Informacja na temat wyników zakończonych negocjacji akcesyjnych z UE w obszarze Rolnictwo

Transkrypt

1 Informacja na temat wyników zakończonych negocjacji akcesyjnych z UE w obszarze Rolnictwo 1. Skutki finansowe Po akcesji do UE, do rolnictwa i obszarów wiejskich, w ramach realizacji polityk wspólnotowych, w latach (tylko z budżetu UE) trafi do Polski około mln EUR, a więc średniorocznie prawie mln EUR, tj. około 2-krotnie więcej środków niż wynoszą wydatki budżetowe na rolnictwo (bez KRUS) w 2002r. (5 085 mln PLN czyli mln EUR). Będą to środki związane z: Płatnościami bezpośrednimi (na hektar UR) w latach 2004, 2005 i 2006, z budżetu UE, odpowiednio: 835 mln EUR, 958 mln EUR i 1075 mln EUR (łącznie 2868 mln EUR). Wynegocjowano także możliwość zwiększenia płatności bezpośrednich do limitów: 55%, 60%, 65% poziomu UE odpowiednio w latach 2004, 2005, Niezbędne na ten cel sumy z krajowego budżetu mogą maksymalnie wynieść mln PLN, mln PLN i mln PLN (łącznie mln PLN). Interwencją rynkową i subsydiami eksportowymi: 130 mln EUR w 2004r., 343 mln EUR w 2005r. i 367 mln EUR w 2006r. (łącznie 840 mln EUR wg szacunków KE). Działaniami rozwoju wsi: 647 mln EUR, 769 mln EUR i 887 mln EUR odpowiednio w latach 2004, 2005 i 2006 (łącznie mln EUR) 1, 2. Funduszami strukturalnymi w rolnictwie: na Sektorowy Program Operacyjny - około mln EUR łącznie w latach Ponadto, do polskiego rolnictwa będą mogły trafić środki krajowe przeznaczone na kontynuowanie niektórych form pomocy państwa. 2. Płatności bezpośrednie Wynegocjowano, że płatności bezpośrednie w latach 2004, 2005, 2006 będą mogły osiągnąć odpowiednio wysokość 55%, 60% i 65% poziomu stawek unijnych. Płatności te będą składały się z następujących elementów: (i) 25%, 30% i 35% płatności bezpośrednich finansowanych z I-go filaru WPR; (ii) przesunięcia części środków z II-go filaru WPR (łącznie środki UE i obowiązkowe dofinansowanie krajowe), co pozwoli na podniesienie płatności w wymienionych latach do wysokości: 36%, 39% i 42% poziomu docelowego; (iii) dalsze podwyższenie płatności bezpośrednich do wyżej wskazanych limitów (55%, 60%, 65%) może nastąpić dzięki dofinansowaniu z budżetu krajowego. 1 Podane kwoty środków UE w ramach działań rozwoju wsi i funduszy strukturalnych są zindeksowane o wskaźnik inflacji w wysokości 2% rocznie (ustawowo przyjęty dla budżetu UE). 2 Przyjęto, że udział Sekcji Orientacji EAGGF w całkowitej kwocie funduszy strukturalnych wynosi 16,9%. Ostateczna wysokość środków UE na fundusze strukturalne dla rolnictwa jest przedmiotem ustaleń wewnętrznych Polski. 1

2 Wynegocjowany poziom płatności bezpośrednich poprawi warunki konkurencji polskich rolników na Jednolitym Rynku. 3. Poprawa warunków konkurencji W toku negocjacji udało się osiągnąć następujące, wnioskowane w stanowisku negocjacyjnym Polski, mechanizmy łagodzące nierówne warunki konkurencji: (i) częściowa alokacja środków z II-go filaru WPR na podwyższenie wyjściowego poziomu płatności bezpośrednich; (ii) włączenie do ogólnej klauzuli rolnej zapisów dotyczących monitorowania przywozu towarów rolnych z pozostałych krajów członkowskich oraz możliwość zastosowania środków ochronnych w sytuacji wystąpienia trudności w sektorze rolnym. Polska jako jedyny kraj kandydujący wynegocjowała zapis w sprawie możliwości ze względu na specyfikę sektora rolnego - monitorowania przywozu towarów rolnych oraz; (iii) możliwość podniesienia poziomu płatności bezpośrednich, finansowanego z krajowego budżetu. System uproszczony płatności W toku negocjacji akcesyjnych Polska podjęła decyzję o zastosowaniu uproszczonego systemu płatności bezpośrednich, który gwarantuje pełniejsze wykorzystanie środków finansowych na płatności bezpośrednie, szczególnie w zakresie premii zwierzęcych. Wynegocjowane warunki akcesji dają formalną możliwość dodatkowego dofinansowania z krajowego budżetu dla tych kierunków produkcji, które w wyniku zastosowania systemu uproszczonego uzyskają dużo niższe wsparcie unijne, prowadzące do utraty konkurencyjności. 4. Limity produkcji Mleko Wynegocjowano łączną kwotę mleczną w wysokości tys. ton, w tym kwotę hurtową wynoszącą tys. ton, kwotę sprzedaży bezpośredniej w wysokości 464 tys. ton i rezerwę restrukturyzacyjną na poziomie 416 tys. ton (pozwalającą uwzględnić wzrost popytu rynkowego na mleko w wyniku ograniczania spożycia mleka bezpośrednio w gospodarstwach). Wielkości te zapewniają możliwości rozwoju sektora mleczarskiego w najbliższych latach. Wynegocjowana kwota sprzedaży hurtowej przekracza o około 1 mln ton obecny przerób mleka w mleczarniach. Uprawy polowe Plon referencyjny został ustalony na poziomie 3,0 t/ha, co wynika ze średniego plonu zbóż w Polsce w latach 1994/ /99 (przy wyłączeniu dwóch lat skrajnych). Powierzchnia bazowa została powiększona o powierzchnię uprawy kukurydzy na kiszonkę (146 tys. ha) i wynosi ha. 2

