HANDEL MLEKIEM INFORMACJA DLA PROWADZĄCYCH HANDEL Jadwiga Seremak Bulge

Transkrypt

1 HANDEL MLEKIEM INFORMACJA DLA PROWADZĄCYCH HANDEL Jadwiga Seremak Bulge 1. Ogólna informacja o branży Polska z produkcją około 11,8 mln t mleka w latach jest jednym z największych producentów mleka w Europie, mającą około 8,5% udział w produkcji mleka największego eksportera produktów mleczarskich na świecie, jakim jest Unia Europejska (około 40% światowego eksportu). Po poszerzeniu, które nastąpiło w 2004 r. o kolejnych 10 członków, jej udział w światowej produkcji mleka krowiego zwiększył się do 25%, a produkcja mleka w UE-25 wzrosła do 140 mln t. Mimo że Unia Europejska, a także Polska są jednymi z największych konsumentów mleka na świecie, produkcja znacznie przekracza potrzeby rynku wewnętrznego. Nadwyżkę podaży nad zużyciem krajowym w UE-15 jak i w Polsce w latach szacowano odpowiednio na 10 i 12%, które wyeksportowano. Niskie ceny płacone polskim producentom do połowy 2004 r. sprawiały, że w Polsce eksport ten na ogół nie wymagał dotacji. Natomiast w UE-15 ze względu na wysoki poziom cen, eksport produktów mleczarskich bez subwencji z reguły nie jest możliwy. 2. Ogólna informacja o polskim i unijnym rynku mleka Polska od lat jest eksporterem netto produktów mleczarskich. Nadwyżka eksportu produktów mleczarskich nad ich importem wyrażona w ekwiwalencie mleka w latach i podwoiła się w porównaniu z latami i wyniosła 1,2 1,4 mln t, a w roku 2004 przekroczyła 1,8 mln t. Wyraźny wzrost wymiany handlowej przetworami mlecznymi z zagranicą ma swoją 1

2 przyczynę przede wszystkim w liberalizacji handlu w ramach UE oraz w poprawie koniunktury na światowym rynku produktów mleczarskich (w tym zwłaszcza na rynku mleka w proszku). Dodatkowo eksport stymulowały zmiany kursu walutowego, który był szczególnie korzystny w II półroczu 2003 r. i w I półroczu 2004 r. Pewien wpływ wywarły także subwencje eksportowe wypłacane do końca kwietnia 2004 r. przez Agencję Rynku Rolnego z budżetu krajowego, a po 1 maja 2004 r. ze środków funduszu FEOGA. Ożywiająco na eksport wpływał także spadek krajowego popytu na mleko, przy wzrostowej tendencji podaży mleka na rynek oraz relatywnym spadku cen produktów mleczarskich w latach Obroty handlowe produktami mleczarskimi z UE-15 (mln USD) 250 Import Eksport Saldo * -50 Liberalizacja obrotów handlowych z krajami członkowskimi UE zwłaszcza po integracji spowodowała znacznie szybszy wzrost po stronie eksportu niż importu, co doprowadziło do wzrostu nadwyżki handlowej. Udział krajów członkowskich UE-15 w wartości eksportu polskiego sektora mleczarskiego wzrósł z około 24% w 1998 r. do prawie 38% w 2003 r. i 49% w 2004 r. Natomiast w imporcie zmalał w tym czasie z blisko 70% (1998 r.) do około 43%. 2

