System ten będzie mógł funkcjonować przez trzy pierwsze lata członkostwa, z możliwością przedłużenia o dwa kolejne lata, do 8 r. włącznie. Okres stosowania systemu mógłby być jednak krótszy niż 3 lata. W systemie tym funkcjonować będą następujące stawki dopłat powierzchniowych: a. podstawowa stawka dopłaty do każdego ha UR w gospodarstwie, odpowiadająca 25%, 3% i 35% krajowej kwoty podzielonej przez całkowity obszar UR w Polsce; b. stawka dodatkowej dopłaty powierzchniowej do powierzchni upraw, które w UE objęte są dopłatami bezpośrednimi (zboża, oleiste, wysokobiałkowe, len i konopie włókniste, strączkowe, tytoń, chmiel, ziemniaki skrobiowe); c. stawka dodatkowej dopłaty powierzchniowej do powierzchni łąk i pastwisk, wykorzystywanej w produkcji zwierzęcej, która w UE jest objęta dopłatami bezpośrednimi, czyli w produkcji bydła, owiec i mleka (od 5). Dopłaty dodatkowe do powierzchni będą finansowane z części rozwój wsi w Polsce oraz ze środków krajowych. Maksymalny poziom dopłat (dopłaty podstawowe + dopłaty dodatkowe) zgodnie z wynikiem negocjacji nie może przekroczyć 55%, 6% i 65% poziomu UE w pierwszych trzech latach członkostwa. Z dopłat dodatkowych wyłączone będą te uprawy, które w UE nie otrzymują wsparcia bezpośredniego (głównie: ziemniaki inne niż skrobiowe, buraki cukrowe, rośliny pastewne oprócz kukurydzy, owoce, warzywa, inne). Wprowadzenie systemu uproszczonego pozwoli na pełniejsze wykorzystanie środków finansowych, jakie UE stawia Polsce do dyspozycji w pierwszych latach członkostwa oraz na zebranie doświadczeń niezbędnych do efektywnego wdrożenia skomplikowanych procedur w ramach systemu standardowego tych dopłat. Zróżnicowanie stawek dopłat powierzchniowych na produkcję roślinną i zwierzęcą wspieraną dopłatami bezpośrednimi w UE oraz na produkcję nie wspieraną w UE dopłatami bezpośrednimi, pozwoli skoncentrować dodatkowe dopłaty bezpośrednie na tych produktach, których konkurencyjność zależy w UE od wsparcia bezpośredniego w postaci dopłat. 2