3 Premie zwierzęce Specjalna premia wołowa sztuk. Premia ubojowa dla cieląt sztuk. Premia ubojowa dla bydła dorosłego sztuk. Premia dla krów mamek sztuk. Premia za owce maciorki sztuk Dodatkowo Polska uzyskała kwotę 27,3 mln EUR na zwiększenie premii dla bydła i 355 tys. EUR na zwiększenie premii dla owiec. Cukier Wynegocjowano kwotę A na poziomie ton, co odpowiada zapotrzebowaniu rynku krajowego oraz kwotę B w wysokości ton. Izoglukoza Wynegocjowano kwotę A w wysokości ton i kwotę B na poziomie ton. Pozostałe Skrobia ziemniaczana kwota na poziomie ton. Tytoń kwota na poziomie tony. Susz paszowy kwota w wysokości ton. Len i konopie na włókno kwota na poziomie ton. Pomidory do przetwórstwa kwota na poziomie ton. 5. Wsparcie rozwoju wsi i restrukturyzacji rolnictwa 5.1. Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) PROW jest częścią WPR (tzw. II-gi filar WPR finansowany z Sekcji Gwarancji EAGGF), którego celem jest wsparcie restrukturyzacji rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich. Jest to program komplementarny wobec wsparcia dla produkcji rolnej (I-szy filar WPR płatności bezpośrednie i instrumenty wsparcia rynkowego). W ramach PROW podejmowane będą w Polsce następujące działania: (i) wsparcie dla gospodarstw położonych na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (LFA) Pomoc przyznawana jest w formie specjalnych dotacji wyrównawczych, rekompensujących koszty i utracone dochody z tytułu gospodarowania na obszarach o niekorzystnych warunkach naturalnych. Wysokość pomocy, zgodnie z ustawodawstwem UE, wynosi od 25 do 200 EUR na hektar UR. W Polsce, w pierwszych latach członkostwa, płatności LFA mogą wynieść od 30 do 50 EUR/ha ( PLN/ha). 3

4 (ii) (iii) (iv) renty strukturalne Program rent strukturalnych w rolnictwie skierowany jest do tych rolników, którzy zrezygnują z prowadzenia działalności rolniczej w wieku przedemerytalnym. Program ten będzie dotyczył właścicieli gospodarstw powyżej 55 roku życia, którzy nie osiągnęli jeszcze wieku emerytalnego oraz prowadzili działalność rolniczą przez ostatnie 10 lat. Warunkiem uzyskania wsparcia jest rezygnacja z prowadzenia działalności rolniczej i przekazanie ziemi następcy (może być dzierżawa) na powiększenie innego gospodarstwa. Maksymalna pomoc, zgodnie z ustawodawstwem UE, nie może przekroczyć 15 tys. EUR rocznie lub 150 tys. EUR jednorazowego ryczałtu. W Polsce wysokość renty strukturalnej będzie może wynieść od 210% do 374% najniższej emerytury. programy rolno-środowiskowe Programy te obejmują przedsięwzięcia dobrowolnie realizowane przez rolnika, związane z gospodarowaniem rolniczym i służące ochronie środowiska oraz zachowaniu dziedzictwa przyrodniczego wsi. Obejmują one: stosowanie metod przyjaznych dla środowiska bądź metod ekologicznych w produkcji rolniczej w rozumieniu ustawy o rolnictwie ekologicznym, utrzymanie nisko produktywnych łąk i pastwisk o wysokich walorach przyrodniczych, utrzymanie siedlisk stanowiących ostoje dzikiej przyrody, zmianę form użytkowania gruntów rolnych na mniej dochodową, zagospodarowanie gruntów zaniedbanych i odłogowanych, stosowanie zabiegów w celu ochrony gleby i zmniejszenia strat azotu, tworzenie stref buforowych na granicy użytków rolnych z obszarami zadrzewionymi i zbiornikami wód otwartych, tworzenie zadrzewień śródpolnych, zachowanie rodzimych ras zwierząt i miejscowych odmian roślin uprawnych. zalesianie gruntów rolnych Wsparcie obejmuje: (i) dotację na zalesienie, która pokrywa koszty założenia uprawy oraz, jeśli jest to uzasadnione - ochrony przed zwierzyną, (ii) premię pielęgnacyjną za utrzymanie nowej uprawy leśnej przez pierwszych 5 lat po nasadzeniu oraz (iii) premię zalesieniową, stanowiącą ekwiwalent za wyłączenie gruntu z upraw rolnych. Ponadto rolnik może otrzymać pomoc równoważącą utracony dochód w wyniku wyłączenia gruntów spod uprawy, która będzie wypłacana przez 20 lat. 4