3 3. Regulacje handlu zagranicznego produktami mleczarskimi Handel produktami mlecznymi, tak jak każdym innym towarem między krajami członkowskimi Unii Europejskiej, odbywa się bez żadnych ograniczeń pod warunkiem, że zostały one wyprodukowane zgodnie z wymogami dyrektywy 92/46 z mleka klasy extra wyprodukowanego w gospodarstwach spełniających wspólnotowe standardy weterynaryjno-sanitarne. Potwierdzają to zaświadczenia powiatowych lekarzy weterynarii wydane zakładom przetwórczym i gospodarstwom produkującym mleko, a od 1 maja 2005 r. także oznaczenie produktów owalną pieczęcią potwierdzającą bezpieczeństwo zdrowotne przetworów mlecznych. Wywóz towaru do innego kraju członkowskiego zalicza się do eksportu wewnętrznego. Każdy przedsiębiorca dokonujący takiej transakcji zobowiązany jest wysłać sprawozdania z wykonanego eksportu do innego kraju członkowskiego (tzw. dokument T5) do Intrastatu prowadzonego przez Główny Urząd Statystyczny. Handel produktami mlecznymi z krajami trzecimi podlega szczególnym regulacjom i jest nadzorowany przez Dyrekcję ds. Rolnych (DG VI) i wdrażany w Polsce przez Agencję Rynku Rolnego (ARR). Sterowanie handlem zagranicznym jest, bowiem jedną z najważniejszych regulacji na rynku mleka. Mimo ograniczeń wynikających z podpisania przez UE Porozumienia GATT-WTO o stopniowej liberalizacji handlu międzynarodowego żywnością i produktami rolnymi, subwencjonowany eksport nadal jest najważniejszym sposobem zagospodarowywania nadwyżek rynkowych produktów mleczarskich. Subwencje eksportowe stanowią prawie 55% wydatków funduszu FEOGA poniesionych na regulacje rynku mleka (około 1,5 mld EUR rocznie). Regulacje importu decydują zaś o poziomie cen towarów importowanych i poziomie cen mleka i jego przetworów na rynku wewnętrznym UE. W przyszłości oczekiwać jednak należy stopniowej liberalizacji handlu produktami mleczarskimi z krajami trzecimi i ograniczania subwencji eksportowych w miarę postępującego wraz z reformą regulacji rynku mleka spadku cen. Szacuje się, że spadek cen rynkowych przetworów mlecznych w latach 2004/ /08 wyniesie 18 22% pod wpływem obniżki cen interwencyjnych. Proporcjonalnie powinny, więc maleć subwencje eksportowe. Regulacje obrotu produktami mlecznymi z zagranicą obejmują: warunki importu na warunkach ogólnych i preferencyjnych, regulacje eksportu (dopłaty do eksportu i opłaty eksportowe), system licencji importowych i eksportowych, 3

4 przepisy sanitarne określające warunki importu produktów mlecznych oraz określające listę krajów, z których import może być dokonywany. Regulacje importowe Prawie cały import mleka i przetworów mlecznych, jaki ma miejsce w UE dokonywany jest na warunkach preferencyjnych (po obniżonych stawkach celnych lub w ogóle bez opłat celnych) w ramach: kontyngentu WTO otwartego dla krajów trzecich zgodnie z listą koncesyjną WTO (w tym licencje stosujące zaświadczenie IMA 1( Inward Monitoring Arrangement) dla Australii, Kanady, USA, Nowej Zelandii, Norwegii, Turcji, Republiki Południowej Afryki, krajów ACP (kraje Afryki, Karaibów i Pacyfiku) i OCT (kraje i terytoria zamorskie członków UE)), kontyngentów preferencyjnych zawartych w ramach umów dwustronnych, preferencyjnego importu poza kontyngentami (Szwajcaria, Turcja, Republika Południowej Afryki, kraje ACP) pod rygorem możliwości zastosowania dodatkowych ceł, przeprowadzenia kontroli księgowości firm itp. w przypadku nie przestrzegania minimalnych cen importowych. System regulacji importu jest na tyle skuteczny, że praktycznie nie korzysta się z możliwości nakładania dodatkowych ceł, które można stosować, jeśli ceny importowanych produktów byłyby niższe od ustalonych cen progu. Cały import mleka i przetworów mlecznych na obszar Wspólnoty objęty jest obowiązkiem posiadania przez wwożącego licencji importowej. Import produktów mlecznych jest, bowiem ściśle monitorowany dla potrzeb administrowania Wspólną Polityką Rolną na rynku mleka. Tzn., każda partia produktów mlecznych sprowadzona na warunkach preferencyjnych oraz importowana na warunkach ogólnych, jeśli przekracza 150 kg netto może być sprowadzona tylko wówczas, gdy została wydana na nią licencja importowa. Wyjątkiem są produkty mleczne sprowadzane bez preferencji w ilościach mniejszych niż 150 kg netto, które nie wymagają posiadania licencji importowej. Licencje importowe wydawane są przez agencje interwencyjne, które z reguły administrują regulacjami obrotów handlowych z zagranicą, a procedury składania wniosków o licencje importowe oraz procedury ich udzielania są zróżnicowane w zależności od rodzaju licencji oraz kontyngentu, którego dotyczą. 4