3 W systemie uproszczonym dopłat bezpośrednich nie będzie obowiązkowego odłogowania części gruntów (1%). Uzyskanie dodatkowej dopłaty powierzchniowej do łąk i pastwisk nie będzie uwarunkowane koniecznością wykazania posiadania bydła i owiec. Wynegocjowane warunki akcesji dają Polsce formalną możliwość dodatkowego dofinansowania (z krajowego budżetu ) tych kierunków produkcji, które w wyniku zastosowania systemu uproszczonego uzyskują istotnie niższe wsparcie niż w systemie standardowym (np. tytoń). Wstępne szacunki stawek dopłat bezpośrednich Obecnie można podawać jedynie wstępne i przybliżone szacunki stawek dopłat bezpośrednich. Takie szacunki wykonano w SAEPR/FAPA. Przy obliczaniu szacunkowych stawek dopłat przyjęto określone założenia, przede wszystkim w odniesieniu do takich parametrów, jak: - Powierzchnia użytków rolnych, które będą uprawnione do podstawowej dopłaty. Do dopłaty będą uprawnione UR, które w dniu 3 czerwca 3 r. będą utrzymane w dobrej kulturze rolnej - Powierzchnia pod produkcją roślinną, która w ramach WPR jest wspierana w UE dopłatami bezpośrednimi - Powierzchnia łąk i pastwisk, na których prowadzona jest produkcja zwierzęca wspierana w UE dopłatami bezpośrednimi - Kurs wymiany EUR/PLN Założenia przyjęte przez SAEPR / FAPA przy wyliczaniu powierzchniowych stawek dopłat: podstawowej i dodatkowych 1. Stawkę podstawową dopłat bezpośrednich (do każdego ha UR) obliczono dzieląc dostępną, całkowitą kwotę podstawowych dopłat bezpośrednich dla Polski (25%, 3%, 35%) przez liczbę uprawnionych UR 15,323 mln ha. Z założeniabędą to użytki rolne w gospodarstwach powyżej 1 ha, które w dniu 3 czerwca 3 r. będą utrzymane w dobrej kulturze rolnej. W obliczeniach posłużono się wstępnymi danymi GUS z PSR 2. Założono przy tym, że 3% odłogów i ugorów znajdujących się w tych gospodarstwach będzie spełniać kryteria uprawniające je do dopłat bezpośrednich. 2. Stawki dodatkowych dopłat bezpośrednich, jednej, do kierunków produkcji roślinnej i drugiej, do kierunków produkcji zwierzęcej, wspieranych w UE bezpośrednio, obliczono w następujący sposób: a. W przypadku dopłat finansowanych ze rozwój wsi: (i) rozdzielając 25%, 2% i 15% środków rozwoju wsi dostępnych w latach 4, 5, 6 na dwa ww. sektory (zwierzęcy i roślinny), proporcjonalnie do ich udziału w krajowej kwocie pełnych (1%) dopłat bezpośrednich, wyliczonej z wynegocjowanych parametrów, (ii) dzieląc następnie uzyskaną w ten sposób kwotę (kopertę) sektorową na obszar użytków rolnych właściwy dla tego sektora: - dla produkcji roślinnej, objętej w UE wsparciem bezpośrednim założono, że obszarem właściwym do wyliczenia stawki jest całkowity wynegocjowany obszar bazowy upraw polowych oraz powierzchnie pozostałych upraw otrzymujących w UE wsparcie bezpośrednie (zboża, oleiste, wysokobiałkowe, strączkowe, len, włókniste, tytoń, chmiel, ziemniaki skrobiowe). W przypadku produktów, dla których wynegocjowano nie obszar, a kwotę (w tonach), do obliczenia powierzchni posłużono się średnim plonem. Całkowita, liczona w ten sposób powierzchnia upraw objętych w UE wsparciem bezpośrednim wyniosła dla Polski 9,55 mln ha. - dla produkcji zwierzęcej otrzymującej w UE wsparcie bezpośrednie (bydło, owce i mleko [od 5r.]) założono, że obszarem właściwym jest powierzchnia trwałych użytków zielonych łąk i pastwisk w gospodarstwach powyżej 1 ha, równa 3,514 mln ha (wstępne dane GUS z PSR 2 ). - założono, że różnica, między powierzchnią wszystkich UR a powierzchnią właściwą dla wyliczania stawek dopłat do produkcji roślinnej i zwierzęcej, równa 2,35 mln ha odpowiada powierzchni upraw, które nie uzyskują w UE dopłat bezpośrednich i które zgodnie z 3

4 proponowanym zapisem Traktatu Akcesyjnego, nie są uprawnione do dodatkowych dopłat. b. W przypadku dopłat finansowanych ze środków krajowych oszacowano ich maksymalne możliwe stawki wynikające z wynegocjowanych pułapów (55%, 6% i 65% w latach 4, 5, 6). Należy podkreślić więc, że oszacowane stawki odpowiadają jedynie limitom, jakie dopuszczają zapisy Traktatu Akcesyjnego. W obliczeniach założono, zgodnie z proponowanym zapisem Traktatu Akcesyjnego, że ww. limity wsparcia będą sprawdzane w sposób sektorowy dla sektora produkcji roślinnej wspieranej w UE dopłatami i dla sektora produkcji zwierzęcej, wspieranych w UE dopłatami. 3. W obliczeniach stawek dopłat założono kurs wymiany 1EURO = 4, PLN Źródło: SAEPR/FAPA 4