5 Oprócz tych wymienionych instrumentów Polska uzyskała możliwość zastosowania dodatkowych instrumentów uwzględniających specyfikę naszego rolnictwa: (v) wsparcie dla gospodarstw niskotowarowych Wsparcie w wysokości 5000 PLN (1250 EUR) rocznie na gospodarstwo przez okres 3-5 lat będzie przyznawane gospodarstwom, które mają szansę stać się gospodarstwami towarowymi. Warunkiem uzyskania pomocy będzie przedstawienie przez gospodarstwo uproszczonego planu przedsięwzięcia. (vi) wsparcie na dostosowanie do standardów UE Instrument byłby stosowany w okresie i polegałby na rekompensowaniu rolnikom kosztów ponoszonych w związku z dostosowaniami do standardów UE w zakresie wymogów środowiskowych, higieny, dobrostanu zwierząt, bezpieczeństwa żywności i bezpieczeństwa pracy. Maksymalna wysokość pomocy w pierwszym roku wynosiłaby 200 EUR/ha (800 PLN/ha). W kolejnych dwóch latach pomoc byłaby stopniowo zmniejszana. W pierwszych trzech latach członkostwa Polska będzie miała możliwość wykorzystania na ww. sześć instrumentów (po odjęciu środków, jakie będą wykorzystane na podwyższenie płatności bezpośrednich) około 2,5 mld EUR (około 10 mld PLN łącznie z dofinansowaniem krajowym - 20% tej sumy). Nie jest wymagany udział środków prywatnych rolników Sektorowy Program Operacyjny (SOP) Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich SOP finansowany z funduszy strukturalnych (Sekcja Orientacji EAGGF) obejmuje następujące instrumenty: (i) inwestycje w gospodarstwach rolnych; (ii) poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych; (iii) pomoc dla młodych rolników; (iv) szkolenia; (v) scalanie gruntów; (vi) gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi; (vii) wsparcie doradztwa rolniczego; (viii) różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolniczej (ix) infrastruktura przyzagrodowa na wsi, (x) działania z zakresu tzw. odnowy wsi, mające na celu poprawę atrakcyjności obszarów wiejskich. W pierwszych trzech latach członkostwa Polska będzie miała możliwość wykorzystania na ww. instrumenty około 1,75 mld EUR (około 6,99 mld PLN) łącznie z dofinansowaniem krajowym - 20% tej sumy, co stanowi około16,9% całości funduszy strukturalnych dla Polski. 5

6 Transfery do polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich w latach (w EUR) Obliczenia wstępne I. Płatności bezpośrednie podstawowe w % pełnych 25,0% 30,0% 35,0% mln EUR w EUR/ha po przesunięciu części środków z II-go filaru WPR w % pełnych 33,7% 37,6% 41,0% (wyłącznie środki UE) mln EUR w EUR/ha po przesunięciu części środków z II-go filaru WPR w % pełnych 35,9% 39,5% 42,5% (środki UE z dofinansowaniem krajowym) mln EUR w EUR/ha łącznie z dofinansowaniem krajowym do limitu w % pełnych 55,0% 60,0% 65,0% mln EUR w EUR/ha II. Interwencja rynkowa (szcunki Komisji Europejskiej) mln EUR III. Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich (środki na zobowiązania po przesunieciu: 25%, 20% i 15% rocznych alokacji na zobowiązania) z budżetu UE mln EUR łącznie z dofinansowaniem krajowym mln EUR IV. Sektorowy Program Operacyjny z budżetu UE mln EUR łącznie z dofinansowaniem krajowym mln EUR RAZEM z budżetu UE mln EUR łącznie z dofinansowaniem krajowym (dla płatności bezpośrednich: 55%, 60%, 65%) mln EUR Kwotę płatności bezpośrednich na ha UR obliczono dzieląc dostępną, całkowitą kwotę płatności bezpośrednich dla Polski przez liczbę uprawnionych UR - 14,93 mln ha - użytki rolne w gospodarstwach powyżej 1 ha, które w dniu 30 czerwca 2003 r. będą utrzymane w dobrej kulturze rolnej. Założono, że 30% nieużytków i ugorów znajdujących się w tych gospodarstwach będzie spełniać kryteria uprawniające je do płatności bezpośrednich. Podane kwoty środków UE w ramach działań rozwoju wsi i funduszy strukturalnych są zindeksowane o wskaźnik inflacji w wysokości 2% rocznie (ustawowo przyjęty dla budżetu UE) 6