5 Najłatwiej uzyskać normalne licencje importowe na przywóz produktów mlecznych na zasadach ogólnych. Licencje te, bowiem wydają agencje interwencyjne, bez uzyskania zgody Komisji Europejskiej, każdemu wnioskodawcy następnego dnia po złożeniu przez niego wniosku, pod warunkiem wpłaty zabezpieczenia w wysokości ustalonej przez Komisję. Zabezpieczenie to (obecnie 10 EUR/100 kg produktu netto) jest bez zbędnej zwłoki zwracane po wykorzystaniu licencji. Wydawaniem licencji preferencyjnych steruje Dyrekcja ds. Rolnictwa Komisji Europejskiej, która rozdysponowuje kolejne transze poszczególnych kontyngentów między wnioskodawców, których zbiorcze zestawienia przesyłają do Brukseli agencje interwencyjne (w Polsce ARR) w ciągu 5 dni po zakończeniu terminu składania wniosków. Wnioski o wydanie preferencyjnej licencji importowej mogą składać wyłącznie przedsiębiorcy, którzy zaimportowali lub wyeksportowali produkty mleczne w ciągu ostatnich 12 miesięcy w ilości nie mniejszej niż 25 t., w co najmniej 4 transakcjach i zostali zarejestrowani przez Agencję Interwencyjną jako importerzy w kraju składania wniosku. Przedsiębiorca może złożyć tylko 1 wniosek o licencję dla danej transzy kontyngentu. Warunkiem przyjęcia i rozpatrywania wniosku jest złożenie zabezpieczenia finansowego w wysokości ustalonej przez Komisję (obecnie wynosi 35 EUR/100 kg produktu netto). Wnioskodawca po zakończeniu terminu składania wniosków nie może wycofać złożonego wniosku pod rygorem przepadku złożonego zabezpieczenia. Komisja w ciągu 3 dni po otrzymaniu zbiorczych zestawień rozdysponowuje kontyngent. Jeśli ilość złożonych wniosków przekracza wielkość kontyngentu Komisja może zastosować współczynnik redukcji jednakowy dla wszystkich, który ogłasza w dzienniku urzędowym i zawiadamia agencje interwencyjne o wielkości redukcji oraz przyjętych wnioskach. Na tej podstawie agencja interwencyjna wydaje licencję importową, która jest ważna 150 dni, licząc od daty jej wystawienia, ale nie dłużej niż do 30 czerwca. Złożone zabezpieczenie stanowi gwarancję właściwej realizacji licencji i zostaje zwrócone po jej wykorzystaniu w okresie trwania jej ważności. Szczegółowe warunki ubiegania się o licencję importową (terminy składania wniosków, wielkość minimalna i maksymalna, wielkość zabezpieczenia, długość ważności licencji itp.) określone są dla poszczególnych kontyngentów. 5