5 Stawki dopłat do wszystkich użytków rolnych, PLN/ha Limit dla dofinansowania krajowego (do 55%,6%,65%) Z II-go filaru Podstawowe stawki (25%, 3%, 35%) Warunkiem uzyskania dopłaty jest utrzymanie powierzchni w dobrej kulturze rolnej oraz złożenie poprawnego wniosku Stawki dopłat do bydła, owiec i mleka na hektar powierzchni trwałych użytków zielonych, 4-6 PLN/ha Limit dla dofinansowania krajowego (do 55%,6%,65%) Z II-go filaru Podstawowe stawki (25%, 3%, 35%) PLN/ha Stawki dopłat na hektar produkcji roślinnej wspieranej w UE dopłatami, Limit dla dofinansowania krajowego (do 55%,6%,65%) Z II-go filaru Podstawowe stawki (25%, 3%, 35%) Obejmuje takie uprawy jak: zboża, oleiste, wysokobiałkowe, len, tytoń, chmiel, ziemniaki skrobiowe Dopłaty z II filaru zawierają obowiązkowe dofinansowanie krajowe w wysokości 2%Źródło: wstępne szacunki SAEPR/FAPA 5

6 35 39 Wysokość dopłat bezpośrednich na ha użytków rolnych w UE-15 i w Polsce EUR rocznie Grecja Dania Niemcy Francja Belgia Wielka Brytania Polska (1%) Szwecja Irlandia Austria Finlandia Holandia Luksemburg Hiszpania Portugalia Wysokość dopłat bezpośrednich dla Polski w 4r. (58 Euro) obejmuje jedynie płatności podst.(25%) i dodatkowe płatności z II filaru Polska (4) 6

7 Tabela. Szacunkowe stawki dopłat bezpośrednich w Polsce w latach 4-6. Wyliczenie kwot dopłat dla przykładowego gospodarstwa Stawki dopłat obszarowych w PLN/ha Dopłaty w 4 r. w przykładowym gospodartswie o powierzchni UR = 3 ha Uprawy kwalifikujące się do płatności bezpośrednich w Polsce podstawowa - do wszystkich UR dodatkowa ze rozwój wsi Limit dopłaty dodatkowej z krajowego budżetu podstawowa - do wszystkich UR dodatkowa ze rozwój wsi Limit dopłaty dodatkowej z krajowego budżetu podstawowa - do wszystkich UR dodatkowa ze rozwój wsi Limit dopłaty dodatkowej z krajowego budżetu Powierzchnia upraw w ha Płatności podstawowe i ze rozwój wsi (w PLN na gospodarstw) Maksymalny poziom płatności po uwzględnieniu środków krajowych (w PLN na gospodarstwo) A B C D' E' F'=E'(A+B) G'=E'(A+B+C) Zboża w tym kukurydza na ziarno i kiszonkę) 11,88 Oleiste (rzepak, rzepik, słonecznik, soja) 1,76 Wysokobiałkowe (groch, łubin, bobik) Produkcja roślinna otrzymująca w UE dopłaty Len i konopie Tytoń 89,4 192,5 79,8 24,5 64,9 219,7 14, Chmiel Strączkowe (wyka, cieciorka, soczewica) Ziemniaki skrobiowe 1,2 Produkcja zwierzęca otrzymująca w UE dopłaty (bydło, mleko, owce) Łąki i pastwiska 16,6 64,8 115,8 198,6 57,8 167, 238,4 47,1 227,9 8,83 8, Produkcja nie otrzymująca w UE dopłat, w tym: Założenia - opisane w tekście. Kurs wymiany PLN/EUR = 4. Buraki cukrowe Ziemniaki Inne uprawy pastewne bez kukurydzy pastewnej Inne motylkowe Uprawy sadownicze Uprawy warzywnicze Inne Ugory utrzymane w dobrej kulturze rolnej Razem na wszystkie UR kwalifikujące się do wsparcia Źródło: wstępne szacunki SAEPR/FAPA 3,6,76 2, 6, ,51 3,