7 Przyjęto kurs = 4,0 zł/eur Transfery do polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich w latach (w PLN) Wstępne szacunki I. Płatności bezpośrednie podstawowe w % pełnych 25,0% 30,0% 35,0% mln PLN w PLN/ha po przesunięciu części środków z II-go filaru WPR w % pełnych 33,7% 37,6% 41,0% (wyłącznie środki UE) mln PLN w PLN/ha po przesunięciu części środków z II-go filaru WPR w % pełnych 35,9% 39,5% 42,5% (środki UE z dofinansowaniem krajowym) mln PLN w PLN/ha łącznie z dofinansowaniem krajowym do limitu w % pełnych 55,0% 60,0% 65,0% mln PLN w PLN/ha II. Interwencja rynkowa (szacunki Komisji Europejskiej) mln PLN III. Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich (środki na zobowiązania po przesunieciu: 25%, 20% i 15% rocznych alokacji na zobowiązania) z budżetu UE mln PLN łącznie z dofinansowaniem krajowym mln PLN IV. Sektorowy Program Operacyjny z budżetu UE mln PLN łącznie z dofinansowaniem krajowym mln PLN RAZEM z budżetu UE mln PLN łącznie z dofinansowaniem krajowym (dla płatności bezpośrednich: 55%, 60%, 65%) mln PLN Przyjęto kurs = 4,0 zł/eur Kwotę płatności bezpośrednich na ha UR obliczono dzieląc dostępną, całkowitą kwotę płatności bezpośrednich dla Polski przez liczbę uprawnionych UR - 14,93 mln ha - użytki rolne w gospodarstwach powyżej 1 ha, które w dniu 30 czerwca 2003 r. będą utrzymane w dobrej kulturze rolnej. Założono, że 30% nieużytków i ugorów znajdujących się w tych gospodarstwach będzie spełniać kryteria uprawniające je do płatności bezpośrednich. Podane kwoty środków UE w ramach działań rozwoju wsi i funduszy strukturalnych są zindeksowane o wskaźnik inflacji w wysokości 2% rocznie (ustawowo przyjęty dla budżetu UE). 7

8 Potencjalne finansowe wsparcie średniego gospodarstwa rolnego w Polsce po akcesji w 2004r. Korzyści z WPR w 2004r. Położenie Dane o gospodarstwie Świętokrzyskie Instrumenty Dopłaty bezpośrednie w systemie uproszczonym Wsparcie należne, w zł Wsparcie opcjonalne, w zł Powierzchnia ogólna, ha 7,86 Wspacie na obszarach LFA (obszary o gorszych warunkach gospodarowania - ok. 50% powierzchni kraju) Użytki rolne, ha, w tym: 7,56 - Grunty orne 5,71 - Łąka 1,00 - Pastwisko 0,65 - Sad 0,20 Wsparcie dla gospodarstw niskotowarowych (wsparcie dla najaktywniejszych rolników) Wsparcie na dostosowania do standardów UE (wsparcie dla najaktywniejszych rolników) SUMA Założenia: a) przyjęto 55% poziom dopłat bezpośrednich w 2004 r. b) stawka dopłat w systemie uproszczonym 363 zł/ha rocznie c) wsparcie dla gospodarstw niskotowarowych 5000 zł/gospodarstwo rocznie d) stawka dopłat na obszar LFA 160 zł/ha rocznie e) wsparcie dostosowań do standardów UE 800 zł/ha f) kurs 4 zł/eur Wnioski: a) w 2004r. gospodarstwo może uzyskać maksymalnie zł b) dopłaty bezpośrednie i ewentualnie dopłaty LFA gospodarstwo będzie uzyskiwać corocznie c) wsparcie dla gospodarstw niskotowarowych w kwocie zł gospodarstwo będzie mogło uzyskiwać przez okres 3-5 lat d) Maksymalna kwota na dostosowania w wysokości zł. W kolejnych latach będzie corocznie zmniejszana Opracowano w Sekcji Analiz Ekonomicznych Polityki Rolnej SAEPR / FAPA 8