6 Regulacje eksportowe Obowiązujące w UE regulacje umożliwiają stosowanie w eksporcie zarówno opłat zniechęcających do eksportu jak i dopłat umożliwiających eksport produktów mleczarskich do krajów trzecich w zależności od sytuacji rynkowej. W praktyce w UE opłaty eksportowe dotychczas nie były stosowane, a dopłaty, czyli refundacje eksportowe stosowane są powszechnie. Zgodnie z Porozumieniem WTO od roku 2000 do czasu podpisania nowego porozumienia WTO UE-15 ma prawo do eksportu z subwencjami 366 tys. t masła, 305 tys. t serów, 243 tys. t odtłuszczonego mleka w proszku, oraz 938 tys. t pozostałych produktów mleczarskich, a suma dopłat do eksportu nie może przekroczyć 1,671 mld EUR rocznie. Celem refundacji eksportowych jest wyrównanie różnicy między cenami rynku światowego i cenami wewnętrznymi UE. Refundacje eksportowe są jednakowe dla wszystkich krajów członkowskich. Ich wysokość ustalana jest przez Komisję we współpracy z Komitetem Zarządzającym ds. Mleka. Wysokość refundacji powinna być ustalana, co najmniej raz na 4 tygodnie. Może jednak być zmieniana częściej na wniosek Komisji lub kraju członkowskiego. Może też pozostawać niezmieniona przez dłuższy okres czasu, jeśli sytuacja na rynku światowym nie zmienia się. Eksporter otrzymuje refundację eksportową wg stawki obowiązującej w dniu złożenia wniosku o licencję eksportową do ilości towarów określonych w licencji. W Unii Europejskiej stosowane są dwa rodzaje refundacji eksportowych do produktów mleczarskich: refundacje eksportowe zróżnicowane - ich wysokość zmienia się zależnie od kraju, do którego eksportowane są przetwory mleczne. Ten rodzaj refundacji stosowany jest wyłącznie do serów (CN 0406), refundacje eksportowe niezróżnicowane - refundacje te są stosowane do eksportu wszystkich produktów mlecznych z wyjątkiem serów, niezależnie od kraju przeznaczenia. Warunkiem uzyskania refundacji jest opuszczenie przez towar granic Wspólnoty w ciągu 60 dni od daty zaakceptowania przez służby celne deklaracji eksportowej. Ponadto w przypadku ubiegania się o subwencję zróżnicowaną (dotyczy to tylko serów) konieczne jest przedstawienie przez firmę handlową dokumentu importowego wystawionego przez służby celne kraju importującego, potwierdzającego dotarcie towaru do kraju przeznaczenia. 6

7 Eksport subsydiowanych towarów wymaga posiadania przez firmę handlową licencji eksportowej. Wyjątkiem od tej reguły jest: wartość dopłat nie przekraczająca 60 EUR, eksport produktów mlecznych do 150 kg masy netto, dostawy specjalne (na statki lub samoloty, do stanowisk wiertniczych ropy czy gazu, do sił zbrojnych, organizacji międzynarodowych, magazynów zaopatrzeniowych). Bez licencji eksportowych odbywa się także eksport przetworów mlecznych do krajów trzecich bez subwencji eksportowych. Wyjątkiem jest mleko w proszku (CN 0402), którego eksport bez refundacji także wymaga uzyskania licencji. Wnioski o licencje eksportowe składane są w agencjach interwencyjnych (w Polsce w ARR) przez handlowców od poniedziałku do piątku z wyjątkiem czwartku do godz (czasu w Brukseli). Wniosek o licencję eksportową może dotyczyć tylko jednego przetworu mlecznego oznaczonego 12 - znakowym kodem, będącym rozszerzeniem 9 znakowego kodu CN, stosowanym dla celów wypłaty subwencji eksportowych. Dodane trzy znaki służą określeniu jakości oraz identyfikacji produktu uprawnionego do otrzymania refundacji. Wnioski o licencje są przyjmowane i rozpatrywane pod warunkiem złożenia zabezpieczenia finansowego, którego wysokość różni się w zależności od rodzaju produktu, którego licencja dotyczy oraz rodzaju licencji. Licencje eksportowe wydawane są piątego dnia roboczego po złożeniu wniosku, pod warunkiem, że Komisja Europejska nie podjęła decyzji o zastosowaniu jednego lub więcej instrumentów specjalnych. Komisja może odrzucić część lub wszystkie nierozstrzygnięte wnioski, zawiesić wydawanie licencji, zastosować współczynnik redukcji, co do ilości przetworów mlecznych o licencje, dla których ubiegano się, w zależności od sytuacji rynkowej oraz od stopnia wykorzystania zobowiązań zawartych w liście koncesyjnej WTO. Jeśli współczynnik akceptacji przyjęty przez Komisję jest mniejszy niż 0,4, handlowiec może w ciągu 3 dni roboczych od decyzji podjętej przez Komisję ubiegać się o anulowanie swoich wniosków i zwrot zabezpieczenia. Licencje eksportowe ważne są cztery miesiące następujące po zakończeniu miesiąca, w którym zostały wydane. 7

8 4. Bezpośrednie skutki nowych regulacji Wcześniejsze wprowadzenie przez Ministra Gospodarki zasad regulacji importu produktów mlecznych zbliżonych do obowiązujących w Unii Europejskiej, pozwoliło przygotować się polskim handlowcom do warunków dokonywania importu w poszerzonej Unii Europejskiej. Spowodowało to, że od pierwszych dni członkowstwa polscy eksporterzy i importerzy płynnie przeszli z polskich regulacji ubiegania się o pozwolenie na import i eksport produktów mleczarskich na regulacje wspólnotowe. Korzystają też z istniejących możliwości subwencjonowania eksportu. W okresie od 1 maja do końca 2004 r. Agencja Rynku Rolnego wydała ponad 300 pozwoleń na eksport i import produktów mleczarskich (zwanych w UE licencjami importowymi i eksportowymi). Polscy eksporterzy przejmują też niewykorzystane licencje eksportowe od swoich partnerów handlowych z innych krajów członkowskich. W sumie ARR w tym okresie wypłaciła polskim eksporterom produktów mlecznych około 42 mln zł subwencji eksportowych. Obowiązek ubiegania się o licencje wiąże się z koniecznością wcześniejszego zarejestrowania się w ARR, co wymaga spełnienia określonych warunków. Zabezpieczenia finansowe, które są wnoszone w momencie składania wniosku o licencję są zwalniane dopiero po wykorzystaniu licencji w trakcie trwania jej ważności. Powoduje to dodatkowe koszty w postaci zamrożenia znacznych środków finansowych na okres wykorzystywania licencji lub kosztów udzielenia gwarancji przez bank. Sprostanie tym warunkom dla wielu niewielkich firm handlowych, które przeważają na polskim rynku jest trudne do osiągnięcia ze względu na ograniczone zasoby finansowe. Wymaga także dużej dyscypliny i umiejętności realizacji importu oraz dobrej znajomości procedur, aby nie narazić się na niebezpieczeństwo przepadku zabezpieczenia finansowego w przypadku niedotrzymania terminów realizacji licencji lub zbyt późnego przesłania dokumentów. Ratunkiem może tu być odstąpienie części nie wykorzystanej licencji znanym partnerom handlowym. Podobnie ubieganie się o subwencje do eksportu wymaga wcześniejszego podjęcia czynności administracyjnych związanych z uzyskaniem licencji oraz złożenia zabezpieczenia finansowego, co wymaga zgromadzenia znacznych środków finansowych (nawet do 75% wartości subwencji w przypadku licencji przetargowych) lub posiadania wystarczającej wiarygodności kredytowej dla banku. Wiąże się to z dodatkowymi kosztami w postaci zamrożenia środków na okres wykorzystania licencji lub kosztów gwarancji bankowych. Zbyt długa realizacja eksportu, 8

9 niedostateczna dbałość o terminowe dostarczenie dokumentów potwierdzających dokonanie eksportu oraz dostarczenie produktu do kraju przeznaczenia może doprowadzić do poniesienia poważnych strat w postaci przepadku zabezpieczenia finansowego. Dla wielu małych firm skorzystanie z subwencji eksportowych ze względu na bariery finansowe jest bardzo trudne lub wręcz niemożliwe. Administracyjna kontrola handlu zagranicznego stanowi dodatkowe utrudnienie dla handlowców i tworzy dodatkowe bariery trudne do pokonania zwłaszcza dla małych firm. Jednakże możliwość skorzystania z subwencji eksportowych umożliwia polskim firmom konkurowanie cenowe z firmami ze starych krajów członkowskich na rynkach krajów trzecich. Chroni także przed nadmiernym importem z krajów trzecich po zbyt niskich cenach. Zwiększa to szanse wzrostu sprzedaży, zwiększenia dochodów i podjęcia konkurencji przede wszystkim na rynku krajowym, który jest częścią jednolitego rynku europejskiego. Zwiększenie wymogów finansowych oraz rygorystyczne egzekwowanie przestrzegania przepisów związanych z licencjonowaniem importu i subwencjonowaniem eksportu prawdopodobnie przyspieszy koncentrację firm handlowych działających na rynku mleka. Tylko duże firmy posiadające znaczne środki własne oraz dobrze przygotowany personel są, bowiem w stanie spełnić wymagania finansowe oraz proceduralne. Jednakże rygory finansowe związane z udzielaniem subwencji eksportowych zmniejszające ryzyko popełniania nadużyć, będą służyć zwiększeniu bezpieczeństwa w handlu artykułami mlecznymi. Także zasady i procedury ubiegania się o preferencyjne licencje importowe, premiujące handlowców, funkcjonujących na rynku mleczarskim od dłuższego czasu, zwiększając bezpieczeństwo sprzyjać będą zdrowej konkurencji. Pośrednio bezpieczeństwu firm służyć będzie także przestrzeganie przepisów wspólnotowych w zakresie warunków sanitarno-weterynaryjnych dotyczących wprowadzania na rynek produktów mlecznych, określonych dyrektywą 92/46. Konsekwentne przestrzeganie zasady, że do obrotu rynkowego mogą być wprowadzane tylko produkty oznaczone owalną pieczęcią potwierdzającą, że artykuł ten został wyprodukowany w mleczarni będącej pod nadzorem weterynaryjnym z mleka klasy extra wyprodukowanego w gospodarstwie spełniającym wymogi dyrektywy 92/46 stanowi gwarancję jakości zdrowotnej produktów mlecznych. Zabezpiecza to przed wprowadzeniem na 9

10 rynek produktów nie całkowicie bezpiecznych, a tym samym przed konsekwencjami finansowymi z tym związanymi. 5. Efekty rynkowe Wejście Polski do UE doprowadziło do znacznego zwiększenia obrotów handlowych przede wszystkim z krajami członkowskimi poszerzonej UE, ale także z krajami trzecimi, w rezultacie: przyjęcia wspólnotowych regulacji handlowych, które znacznie skuteczniej chronią rynek wewnętrzny przed wahaniami koniunktury na rynku światowym, umożliwiając jednocześnie skuteczne konkurowanie na rynkach światowych, swobodnego handlu produktami mleczarskimi w obrębie całej Wspólnoty. Po wejściu do UE zdecydowanie wzrosło zainteresowanie firm handlowych z krajów członkowskich zakupem produktów mleczarskich w Polsce. Brak opłat celnych uczynił, bowiem import z Polski konkurencyjnym ze względu na istniejące różnice cen na wszystkich poziomach kanałów rynkowych. Ceny otrzymywane za mleko przez polskich producentów w I połowie 2004 r. (przeciętnie EUR/100 l mleka klasy extra) były o około 50% niższe niż średnio w Unii Europejskiej. Ceny zbytu masła, odtłuszczonego mleka w proszku, czy serów w analizowanym roku, który był rokiem dobrej koniunktury na rynkach światowych, były niższe w Polsce w momencie akcesji około 20-37% niż w UE-15. Wolumen eksportu produktów mleczarskich w pierwszej połowie 2004 r. wzrósł, więc o ponad 60%, a jego wartość o ponad 70% w porównaniu z analogicznym okresem roku W tym eksport masła zwiększył się około 3 krotnie, serów dojrzewających o 50%, a mleka w proszku o ponad 60%. W rezultacie ceny zbytu trwałych produktów mleczarskich wzrosły w analizowanym czasie o 17 30%. Znacznej poprawie uległa, więc sytuacja finansowa mleczarni produkujących trwałe produkty mleczarskie. Spowodowało to znaczny wzrost konkurencji krajowej o surowiec i dynamiczny wzrost cen skupu mleka. W 2004 r. ceny płacone rolnikom za mleko były o około 24% wyższe niż przed rokiem. Postawiło to w trudnej sytuacji mleczarnie produkujące świeże przetwory mleczne (mleko, napoje mleczne, lody, twarogi i serki smakowe) sprzedawane przede wszystkim na rynku 10

11 krajowym. Ceny tych produktów wobec ograniczonego popytu wewnętrznego wzrosły w analizowanym półroczu zaledwie o 1 3%, a niektóre nawet staniały. Ograniczenie możliwości wzrostu podaży mleka na rynek do wysokości przyznanej kwoty spowoduje jednak, że w krótkim czasie nadwyżka rynkowa, jaka będzie mogła być skierowana na eksport będzie malała. Popyt eksportowy będzie konkurował z popytem krajowym, który będzie się stopniowo zwiększał pod wpływem możliwości skorzystania z subwencji do tłuszczu mlecznego wykorzystywanego w przemyśle, lub białka mlecznego wykorzystywanego do produkcji pasz lub kazeiny. Prowadzić to będzie do wzrostu cen mleka i produktów mleczarskich, oraz spadku konkurencyjności eksportu produktów mleczarskich z Polski, zwłaszcza, że od lipca 2004 r. rozpoczęło się stopniowe obniżanie cen produktów mleczarskich we Wspólnocie. Towarzyszy temu ograniczanie subwencji eksportowych przez Komisję. W miarę wzrostu cen produktów mleczarskich na rynku polskim liczyć się należy ze zmniejszaniem eksportu, który zastępowany będzie przez stopniowo zwiększający się import produktów mleczarskich przede wszystkim z innych krajów członkowskich. Mało prawdopodobny jest natomiast większy niż dotychczas import produktów mleczarskich do Polski spoza obszaru Unii. Poziom ochrony celnej rynku mleka (z wyjątkiem mleka w proszku i kazeiny) jest, bowiem wyższy w Unii Europejskiej niż w Polsce i chroni rynek skutecznie przed importem, który odbywa się prawie wyłącznie na warunkach preferencyjnych. Ograniczenie produkcji mleka wywołane przyznaniem Polsce kwoty sprzedaży w wysokości zaledwie 9,38 mln t spowoduje, że w ciągu 5 do 7 lat po akcesji Polska prawdopodobnie stanie się importerem netto produktów mleczarskich. Na rynku Polski oraz pozostałych krajów nowo przyjętych lokowana będzie część nadwyżek mleka wyprodukowanego w krajach członkowskich UE. Pozwoli to zmniejszyć wskaźnik samowystarczalności starych krajów członkowskich z około 110% w 2002 r. do 105% w latach Przyznanie nowo przyjętym krajom członkowskim kwot mlecznych na poziomie sprzedaży z lat bezpośrednio poprzedzających rozszerzenie, przyczyni się do zrównoważenia rynku mleka poszerzonej UE. Wskaźnik samowystarczalności w produkcji mleka dla UE-25 w latach prawdopodobnie zmniejszy się do około 103% ze 108% w latach

12 6. Podstawy prawne (podstawowe akty prawne) 1. Rozporządzenie Rady 2913/1992 z 12 października 1992 r. wprowadzające Kodeks Celny 2. Rozporządzenie Komisji 2031/2001 z dnia 6 sierpnia 2001 r. aktualizujące Wspólną Taryfę Celną na okres od do Rozporządzenie Komisji 1598/1995 z 30 czerwca 1995 r. określające szczegółowe reguły stosowania dodatkowych opłat celnych w imporcie artykułów mleczarskich 4. Rozporządzenie Rady nr 1255/99 z dnia 17 maja 1999 r. o wspólnej organizacji rynku mleka i produktów mleczarskich (OJ nr C1256, z dnia 31 grudnia 1999 r.) 5. Decyzja Komisji 945/70/EG ustalająca listę państw, z których państwa członkowskie mogą importować mleko surowe i produkty mleczarskie 6. Decyzja Komisji 95/340/EG z 27 lipca 1995 r. określająca warunki sanitarno - weterynaryjne importu produktów mleczarskich z państw znajdujących się na tej liście państw dopuszczonych do importu 7. Dyrektywa Rady nr 92/46 z dnia 16 czerwca 1992 r. formułująca zasady dotyczące warunków sanitarnych w produkcji i wprowadzaniu na rynek mleka surowego, pasteryzowanego, oraz produktów mlecznych 8. Rozporządzenie Komisji 2535/2001 z r. dotyczące regulacji importu mleka i produktów mleczarskich oraz otwarcia odpowiednich kontyngentów celnych 9. Rozporządzenie Komisji 1291/2000 z r. dotyczące licencji importowych i eksportowych dla produktów rolniczych 10. Rozporządzenie Komisji nr 800/1999 z 15 kwietnia 1999 r. dotyczące dopłat eksportowych dla produktów rolniczych 11. Rozporządzenie Rady 174/1999 z r. dotyczące licencji i dopłat eksportowych w sektorze mleczarskim 12. Rozporządzenie rady 2851/2000 z r. dotyczące preferencyjnych kontyngentów rolniczych z Polski 13. Ustawa o regulacji rynku mleka i przetworów mlecznych z dnia 6 września 2001r. (Dz. U. nr 129 poz. 1446) 14. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 lipca 2002 r. w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy pozyskiwaniu, 12

13 przetwórstwie, składowaniu i transporcie mleka oraz przetworów mlecznych (Dz. U. nr 117 poz. 1011) 15. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 31 grudnia 2003 w sprawie administrowania obrotem z zagranicą (Dz. U ) 7. Bibliografia 1. J. Seremak-Bulge: Polski rynek mleka w pierwszych latach po akcesji do Unii Europejskiej, referat na konferencji naukowej pt. Scenariusze rozwoju wydarzeń w polskim przetwórstwie mleka po wejściu Polski do Unii Europejskiej na tle zapisów TRAKTAKTU AKCESYJNEGO podpisanego w Atenach, Krajowa Rada mleczarska Szklarska Poręba 7-10 maj 2003 r. 2. J. Seremak-Bulge: Wpływ proponowanej przez Komisję wielkości kwoty mlecznej na możliwości rozwojowe polskiego sektora mleczarskiego w poszerzonej Unii Europejskiej - maszynopis, ekspertyza na zamówienie UKIE, 2002, maszynopis 3. J. Seremak-Bulge wraz z zespołem - Materiały szkoleniowe z zakresu WPR na rynku mleka, w ramach projektu Phare Pl pt. Organizacje wspólnego rynku WPR, MRiRW, ARiMR, MRiRW Warszawa P. Szajner, W. Łopaciuk Materiały szkoleniowe z zakresu mechanizmów handlu zagranicznego moduł horyzontalny, w ramach projektu Phare Pl pt. Organizacje wspólnego rynku WPR, MRiRW, ARiMR, MRiRW Warszawa J. Seremak-Bulge Kondycja polskiego mleczarstwa pół roku po akcesji, referat na konferencji pt Szanse rozwoju eksportu produktów mleczarskich, Warszawa Ważne instytucje i organizacje związane z handlem i branżą mleczarską 1. Agencja Rynku Rolnego - Biuro Administrowania Obrotem Towarowym z Zagranicą, Warszawa, Nowy Świat 6/12, 13

14 tel. (022) , (022) , strona internetowa: 2. Agencja Rynku Rolnego - Biuro Mleka, Warszawa, Nowy Świat 6/12, tel. (022) , arr@arr.gov.pl, strona internetowa: 3. Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Departament Integracji Europejskiej, Warszawa, ul. Wspólna 30, tel: (022) , , koordynacja mrirw@minrol.gov.pl, strona internetowa: 4. Ministerstwo Gospodarki Departament Instrumentów Polityki Handlowej, Warszawa, ul. Żurawia 4A, tel. (022) , fax.(022) , mpips.gov.pl, strona internetowa: 5. Ministerstwo Finansów Departament Ceł, Warszawa, ul. Świętokrzyska 12, tel. 0 (prefix) , fax 0 (prefix) , Alina.Gawrych@mofnet.gov.pl, strona internetowa: 6. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych Warszawa, ul. Wspólna 30, tel: (022) , (022) Główny Inspektorat Weterynarii Warszawa, ul. Wspólna 30 tel.: (022) , , wetgiw@wetgiw.gov.pl, strona internetowa: 8. Centrum Informacji i Dokumentacji Integracji Europejskiej - Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa Warszawa, Wspólna 30 pok. 308, tel.: (022) , , , cid@fapa.com.pl, strona internetowa: 9. Sekcja Analiz Ekonomicznych Polityki Rolnej - Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa 14

15 Warszawa, Wspólna 30 pok. 338, tel: (022) , , , strona internetowa: Istotne linki 1. Agencja Rynku Rolnego Biuro Administrowania Obrotem Towarowym z Zagranicą: 2. Agencja Rynku Rolnego - Biuro Mleka: 3. Ministerstwo Finansów Departament Ceł: 15